Του Ανδρέα Ν. Παπαβασιλείου, Διδάκτορα Θεολογίας
Φέτος συμπληρώνονται 1150 χρόνια από τον εκχριστιανισμό των Σλάβων, ο οποίος πραγματοποιήθηκε το 863 μ. Χ. και είναι έργο των δύο αγίων αδελφών από τη Θεσσαλονίκη, του Κυρίλλου και του Μεθοδίου.
Το γεγονός αυτό, σε συνδυ-ασμό με την προ τριών ημερών εορτή τους ( 11 Μαίου ), μας οδήγησε στην απόφαση της αφιέρωσης του σημερινού μας άρθρου στο υψίστης εκκλησιαστικής και πολιτικής σημασίας γεγονός της διάδοσης του χριστιανισμού στη Μοραβία από τους δύο Θεσσαλονικείς ιεραποστόλους.
Οι άγιοι Κύριλλος ( = Κωνσταντίνος ) και Μεθόδιος ήταν δύο αδελφοί με βαθιά μόρφωση.
Κατά την ηλικία, ο Μεθόδιος ήταν μεγαλύτερος με εξαίρετα προσόντα στην άσκηση της διοίκησης.
Διακρίθηκε ως διοικητής σλαβικής επαρχίας και ως ηγούμενος μονής της Βιθυνίας, κοντά στο όρος ΄Ολυμπος.
Ο Κύριλλος ήταν υπέρτερος του Μεθοδίου όσον αφορά στη μόρφωση. Διετέλεσε μαθητής και αργότερα συνάδελφος του Πατριάρχη Μεγάλου Φωτίου στην ανώτερη σχολή της Κωνσταντινούπολης, όπου δίδαξε φιλοσοφία και θεολογία.
Είχε προηγουμένως χειροτονηθεί και υπηρετήσει στο Πατριαρχείο ως χαρτοφύλακας ( αρχειοφύλα-κας, βιβλιοφύλακας και γραμματέας ).
Με τη μόρφωση και την πείρα που διέθεταν και οι δύο ήταν έτοιμοι να ανταποκριθούν στην πρόσκληση που τους απηύ-θυναν ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ΄ και ο Πατριάρχης Φώτιος, για να ηγηθούν ιε-ραποστολικής ομάδας με σκοπό τον εκχριστιανισμό της Μοραβίας, σύμφωνα με τα Ελληνορθόδοξα πρότυπα.
Οι αδελφοί είχαν άλλωστε την εμπειρία προηγούμενης ανάλογης δραστηριότητας στη χώρα των Χαζάρων, της νότιας Ρωσίας, όπου μετέβησαν το 860 μ. Χ.
Η πρόσκληση τώρα ήταν για μετάβαση στη Μοραβία προς επιτέλεση σοβα-ρότερης και δυσκολότερης αποστολής, λόγω των συνθηκών που είχαν διαμορφωθεί στην κεντρική Ευρώπη, μετά τη διαίρεση του αχανούς Φραγκικού κράτους από τους διαδόχους του Μεγάλου Καρόλου, ύστερα από τη γνωστή συνθήκη του Βερντέν ( 843 μ. Χ. ).
Σύμφωνα με τη συνθήκη αυτή η Μοραβία, η οποία αποτελεί το ανατολικό τμήμα της Τσεχίας ( βρίσκεται ανάμεσα στη Βοημία, τη Σιλεσία, τη Σλοβακία και την Αυστρία), βρέθηκε κάτω από την επικυριαρχία του ανατολικού τμήματος του Φραγκικού κράτους με δεσπόζουσα τη φυλή των Γερμανών, γεγονός που δεν άφηνε ικανοποιημένο τον ηγεμόνα των Μοραβών, τον Ρατισλά-βο, ο οποίος ήθελε πολιτική και εκκλησιαστική ανεξαρτησία.
Γι’ αυτό, το 862 μ. Χ., μέσω απεσταλμένων του, ζήτησε τη συνεργασία του Βυζαντίου, για να αποφύγει έτσι την εξάρτηση από τους Γερμανούς και την επιρροή του Πάπα στην περιοχή αυτή.
Οι απεσταλμένοι Μοραβοί, με τις ασυνήθεις στολές και τις ιδιάζουσες φυσιογνωμίες τους έκαναν αισθητή την παρουσία τους στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης, όπως και την επιθυμία τους για ανάπτυξη στενότερων σχέσεων με το Βυζάντιο.
Το γεγονός αυτό έδωσε το έναυσμα στους αδελφούς, Κύριλλο και Μεθόδιο, για την προετοιμασία του έργου που τους ανέμενε στη Μοραβία.
Ως γνώστες της σλαβονικής γλώσσας, η οποία ομιλείτο τότε από τους Νοτιοσλάβους, εφεύραν τη λεγόμενη « γλαγολιτική » σλαβική γραφή, η οποία ως βάση της είχε την ελληνι-κή γραφή. Με τη χρήση αυτής της γραφής, οι δύο Θεσσαλονικείς αδελφοί προχώρησαν στη μετάφραση περικοπών από το Ευαγγέλιο, που διαβάζονται στη θεία λατρεία, όταν δε έφθασαν στη Μοραβία προέβησαν στη μετάφραση και άλλων λειτουργικών βιβλίων.
Οπως αναφέρει ο ιστορικός Αρχιμ. Βασ. Στεφανίδης, οι δύο αδελφοί δέχθηκαν μεν τον λατινικό τύπο στη θεία λειτουργία, όμως δεν απαρνήθηκαν τον ελληνορθόδοξο τύπο σε πολλά άλλα, όπως ήταν το «Ωρολόγιο », το Σύμβολο της Πίστεως χωρίς το « Φιλιόκβε » ( = και εκ του Υιού ), οι νη-στείες και τα έθιμα.
΄Οταν τα στοιχεία αυτά βαθμιαία εξασθένισαν, δόθηκε η ευκαιρία στα λατινικά έθιμα να υπερκεράσουν τα ελληνικά.
Ηταν ακριβώς τότε η εποχή που αναζωπυρώθηκε η ένταση ανάμεσα στη Ρώμη και στην Κωνσταντινούπολη, εξαιτίας των σοβαρών διαφορών τους σε θέματα δογματικά, λειτουργικά, κανονικά και ηθικά - εθιμικά, των οποίων εκφρα-στές ήταν ο Πάπας Νικόλαος Α΄ ( 858 - 867 ) και ο Πατριάρχης Φώτιος ( 858 - 867 και 877 - 886 ).
Οι δύο Θεσσαλονικείς αδελφοί, ως κληρικοί, βρέθηκαν στη δίνη αυτών των αντιπαραθέσεων, ιδιαίτερα για το έργο που επιτελούσαν στη Μοραβία και για το οποίο ο Πάπας δεν αισθανόταν ικανοποιημένος!
Η ανάγκη μάλιστα της χειροτονίας κληρικών στην περιοχή αυτή έφερε τους δύο αδελφούς στη Ρώμη, όπου Πάπας είχε στο μεταξύ αναδειχθεί ο Αδριανός ( 867 - 872), ο οποίος σε γενικές γραμμές ενέκρινε τη δράση τους.
Οι δύο αδελφοί φιλοξενήθηκαν σε ένα από τα ελληνικά μοναστήρια της Ρώμης. Εκεί, από Κωνσταντίνος μετονομάστηκε σε Κύριλλο, όνομα με το οποίο καθιερώθηκε στην Ιστορία.
Ο άγιος Κύριλλος πέθανε στη Ρώμη, το 869 μ. Χ., και τάφηκε στον ναό του Αγίου Κλήμεντα.
Ο Μεθόδιος, παρ’ όλο ότι διορίστηκε από τον Πάπα Αρχιεπίσκοπος Σιρμίου ( δυτικά του Βελιγραδίου ), ωστόσο εγκαταστάθηκε στην Παννονία.
Ως τον θάνατό του πέρασε πολύ δύσκολα χρόνια, κατά τα οποία γνώρισε την πικρία της καθαίρεσης και της φυλάκισης από τους Βαυαρούς επισκόπους, το 870 μ. Χ.
Τελικά απολύθηκε και αποκαταστάθηκε στο αξίωμά του. Ο άγιος Μεθόδιος πέθανε το 885 μ. Χ. στη Μοραβία, όπου τελικά επέστρεψε, αφού στο μεταξύ κατόρθωσε να μεταφράσει ολόκληρη την Αγία Γραφή στη σλαβική γλώσσα.
Αυτοί είναι οι δύο Θεσσαλονικείς άγιοι αδελφοί, των οποίων την ιερά μνήμη γιορτάσαμε το περασμένο Σάββατο και των οποίων το έργο συμπληρώνει φέτος 1150 χρόνια, αφότου πάτησαν τα άγια πόδια τους στην αιματοβαμμένη γη της Μοραβίας, για να μεταλαμπαδεύσουν εκεί τον πολιτισμό του Βυζαντίου.
Είναι βέβαια καύχημα της Θεσσαλονίκης, όμως είναι και οι φωτιστές των Σλάβων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου