Οικουμενικός Πατριάρχης:» Τα λησμονημένα, αλλά σημαντικά δια την ταυτότητα του Γένους μας έθιμα, πρέπει να αναστηθούν».

Ανακοινωθέν της Αρχιγραμματείας του Οικουμενικού Πατριαρχείου
Η ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στην εκδήλωση «Κάλαντα Αγίου Λαζάρου», του Πολιτιστικού Συλλόγου «Ρωμηοσύνη» Παραλιμνίου Κύπρου, που πραγματοποιήθηκε στην Κοινοτική Σχολή Ταταούλων:

Ἱερώτατοι καί Θεοφιλέστατοι ἅγιοι ἀδελφοί,

Ἱερώτατε Μητροπολῖτα Σασίμων κύριε Γεννάδιε, Ἀρχιερατικῶς Προϊστάμενε τῆς ἱστορικῆς ταύτης Κοινότητος,

Ἐντιμότατε κ. Γενικέ Πρόξενε,

Ἐλλογιμώτατε κύριε Πρόεδρε καί μέλη τῆς Ἐφοροεπιτροπῆς αὐτῆς,

Ἀδελφοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Τό χαρακτηριστικόν γνώρισμα τοῦ εὐσεβοῦς ἡμῶν Γένους ἦτο καί εἶναι ἡ διατήρησις τῆς προγονικῆς παραδόσεως. Ἡ σύγχρονος ἐποχή μας χαρακτηρίζεται, ἄν ὄχι ἀπό τήν ἐγκατάλειψιν καί τήν ἀπαξίωσιν πολλάκις τῶν πατροπαραδότων ἠθῶν καί ἐθίμων τοῦ Γένους μας, ὅμως ἀπό μίαν λησμοσύνην, ἡ ὁποία μακροπροθέσμως φαίνεται νά ἔχῃ ὡς ἀποτέλεσμα, ