Ξεκινά κανείς από δύο φαινομενικά άσχετες ειδήσεις: μια φάτνη στις Βρυξέλλες όπου ο Χριστός, η Παναγία και ο Ιωσήφ εμφανίζονται χωρίς πρόσωπα, και ένα νέο μάθημα Ηθικής που εγκαθίσταται στα ελληνικά σχολεία ως υποκατάστατο των Θρησκευτικών για όσους επιθυμούν «απαλλαγή». Κι όμως, αυτά τα δύο σημεία, αποσπασμένα από διαφορετικές γεωγραφίες, συναρμόζονται σε μια κοινή, βαθιά τομή: δεν είναι απλώς ενδείξεις πολιτισμικών ρωγμών, αλλά τα συμπτώματα ενός ευρύτερου προτάγματος, όπου η Ευρώπη, σε μια στιγμή εξόφθαλμης κούρασης, επιχειρεί να αποσυναρμολογήσει ό,τι θεωρούσε για αιώνες πηγή μορφής, νοήματος και συλλογικού πάθους. Η αφαίρεση του προσώπου από τη φάτνη και η αφαίρεση της θεολογικής μνήμης από την εκπαίδευση είναι, κατά παράδοξο τρόπο, πράξεις της ίδιας λογικής: της λογικής που θεωρεί ότι η υποκατάσταση του μυστηρίου από μια ηθικολογική ουδετερότητα, ή η αντικατάσταση του προσώπου από ένα ύφασμα, συνιστούν δήθεν λύσεις σε προβλήματα συμπερίληψης και πλουραλισμού.
Γιατί τι άλλο είναι μια φάτνη χωρίς πρόσωπα; Το πρόσωπο στη χριστιανική θεολογία δεν είναι διακοσμητικό αξεσουάρ· είναι πηγή υπάρξεως. Το «πρόσωπο» δεν είναι η μάσκα· είναι το αποκαλυπτικό βάθος, αυτό που κατοικεί, αυτό που φέρει τη μοναδικότητα, αυτό που κάνει τον Υιό να μην είναι μια αφαίρεση αλλά κάποιος. Η απουσία του προσώπου από το Βρέφος της Βηθλεέμ δεν είναι καλλιτεχνική επιλογή· είναι ένα είδος πολιτισμικού ευνουχισμού, ένας ευνουχισμός που δεν τολμά να παραδεχτεί ότι φοβάται την ίδια του την κληρονομιά. Γιατί η Δύση σήμερα δεν μπορεί να αντέξει ένα πρόσωπο· προτιμά μια επιφάνεια υφασμάτων, ένα ουδέτερο σχήμα, έναν άμορφο πυρήνα, ώστε κανείς να μην θιχτεί από την ίδια τη δυνατότητα της ενσάρκωσης. Η ενσάρκωση άλλωστε είναι πάντα σκανδαλώδης: απαιτεί σώμα, μορφή, σάρκα, ιστορική εγγραφή. Αντιθέτως, μια φάτνη χωρίς πρόσωπα δεν απαιτεί τίποτε—ούτε ιστορία, ούτε μνήμη, ούτε ταυτότητα. Είναι μια φάτνη φτιαγμένη για εκείνους που δεν αντέχουν να δουν.
Και έτσι η φάτνη της Βρυξελλών αποκαλύπτει αυτό που πραγματικά επιθυμεί ο σύγχρονος δυτικός πολιτισμός: μια θρησκεία χωρίς πρόσωπα, μια παράδοση χωρίς σώμα, ένα μυστήριο χωρίς πυρήνα. Μια θρησκεία άοσμη, άχρωμη, ηθικολογική, κατάλληλη για προώθηση σε μουσεία, εμπορικά κέντρα και επιτροπές συμπερίληψης. Δεν είναι τυχαίο ότι το μόνο σημείο «ζωής» που αναδύθηκε από αυτή τη φάτνη ήταν η πράξη του βανδαλισμού: κάποιος απέσπασε την «κεφαλή» του βρέφους. Το βρέφος, δηλαδή το σημείο της ενσάρκωσης, εξαφανίστηκε, αφήνοντας πίσω του ένα σώμα χωρίς πρόσωπο και χωρίς κεφάλι — ίσως η πιο ειλικρινής εικόνα της εποχής. Όχι, δεν το έκανε ο βάνδαλος· το είχε ήδη κάνει η επιτροπή αισθητικής.
