Λίγες μέρες στην έρημο της Αριζόνας

του Αρχιμ. Μεθοδίου Ντελή

Ηγουμένου Ιεράς Μονής Γηρομερίου

Λίγες μέρες στην έρημο της Αριζόνας

Πριν από λίγο καιρό, στα μέσα του περασμένου Σεπτεμβρίου, με την έμπνευση και βοήθεια κάποιου ομογενούς και καλού προσωπικού φίλου, είχαμε την ευκαιρία να επισκεφθούμε την Αμερική. Εκεί, πέρα από τη δική του αβραμιαία φιλοξενία και εξυπηρέτηση, είχαμε και μια απρόσμενη ευλογία: γνωρίσαμε από κοντά τον ορθόδοξο μοναχισμό, που αναπτύσσεται ταχύτατα στο χώρο αυτόν, που τα τελευταία χρόνια συνηθίσαμε να λέμε, ότι αποτελεί την πηγή κάθε κακού και διαστροφής, για όλο τον κόσμο. Και όμως! Τις τελευταίες δύο και πλέον δεκαετίες στις Ηνωμένες Πολιτείες συντελείται κατά πρόνοια Θεού, ένα σπουδαίο πνευματικό έργο με τη δημιουργία είκοσι περίπου νέων Ορθoδόξων μοναστηριών κατά τα αγιορείτικα πρότυπα. 

Δημιουργός όλου αυτού του έργου και κύριος πόλος έλξεως στο μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου, όπου μονάζει μέχρι σήμερα, είναι ο Γέρων Εφραίμ ο Φιλοθεΐτης. Ο Γέρων Εφραίμ γεννήθηκε το 1928 στον Βόλο.Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε με πολλή ανέχεια, βοηθώντας τον πατέρα του στην εργασία του και ακολουθώντας το ευσεβές παράδειγμα της μητέρας του. Σε ηλικία 14 χρονών άρχισε να λαχταρά τον μοναχισμό, αλλά δεν πήρε ευλογία από τον πνευματικό του, ώσπου έγινε 19 ετών. Με την άφιξη του στο Άγιο Όρος, το Σεπτέμβριο του 1947, πήγε κατευθείαν στον γέροντα Ιωσήφ τον Ησυχαστή, στη σπηλιά του Τιμίου Προδρόμου, ο οποίος τον δέχθηκε στην αδελφότητα του, και έκανε την κουρά του 9 μήνες αργότερα ,το 1948. Υπακούοντας στο γέροντα Ιωσήφ, ο π.Εφραίμ χειροτονήθηκε διάκονος και στη συνέχεια ιερέας, ζώντας κοντά του με τρόπο πολύ αυστηρό και ασκητικό. Μετά την κοίμηση του γέροντος Ιωσήφ το 1959, γύρω από γέροντα Εφραίμ συγκεντρώθηκαν αρκετοί μοναχοί, ώστε το 1973 η αδελφότητά του να επανδρώσει την Ιερά Μονή Φιλοθέου στην οποία έγινε και ηγούμενος. Λόγω της φήμης του, η μοναστική αδελφότητα μεγάλωσε πολύ γρήγορα, γι' αυτό του ζητήθηκε από την Ιερά Επιστασία του Αγίου Όρους, να αναβιώσει και να επανδρώσει και κάποια άλλα μοναστήρια στο Άγιο Όρος τα οποία έπασχαν από λειψανδρία, όπως οι Μονές Ξηροποτάμου, Κωνσταμονίτου και Καρακάλλου. Ταυτοχρόνως, δημιούργησε σημαντικές μοναχικές αδελφότητες, κυρίως γυναικών, αναβιώνοντας έτσι πολλά εγκαταλειμμένα μοναστήρια σε διάφορες περιοχές της Ελλάδος.

Το 1979 ο π.Εφραίμ μετέβη στον Καναδά για λόγους υγείας. Μόλις έφθασε εκεί και άρχισε τις εξετάσεις στους γιατρούς, συγχρόνως άρχισε να εξομολογεί, να νουθετεί και να διδάσκει τους αποδήμους Έλληνες. Η ποιμαντική του δράση, κατόπιν προσκλήσεων, από τον Καναδά εξαπλώθηκε στις Η.Π.Α. Έκτοτε οι επισκέψεις συνεχίσθηκαν και η ποιμαντική προσφορά του όλο και αυξανόταν. Έτσι σιγά-σιγά άρχισε να καλλιεργείται η σκέψη να ιδρυθεί μοναστήρι στην Αμερική, ώστε ο απόδημος ελληνισμός να έχει μια μόνιμη βάση πνευματικού ανεφοδιασμού. Πράγματι άρχισαν ενέργειες και ιδρύθηκαν στην αρχή δύο μοναστήρια, το ένα στο Μόντρεαλ του Καναδά και το άλλο στο Πίτσμπουργκ των Η.Π.Α. Έγινε συνέχεια με την ίδρυση και άλλων μοναστηριών, με αποτέλεσμα σήμερα να υπάρχουν 19 μοναστήρια (ανδρικά και γυναικεία), τα οποία υπάγονται στις αντίστοιχες ελληνορθόδοξες Μητροπόλεις και να δημιουργούνται και άλλα. Το πρώτο και σημαντικότερο από αυτά είναι η Ιερά Μονή του Αγίου Αντωνίου. 

Το μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου στην έρημο της Αριζόνας, λίγη ώρα μακριά από το Phoenix, την πρωτεύουσα της Πολιτείας, κοντά στην πόλη Florence, δημιουργήθηκε το καλοκαίρι του 1995, όταν έξι Αθωνίτες Μοναχοί της συνοδείας του Γέροντος Εφραίμ, Προηγουμένου της Ιεράς Μονής Φιλοθέου του Αγίου Όρους, έφτασαν στην έρημο Σονόρα της Νότιας Αριζόνας της Αμερικής, σε μία περιοχή που κατοικούν κυρίως Μορμόνοι, για να ιδρύσουν ένα νέο μοναστήρι, έχοντας μαζί τους ως κληρονομιά την υπερχιλιετή παράδοση του Αγίου Όρους. Με την άφιξή τους οι πατέρες, μέσα σε πολύ αντίξοες και εχθρικές συνθήκες του περιβάλλοντος, χωρίς νερό, χωρίς δρόμο και ηλεκτρισμό και προπαντός με την παρουσία άγριων ζώων αρπακτικών και δηλητηριωδών φιδιών, ξεκίνησαν με τις απαραίτητες οικοδομικές εργασίες, χτίζοντας πρώτα τον κυρίως Ναό, τους χώρους διαμονής των Μοναχών, την τραπεζαρία και τον ξενώνα για τους προσκυνητές. Ένας κήπος με λαχανικά, ένας μικρός αμπελώνας, μια έκταση με εσπεριδοειδή και ένας ελαιώνας συμπλήρωσαν το τοπίο. Ένα περίτεχνο σύστημα από κήπους, μονοπάτια, κιόσκια με συντριβάνια πραγματικά καθιστούν το Μοναστήρι και τη μεγάλη έκταση μια όαση στην έρημο.

Γύρω από το μοναστήρι αγοράσθηκαν άλλα 1200 στρέμματα, όπου φυτεύτηκαν χιλιάδες δέντρα, ελιές, πορτοκαλιές, λεμονιές, φυστικιές Αιγίνης, αμπέλια grape fruits και άλλα και έτσι σήμερα έχει έκταση 2000 στρεμμάτων. Η περιοχή από έρημος, με θερμοκρασίες που φθάνουν τους 40-45 βαθμούς κελσίου το καλοκαίρι, έχει μεταβληθεί σε μία καταπράσινη όαση χάρη στο νερό, που βρέθηκε άφθονο κάνοντας γεωτρήσεις. Επίσης φυτεύτηκαν φοίνικες, που σε συνδυασμό με τους κάκτους, προσδίδουν μία ιδιαίτερη εξωτική ομορφιά και χάρη. Παρτέρια, πλακόστρωτα, ιλαρός φωτισμός τη νύχτα, νερά που τρέχουν στα συντριβάνια, ομοιώματα ζώων μέσα στους κήπους, συμπληρώνουν την παραδεισένια ομορφιά. Τα πρώτα οικήματα των μοναχών ήταν 4 τροχόσπιτα των 24 τετραγωνικών μέτρων περίπου, τα οποία έχουν πλέον μετατραπεί σε πολυάριθμα όμορφα κτήρια σε μόνιμες βάσεις.

Το Μοναστήρι είναι αφιερωμένο στον μεγάλο αναχωρητή και πατέρα του Μοναχισμού, τον Μέγα Αντώνιο τον Μέγα, στον οποίο τιμάται το Καθολικό της Μονής (ο κεντρικός Ναός) μαζί με τον Άγιο Νεκτάριο της Αιγίνης. Υπάρχουν και πολλά παρεκκλήσια αφιερωμένα στον Άγιο Δημήτριο, στον Άγιο Ιωάννη το Βαπτιστή, στον Άγιο Γεώργιο το Μεγαλομάρτυρα, στον Άγιο Σεραφείμ του Σάρωφ, στον Άγιο Νικόλαο, στον Άγιο Παντελεήμονα, καθώς και στον Προφήτη Ηλία, κτισμένο πάνω σε ένα κοντινό λόφο. Οι ρυθμοί των ναών ποικίλλουν και προέρχονται από διάφορα μέρη της ορθοδοξίας (Ελλάδα, Βαλκάνια, Ρωσία) καταλλήλως προσαρμοσμένοι στο αμερικανικό περιβάλλον Το Μοναστήρι ακολουθεί τους κοινοβιακούς κανόνες της μοναχικής ζωής: μια αδελφότητα Μοναχών, διαφόρων εθνικοτήτων, ζουν κατά τον ίδιο τρόπο, ακολουθώντας ένα καθημερινό πρόγραμμα προσευχής και εργασίας κάτω υπό την καθοδήγηση του Ηγουμένου τους, του πνευματικού τους πατέρα. Το καθημερινό πρόγραμμα των Μοναχών ξεκινά τα μεσάνυχτα με προσωπικό χρόνο προσευχής και πνευματικής ανάγνωσης, ενώ ακολουθεί ο κύκλος των πρωινών προσευχών και της Θείας Λειτουργίας. Η γλώσσα των ακολουθιών είναι η ελληνική, καθώς οι μοναχοί μαθαίνουν την ελληνική γλώσσα και την βυζαντινή μουσική. Μετά από ένα ελαφρύ πρωινό και χρόνο ανάπαυσης, οι Μοναχοί ξεκινούν την εργασία τους με προσευχή μέχρι το απόγευμα. Οι δραστηριότητές τους, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν κατασκευές, τη φροντίδα των εκτάσεων, την οινοπαραγωγή, την κηπουρική, την επεξεργασία ξύλου, τις εκδόσεις, την προετοιμασία φαγητού, και την προσφορά φιλοξενίας. Η ημέρα τελειώνει με τον Εσπερινό και ακολουθεί το Απόδειπνο με τους Χαιρετισμούς. Οι Μοναχοί είναι γύρω στους 47 και Ηγούμενος είναι ο αγιορείτης ιερομόναχος Παΐσιος που ανήκει στην αρχική εξάδα των μοναχών από την Ελλάδα.

Το Μοναστήρι διαθέτει επτά ξενώνες και μπορεί να φιλοξενήσει εκατοντάδες άτομα. Ο αριθμός επισκεπτών είναι τεράστιος. Λέγεται, ότι το μοναστήρι έρχεται δεύτερο σε επισκέψεις στην Πολιτεία της Αριζόνας μετά το περίφημο Γκραντ Κάνυον, το μεγάλο φαράγγι που κυλάει ο ποταμός Κολοράντο. Η φιλοξενία παρέχεται δωρεάν σεόλους, κατά το αγιορείτικο πρότυπο. Στην τράπεζα παρέχεται πρωινό, πολύ πρωί, αμέσως μετά τη Θ.Λειτουργία, αργότερα το γεύμα και το δείπνο το απόγευμα, μετά τον εσπερινό. Οι προσκυνητές, άνδρες και γυναίκες, συντρώγουν με τους μοναχούς, ακούγοντας το ανάγνωσμα από πατερικά κείμενα, όπως συνηθίζεται στις μεγάλες οργανωμένες μονές. Στους ξενώνες υπάρχουν φρούτα, αναψυκτικά, γλυκά, ξηροί καρποί, καφές, τσάι, που προσφέρονται ελεύθερα. Το Μοναστήρι, εκτός από την φιλοξενία, παρέχει και φιλανθρωπικό έργο. Έχει συσσίτια για φτωχούς και προσφέρει βοήθεια σε όποιον ζητήσει. Στο Tucson, μία κοντινή πόλη, νοτιότερα του μοναστηριού, δημιουργείται ίδρυμα για άπορες και εγκαταλελειμμένες γυναίκες. Ενώ η πνευματική του ακτινοβολία είναι τόσο μεγάλη, ώστε σε μικρή απόσταση, έχει δημιουργηθεί ένας οικισμός, οι κάτοικοι του οποίου έχουν πνευματική εξάρτηση από τη Μονή.

Φιλοξενηθήκαμε για λίγες και μείναμε κατάπληκτοι θαυμάζοντας τα πανέμορφα έργα τους, αλλά προπαντός την βαθειά πνευματική τους ζωή. Ιδιαίτερη εντύπωση μας έκανε ο Γέρων Εφραίμ, με το χαμογελαστό πάντα πρόσωπο του, την παιδική του απλότητα, και τα λαμπερά του μάτια, που ακτινοβολούν αγάπη, άπειρη καλοσύνη και αγιότητα. Η καλή του φήμη έχει διαδοθεί και απλωθεί σε όλη την Αμερική και όλος ο κόσμος τρέχει σ’αυτόν για να εξομολογηθεί, να τον συμβουλευτεί και να του καταθέσει τα προβλήματά του, για να του δώσει λύσεις. Είναι ένας άλλος Γέρων Παΐσιος και Άγιος Πορφύριος! Η έρημος έχει μετατραπεί πράγματι σε ένα πνευματικό νοσοκομείο που θεραπεύει τις πληγωμένες καρδιές των συνανθρώπων μας και τις οδηγεί στο Θείο και στη σωτηρία. Καθημερινά υπάρχει μια ουρά από κόσμο που περιμένει εναγωνίως να τον δει, να του μιλήσει και να πάρει την ευχή του και την ευλογία του. Και αυτός, παρά το βάρος της ηλικίας του, τους δέχεται για να παρηγορεί, να ειρηνεύει, να γαληνεύει και να αναπαύει τις απογοητευμένες, ταραγμένες και πονεμένες καρδιές τους.

Με έκπληξη διαπιστώνει κανείς, ότι η Ορθοδοξία ανθεί, προοδεύει, εξαπλώνεται και θριαμβεύει στη Βόρειο Αμερική. Αποτελεί ένα μέγιστο θαύμα το γεγονός, ότι ένα ανθρωπάκι σαν τον Γέροντα, με πολύ ισχνή φωνή, με ελάχιστες γραμματικές γνώσεις, χωρίς την αγγλική γλώσσα, χωρίς χρήματα, μόνο με τα πνευματικά του προσόντα απετόλμησε και πέτυχε ένα τέτοιο εγχείρημα. Και το γεγονός ότι όλα αυτά τα μοναστήρια έγιναν ενθουσιωδώς αποδεκτά από το πλήρωμα των ορθοδόξων, αλλά και πολλών άλλων που προσέρχονται στην Ορθοδοξία μέσω των εν Χριστώ πνευματικών χαρισμάτων του Γέροντος, του Θεού συνεργούντος, επιβεβαιώνουν τη δίψα των ανθρώπων για έναν αληθινά ορθόδοξο τρόπο ζωής.