Ιεροκήρυκος Ι. Μ. Πατρών
Δρος Θεολογίας
Δρος Θεολογίας
Ο πιετισμός (pietismus = ευσεβισμός) είναι ένα φαινόμενο της προτεσταντικής θρησκευτικής ζωής, το οποίο πρωτοεμφανίσθηκε τον 17ο αιώνα στους κύκλους του Λουθηρανισμού και αποσκοπούσε στην ανανέωση της πνευματικής ζωής τού Προτεσταντισμού με πρόθεση την τόνωση του θρησκευτικού συναισθήματος. Στον Ελλαδικό χώρο ο πιετισμός εμφανίσθηκε στο γενικότερο πλαίσιο του «εξευρωπαϊσμού» της χώρας.
Ο πιετισμός κυρίως απέβλεπε και αποβλέπει στην «πρακτική ευσέβεια», σε αντιδιαστολή με την εκκλησιαστική – Πατερική ζωή. Η γνώση του Θεού για τον πιετισμό προϋποθέτει την συναισθηματική βίωση αξιωματικών αληθειών. Είναι ένας α-δογματισμός, ο οποίος υποτιμά και παραθεωρεί την θεολογική Πατερική αλήθεια, φθάνοντας στον αγνωστικισμό με το ένδυμα της ηθικής σκοπιμότητος.
Επίσης, βασικό στοιχείο του πιετισμού είναι η άρνηση της οντολογικής αλήθειας της εκκλησιαστικής κοινωνίας. Θεωρεί τη σωτηρία του ανθρώπου ως ατομικό γεγονός, ως την απολυτοποίηση της ατομικής ευσέβειας. Η ορθόδοξος, όμως, διδασκαλία εξαγγέλλει ότι η σωτηρία του ανθρώπου είναι γεγονός της Εκκλησίας. Είναι η θεανθρώπινη «καινή κτίση» του Σώματος του Χριστού, η κοινωνία των προσώπων, η οποία οδηγεί στην λύτρωση και σωτηρία. Ο Ιερός Χρυσόστομος τονίζει: «Σώμα εσμέν άπαντες εν, τοσαύτην έχοντες προς αλλήλους διαφοράν, όση μέλη προς μέλη, και μη το παν επί τους ιερέας ρίπτωμεν… Και γαρ ως μίαν οικίαν δει την Εκκλησίαν οικείν, ως σώμα εν, ούτω διακείσθαι πάντας» (PG 61, 527-528).
Η Εκκλησία η Ορθόδοξος είναι το Σώμα του Θεανθρώπου, έχουσα ως ψυχή της το Πανάγιο Πνεύμα, το Οποίο ενεργεί την σωτηρία των μελών της. Οικονομεί τα πάντα έτσι ώστε η θεία χάρις και η λύτρωση και η σωτηρία «από του Θεού δια Χριστού εν Αγίω Πνεύματι χορηγείται» (Μ. Βασιλείου, PG 29, 664D) σε όλα τα μέλη του Σώματός της.
Ωστόσο, σύμφωνα με την διδασκαλία του πιετισμού, η σωτηρία του ανθρώπου δεν είναι γεγονός της Εκκλησίας. Δεν είναι η προσωπική μετοχή στην εκκλησιαστική κοινωνία που σώζει τον άνθρωπο, παρά την αναξιότητά του. Είναι απλώς τα ατομικά επιτεύγματα, η ατομική συνέπεια σε θρησκευτικές εκδηλώσεις και ηθικές εντολές, η ατομική μίμηση των «αρετών» του «γλυκύ Ναζωραίου» που εξασφαλίζουν μια διαπιστωμένη δικαίωση.
Η Εκκλησία για τον ευσεβισμό είναι ένα φαινόμενο της ατομικής δικαίωσης. Είναι μια σύναξη των «καθαρών», ένα συμπλήρωμα της ατομικής θρησκευτικότητος. Έτσι χωρίζεται από την εκκλησιαστική αλήθεια και η ευσέβεια μεταβάλλεται σε ένα ατομικό επίτευγμα που «βελτιώνει» τον χαρακτήρα και την συμπεριφορά, αλλά δεν ημπορεί να μεταμορφώσει τον τρόπο υπάρξεως, να μεταποιήσει την φθορά σε αφθαρσία, τον θάνατο σε ζωή και ανάσταση.
Σήμερα στον χώρο των Δυτικών κοινωνιών το έργο της Εκκλησίας αξιολογείται με μέτρο την κοινωνική του χρησιμότητα και οργανώνεται σαν κοσμικό ίδρυμα με ηθικιστικές σκοπιμότητες. Ο Ιερός Χρυσόστομος όμως αναφωνεί: «Ουρανία γαρ εστίν η Εκκλησία, και ουδέν εστίν άλλο ή ουρανός» (PG 63, 112).
Για τον λόγο αυτό ο πιετισμός – μπορούμε να υποστηρίξουμε ανεπιφύλακτα – καταντά μια αίρεση στον χώρο της εκκλησιολογίας. Υπονομεύει, θα λέγαμε, την ίδια την αλήθεια της Ορθοδόξου Εκκλησίας, μεταθέτοντας το γεγονός της σωτηρίας από το εκκλησιαστικό στο ατομικό ήθος. Ο πιετισμός τέλος υπονομεύει την οντολογική αλήθεια της Πατερικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, χωρίς να αμφισβητεί τις διατυπώσεις αυτής της αλήθειας. Απλώς τις παραθεωρεί και τις περνάει στη δικαιοδοσία του θεολογικού ακαδημαϊσμού.
Πιστεύουμε ότι σε μια οικουμενική σύνοδο πρέπει να καταγγελθεί ο πιετισμός σαν πλαστογραφημένη αντίληψη της ορθοδόξου ευσεβείας και να καταδικασθεί.
Η Εκκλησία η Ορθόδοξος είναι το Σώμα του Θεανθρώπου, έχουσα ως ψυχή της το Πανάγιο Πνεύμα, το Οποίο ενεργεί την σωτηρία των μελών της. Οικονομεί τα πάντα έτσι ώστε η θεία χάρις και η λύτρωση και η σωτηρία «από του Θεού δια Χριστού εν Αγίω Πνεύματι χορηγείται» (Μ. Βασιλείου, PG 29, 664D) σε όλα τα μέλη του Σώματός της.
Ωστόσο, σύμφωνα με την διδασκαλία του πιετισμού, η σωτηρία του ανθρώπου δεν είναι γεγονός της Εκκλησίας. Δεν είναι η προσωπική μετοχή στην εκκλησιαστική κοινωνία που σώζει τον άνθρωπο, παρά την αναξιότητά του. Είναι απλώς τα ατομικά επιτεύγματα, η ατομική συνέπεια σε θρησκευτικές εκδηλώσεις και ηθικές εντολές, η ατομική μίμηση των «αρετών» του «γλυκύ Ναζωραίου» που εξασφαλίζουν μια διαπιστωμένη δικαίωση.
Η Εκκλησία για τον ευσεβισμό είναι ένα φαινόμενο της ατομικής δικαίωσης. Είναι μια σύναξη των «καθαρών», ένα συμπλήρωμα της ατομικής θρησκευτικότητος. Έτσι χωρίζεται από την εκκλησιαστική αλήθεια και η ευσέβεια μεταβάλλεται σε ένα ατομικό επίτευγμα που «βελτιώνει» τον χαρακτήρα και την συμπεριφορά, αλλά δεν ημπορεί να μεταμορφώσει τον τρόπο υπάρξεως, να μεταποιήσει την φθορά σε αφθαρσία, τον θάνατο σε ζωή και ανάσταση.
Σήμερα στον χώρο των Δυτικών κοινωνιών το έργο της Εκκλησίας αξιολογείται με μέτρο την κοινωνική του χρησιμότητα και οργανώνεται σαν κοσμικό ίδρυμα με ηθικιστικές σκοπιμότητες. Ο Ιερός Χρυσόστομος όμως αναφωνεί: «Ουρανία γαρ εστίν η Εκκλησία, και ουδέν εστίν άλλο ή ουρανός» (PG 63, 112).
Για τον λόγο αυτό ο πιετισμός – μπορούμε να υποστηρίξουμε ανεπιφύλακτα – καταντά μια αίρεση στον χώρο της εκκλησιολογίας. Υπονομεύει, θα λέγαμε, την ίδια την αλήθεια της Ορθοδόξου Εκκλησίας, μεταθέτοντας το γεγονός της σωτηρίας από το εκκλησιαστικό στο ατομικό ήθος. Ο πιετισμός τέλος υπονομεύει την οντολογική αλήθεια της Πατερικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, χωρίς να αμφισβητεί τις διατυπώσεις αυτής της αλήθειας. Απλώς τις παραθεωρεί και τις περνάει στη δικαιοδοσία του θεολογικού ακαδημαϊσμού.
Πιστεύουμε ότι σε μια οικουμενική σύνοδο πρέπει να καταγγελθεί ο πιετισμός σαν πλαστογραφημένη αντίληψη της ορθοδόξου ευσεβείας και να καταδικασθεί.
*Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα «Πελοπόννησος» των Πατρών στις 5/9/2014
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου