Γιανναράς και Τρεμπέλας: βίοι “αιρετικοί” παράλληλοι…

Πρόκειται για δύο χαλκέντερους θεολόγους της Ελλάδας που άφησαν ισχυρό στίγμα στην Ορθόδοξη θεολογία και την εγχώρια εκκλησιαστική ζωή τον 20ο κυρίως αιώνα. Παράλληλοι βίοι όμως; Ναι, αν αναλογιστούμε την κοινή αφετηρία τους: υπήρξαν και οι δύο “αφιερωμένοι” στη Χριστιανική αδελφότητα της ΖΩΗΣ που μεσουρανούσε στα μέσα του περασμένου αιώνα. Ο ένας, ωστόσο, αποχώρησε μέσα από την αγία αδελφότητα και κατέστη de facto και αυτομάτως ‘αιρετικός” και πολέμιος των ευσεβιστικών εν Ελλάδι κύκλων συλλήβδην. Ο Τρεμπέλας, αντιθέτως, παρέμεινε στιβαρό στέλεχος της αδελφότητος Ζωής (και του Σωτήρος κατόπιν) έως εσχάτων, διό και ‘αγιοποιήθηκε” στις συνειδήσεις των μελών και στελεχών τους, χάρη φυσικά και στο ήθος και στο ογκωδέστατο έργο του.

Ο ‘αιρετικός’, από την άλλη, Γιανναράς απογοήτευσε τους αδελφούς του και την πληθώρα των υποστηρικτών των Οργανώσεων αυτών, διό και πολεμήθηκε ανηλεώς έως της κατασυκοφάντησής του ωσάν “σεξοθεολόγου νεονικολαΐτου”. Γιατί όμως αυτή η διάκριση; Αυτή η κραυγαλέα μεροληψία και μονομέρεια; Μήπως ο ένας αγιοποίηθηκε καθ’ υπερβολήν και ο έτερος καταδικάστηκε αδίκως κατά το ίδιο ποσοστό; Τι λέει επ’ αυτού η ιστορία; Τα ίδια τους τα γραπτά;

Και όμως. Τα πράγματα δείχνουν αντίστροφα την αλήθεια. Ο Παναγιώτης Τρεμπέλας, δυτικοτραφής εντός των λίαν προτεσταντόμορφων τότε Οργανώσεων, έπεσε σε λάθη θεολογικά που αγγίζουν ενίοτε επικίνδυνα το ίδιο το ορθόδοξο δόγμα. Κορυφαίο παράδειγμα η αμφισβήτηση εκ μέρους του των θεοπτικών εμπειριών κορυφαίων Αγίων μας, ως του Συμεώνος του Νέου Θεολόγου. Δεν θα αναφερθώ σε υποδεέστερα ερμηνευτικά φάουλς, όπως η χιλιαστική ερμηνεία του στην Αποκάλυψη (ευτυχώς διορθωθείσα στις σημερινές επανεκδόσεις της Κ.Δ. από την αδελφότητα θεολόγων ο Σωτήρ). Αντιθέτως ο πάλαι ποτέ αδελφός του Γιανναράς αποτέλεσε κορυφαίο μπροστάρη στην κάθαρση της καθ’ ημάς Ορθοδοξίας από τη βαβυλώνια αιχμαλωσία της Εκκλησίας και της θεολογίας μας στη δυτική χριστιανοσύνη.

Ο προσφάτως αποβιώσας δέχτηκε σκληρότατη και εν πολλοίς άδικη συκοφαντική κριτική για άστοχες διατυπώσεις του πάνω σε θεολογικά ζητήματα. Π.χ. για το αειπάρθενο και τη μητρότητα της Παναγίας, για τους Ιερούς Κανόνες και άλλα που τελευταία έγιναν γνωστά χάρη στους ανεκδιήγητους επικριτές του ανδρός. Δογματικώς, βέβαια, δεν φάνηκε κάπου να σφάλει, όπως ο μακαριστός Τρεμπέλας. Για ποιον λόγο, λοιπόν, αυτή η άκρως μεροληπτική αντιμετώπιση των δύο αυτών κορυφαίων θεολόγων μας; Θεωρώ πως η απάντηση είναι γνωστή. Τα έβαλε με τα θηρία των παρεκκλησιαστικών αδελφοτήτων… Και κατεπόθη υπ’ αυτών...

Με πιο νηφάλια προσέγγιση λοιπόν και αντικειμενικότερη στάση σήμερα εκ της φυσικώς προελθούσης αποστάσεως από τα “πολεμικά” θρησκευτικά τεκταινόμενα της τότε εποχής, μπορούμε να προβούμε στην αποκατάσταση της φήμης τους και στην πολυεπίπεδη μνημόνευσή τους, μακριά από μικρότητες, εμπάθειες και προκάτ απόψεις για την προσφορά και το ήθος τους. Αιωνία, επομένως, αυτών η μνήμη…

 

 

 

Κ. Νούσης

Λάρισα, 3/10/2024