Πολικό ψύχος στους Ορθόδοξους Προκαθημένους

Πολικό ψύχος στους Ορθόδοξους Προκαθημένους 

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου 

Πολικό ψύχος επικρατεί στις σχέσεις των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Πατριαρχείων και Αυτοκεφάλων Εκκλησιών. Ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος βρίσκεται σε οξεία αντιπαράθεση με τον Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο. Από καιρό προκλήθηκαν προβλήματα, που προκάλεσαν την ένταση στις σχέσεις των δύο Προκαθημένων. Τέτοια είναι η εκλογή του Μητροπολίτου Ιωαννίνων, η, στη συνέχεια, χωρίς τη συναίνεση του Αρχιεπισκόπου, τοποθέτηση νέου διευθυντού στο Γραφείο του Πατριαρχείου στην Αθήνα, ενέργειες του Πατριάρχου προς τους Μητροπολίτες των Νέων Χωρών και όσα άλλα αναφέρονται στην επιστολή του Αρχιεπισκόπου προς τον Οικ. Πατριάρχη, που φυλάσσεται στο ερμάριο των απορρήτων εγγράφων της Αρχιγραμματείας της Ιεράς Συνόδου. Σε αυτά προσφάτως προσετέθη η εκ μέρους του Οικ. Πατριαρχείου αποδοχή δωρεάς Ιερού Ναού εντός της εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας της Αρχιεπισκοπής Αθηνών. 

Ο κ. Ιερώνυμος θεώρησε ότι πρόκειται για «εισπήδηση» του Πατριαρχείου στην εκκλησιαστική δικαιοδοσία του, που αποτελεί βαρύ εκκλησιολογικό παράπτωμα και αντιδρά έντονα, με αγωγή στα ελληνικά δικαστήρια σε βάρος προσωπικά του Οικ. Πατριάρχου. Σε προ μηνών εκκλησιαστική εκδήλωση στη Ζάκυνθο, στην οποία προέστη ο Οικ. Πατριάρχης, ο Αρχιεπίσκοπος απέσχε, αν και προσεκλήθη. Επίσης δεν έχει οποιαδήποτε επαφή με τον Μητροπολίτη - εκπρόσωπο του Οικ. Πατριαρχείου στην Αθήνα. Στη διαθρησκειακή συνάντηση, που διοργάνωσε το Υπουργείο των Εξωτερικών στην Αθήνα προ ολίγων ημερών, συμμετέσχε ο κ. Βαρθολομαίος. Ο κ. Ιερώνυμος δεν θέλησε να συναντηθεί με τον κ. Βαρθολομαίο, όσο αυτός βρισκόταν στην Αθήνα. Έτσι ο Πατριάρχης συνάντησε τον πρωθυπουργό της χώρας, αλλά όχι τον Αρχιεπίσκοπο... Ιστοσελίδα, προσκείμενη στο Φανάρι, θέλησε να ωραιοποιήσει την κατάσταση και εξετέθη. Σε φωτογραφία που δημοσιεύει οι δύο προκαθήμενοι έχουν μεταξύ τους απόσταση ενός περίπου μέτρου, αλλά η λεζάντα που έβαλε ήταν «εγκάρδιος ασπασμός των δύο προκαθημένων»... Ασπασμός του Πατριάρχου υπήρξε, αλλά με τον πρωτοσύγκελο της Αρχιεπισκοπής, αρχιμανδρίτη π. Συμεών Βολιώτη... Σημειώνεται ότι στον κατάλογο των συμμετασχόντων στη διεθνή διάσκεψη ο Οικουμενικός Πατριάρχης γράφτηκε ότι εκπροσωπούσε την Τουρκία, μαζί με τον βουλευτή του τουρκικού κοινοβουλίου Δρα Ταλίπ Κιουκσουκσάν.... 

Κακές είναι επίσης οι σχέσεις του Πατριάρχου Αντιοχείας με τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων, με τον οποίο δεν έχει εκκλησιαστική κοινωνία, και, κατ΄ επέκταση, με τον Οικουμενικό Πατριάρχη. Στην προ εβδομάδος διεθνή Διάσκεψη του ΥπΕξ ο Πατριάρχης Αντιοχείας δεν προσήλθε, αν και προσεκλήθη. Σ΄ αυτήν προσήλθαν, πλην του Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου και του Αρχιεπισκόπου κ. Ιερωνύμου, οι Έλληνες Πατριάρχες Αλεξανδρείας Θεόδωρος και Ιεροσολύμων Θεόφιλος και οι Έλληνες Αρχιεπίσκοποι Κύπρου Χρυσόστομος και Αλβανίας Αναστάσιος. Με Μητροπολίτες εκπροσωπήθηκαν οι Πατριάρχες Ρωσίας, Σερβίας και Γεωργίας. Δεν παρέστησαν οι Προκαθήμενοι, ούτε εκπρόσωποι τους από τα Πατριαρχεία Αντιοχείας, Ρουμανίας και Βουλγαρίας και από τις Ορθόδοξες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες Πολωνίας και Τσεχίας - Σλοβακίας. Η παντελής απουσία από τη Διάσκεψη πέντε Πατριαρχείων και Αυτοκεφάλων Εκκλησιών πρέπει να απασχολήσει το ΥπΕξ. 

Κατά τη Συνεδρίαση της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος τον περασμένο Οκτώβριο, Ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας, μίλησε για «ομάδα» Ορθοδόξων Εκκλησιών υπό το Πατριαρχείο της Μόσχας. Για «ελληνική ομάδα» υπό το Οικουμενικό Πατριαρχείο μιλάνε όσοι δεν ανήκουν σε αυτήν... Μετά τη Σύνοδο στην Κρήτη το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν έχει προβεί σε ενέργεια, που να έχει συντελέσει στη γεφύρωση των όποιων διαφορών μεταξύ των Προκαθημένων και κατ’ επέκταση των Εκκλησιών, των οποίων αυτοί ηγούνται. Από το Πατριαρχείο της Μόσχας έχει ήδη γίνει μια ενωτική ενέργεια, με την ευκαιρία των γενεθλίων του Πατριάρχου κ. Κυρίλλου, και θα γίνει προσεχώς άλλη μία. Θα προσκληθούν όλοι οι προκαθήμενοι, με την ευκαιρία των εκατό ετών από την ανασύσταση του Πατριαρχείου και την εκλογή του μάρτυρος Πατριάρχου Τύχωνος. Ήδη ο υπεύθυνος των εξωτερικών σχέσεων του Πατριαρχείου της Μόσχας Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίων επισκέπτεται Πατριάρχες και Αρχιεπισκόπους και τους επιδίδει τη σχετική πρόσκληση. 

Ο Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος ταλαντεύεται αν πρέπει να αποδεχθεί την πρόσκληση και να μεταβεί στη Μόσχα ή όχι. Αν και θα προστεί της πανηγυρικής Θείας Λειτουργίας, ουσιαστικά θα είναι προσκεκλημένος σε μια εκδήλωση, που θα έχει ως πρωταγωνιστή τον Πατριάρχη Μόσχας. Υπενθυμίζεται ότι ο Μόσχας, μαζί με τους Πατριάρχες Αντιοχείας, Βουλγαρίας και Γεωργίας, δεν συμμετέσχε στη Σύνοδο στην Κρήτη, με συνέπεια να φανεί διασπασμένη η Ορθοδοξία. Ο προβληματισμός λοιπόν στο Φανάρι είναι αν πρέπει ο κ. Βαρθολομαίος να φανεί ότι ξεχνά ό, τι συνέβη στην Κρήτη και ότι συμβάλλει στην πρωτοβουλία του Μόσχας να φανεί η Ορθοδοξία ενωμένη, ή να ανταποδώσει τα ίσα στον Μόσχας και να απουσιάσει από τις εκδηλώσεις που θα διοργανώσει. 

Σημειώνεται ότι με τη βοήθεια της ρωσικής κυβερνήσεως το Πατριαρχείο της Μόσχας δρα και μέσα στην Τουρκία, μέσα δηλαδή στην δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Τη δράση αυτή δείχνει να αποδέχεται ο κ. Βαρθολομαίος. Στις 6 Οκτωβρίου 2017, για πρώτη φορά στην ιστορία, επισκέφθηκε τη ρωσική πρεσβεία στην Άγκυρα. Η επίσκεψη ήταν στο πλαίσιο της ίδρυσης ορθόδοξης ρωσικής ενορίας στην τουρκική πρωτεύουσα, σε ναό που φέρει το όνομα του Αγίου Κλήμεντος Επισκόπου Αγκύρας. Κατά το πρακτορείο «Parlons d’ Orthοdoxie», που έγραψε την είδηση, οι ρώσοι διαθέτουν ήδη τρεις ναούς στην Κωνσταντινούπολη, εκ των οποίων την πρώτη, την αφιερωμένη στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη, εγκαινίασαν οι Πατριάρχες Βαρθολομαίος και Κύριλλος το 2010, κατά την επίσκεψη του δευτέρου στην Βασιλεύουσα. 

Ο Πατριάρχης Ρουμανίας Δανιήλ επιδιώκει να διατηρεί ένα ρόλο ανεξάρτητο από τις δύο «ομάδες» και συμβιβαστικό. Στη λογική αυτή και για τα δέκα χρόνια από την εκλογή του στον Πατριαρχικό Θρόνο προσκάλεσε στο Βουκουρέστι Προκαθημένους. Στην πρόσκληση του όμως ανταποκρίθηκαν μόνο ο Πατριάρχης Μόσχας και οι Αρχιεπίσκοποι Αλβανίας και Τσεχίας – Σλοβακίας. 

Η επίσκεψη του Μόσχας στη Ρουμανία αποτελεί σημαντικό γεγονός στις ενδοορθόδοξες σχέσεις. Ο κ. Κύριλλος μίλησε για ενδυνάμωση των σχέσεων των Εκκλησιών Ρωσίας και Ρουμανίας. Όπως είναι γνωστό αυτές μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήσαν παγωμένες, λόγω της εντάξεως στην ΕΣΣΔ της ρουμανικής Βεσσαραβίας (Μολδαβίας) και της δημιουργίας εκεί ρωσικής εκκλησίας. Σήμερα και κατόπιν συμφωνίας, υπάρχουν στην ανεξάρτητη αυτή χώρα δύο τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες, η μία υπό το Πατριαρχείο Ρουμανίας και η άλλη υπό το Πατριαρχείο της Μόσχας. Η μη παρουσία άλλων Προκαθημένων στο Βουκουρέστι αποτελεί ένα γεγονός που δείχνει το ψύχος που καλύπτει τις σχέσεις τους. 

Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας κ. Αναστάσιος, ο οποίος στις 4 Νοεμβρίου συμπλήρωσε τα 88 του χρόνια, επιδιώκει να συμβάλει στη ουσιαστική γεφύρωση των χασμάτων που υπάρχουν μεταξύ των Προκαθημένων, αλλά δεν είναι καθόλου εύκολο το έργο του. Η ψυχρότητα μπορεί να φαίνεται ότι είναι μεταξύ ορισμένων Προκαθημένων, αλλά, στην πραγματικότητα, επηρεάζει όλους. 

Ο Ορθόδοξος πιστός, που στην αντίθεη κοινωνία βιώνει την αγάπη, την ομολογία, τη μαρτυρία και το μαρτύριο, θλίβεται με το ότι η εκκλησιαστική του ηγεσία συσχηματίζεται με τον αιώνα τούτο και εκκοσμικεύεται στο φρόνημα και στις ενέργειές της. Αν συνεχιστούν οι εντός των τειχών διαμάχες και τακτικισμοί η Εκκλησία θα αποδυναμωθεί τόσο, που δεν θα μπορέσει να αντιμετωπίσει με επιτυχία τις δηλητηριώδεις επιθέσεις που δέχεται έξωθεν. Τότε θα αναβιώσει η Εκκλησία των κατακομβών.-