Το ίδιο συμβαίνει και στο ελληνικό σχολείο, αν και με πιο ευγενή ορολογία. Το νέο μάθημα Ηθικής παρουσιάζεται ως δήθεν ουδέτερη εναλλακτική απέναντι στα Θρησκευτικά. Ηθική, όμως, χωρίς θεολογία, χωρίς ορίζοντα οντολογικό, είναι απλώς τεχνική κοινωνικής ειρήνευσης. Μια συλλογή ηθικών διλημμάτων, απονευρωμένων από το όνομα του Θεού, χωρίς την οντολογική εκείνη συνθήκη που κάνει την ηθική πράξη όχι απλώς επιλογή αλλά κλήση. Δεν υπάρχει πιο ειρωνικό θέαμα από το να υποκαθίσταται η παράδοση της Εκκλησίας από ένα μάθημα γενικής ηθικής, φτιαγμένο ώστε να μην ενοχλήσει κανέναν: μια εκπαίδευση που, φοβούμενη τη δυνατότητα της μεταμόρφωσης, προτιμά την ασφάλεια ενός ηθικολογικού μικρο-προτεσταντισμού, προσαρμοσμένου στην ελληνική δημόσια διοίκηση. Και, βεβαίως, όλο αυτό τυποποιείται ως «δικαίωμα»: το δικαίωμα στη θρησκευτική απαλλαγή παράγει ένα μάθημα εντελώς άδειο, σχεδόν περιμένοντας να δηλώσει την ίδια του την ασημαντότητα.
Αλλά αυτό που κρύβεται πίσω από τις δύο ειδήσεις είναι κάτι βαθύτερο, κάτι που η εποχή προσπαθεί να μην ονοματίσει: η απόπειρα να παραχθεί μια κοινωνία χωρίς μνήμη και χωρίς σάρκα. Διότι όταν αφαιρείς το πρόσωπο από τη φάτνη, αφαιρείς το πρόσωπο από την παράδοση. Και όταν αφαιρείς τη θεολογία από την εκπαίδευση, αφαιρείς τη δυνατότητα του ανθρώπου να κατανοήσει τον εαυτό του όχι ως μηχανισμό αποφάσεων, αλλά ως ύπαρξη προικισμένη με οντολογικό βάθος.
Ζούμε στην εποχή της «επίπεδης θετικότητας»: τίποτε δεν πρέπει να διαρρηγνύει την επιφάνεια, τίποτε δεν πρέπει να επιτρέπει την είσοδο στο αρνητικό, στο μυστήριο, στο ανεξήγητο. Κι έτσι δεν μας επιτρέπεται πια ούτε το πρόσωπο ενός βρέφους ούτε ο λόγος της παράδοσης.
Η Δύση σήμερα δεν πολεμά τον χριστιανισμό· τον εξαφανίζει εκ των έσω, διαλύοντάς τον σε συμβολικές χειρονομίες που δεν φέρουν πλέον καμιά υποχρέωση. Η φάτνη γίνεται installation· το μάθημα των Θρησκευτικών γίνεται επιλογή· η πίστη γίνεται υποσημείωση. Κι όμως, όλα αυτά έχουν ένα παράδοξο αποτέλεσμα: εκθέτουν την πολιτισμική κενότητα της εποχής με τρόπο πιο καθαρό απ’ όσο θα μπορούσε να το επιτύχει οποιαδήποτε θεολογική κριτική.
Η φάτνη χωρίς πρόσωπα και το μάθημα Ηθικής είναι σαν καθρέφτες που δείχνουν μόνο αυτό που έχει απομείνει: μια Ευρώπη που φοβάται πλέον να κατοικήσει το ίδιο της το βάθος.
Κι έτσι οι δύο ειδήσεις, που μοιάζουν άσχετες, λειτουργούν ως σημεία της ίδιας μεταφυσικής φτώχειας. Η Ευρώπη που δεν αντέχει το πρόσωπο του Χριστού είναι η ίδια Ευρώπη που δεν αντέχει να διδάξει την παράδοσή της στα παιδιά της. Η Ευρώπη που θέλει μια φάτνη χωρίς πρόσωπα θέλει και μια εκπαίδευση χωρίς θεμέλιο. Και η ειρωνεία είναι ότι όλα αυτά γίνονται στο όνομα της ελευθερίας, της συμπερίληψης, της ουδετερότητας. Μια ουδετερότητα όμως χωρίς κέντρο, χωρίς ρίζα, χωρίς σώμα—μια ουδετερότητα που, όσο κι αν θέλει να το κρύψει, καταλήγει να μοιάζει με φάτνη χωρίς βρέφος.
https://www.iefimerida.gr/kosmos/fatni-me-hristo-panagia-horis-prosopa-bryxelles
https://www.e-nomothesia.gr/law-news/neo-mathema-demotiko-gumnasio-kai-lukeio-i-ithiki-antikathista-ta-thriskeutika.html
ΠΗΓΗ: https://www.facebook.com/share/p/16qohVQeYw/
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου