Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΞΑΝΑΖΩΝΤΑΝΕΥΕΙ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ

Ἡ Ὀρθοδοξία ἀναβιώνει στὴν Τουρκία
Διάσπαρτες ἑστίες σὲ Μικρὰ Ἀσία καὶ Ἀνατολικὴ Θράκη…

«Ἤρθαμε ἀπ’ τὴ γῆ τοῦ Ὁμήρου καὶ τοῦ Ἡροδότου. Ἤρθαμε ἐμεῖς, οἱ μαθητὲς τῶν Ἀποστόλων, οἱ πιστοὶ τῆς Ἑπτάφωτης Λυχνίας τῆς Ἀποκαλύψεως, τὰ στερνοπαίδια τῶν Κομνηνῶν καὶ τῶν Παλαιολόγων. Ἤρθαμε πρόσφυγες. Ριζώσαμε στὶς νέες πατρίδες καὶ σαλπάρουμε πάντα γιὰ τὶς χαμένες. Γιὰ τὰ ἱερά μας, γιὰ τὶς ἑστίες μας, γιὰ τὰ μνήματά μας. Γιὰ τὰ φρούρια καὶ τὶς ρεματιὲς μὲ τοὺς νεκροὺς φαντάρους μας. Γιὰ τὰ παράλια τῆς Μικρασίας μας πάντα, τῆς γλυκιᾶς καὶ προδομένης ἀπ’ τοὺς Μεγάλους τῆς γῆς! Ἀδέρφια, γιὰ μᾶς δὲν ὑπάρχουν καινούργιες πατρίδες! Γιὰ μᾶς δὲν ὑπάρχουν νεκροί!»
Ἴων, «Χρονικὸ»

τοῦ Δρ. Ἰωάννη Χρ. Ἰακωβίδη
Ἐπιστημονικοῦ συνεργάτη στὸ Κέντρο Ἀνατολικῶν Σπουδῶν
τοῦ Παντείου Πανεπιστημίου

.               Μὲ τὴν ἀνταλλαγὴ πληθυσμῶν τὸ διάστημα 1923-1925, ὅπως προβλεπόταν στὴ Συνθήκη τῆς Λωζάνης, πολλοὶ «ἄλλαξαν τὸ ὄνομά τους καὶ ἀναγκαστικὰ δήλωσαν μουσουλμάνοι. Ἔκρυψαν τὰ εἰκονίσματα καὶ τὸ καντήλι τους καὶ κάποιοι τὶς ἐκκλησιὲς ποὺ εἶχαν στὰ σπίτια τους. Ἔκρυψαν τὰ δάκρυά τους ποὺ δὲν μποροῦσαν νὰ βαπτίσουν καὶ νὰ παντρέψουν τὰ παιδιά τους σὲ χριστιανικὸ ναό». Βάσει ἔρευνας τοῦ Πανεπιστημίου Bogazici (2010), 10.000 χριστιανοὶ κάτοικοι τῆς Νοτιοδυτικῆς καὶ Κεντρικῆς Μικρᾶς Ἀσίας προσχώρησαν τὴν περίοδο 1924-1934 στὴν αἵρεση τῶν ἀλεβιτῶν, οἱ ὁποῖοι σήμερα ἀνέρχονται στὰ 20 ἑκατομμύρια. Δὲν ἀναγνωρίζονται, βεβαίως, ὡς μειονότητα ἐκ μέρους τοῦ τουρκικοῦ κράτους. Δὲν θεωροῦν ἑαυτοὺς σιίτες, ὅπως οἱ Ἰρανοί, οὔτε τηροῦν τὴν προσευχὴ (ναμὰζ) τῶν σουνιτῶν (οἱ ὀρθόδοξοι τοῦ Ἰσλὰμ) πέντε φορὲς τὴ μέρα.
.              Σήμερα χιλιάδες πολίτες ζητοῦν νὰ κατηχηθοῦν καὶ νὰ βαπτίζονται χριστιανοί. Σύμφωνα μὲ ἔρευνα τουρκικῆς ἐφημερίδας, τὰ τρία τελευταῖα ἔτη πωλήθηκαν στὴν Τουρκία 8 ἑκατομμύρια ἀντίτυπα τῆς Ἁγίας Γραφῆς στὴν τουρκικὴ γλώσσα. Μόνο στὶς περιοχὲς τῆς Ἀττάλειας καὶ τῆς Πισιδίας ἔχουν καταγραφεῖ 16.000 ἅγιοι. Τὰ τελευταῖα χρόνια συντελεῖται ἕνα θαῦμα. Χιλιάδες ὀρθόδοξοι ἀπὸ τὴν πρώην ΕΣΣΔ καὶ ἀλλοῦ ἐπέλεξαν νὰ κατοικήσουν στὴ Νοτιοδυτικὴ Μικρὰ Ἀσία. Οἱ ἐκκλησίες τοῦ Ἁγίου Βουκόλου στὴ Σμύρνη καὶ τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους στὸν Τσεσμὲ ἔχουν ἀνακαινιστεῖ. Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος τέλεσε τὴ Θεία Λειτουργία σὲ αὐτές, ὅπως καὶ στὴ Μονὴ τῆς Παναγίας τοῦ Σουμελᾶ στὸν Πόντο, ἀπὸ τὸ 2010 καὶ ἑξῆς καὶ στὰ Μύρα τῆς Λυκίας πρὸς τιμὴν τοῦ Ἁγίου Νικολάου. Στὰ Θεοφάνεια τοῦ 2015, ὅταν ὁ Πατριάρχης ἔριξε τὸν Σταυρὸ στὸν Κεράτιο Κόλπο, ἕνας Τοῦρκος ἔπεσε στὴ θάλασσα, τὸν ἔπιασε καὶ πλησιάζοντας τὸν Πατριάρχη φώναξε: «Θέλω νὰ γίνω χριστιανός». Ἡ εἴδηση βγῆκε σὲ κάποια μέσα ἐνημερώσεως καὶ στὸ Διαδίκτυο, ἀλλὰ ἀποσύρθηκε γρήγορα γιὰ εὐνόητους λόγους.
.               Ἀπὸ τὸ 2011 λειτουργεῖ ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Ἀλυπίου στὴν Ἀττάλεια μὲ μόνιμο ἱερέα. Πιστοὶ ἀπὸ διάφορες χῶρες, 5.000 στὸ σύνολό τους, κατάφεραν νὰ ἀνοίξει ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τοῦ Βουνοῦ στὴν Ἀλάνυα ἀπὸ τὰ Χριστούγεννα τοῦ 2012. Τὸ «Χριστὸς Ἀνέστη» ψάλλεται ἔκτοτε στὰ ἑλληνικά, τὰ ρωσικὰ καὶ τὰ τουρκικά. Στὶς 21 Νοεμβρίου 2014 τελέστηκε Θεία Λειτουργία στὸν ἐγκαταλελειμμένο ναὸ τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου στὴ Σπάρτη Πισιδίας. Ὁ δήμαρχος Ἀλάνυας, ἂν καὶ ὑποστηρίζει τὸ κόμμα τῶν Γκρίζων Λύκων, συμφώνησε στὴν παραχώρηση οἰκοπέδου 15 χιλιόμετρα ἀνατολικὰ τῆς Ἀλάνυας γιὰ νὰ ἀνεγερθεῖ ἐκκλησία πρὸς τιμὴν τῆς Παναγίας τῆς Πισιδιώτισσας, ποὺ ἑορτάζει στὶς 3 Σεπτεμβρίου. Πρόκειται γιὰ τὴ θεμελίωση τοῦ πρώτου ὀρθόδοξου ναοῦ μετὰ τὸ 1922.

