Τη αληθεία, αξίζει να εντρυφήσετε :
Δημοσιεύτηκε στις 29 Οκτωβρίου 2025 Από την Coptic Solidarity –Για πάνω από δεκαπέντε αιώνες, η Μονή της Αγίας Αικατερίνης στους πρόποδες του Όρους Σινά στέκεται ως ένα από τα πιο αξιοσημείωτα πνευματικά, πολιτιστικά και ιστορικά ορόσημα της ανθρωπότητας. Ιδρύθηκε υπό τον Αυτοκράτορα Ιουστινιανό τον 6ο αιώνα και προστατεύτηκε σε διάφορες εποχές από βυζαντινά χρυσόβουλα, το Achtiname, μαμελούκικα διατάγματα, οθωμανικά φιρμάνια και σύγχρονες διεθνείς συμβάσεις, η κατάσταση και η αυτονομία της μονής έχουν επιβιώσει από αυτοκρατορίες, εισβολές και μεταβαλλόμενα σύνορα.
Ωστόσο, σήμερα, αυτό που αιώνες κατακτήσεων δεν μπόρεσαν να υπονομεύσουν μπορεί να κινδυνεύει μέσω πολιτικών ελιγμών, διπλωματικών πιέσεων και μιας προσεκτικά οργανωμένης αφήγησης «αμοιβαίας κατανόησης».
ΕΝΑ ΟΙΚΕΙΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
Μια συνεδρίαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Αιγύπτου δεν έχει ακόμη πραγματοποιηθεί και δεν έχει ανακοινωθεί ημερομηνία.
Οι δικηγόροι είτε εκφοβίζονται είτε βρίσκονται υπό την επιρροή και την κατεύθυνση των αιγυπτιακών αρχών. Αλλά αυτή η απουσία σαφήνειας είναι από μόνη της αξιοσημείωτη. Σε νομικές υποθέσεις τέτοιας εμβέλειας, οι ημερομηνίες ή οι καθυστερήσεις σπάνια αντανακλούν απλώς διοικητικά ζητήματα. Αντίθετα, συχνά σηματοδοτούν παράλληλες διαπραγματεύσεις έξω από την αίθουσα του δικαστηρίου — διαπραγματεύσεις που προορίζονται να διαμορφώσουν το νομικό αποτέλεσμα προκαθορίζοντας την αποδεκτή «λύση».
Παρατηρητές εξοικειωμένοι με το φάκελο περιγράφουν μια συνεχιζόμενη διαδικαστική χορογραφία, όπου οι νομικές διαδικασίες και η πολιτική διπλωματία προχωρούν σε εναλλασσόμενα βήματα σχεδιασμένα να συγκλίνουν προς ένα ενιαίο επιθυμητό αποτέλεσμα.
Αυτό δεν είναι καινούργιο. Ακολουθεί ένα οικείο μοτίβο στο οποίο οι δικαστικές και εκτελεστικές διαδρομές ενισχύουν η μία την άλλη σε μια προκαθορισμένη κατεύθυνση. Ενώ τα δικαστήρια παρέχουν την επίσημη νομική γλώσσα, οι υποκείμενοι όροι διαμορφώνονται πολιτικά εκ των προτέρων. Ο στόχος είναι να παραχθεί η εμφάνιση μιας συναινετικής διευθέτησης, ενώ η πραγματική ουσία της ιδιοκτησίας και του ελέγχου αλλάζει ήσυχα. Αυτή η μέθοδος αποφεύγει τη δημόσια αντιπαράθεση, αλλά οδηγεί σε μη αναστρέψιμες αλλαγές. Η «λύση» παρουσιάζεται ως λογική, ισορροπημένη και ιστορικά ευαίσθητη — ωστόσο η νομική θέση της μονής εξασθενεί στη διαδικασία. Αυτό που μένει είναι σεβασμός σε συμβολικούς όρους, ενώ η εξουσία επί της γης, της διοίκησης και της διακυβέρνησης μετατοπίζεται μακριά από τη μονή.
Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΑΜΠΑΝΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΤΟΥ ΚΑΪΡΟΥ
Στις 1 Νοεμβρίου, η Αίγυπτος θα εγκαινιάσει το πολυαναμενόμενο Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο — ένα παγκόσμιο γεγονός μέσων ενημέρωσης που προβλέπεται να παρουσιάσει την Αίγυπτο ως κορυφαίο φύλακα της παγκόσμιας κληρονομιάς. Αυτή η στιγμή παρέχει στο Κάιρο παγκόσμια προσοχή, θετική πολιτιστική αξιοπιστία, τουριστική και επενδυτική ορατότητα, και πάνω από όλα διπλωματική καλή θέληση.
Και φαίνεται ότι μια παράλληλη «ανακοίνωση» μπορεί να προετοιμάζεται: μια λεγόμενη «συμφωνία» σχετικά με τη Μονή της Αγίας Αικατερίνης. Ο χρονισμός δεν θα είναι τυχαίος — θα επιτρέψει στην Αίγυπτο να παρουσιάσει την κατάσταση της μονής ως διευθετημένη, συναινετική και αρμονική, πνίγοντας τυχόν αντιρρήσεις κάτω από το βάρος της μαζικής παγκόσμιας κάλυψης.
ΑΘΗΝΑ:
ΑΠΟ ΦΥΛΑΚΑΣ ΣΕ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΤΗΣ;
Αυτό που ανησυχεί πολλούς στους εκκλησιαστικούς, πολιτιστικούς και διπλωματικούς κύκλους είναι ότι
η Αθήνα φαίνεται να μην στέκεται πλέον ως ο σταθερός προστάτης του αιώνιου Status Quo της μονής.
Πρόσφατες ανησυχητικές εξελίξεις δείχνουν ότι Έλληνες αξιωματούχοι σηματοδοτούν ότι οι διαπραγματεύσεις είναι ήδη διευθετημένες, ακόμη και εκεί όπου δεν υπάρχει συναίνεση. Επικοινωνίες προς διεθνείς εταίρους που υπονοούν ότι η ηγεσία της μονής είναι ευθυγραμμισμένη με τη «συμφωνία».
Από την άλλη πλευρά,
φαίνεται να υπάρχει περιορισμένη, καθυστερημένη
ή καθόλου διαβούλευση με το Οικουμενικό Πατριαρχείο ή την Ελληνοορθόδοξη Αρχιεπισκοπή, και τα δύο από τα οποία παραδοσιακά έχουν λόγο σε ζητήματα που επηρεάζουν την πνευματική και κανονική ταυτότητα ενός μεγάλου ορθόδοξου μοναστικού κέντρου.
Αυτή η μετατόπιση αντανακλά μια ευρύτερη γεωπολιτική υπολογισμό. Η ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει επί του παρόντος στρατηγική ενεργειακή συνεργασία με την Αίγυπτο και επεκταμένη συντονισμό ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο. Επίσης, πολυδισεκατομμυριούχες οικονομικές συμφωνίες βρίσκονται σε εξέλιξη.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Μονή κινδυνεύει να γίνει διαπραγματευτικό χαρτί — ένα «διαχειρίσιμο» ζήτημα που προσαρμόζεται για χάρη μεγαλύτερων κρατικών συμφερόντων.
Επιπλέον, ορισμένοι Έλληνες πολιτικοί αναλυτές έχουν εγείρει ευαίσθητα αλλά νόμιμα ανησυχίες για σύγκρουση συμφερόντων. Για παράδειγμα,
ο πεθερός του νυν Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών αναφέρεται ότι εμπλέκεται σε μεγάλο ελληνικό ενεργειακό κονσόρτιο με εμπορικές σχέσεις στην Αίγυπτο. Το αν αυτή η σύνδεση παίζει άμεσο ρόλο είναι ασαφές.
Ωστόσο, στη διπλωματία, η μυρωδιά της σύγκρουσης συμφερόντων είναι συχνά εξίσου επιδραστική με το ίδιο το γεγονός. Η αντίληψη ότι οικονομικές εκτιμήσεις μπορεί να επικαλύπτονται με πολιτιστικές και θρησκευτικές διαπραγματεύσεις κληρονομιάς βλάπτει την εμπιστοσύνη του κοινού και εξασθενεί την ηθική στάση της Ελλάδας στην υπεράσπιση της Ορθοδοξίας στο εξωτερικό.
Ο ΝΕΟΣ ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ ΚΑΙ Η ΠΙΕΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΣΜΟΥ
Η πρόσφατη εκλογή του νέου ηγουμένου της μονής έχει γίνει καθοριστικός παράγοντας. Πληροφορίες από εσωτερικούς κύκλους αναφέρουν ότι το εκλογικό τοπίο διαμορφώθηκε με τρόπους που περιόρισαν το εύρος των υποψηφίων.
Με άλλα λόγια, η Αδελφότητα ψήφισε — ωστόσο το περιβάλλον δεν ήταν απαλλαγμένο από πιέσεις ούτε πολιτικά ουδέτερο.
Η επίσημη ενθρόνιση του νέου ηγουμένου ως Αρχιεπισκόπου αναμένεται σύντομα. Μόλις ενθρονιστεί, η Αίγυπτος αναμένεται να εκδώσει το Προεδρικό Διάταγμα που ρυθμίζει την κατάσταση της Μονής του Σινά. Σύμφωνα με τέτοιο Διάταγμα, παραδοσιακά η Αίγυπτος δεν αναγνωρίζει νομική προσωπικότητα στη Μονή αλλά απλώς απονέμει εξουσίες στον ηγούμενο.
Αυτό σημαίνει ότι μόνο ο ηγούμενος λαμβάνει αιγυπτιακή υπηκοότητα και η υπογραφή του φέρει την πλήρη νομική εξουσία να δεσμεύει τη μονή σε οποιαδήποτε νομικά ζητήματα.
Όλοι οι άλλοι πατέρες ζουν με προσωρινές βίζες από το αιγυπτιακό κράτος και δεν έχουν εξουσία να υπογράψουν, παρόλο που τα συνταγματικά έγγραφα της Αδελφότητας απαιτούν κοινή απόφαση και υπογραφή.
Με αυτόν τον τρόπο, η Αίγυπτος διατηρεί την κατάσταση και τις εσωτερικές υποθέσεις της μονής υπό τον έλεγχό της. Μπορεί επίσης να καθυστερήσει την έκδοση του Διατάγματος για να ασκήσει πίεση στον ηγούμενο να υπογράψει μια διευθέτηση και να καθιστά αδύνατη την εκπροσώπηση της μονής στο δικαστήριο.
Από την άλλη πλευρά, ορισμένες αναφορές δείχνουν ότι η Ελληνική Κυβέρνηση — ιδιαίτερα ο Υπουργός Εξωτερικών της — αναφέρεται ότι ασκεί ισχυρές πιέσεις στον νέο ηγούμενο να υπογράψει τη συμφωνία, όσο κι αν υπόκειται σε περιορισμούς που επιβάλλονται από το Κάιρο.
Η Αδελφότητα μπορεί να αντισταθεί — έντονα, ειλικρινά και πνευματικά — αλλά η συλλογική τους βούληση δεν έχει νομική εξουσία βέτο επί της υπογραφής του ηγουμένου μόλις επιβεβαιωθεί με προεδρικό διάταγμα.
Γι’ αυτό ο χρονισμός έχει σημασία.
Αν η υπογραφή γίνει πριν από την εσωτερική συναίνεση, η ιδιοκτησία, η αυτονομία και η διαχείριση της κληρονομιάς της μονής μπορεί να εξασθενηθούν μη αναστρέψιμα, ακόμη και αν παρουσιαστεί δημόσια ως «συνεργασία» και «αμοιβαίος σεβασμός».
Μέσα στη μονή, πηγές δείχνουν αγωνία μεταξύ ανώτερων μοναχών σχετικά με το περιεχόμενο και τις επιπτώσεις της προτεινόμενης συμφωνίας, καθώς και απογοήτευση για την έλλειψη διαφάνειας, συμπεριλαμβανομένης της πρότασης ότι μόνο μερικές ή λογοκριμένες εκδόσεις της πρότασης έχουν μοιραστεί εσωτερικά. Υπάρχει επίσης βαθιά ανησυχία ότι η αποδοχή οποιουδήποτε συμβιβασμού τώρα θα επιτρέψει μελλοντικές διοικητικές, αναπτυξιακές ή φυλακτικές επεμβάσεις. Σε μεγάλο κίνδυνο βρίσκονται οι ανεκτίμητοι, αιώνες παλιοί μοναδικοί θησαυροί, και ποιος θα έχει εποπτεία σε αυτούς.
Η ηγεσία της Αδελφότητας φαίνεται αποφασισμένη να αντισταθεί, αλλά η αντίσταση περιορίζεται από την εκκλησιαστική υπακοή, την πολιτική ευπάθεια καθώς και την απομόνωση από ευρύτερη ορθόδοξη θεσμική υποστήριξη. Το δίλημμά τους είναι έντονο: να υπογράψουν μπορεί να σημαίνει το τέλος της αυτονομίας· να αρνηθούν μπορεί να φέρει αντίποινα.
UNESCO
Η μοναδικότητα της μονής αναγνωρίζεται στην εγγραφή της ως Μνημείου Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Αλλά η προστασία της UNESCO αφορά το φυσικό ύφασμα, το περιβαλλοντικό πλαίσιο και την πολιτιστική αξία του τόπου — όχι την ιδιοκτησία, τη διοικητική διακυβέρνηση ή την εκκλησιαστική εξουσία. Με άλλα λόγια, παρόλο που στην υποψηφιότητά της για την UNESCO η Αίγυπτος επισήμως αναγνώρισε την ιδιοκτησία της Ελληνοορθόδοξης Επισκοπής Σινά επί της Μονής της Αγίας Αικατερίνης, των παρεκκλησιών της, των κήπων και όλων των εγκαταστάσεων, μόλις η διοικητική ή νομική κατάσταση αλλάξει, η UNESCO δεν μπορεί να την αποκαταστήσει. Η «διατήρηση του χαρακτήρα» δεν είναι υποκατάστατο της διατήρησης της αυτονομίας. Μια μονή μπορεί να συντηρηθεί όμορφα αλλά πνευματικά να απογυμνωθεί.
Η γλώσσα της Αιγύπτου ταιριάζει επίσης με το γραφειοκρατικό ιδιόλεκτο της UNESCO. Οι συμβάσεις της UNESCO μιλούν για «προστασία της κληρονομιάς» και «διατήρηση της πολιτιστικής αξίας», ποτέ για ιδιωτική ή εκκλησιαστική ιδιοκτησία. Πλαισιώνοντας το ζήτημα ως διατήρηση κληρονομιάς, το Κάιρο αγκυρώνει τη μονή μέσα στο διεθνές λεξιλόγιο που τονίζει τη συντήρηση, όχι τον έλεγχο. Έτσι, διεθνείς οργανισμοί είναι πιθανό να χειροκροτήσουν τη «δέσμευση της Αιγύπτου να προστατεύσει τον τόπο» χωρίς να συνειδητοποιήσουν ότι τέτοια προστασία προϋποθέτει κρατική φύλαξη.
Η ανησυχία βαθαίνει με την εκλογή του Δρ. Khaled El-Anany ως επερχόμενου Γενικού Διευθυντή της UNESCO, ο οποίος αναμένεται να αναλάβει τα καθήκοντά του στις 7 Νοεμβρίου. Ως Υπουργός Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου (2016–2022), επέβλεψε το ίδιο τμήμα που κίνησε νομικές ενέργειες κατά της μονής. Με τον El-Anany τώρα στην ηγεσία της UNESCO, υπάρχουν πραγματικές πιθανότητες ο οργανισμός να αντισταθεί στην Αίγυπτο;
ΜΙΑ ΣΤΙΓΜΗ ΑΠΟΦΑΣΗΣ
Το κεντρικό ζήτημα δεν είναι η πρόσβαση στον τουρισμό, η συνεργασία αποκατάστασης ή η ονομαστική «κοινή ανάπτυξη». Το ζήτημα είναι η ιδιοκτησία, η κυριαρχία και η διακυβέρνηση της κληρονομιάς. Μόλις το Status Quo τερματιστεί ή ακόμη και αραιωθεί, η μονή κινδυνεύει να επαναπροσδιοριστεί ως εθνική κληρονομιά της Αιγύπτου υπό κρατική φύλαξη, και η μοναστική αυτονομία μπορεί να αντικατασταθεί από διοικητική εποπτεία. Η ελληνοορθόδοξη ταυτότητα μπορεί να μετατραπεί σε τελετουργικό συμβολισμό αντί για πραγματική διαχείριση.
Αυτό δεν είναι εικασία. Είναι το μοτίβο που παρατηρείται σε προηγούμενες περιπτώσεις όπως η Μονή του Αγίου Μακαρίου στο Wadi el-Natroun. Η επανατοποθέτηση πολιτιστικών τόπων υπό «εθνική προστασία κληρονομιάς» αντιπροσωπεύει έναν βαθύ κίνδυνο. Η γλώσσα είναι πάντα η ίδια: «Διατήρηση», «βιώσιμη ανάπτυξη», «κοινή πολιτιστική αξία». Ωστόσο, το αποτέλεσμα είναι πάντα κεντρικός κρατικός έλεγχος.
Οι επόμενες ημέρες — όχι μήνες — μπορεί να καθορίσουν το μέλλον της μονής.
Αν η ενθρόνιση προχωρήσει και η υπογραφή ληφθεί στη σκιά της, τα 1.500 χρόνια πνευματικής ανεξαρτησίας της μονής μπορεί να μετατραπούν σε μια ενιαία πράξη σε κρατικά διαχειριζόμενη κληρονομιά.
Αν η αντίσταση των μοναχών κρατήσει, και αν εκκλησιαστικές, ακαδημαϊκές, διπλωματικές και δημόσιες φωνές μιλήσουν τώρα, το Status Quo μπορεί ακόμη να διατηρηθεί.
Το γεγονός είναι ότι αυτό δεν είναι μια διαμάχη για γη, τείχη ή κτίρια. Είναι ένας αγώνας για μνήμη, κληρονομιά και ταυτότητα.
Αν η Αγία Αικατερίνη γίνει κληρονομιά χωρίς φύλαξη, παρουσία χωρίς κυριαρχία και προσευχή χωρίς αυτονομία, η απώλεια δεν θα είναι μόνο της μονής. Θα είναι απώλεια για την Ορθοδοξία, απώλεια για τη διαχείριση της παγκόσμιας κληρονομιάς και απώλεια για την ιστορική αλήθεια.
Ο χρόνος να μιλήσουμε είναι τώρα, πριν από την υπογραφή που δεν μπορεί να αναιρεθεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου