Προβληματισμοί για τα νέα Προγράμματα Σπουδών του ΜτΘ και την πιλοτική τους εφαρμογή στην υποχρεωτική εκπαίδευση

του Δρ. Τριαντάφυλλου Σιούλη, Σχολικού Συμβούλου Θεολόγων

Με το ΦΕΚ 2335/17-10-2011, τ.β΄ «Προγράμματα Σπουδών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης για την Πιλοτική τους Εφαρμογή του διδακτικού αντικειμένου Θρησκευτικά», εισάγονται στην υποχρεωτική εκπαίδευση (Δημοτικό και Γυμνάσιο) νέα Προγράμματα Σπουδών, τα οποία δοκιμάζονται πιλοτικά σε Δημοτικά Σχολεία και Γυμνάσια σε όλη την Ελλάδα, με σκοπό να γίνουν παρεμβάσεις - βελτιώσεις όπου χρειάζονται και αναπροσαρμογές, ώστε στη συνέχεια να επεκταθεί η εφαρμογή τους στο σύνολο των σχολείων.

Σχετικά με την προσπάθεια αυτή εγείρονται πολλοί προβληματισμοί.

1) Οι θεολόγοι Ηπείρου, Κέρκυρας και Λευκάδας είχαμε καταθέσει ψήφισμα για το ΜτΘ στο Λύκειο σε Ημερίδα (23 Οκτωβρίου 2010) που έγινε στην Ηγουμενίτσα, διαμαρτυρόμενοι για την υποβάθμιση του ΜτΘ στο Λύκειο με την μείωση του ωραρίου στη Β΄ Λυκείου και την μετατροπή του σε επιλεγόμενο στην Γ΄ Λυκείου (http://www.alfavita.gr/artro.php?id=12663). Τότε είχαμε δηλώσει πως αν πρόκειται να συνταχθούν νέα ΠΣ, θα πρέπει να το κάνουν αυτό ειδικοί παιδαγωγοί και όχι βιαστικά. Μάλιστα εκφράσαμε τον προβληματισμό μας για την αναγκαιότητα νέων ΠΣ, εν μέσω οικονομικής κρίσης, αφού θα είχε αυτή επίπτωση στην υλοποίησή τους. Είχαμε δε αναρωτηθεί λίγο χρόνο αργότερα με άρθρο μας (http://www.alfavita.gr/artro.php?id=16805), άραγε για ποιους λόγους έπρεπε να συνταχθούν νέα προγράμματα Σπουδών, τη στιγμή που τα προηγούμενα δεν είχαν ακόμη αξιολογηθεί, σύμφωνα με τον προγραμματισμό, από καθηγητές που τα δίδασκαν, μαθητές κ.ά., για να βελτιωθούν στην πορεία. Δεν πρέπει δε να περάσει απαρατήρητη και η καταγγελία που είχε κάνει τότε ο μόνιμος Σύμβουλος του ΠΙ και Πρόεδρος της Ένωσης Κύριου Προσωπικού του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου κ. Σιγάλας (http://www.alfavita.gr/artro.php?id=14380) πως «προωθούνται διαδικασίες που θα τις χαρακτήριζα εξωθεσμικές» με την πολύ σημαντική παρατήρηση πως «για να συνταχθούν νέα προγράμματα, πρέπει να έχουμε διαπιστώσει ότι τα προηγούμενα είχαν τόσα προβλήματα που δεν επιδέχονται βελτίωση, ώστε απαιτείται η εκ νέου σύνταξή τους. Όμως, τέτοια αξιολόγηση δεν έχει γίνει και αδυνατώ να φανταστώ με ποια στοιχεία απορρίφθηκαν, καθότι εγώ θεωρώ ότι τα ισχύοντα Προγράμματα Σπουδών, που συντάχθηκαν τόσο πρόσφατα και που ακόμη δεν έχουν εφαρμοστεί σε όλη τους την έκταση, είναι σύγχρονα, προοδευτικά, διαθεματικά, ανοίγουν προοπτικές στην εκπαίδευση και περιλαμβάνουν, ήδη, σχεδόν το σύνολο των στόχων που θέτει το κείμενο του "Νέου Σχολείου". Αυτό άλλωστε μπορεί εύκολα να το διαπιστώσει κανείς με τη μελέτη των ΔΕΠΠΣ».

