Η αγιότητα καί τό μαρτύριο στήν εποχή μας τού Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Αγ. Βλασίου Ιεροθέου

Η αγιότητα, η άσκηση, η διάκριση, τό μαρτύριο αποτελούν μεγάλο πλούτο τής Εκκλησίας μας πού συγκινεί, ελκύει, μεταμορφώνει καί σώζει τούς ανθρώπους μέσα από τόν περισπασμό καί τό ψέμα τού κόσμου σέ κάθε εποχή.

Σέ συνέντευξη πού έδωσε ο Σεβασμιώτατος γιά δύο ιστοσελίδες απαντά στίς ανάλογες ερωτήσεις τού δημοσιογράφου γιά τά θέματα αυτά, καί μιλά καί γιά άλλες πτυχές τής εκκλησιαστικής ζωής.

* * *

Ερώτηση: Σεβασμιώτατε, πολύς κόσμος σήμερα διερωτάται εάν υπάρχουν άγιοι. Τί λέτε;

Απάντηση: Βεβαίως υπάρχουν άγιοι, ο σκοπός τής Εκκλησίας είναι νά αγιάζη τούς ανθρώπους, αλλιώς δέν πρέπει νά υπάρχη. Η Εκκλησία μέ τά Μυστήρια καί μέ τήν ασκητική ζωή αποβλέπει στήν θεραπεία τού ανθρώπου από τά πάθη καί στήν πνευματική του υγεία, πράγμα πού είναι η αγιότητα. Ο Θεός λέγει «άγιοι γίνεσθε ότι εγώ άγιός ειμι» (Α' Πέτρ. α', 16). Καί στήν Αποκάλυψη είναι γραμμένο: «Καί ο άγιος αγιασθήτω έτι» (Απ. κβ', 12). Δυστυχώς, οι περισσότεροι Χριστιανοί σήμερα εκλαμβάνουν τήν Εκκλησία ως θρησκευτική, ηθική καί κοινωνική οργάνωση μέ κοσμικούς ή ενδοκοσμικούς σκοπούς. Καί

συναγωνίζονται στήν Εκκλησία γιά παραγωγή κοινωνικού ή ηθικού έργου. Φυσικά, γίνεται καί ένα τέτοιο έργο στήν Εκκλησία, αλλά αυτό είναι τό αποτέλεσμα, καρπός τής ενώσεως τού ανθρώπου μέ τόν Χριστό.

Έτσι, υπάρχουν καί σήμερα άγιοι πού έζησαν καί ζούν μέσα στήν Εκκλησία, όπως Επίσκοποι, Ιερείς, μοναχοί, λαϊκοί όλων τών κατηγοριών. Όμως, τό μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι δέν έχουμε εμείς τά ορθόδοξα κριτήρια νά τούς καταλαβαίνουμε, γιατί αυτοί διαθέτουν έναν εσωτερικό κόσμο πού είναι κρυμμένος από τούς πολλούς, καί πολλοί από μάς δέν έχουμε τίς κατάλληλες προϋποθέσεις νά τούς αναγνωρίσουμε.

Εκείνο πού έχει ιδιαίτερη σημασία δέν είναι μόνον ότι υπάρχουν καί σήμερα άγιοι, αλλά τό πώς γίνονται άγιοι. Όλες οι επιστήμες έχουν μιά ιδιαίτερη μέθοδο, καί γιά νά γίνη κάποιος άγιος πρέπει νά ακολουθήση μιά συγκεκριμένη μέθοδο, πού είναι η κάθαρση τής καρδιάς, ο φωτισμός τού νού καί η θέωση, σέ συνδυασμό μέ τά Μυστήρια τής Εκκλησίας. Αυτό τό συναντάμε στήν «Φιλοκαλία» καί στήν διδασκαλία τών συγχρόνων Πατέρων, καί έκφραση τής αγιότητος είναι η μετάνοια, η ταπείνωση, η αγάπη στόν Θεό καί τούς ανθρώπους.

Αυτός είναι ο λόγος πού οι άνθρωποι σήμερα διαβάζουν τούς βίους καί τούς λόγους συγχρόνων αγίων, μέ τήν αγιογραφική έννοια τού όρου, πού αγωνίζονται γιά τήν σωτηρία τους, όπως τού π. Παϊσίου, τού π. Πορφυρίου, τού π. Σωφρονίου, τού π. Εφραίμ Κατουνακιώτη καί πολλών άλλων γνωστών καί αγνώστων, γιά νά παραμείνω στούς κεκοιμημένους. Αυτοί είναι οι οδηγοί καί τά πρότυπά μας, χωρίς βεβαίως νά καταργήται καί νά υπονομεύεται ο θεσμός τής Εκκλησίας.

Ερώτηση: Δέν είναι λίγοι εκείνοι πού αναζητούν έναν Γέροντα μέ ιδιαίτερα χαρίσματα γιά νά τούς καθοδηγήση, κάτι τό οποίον άν μή τι άλλο, είναι δυσεύρετο στήν εποχή μας.

Απάντηση: Αυτό είναι φυσικό νά γίνεται. Γιατί οι άνθρωποι σήμερα, όπως καί σέ κάθε εποχή, αναζητούν ανθρώπους γιά νά τούς δείξουν τόν τρόπο καί τόν δρόμο τής σωτηρίας, τήν μέθοδο πού οδηγεί στήν αγιότητα, στήν εσωτερική πληρότητα. Δέν πρόκειται γιά μέθοδο λογική, τεχνική, ηθική, αλλά γιά τόν συνδυασμό μεταξύ τών Μυστηρίων καί τής ασκητικής ζωής.

Οι άνθρωποι αναζητούν «ζωντανούς οργανισμούς» καί όχι απλούς διδασκάλους καί ακαδημαϊκούς θεολόγους. Όπως η βιολογική ζωή μεταδίδεται από ζωντανούς οργανισμούς καί όχι νεκρούς, γιατί κανένας νεκρός οργανισμός δέν μπορεί νά μεταδώση τήν ζωή, τό ίδιο συμβαίνει καί στήν πνευματική ζωή. Ένας πού αγαπά τόν Χριστό μέ όλη του τήν ύπαρξη, δηλαδή ψυχοσωματικά, μπορεί νά μεταδώση τήν αγάπη αυτή καί στούς άλλους. Όποιος γνωρίζει τόν δρόμο πού οδηγεί σέ μιά πολιτεία, μπορεί νά υποδείξη τόν δρόμο καί σέ αυτούς πού τήν αναζητούν.

Βρίσκω τήν ευκαιρία νά πώ ότι υπάρχουν τρείς άξονες τής πνευματικής ζωής, όπως τούς ερμηνεύει ο ιερός Νικόλαος Καβάσιλας. Αυτό φαίνεται στά εγκαίνια τού Ιερού Ναού, όπου καθαγιάζεται τό ιερό θυσιαστήριο από τόν Επίσκοπο, ο οποίος θέτει ιερά λείψανα μαρτύρων σέ αυτό. Άρα οι άξονες τής πνευματικής ζωής είναι τρείς, ήτοι ο Επίσκοπος, τό θυσιαστήριο καί οι άγιοι, καί πρέπει νά λειτουργούν σωστά αυτοί οι τρείς άξονες γιά νά υπάρχη εκκλησιαστικό φρόνημα. Επίσκοπος πού δέν συνδέεται μέ τήν θεία Ευχαριστία καί δέν αναγνωρίζει τούς αγίους θεία Ευχαριστία έξω από τόν Επίσκοπο καί τούς αγίους καί αγάπη στούς αγίους χωρίς συμμετοχή στήν θεία Ευχαριστία καί τήν ενότητα μέ τόν Επίσκοπο δέν συνιστούν ορθόδοξο εκκλησιαστικό φρόνημα.

Οι μεγάλοι Γέροντες σέβονται τόν Επίσκοπο καί οδηγούν αυτούς πού θέλουν νά ενωθούν μέ τόν Χριστό στήν θεία Ευχαριστία καί τούς προετοιμάζουν γιά τήν κοινωνία τού Σώματος καί τού Αίματος τού Χριστού. Γι’ αυτό καί οι άνθρωποι αναζητούν τέτοιους ευλογημένους Γέροντες καί δέχονται τόν καθοδηγητικό τους λόγο. Στό Γεροντικό καί στά ασκητικά κείμενα φαίνεται ότι όσοι διψούν τόν Θεό προστρέχουν σέ «ζωντανούς οργανισμούς» καί τούς υποβάλλουν τήν ερώτηση: «Αββά, ειπέ ρήμα πώς σωθώ». Αυτό τό «ρήμα» τού αββά έχει δύναμη καί ενέργεια, είναι λόγοι τού Θεού καί απόσταγμα τής ζωής του πού τούς αναγεννά εν Χριστώ.

Δυστυχώς, όπως λέτε καί εσείς, τέτοιοι Γέροντες είναι δυσεύρετοι στήν εποχή μας, πού είναι εποχή εκκοσμικεύσεως καί συμβιβασμών στήν πίστη καί τήν ζωή, είτε γιατί είναι σπάνιοι ή κρυφοί αυτοί είτε γιατί οι άνθρωποι δέν μπορούν ή δέν θέλουν νά τούς ακολουθήσουν. Ωστόσο, όποιος αναζητά ευρίσκει. Ο Χριστός τό είπε: «Πάς ο αιτών λαμβάνει καί ο ζητών ευρίσκει καί τώ κρούοντι ανοιγήσεται» (Ματθ. ζ', 8). Πολλές φορές είναι δίπλα μας ευλογημένοι άνθρωποι καί δέν τούς υποψιαζόμαστε. Καί είναι φοβερό νά φεύγουμε από τόν κόσμο αυτόν, δηλαδή έρχεται η ώρα νά πεθάνουμε, χωρίς νά υποψιαζόμαστε τούς φίλους τού Χριστού πού μπορεί νά είναι κοντά μας.

Ερώτηση: Η Ορθοδοξία σήμερα βλέπουμε ότι σέ πολλά μέρη τής οικουμένης διώκεται. Πού θά φθάσουν λέτε οι εχθροί μας;

Απάντηση: Έχετε απόλυτο δίκαιο. Όπου υπάρχει Ορθόδοξη Εκκλησία δέχεται πειρασμούς καί διωγμούς. Είναι ένας νόμος απαρέγκλητος. Τό βλέπουμε αυτό οπουδήποτε υπάρχει Ορθόδοξη Εκκλησία, σέ βορρά καί νότο, ανατολή καί δύση. Μόνον πού αλλάζει η μέθοδος τού διωγμού σέ κάθε χώρα. Άλλοτε είναι φανερή καί επιθετική καί θυμίζει τούς αρχαίους χρόνους τού Χριστιανισμού καί άλλοτε είναι ύπουλη καί περισσότερο επικίνδυνη, όπως είναι η εκκοσμίκευση, δηλαδή ο συγχρωτισμός μέ τόν κόσμο.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι τό Σώμα τού Χριστού, είναι ο λαμπρός ήλιος πού προκαλεί καί προξενεί πόνο σέ αυτούς πού έχουν άρρωστους οφθαλμούς καί πρόβλημα στήν όραση. Καί όπου υπάρχει ήλιος υπάρχει καί σκιά, καί στήν σκιά υπάρχει καί σκοτάδι, στό οποίο κυκλοφορούν πολλά αιμοβόρα θηρία.

Όταν οι άνθρωποι μισούν τόν Χριστό, τήν Αλήθεια, τήν Ορθόδοξη Εκκλησία, έχουν εσωτερικό πρόβλημα καί μπορούν νά φθάσουν μέχρι απίθανου σημείου, μέχρι τρέλλας. Είδα στό διαδίκτυο τήν τρομακτική σκηνή τής αποκεφαλίσεως ενός Χριστιανού από φανατικό Μουσουλμάνο καί έπαθα σόκ. Σκέφθηκα ότι κατ’ αυτόν τόν τρόπο εμαρτύρησαν οι Απόστολοι καί οι Μάρτυρες, όπως λέγει τό Συναξάριο «ξίφει τελειούται». Καί αυτός είναι ένας έλεγχος γιά μάς πού αγαπάμε τήν καλοπέραση, τούς συμβιβασμούς, τήν ευμάρεια. Έτσι, οι διωγμοί δείχνουν τήν εσωτερική αρρώστια τών διωκτών, αλλά καί τό μεγαλείο τών Χριστιανών. Τό μέτρο τής αγάπης μας στόν Χριστό είναι πολύ υψηλό. Η αγιότητα καί η πιστότητα στίς ευαγγελικές εντολές δέν προσφέρεται μέ χαμηλά κριτήρια ηθικού καί κοινωνικού έργου, αλλά πρέπει νά διαθέτουν υψηλές προδιαγραφές.

Τελικά, η Εκκλησία σήμερα πρέπει νά ετοιμάζη τά τέκνα της καί αυτούς πού αγαπούν τόν Χριστό καί τήν σωτηρία τους γιά τό μαρτύριο, γιά νά γίνουν μάρτυρες τού Χριστού. Η θεολογία, η ιεραποστολή, τό κοινωνικό έργο έξω από τήν αίσθηση καί τήν προοπτική τού μαρτυρίου δέν έχει ιδιαίτερη αξία. Οι μεγάλοι Γέροντες κατά τήν διάρκεια τής Τουρκοκρατίας ήταν «αλείπτες», δηλαδή προπονητές μαρτύρων. Αυτό κάνουν καί σήμερα οι μεγάλοι Γέροντες.

Συγκινήθηκα τελευταία όταν έλαβα από μιά Χριστιανή από τήν Αίγυπτο ένα μήνυμα πού έλεγε: «Παρακαλώ νά εύχεσθε στόν Θεό νά μάς δίνη δύναμη, ειρήνη καί ανάπαυση, ώστε νά μπορούμε νά φέρουμε τόν σταυρό μας μέ θάρρος καί σταθερή πίστη καί νά θεωρηθούμε άξιοι νά γίνουμε άγιοι καί μάρτυρες γιά τό όνομα τού Ιησού Χριστού».

Πώς νά μήν αγαπά κανείς αυτήν τήν διάθεση γιά μαρτύριο!

Ερώτηση: Στήν Συρία η κατάσταση είναι έκρυθμη. Μέ σφαγές απειλούν τούς Χριστιανούς εκεί εάν δέν εγκαταλείψουν τά σπίτια τους. Πού πάμε τελικά, μήπως αυτές οι πολεμικές συγκρούσεις γενικευτούν;

Απάντηση: Παρακολουθώ μέ βαθειά λύπη όσα γίνονται στήν Συρία. Δέν μπορώ νά πώ ότι είμαι μέ τό μέρος μιάς πλευράς, γιατί κάτι τέτοιο συνεπάγεται συμμετοχή στόν φόνο, καί επιδέχεται τήν ανάλογη θεία δίκη. Πάντως, λυπάμαι βαθειά γι’ αυτό τό τρελλό ποτάμι αίματος, γιά τήν απώλεια τών ανθρωπίνων υπάρξεων. Πρέπει νά δημιουργήσουμε ένα στρατόπεδο προσευχής γιά νά σταματήση αυτό τό τρελλό λουτρό αίματος καί νά επέλθη ειρήνη στήν περιοχή.

Λυπάμαι καί γιά έναν ιδιαίτερο λόγο, επειδή γνωρίζω τά μέρη αυτά, αφού τά επισκέφθηκα επανειλημμένως τήν τριετία 1988-1991, αλλά καί αργότερα πολλές φορές. Τό έτος 1988, μέ πρόταση τού Αρχιεπισκόπου Αθηνών καί Πάσης Ελλάδος κυρού Σεραφείμ καί απόφαση τής Ιεράς Συνόδου τής Εκκλησίας τής Ελλάδος πήγα στόν Λίβανο γιά νά διδάξω στήν Μπελεμέντειο Θεολογική Σχολή «άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός», έχοντας υπηρεσιακό διαβατήριο από τό Υπουργείο Εξωτερικών τής Ελλάδος, γιά νά έχω μεγαλύτερη ασφάλεια. Επειδή δέν λειτουργούσε τό αεροδρόμιο τής Βηρυττού, λόγω τού εμφυλίου πολέμου, πήγαινα στήν Δαμασκό τής Συρίας καί από εκεί τό Πατριαρχείο Αντιοχείας μέ κατηύθυνε στόν Λίβανο.

Έτσι, παρέμενα πολλές μέρες στήν Δαμασκό, όπου ομιλούσα σέ Ορθοδόξους νέους επιστήμονες καί φοιτητές πού είχαν μεγάλη δίψα γιά τόν Θεό, επισκέφθηκα πολλές πόλεις όπου λειτουργούσα καί ομιλούσα μέ τούς ανθρώπους, όπως τήν Χόμς, τό Χαλέπι, τήν Λατάκεια κλπ. Στήν Συρία γνώρισα φλογερούς ορθόδοξους Χριστιανούς, καλούς μοναχούς, εξαιρετικούς Κληρικούς. Εκεί απέκτησα φίλους αγαπητούς καί λυπάμαι πού βλέπω κάθε μέρα αυτήν τήν αναταραχή στήν περιοχή. Γνωρίζω Επισκόπους καί Καθηγητές, πού ήταν φοιτητές μου στήν Θεολογική Σχολή τού Λιβάνου, καί προσεύχομαι γι’ αυτούς στόν Θεό. Βέβαια, γνωρίζω ότι ο Πατριάρχης Αντιοχείας Ιγνάτιος, μέ τόν οποίο συζήτησα πολλές φορές, έχει εξαιρετικές ικανότητες καί προσπαθεί νά διαφυλάξη καί νά προστατεύση τήν Εκκλησία, αλλά ο πειρασμός είναι μεγάλος.

Πάντως, ζούμε σέ μιά εποχή πού δέν πρέπει νά βλέπουμε μόνο τόν εαυτό μας καί τό σπίτι μας, αλλά νά μάς απασχολούν τά προβλήματα τών άλλων αδελφών μας ορθοδόξων Χριστιανών καί νά προσευχόμαστε γι’ αυτούς. Βέβαια, ο Θεός διευθύνει τήν ιστορία, βρισκόμαστε κάτω από τήν Πρόνοιά Του, καί επεμβαίνει στόν κατάλληλο καιρό, αλλά χρειάζεται καί η δική μας προσευχή. Έτσι, κάθε θεία Λειτουργία είναι προσευχή γιά τήν ειρήνη τού κόσμου, τήν ευστάθεια τών Εκκλησιών τού Θεού, τήν παύση τών πολέμων.

Άς τό κάνουμε αίτημα προσευχής. Άς πονέση η καρδιά μας, γιατί δυστυχώς τά παγκόσμια προβλήματα είναι γεωπολιτικά, αφού όλοι οι λαοί θεωρούνται μικρά πιόνια στήν διεθνή σκακέρα, πού τά κινούν μερικοί «παγκόσμιοι παίχτες», χωρίς οίκτο καί πόνο. Άς γίνη ο Θεός ίλεως σέ όλους μας.

Ερώτηση: Τό Άγιο Όρος μέσα σέ όλα αυτά, πολλοί λένε, ότι αποτελεί μιά πνευματική όαση πού αναπαύονται χιλιάδες κόσμου πού τελευταία τό επισκέπτονται...

Απάντηση: Τό Άγιο Όρος είναι πράγματι ένας χώρος ευλογημένος, μιά πνευματική όαση, πού διαθέτει αγιασμένους ανθρώπους, οι οποίοι ξέρουν νά αγαπούν, νά συμπαρίστανται στούς ανθρώπους, νά πονούν, νά πεθαίνουν γιά τούς άλλους, νά αναπαύουν τούς ταλαιπωρημένους.

Νά μή σάς φανή παράδοξο άν σάς πώ ότι τό Άγιον Όρος είναι ένας χώρος πολέμου, ένας τόπος πού γίνονται συρράξεις πολεμικές. Εννοώ βέβαια πολέμους πνευματικούς εναντίον τών πονηρών πνευμάτων. Ο Απόστολος Παύλος γράφει: «ουκ έστιν ημίν η πάλη πρός αίμα καί σάρκα, αλλά πρός τάς αρχάς, πρός τάς εξουσίας, πρός τούς κοσμοκράτορας τού σκότους τού αιώνος τούτου, πρός τά πνευματικά τής πονηρίας εν τοίς επουρανίοις» (Εφ. στ', 12).

Οι Πατέρες τού Αγίου Όρους αποκτούν εμπειρία αυτού τού πολέμου, γι’ αυτό καί μπορούν νά διδάξουν αυτήν τήν πνευματική πολεμική μέθοδο σ’ αυτούς πού επιθυμούν νά τήν μάθουν. Όταν κανείς αγωνίζεται εναντίον τού διαβόλου, τής αμαρτίας καί τού θανάτου μπορεί νά βιώση τούς καρπούς τής θείας Οικονομίας, τής Ενανθρωπήσεως τού Χριστού καί νά αποκτήση τήν πνευματική ελευθερία καί τήν εσωτερική πληρότητα.

Από τά φοιτητικά μου χρόνια επισκεπτόμουν συχνά τό Άγιον Όρος, γνώρισα οσίους μοναχούς, γεύθηκα τό ευλογημένο ψωμί τους, άκουσα τόν αγιασμένο λόγο τους, αισθάνθηκα τήν αγάπη καί τήν κρυφή ζωή τους, γνώρισα τί θά πή φυσικός εν Χριστώ άνθρωπος, αγρύπνησα στίς Μονές, στίς Σκήτες καί τά ερημητήρια, περπάτησα στά θαυμάσια μονοπάτια, χάρηκα τήν παρθενική φύση του καί γενικά έζησα έναν κόσμο αγάπης, καθαρότητος, ευαισθησίας καί αρχοντιάς.

Στό Άγιον Όρος γνώρισα τήν αλήθεια ότι οι πραγματικοί μοναχοί εμφορούνται από τήν προφητική, αποστολική καί μαρτυρική ζωή, είναι «οι ευαγγελικώς ζώντες», είναι οι σύγχρονοι Προφήτες, Απόστολοι καί Μάρτυρες τής Εκκλησίας. Πολλές φορές επικαλούμαι τίς πρεσβείες τους καί τίς ευχές τους.

Τό Άγιον Όρος, παρά μερικά λάθη πού γίνονται από μεμονωμένους μοναχούς, είναι ένας τόπος μυστηρίου, πού φλέγεται από τήν προσευχή, είναι μιά πνευματική μήτρα πού κυοφορεί καί γεννά τέκνα τού Θεού, ουρανοπολίτες. Γι’ αυτό καί πρέπει νά τό σεβόμαστε βαθειά.

(Δόθηκε στόν δημοσιογράφο Γιώργο Θεοχάρη, γιά τό ηλεκτρονικό Περιοδικό «Αγιορείτικο Βήμα»-agioritikovima.gr)

 http://www.parembasis.gr/2012/12_07_02.htm