Οἱ κρυπτοχριστιανοὶ

.               Σημαντικὸ εἶναι καὶ τὸ θέμα τῶν κρυπτοχριστιανῶν. Εἶναι ἐνδεικτικὸ ὅτι σὲ τοίχους οἰκημάτων στὸν Πόντο ἀναγράφονται συνθήματα ὅπως«Δὲν ἐπιθυμοῦμε πλέον νὰ εἴμαστε μουσουλμάνοι. Θέλουμε νὰ γίνουμε χριστιανοί», ἐνῶ Τοῦρκοι τονίζουν σὲ Ἕλληνες ἐπισκέπτες ὅτι «ὁ τόπος αὐτὸς σᾶς ἀνήκει». Στὴν ἐκκλησία τῆς Ἁγίας Τριάδας Σταυροδρομίου Κωνσταντινουπόλεως, νεαρὴ Τουρκάλα ἐκμυστηρεύεται: «Μοῦ ἀρέσουν τὰ δικά σας»! Κάθε Παρασκευὴ ποὺ λειτουργεῖ ἡ Μονὴ Μεταμορφώσεως τῆς νήσου Πρώτης συρρέει πλῆθος Τούρκων. Στὴν Πρίγκηπο τιμοῦν τὸν Ἅγιο Γεώργιο τὸν Κουδουνᾶ στὶς 24 Σεπτεμβρίου. Σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ σαράντα ἁγιάσματα τῆς Πόλης, στὸ Μπαλουκλί, καταφεύγουν πολλοὶ Τοῦρκοι, πιστεύοντας στὰ θαύματα. Ἔξω ἀπὸ τὰ Ἄδανα, σὲ κατακόμβη ὅπου ἁγίασαν ἑπτὰ χριστιανοὶ προσέρχονται Τοῦρκοι προσκυνητές, θυμιάζοντας μὲ τὸ ἀπαγορευμένο γιὰ τὸ Ἰσλὰμ λιβάνι. Στὴν Ταρσὸ ὁ Ναὸς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου ἀποτελεῖ τόπο προσκυνήματος.
.               Ὁ δημοσιογράφος καὶ τουρκολόγος Νίκος Χειλαδάκης ἀποκάλυψε ἄρθρο τῆς ἐφημερίδας Radikal τῆς 15ης Φεβρουαρίου 2013 ὑπὸ τὸν τίτλο «Στὴν Τουρκία ζοῦν ἑκατοντάδες χιλιάδες κρυπτοαρμένιοι». Ἔκθεση τῆς ἀρμενικῆς διασπορᾶς, τὴν ὁποία ἐπικαλεῖται ἡ ἐφημερίδα, ἀναφέρεται σὲ ἑκατοντάδες χιλιάδες κρυπτοαρμένιους ποὺ ζοῦν στὴν Τουρκία καὶ κυρίως στὶς περιοχὲς Ἀμάσεια καὶ Κωνσταντινούπολη, Μπατμάν καὶ Ντιγιάρμπακιρ, Μοὺς καὶ Τούντζελι, ὑπογραμμίζοντας τὴν ἔλλειψη ἐλευθερίας ἔκφρασης τῆς πραγματικῆς θρησκευτικῆς ταυτότητας αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων. Ὁ ἴδιος ἀποκάλυψε στὸ ἑλληνικὸ κοινὸ καὶ ἄρθρο τῆς δημοσιογράφου Yasemin Guc τῆς Ekspres μὲ θέμα «Στὴν Ἀνατολία ὑπάρχουν χιλιάδες κρυμμένες ἀπὸ τὸ παρελθὸν χριστιανικὲς οἰκογένειες». Στὸ πλαίσιο τοῦ δημοσιεύματος ἡ Τουρκάλα ἀρθρογράφος, λαμβάνοντας ἀφορμὴ ἀπὸ τὸν πρόσφατο θάνατο ἑνὸς ζευγαριοῦ ρωμαίικης καταγωγῆς, ὅπου ὁ σύζυγος ὑπῆρξε μουσουλμάνος ἐνῶ ἡ σύζυγός του χριστιανή, ἀναφέρει ὅτι οἱ ἀπόγονοι τῶν Ρωμιῶν μπορεῖ ἐπισήμως νὰ δηλώνουν πίστη στὸ Ἰσλάμ, στὴν πραγματικότητα ὅμως ἡ ψυχή τους εἶναι δοσμένη στὸν Χριστό. Στὸ δημοσίευμα ἡ Yasemin Guc παραθέτει καὶ τὶς περιοχὲς ὅπου διαβιοῦν χιλιάδες οἰκογένειες κρυπτοχριστιανῶν Ρωμιῶν: στὴν Ἀδριανούπολη καὶ τὰ Ἄδανα, στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ τὴ Σαμψούντα, στὶς Σαράντα Ἐκκλησιὲς καὶ τὴ Ραιδεστό, στὴ Μερσίνα καὶ τὴ Σμύρνη, στὴν Προῦσα καὶ τὴ Μαγνησία, στὴν Καισάρεια, στὸ Τσανάκαλε, στὸ Προκόπι (Καππαδοκία) κ.α.
.               Ἡ Δρ. Μαρία Χρόνη διαπιστώνει ὅτι «στὴ χριστιανικὴ Δύση ἡ Καθολικὴ Ἐκκλησία πουλᾶ τοὺς ναούς της γιατί δὲν μπορεῖ νὰ τοὺς γεμίσει». Ἀντιθέτως, στὴν Τουρκία ποὺ ἐξουσιάζει ὁ ἰσλαμιστὴς Ἐρντογάν σὲ εὐρέα στρώματα τοῦ πληθυσμοῦ διαπιστώνονται ἡ θρησκευτικὴ ἀναζήτηση καὶ ἡ ἀμφισβήτηση. Ἀπόγονοι τῶν Ρωμιῶν τοῦ 1922 καὶ τῶν Ἀρμενίων προσπαθοῦν μὲ κάθε τρόπο νὰ διατηρήσουν τὴ χριστιανική τους ταυτότητα, ἐνῶ στὴν Ἑλλάδα τῆς πολύμορφης κρίσης καὶ παρακμῆς «ἡ ὀρθόδοξη πίστη ἀπαξιώνεται καὶ ἡ Ἐκκλησία διώκεται μὲ ἐπιτήδειους τρόπους». Ἂς γνωρίζουν οἱ παντοειδεῖς ἀμφισβητίες τῆς τελευταίας ὅτι «πύλαι Ἅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς»…

.               Σημείωση: Ὁρισμένοι πολιτιστικοὶ σύλλογοι καὶ ἀνάλογων ἐπιδιώξεων ἱδρύματα διακρίνονται γιὰ τὴν ποικιλόμορφη καὶ ἐνδιαφέρουσα δράση τους. Μεταξὺ αὐτῶν περιλαμβάνεται ἡ «Ἀδελφότης Βιθυνῶν» στὴ Νίκαια, τῆς ὁποίας ἡ περιοδικὴ τριμηνιαία ἔκδοση Βιθυνιακὰ Χρονικὰ ἀναδεικνύει τὴν προσφυγικὴ μνήμη τῶν καταγόμενων ἀπὸ τὴ Βιθυνία, καὶ ὄχι μόνο. Ἡ ὑπεύθυνη τῆς ἔκδοσης, φιλόλογος Ἐπίχαρις Μιχαηλίδου, καὶ ἡ συντακτικὴ ὁμάδα τῶν Ἰσαβέλλας Μελᾶ, δικηγόρου, Ναταλίας Συγγελίδου, κοινωνιολόγου, Ἐλισάβετ Ζέρβα, δασκάλας, Ἐλισάβετ Φιλιππίδου, φιλολόγου, καὶ Γιάννη Τυρμπᾶ, χημικοῦ μηχανικοῦ, ἐπιτελοῦν σημαντικὸ ἔργο. Ἀναφέρονται ἐνδεικτικὰ ἀπὸ τὴν ποικίλη ὕλη τοῦ 13ου τεύχους (Ὀκτώβριος – Δεκέμβριος 2015) οἱ στῆλες «Κατάγομαι ἀπὸ τὴ Βιθυνία» (οἰκογένεια Ἀχιλλέα καὶ Ἀντιγόνης Κερβανίδου), ἀπόσπασμα τοῦ ἔργου τοῦ Κοσμᾶ Πολίτη Στοῦ Χατζηφράγκου, τὸ Ἱστορικὸ ἐφηβικὸ ἡμερολόγιο τοῦ Ἰωάννη Π. Μελᾶ (ὑπουργοῦ Γεωργίας ἐπὶ Γεωργίου Παπανδρέου) τῆς Ἰσαβέλλας Ι. Μελᾶ, μικρασιατικὴ ποίηση (λ.χ. Ἴωνος «Χρονικὸ») κ.λπ. Ἰδιαίτερη ἐντύπωση προκαλεῖ τὸ δεύτερο μέρος τοῦ ἄρθρου τῆς Μαρίας Χρόνη, διδάκτορος Βυζαντινῆς Φιλολογίας καὶ Ἱστορίας, ἀπὸ τὸ ὁποῖο ἀντλήθηκαν πληροφορίες γιὰ τὸ παρὸν ἄρθρο.

Ἐνδεικτικὴ βιβλιογραφία

• Γεράκης Γιῶργος, «Δὲν θέλουμε πλέον νὰ εἴμαστε μουσουλμάνοι», ἐφημερίδα Δημοκράτης τῆς Λέσβου, 25/12/2008.
• Ἠλιάδης Μάνος, «Ἡ ἐπέλαση τῶν τζαμιῶν σὲ Εὐρώπη καὶ Ἑλλάδα», «Ἐπίκαιρα», τεῦχος 187ο, 16/5/2013.
• Μπατρακούλης Σπ. Θεόδωρος, Τουρκία καὶ «Ἀνατολικὰ Ζητήματα», τόμος Ἅ’, Ἰνφογνώμων, 2015.
• Φράγκος Σ. Φραγκούλης, Ποιὰ Τουρκία; Ποιοὶ Τοῦρκοι;, ἐκδόσεις Α.Α. Λιβάνη, 2012.
• Χειλαδάκης Νίκος «Ἀνοίγει ξανὰ τὸ ζήτημα τῶν κρυμμένων χριστιανῶν στὴν Τουρκία», στὸ ἰστολόγιο «Ἑνωμένη Ρωμιοσύνη», 17/2/2013.
• Χειλαδάκης Νίκος, Ἡ ἐπιστροφὴ τοῦ ἑλληνισμοῦ στὴ Μικρὰ Ἀσία, ἐκδόσεις Ἀδελφῶν Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, 2013.
• Χρόνη Μαρία, «Ἡ Ὀρθοδοξία στὴν Τουρκία σήμερα», Βιθυνιακὰ Χρονικά, τεῦχος 13ο, Ὀκτώβριος – Δεκέμβριος 2015.

ΠΗΓΗ: epikaira.gr

https://christianvivliografia.wordpress.com