2) Από το σύνολο σχεδόν των παιδαγωγών έχει υποστηριχτεί πως στις μικρές
ηλικίες οι μαθητές δεν μπορούν να αφομοιώνουν δύσκολες και ποικίλες έννοιες και θέματα με περίπλοκες εκφράσεις. Σε μεγαλύτερη ηλικία θα είναι έτοιμα τα παιδιά για πιο σύνθετες έννοιες και στόχους που θα είναι μέσα στις δυνατότητές τους ώστε να μπορούν να κρίνουν, να αξιολογούν και να επιλέγουν. Εδώ τι παρατηρούμε; Μια μετατόπιση ύλης και εννοιών του Λυκείου στις μικρότερες τάξεις, από την Γ΄ Δημοτικού μέχρι και την Γ΄ Γυμνασίου, γεγονός που δεν στέκει παιδαγωγικά.

3) Όσον αφορά στο περιεχόμενο, στον χαρακτήρα και τον προσανατολισμό των νέων ΠΣ στο ΜτΘ, ήδη έχουν εκφραστεί από πολλούς προβληματισμοί. Εμείς αναρωτιόμαστε και αγωνιούμε να δούμε στην πορεία με ποιο τρόπο άραγε αυτά, με το συγκεκριμένο περιεχόμενο, θα προετοιμάσουν κατάλληλα τους μαθητές να αποκτήσουν εκείνα τα εφόδια και κλειδιά ερμηνείας του πολιτισμού τους, θα καλλιεργήσουν την εθνική και θρησκευτική τους συνείδηση κατά το Σύνταγμα και τους νόμους, ώστε να είναι ικανοί να αυτοπροσδιορίζονται ως Έλληνες πολίτες, με ό,τι χαρακτηρίζει διαχρονικά την ελληνικότητα, μέσα στο θολό παγκοσμιοποιημένο γίγνεσθαι. Ως προς αυτό διατηρούμε αρκετές επιφυλάξεις. Όταν ο βιβλικός, πατερικός, εκκλησιαστικός χαρακτήρας του νέου μαθήματος έχει υποβαθμιστεί, πόσο θα εκπληρώσει τον ορθόδοξο θεολογικό και παιδαγωγικό του ρόλο το μάθημα των Θρησκευτικών σύμφωνα με την Συνταγματική επιταγή;

4) Λήφθηκαν υπόψη οι υπάρχουσες δομές της εκπαίδευσης και οι υποδομές στα σχολεία (αίθουσες του κάθε μαθήματος, βιβλιοθήκες, αίθουσες υπολογιστών κ.λπ.), απολύτως απαραίτητα στοιχεία για την υλοποίηση των νέων προγραμμάτων; Η οικονομική κρίση που αγγίζει και τους καθηγητές και τους μαθητές (ήδη κόβουν τις συνδέσεις τους στο internet), γεγονός στο οποίο έχει στηρίξει πολλά το νέο πρόγραμμα και το Ψηφιακό Σχολείο για την λειτουργία του, απασχόλησε καθόλου τους υπεύθυνους;

5) Πέρασε, ειδικά για το Γυμνάσιο, το πρώτο τρίμηνο και ουσιαστική επιμόρφωση (που να αφορά στη διδακτική προσέγγιση των θεματικών ενοτήτων, στην αξιολόγηση κ.λπ.) για τη λειτουργία των νέων ΠΣ, στους εκπαιδευτικούς που κλήθηκαν να τα υλοποιήσουν, δεν έγινε.

Ξεκίνησαν λοιπόν να εκπονούνται τα νέα ΠΣ αρχές του 2011, εντάχθηκαν σε πρόγραμμα ΕΣΠΑ και άρχισαν να εφαρμόζονται από τον Σεπτέμβρη του 2011 χωρίς επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που κλήθηκαν να τα εφαρμόσουν, χωρίς να ληφθούν υπόψη οι υποδομές κ.λπ. Δημοσιεύθηκαν δε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης (ΦΕΚ), αργότερα, 17 Οκτώβρη του 2011. Πιθανόν για αυτούς τους λόγους η ΟΛΜΕ σε ανακοίνωσή της κατήγγειλε πως πρόκειται για προγράμματα «του ποδαριού» και «της αρπαχτής» (http://www.esos.gr).

Εκφράζοντας με το κείμενο αυτό τον προβληματισμό μας, θα προτείναμε να επανεξεταστεί το θέμα των νέων προγραμμάτων σπουδών για το ΜτΘ και σε συνεργασία όλοι οι φορείς να προβούν στις κατάλληλες βελτιώσεις και προσαρμογές, κάτι που προβλέπεται άλλωστε και από τον προγραμματισμό για την πιλοτική εφαρμογή αυτών των ίδιων νέων προγραμμάτων, πριν επεκταθεί η εφαρμογή τους σε όλα τα σχολεία της χώρας.