«Αυτό που λατρεύω στα ελληνικά κείμενα είναι η συνάντηση με τη γέννηση της έλλογης σκέψης… Ο Λόγος είναι το τείχος που προστατεύει από την κτηνωδία. Όποιος δεν ξέρει να εκφραστεί, όπως πολλοί νέοι σήμερα, τότε δεν του απομένουν παρά μόνο οι γροθιές, το ξυλοκόπημα, η ωμή, ανόητη, τυφλή βία».
Αυτά τα έγραψε η κορυφαία αυτή ελληνίστρια τον περασμένο Σεπτέμβριο, διαμαρτυρόμενη προς τη γαλλική κυβέρνηση γιατί είχε μειώσει τις ώρες διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών, όπως και των λατινικών, στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Βέβαια, η Γαλλία καθυστέρησε πάνω από τρεις δεκαετίες αυτή την απόφαση σε σχέση με την πατρίδα της ελληνικής γλώσσας, την Ελλάδα!
Είναι περίεργο, όσο και απογοητευτικό, αυτό που συμβαίνει στη χώρα μας. Εμείς οι Έλληνες δεν διαθέτουμε τίποτα σπουδαίο σε σύγκριση με άλλους σύγχρονους λαούς: βαριά βιομηχανία, τεχνολογία, σπουδαία ερευνητικά κέντρα. Εισάγουμε, δεν εξάγουμε. Και βιώ νουμε μια τραγική οικονομική κρί - ση. Κι όμως, διαθέτουμε ένα θησαυρό που καμιά άλλη χώρα δεν διαθέτει. Αυτή τη γλώσσα που μιλιέται στον ίδιο τόπο, σε ευθεία γραμμή, εδώ και πάνω από 3.500 χρόνια και γράφεται πάνω από 28 αιώνες. Το σημειώνει και μια άλλη σπουδαία Γαλλίδα γλωσσολόγος, η Ενριέτ Βαλτέρ, στο βιβλίο της Η περιπέτεια των γλωσσών της Δύσης (εκδόσεις Ενάλιος, σελ.: 665). Γράφει στην εισαγωγή:
«Η Ελλάδα θα έπρεπε να βρίσκεται στην αρχή ενός βιβλίου αφιερωμένου στις ευρωπαϊκές γλώσσες, διότι, για όλους τους Ευρωπαίους, είναι ο τόπος από όπου άρχισαν όλα. Από τη φιλοσοφία μέχρι την ποίηση και το θέατρο, από τη μυθολογία μέχρι την ιστορία, από τις πλαστικές τέχνες μέχρι την αρχιτεκτονική…».
Για σκεφτείτε… Ποιος άλλος λαός στις μέρες μας διαθέτει τέτοια κληρονομιά; Αλλά και τι κάνει αυτός ο λαός για να την αξιοποιήσει; Σχεδόν τίποτα. Γίναμε, ιδίως τα τελευταία 30 χρόνια, νεόκοποι υπερκαταναλωτές. Καταστρέψαμε το περιβάλλον μας, χτίσαμε τις ασχημότερες πόλεις στην Ευρώπη και –κυρίως– παραμερίσαμε τη διδασκαλία αυτού του παγκόσμιου θησαυρού, της γλώσσας μας. Οι σημερινοί Έλληνες, ιδίως οι νέοι, έχουν αποκοπεί από τη ρίζα της. Δεν λέω ότι πρέπει να μιλάμε σαν τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, λέω ότι πρέπει να στηρίζουμε τη σκέψη μας στη σωστή διατύπωση, στο Λόγο, που οδηγεί σε σωστές πράξεις. Είδατε τι έχει πει η Ζακλίν ντε Ρομιγί; Ο Λόγος είναι το τείχος που προστατεύει από την κτηνωδία.
Αυτό ακριβώς ζούμε σήμερα. Οι Έλληνες δεν διατυπώνουμε αυτό που αισθανόμαστε με το Λόγο. Βρίζουμε, καταστρέφουμε, δέρνουμε. Κάποτε οι ρήτορες τσάκιζαν κόκαλα όχι με γροθιές ή με βόμβες μολότοφ, αλλά με το Λόγο. Κι αυτός ο Λόγος τούς οδηγούσε σε σπουδαίες πράξεις. Σε όλους τους τομείς. Από τη φιλοσοφία και την ποίηση, στην αρχιτεκτονική, στις επιστήμες, στα μαθηματικά, στις κατασκευές, στη ναυτιλία, στην καλλιέργεια της γης, στο εμπόριο. Στην κατάκτηση του κόσμου όχι με τη βία, αλλά με το Λόγο. Γι’ αυτό κάποτε η ελληνική είχε γίνει παγκόσμια γλώσσα και αργότερα πλούτισε όλες τις γλώσσες με λεκτικά διαμάντια. Σήμερα εισάγουμε τα πάντα από το εξωτερικό. Όχι μόνο προϊόντα, αλλά και λέξεις. Οι δρόμοι μας έχουν γεμίσει με πινακίδες καταστημάτων στην αγγλική γλώσσα. Τα περισσότερα έντυπα, όπως και οι ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί, έχουν αγγλικά λογότυπα. Οι νέοι μας μιλάνε greeklish και στέλνουν μηνύματα με το λατινικό αλφάβητο. Τον Παρθενώνα, αυτό το παγκόσμιο σύμβολο πολιτισμού, τον κοιτάμε από μακριά. Τον έχουμε κυρίως για να κρεμάμε στο βράχο του κομματικά και συνδικαλιστικά συνθήματα.
Μην νομίζετε ότι με έχει πιάσει κάποιος όψιμος υπερεθνικισμός. Όπως και να το κάνουμε, οι πολιτισμοί επικοινωνούν και αλληλοτροφοδοτούνται, ιδίως τώρα με την παγκοσμιοποίηση. Αλλά, άλλο είναι να παίρνει κανείς ιδέες και να τις αξιοποιεί ή να τις μεταπλάθει σε κάτι δημιουργικό και άλλο είναι να τα καταπίνει όλα αμάσητα περιφρονώντας τη δική του κληρονομιά. Και η ελληνική γλώσσα είναι η πιο σπουδαία μας κληρονομιά. Όχι μόνο για να τη μιλάμε, αλλά για να διατυπώνουμε σωστά τις σκέψεις μας και να δημιουργούμε, όχι μόνο να γκρεμίζουμε.
Βέβαια, αυτή η υποβάθμιση της διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και της γλώσσας δεν είναι φαινόμενο μόνο ελληνικό. Είναι και διεθνές. Δύο Αμερικανοί φιλόλογοι, ο Βίκτορ Ντέιβις Χάνσον και ο Τζον Χιθ, έχουν εκδώσει ένα σπουδαίο βιβλίο με τίτλο Ποιος σκότωσε τον Όμηρο; Ο θάνατος της κλασικής παιδείας και η αποκατάσταση της ελληνικής σοφίας (εκδόσεις Κάκτος, σελ.: 358). Γράφουν, λοιπόν, ότι τα τελευταία 30 χρόνια έχει υποβαθμιστεί και στα αμερικανικά πανεπιστήμια η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γραμματείας υπέρ της διδασκαλίας των νέων τεχνολογιών. Αυτό μπορεί να οδηγεί σε νέες χρήσιμες ανακαλύψεις και εφαρμογές, αλλά έχει ζημιώσει κάτι σπουδαιότερο: την επικοινωνία του ανθρώπου με το Λόγο. Με τις πανάρχαιες ιδέες της δημοκρατίας, του ανθρωπισμού, του ωραίου, του μεγάλου και του αληθινού. Γι’ αυτό, πολιτικοί όπως ο επί οχτώ χρόνια πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους τζούνιορ τη λέξη «δημοκρατία» την εκλάμβανε ως απλή πινακίδα. Το περιεχόμενό της το αγνοούσε.
Έτσι φτάσαμε, π.χ., στον κτηνώδη και αδικαιολόγητο πόλεμο στο Ιράκ, όπως και στο Αφγανιστάν, στη Σερβία, στις δικτατορίες, στη Lehman Brothers, στην παγκόσμια οικονομική κρίση, στην αλόγιστη κερδοσκοπία, στην πείνα και την αρρώστια που δέρνουν τα 5/6 του πλανήτη και άλλα πολλά.
Εν αρχή ην ο Λόγος. Κι όταν ο άνθρωπος ξεχνάει το Λόγο, καταφεύγει στη βία, δηλαδή στην αυτοκτονία. Κι αν αυτό αφορά όλο τον κόσμο, εμάς τους Έλληνες μας αφορά ακόμα περισσότερο αν θέλουμε να υποστηρίζουμε ότι εμείς, δηλαδή οι πρόγονοί μας, δημιουργήσαμε το Λόγο. Μόνο που αρχίσαμε να τον ξεχνάμε.
Πόση σχέση και πόση γνώση έχουν οι σημερινοί Έλληνες με τον αρχαίο ελληνικό κόσμο; Ανιστόρητοι είμαστε, αφού όχι μόνο η γλώσσα, αλλά και η ιστορία έχει υποβαθμιστεί στα σχολεία μας. Πολλοί από τους πολιτικούς μας δυσκολεύονται να διατυπώσουν σωστά μια άποψη, καθώς γνωρίζουν μόνο την ξύλινη κομματική γλώσσα. Γι’ αυτό και σπάνια ενεργούν σωστά.
Τι μας επιφυλάσσει άραγε το μέλλον; Οι δύο Αμερικανοί φιλόλογοι έχουν μια πρωτότυπη άποψη. Πρώτα θα έρθει, λένε, η καταστροφή και μετά το φως. Γράφουν:
«Ελπίζουμε πως, όταν οι Κλασικές Σπουδές καταρρεύσουν παρασέρνοντας κι εμάς μαζί τους, οι Σκοτεινοί Αιώνες των Ελληνικών, έστω μετά από δεκαετίες παλινδρομήσεων, θα δώσουν τη θέση τους στην εποχή των παιδιών μας σε ένα νέο Όμηρο. Από εκείνο το χάος θα αναδυθεί ένας νέος Έλληνας, ένας Όμηρος που δεν θα αποτελεί μέρος μυκηναϊκού ανακτόρου, αλλά θα είναι προσιτός στον καθένα και ιδιοκτησία όλων, πιο κοντά στο πνεύμα της αληθινής ελληνικής πόλεως. Θα βλαστήσουν νέα φύλλα σε μια διαφορετική άνοιξη, γιατί οι ρίζες των Ελλήνων είναι βαθιές και δεν μπορούν να μολυνθούν τόσο εύκολα».
Αν αυτά τα λένε δύο Αμερικανοί, τι να πούμε εμείς οι σύγχρονοι αμνήμονες Έλληνες; Ιδίως τώρα που χάσαμε και τη «δική μας» Ζακλίν ντε Ρομιγί…
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Επίκαιρα” στις 13/1/11
Αναδημοσίευση:
http://www.24grammata.com/?p=13945 και
http://exagorefsis.blogspot.com/2011/06/blog-post_272.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου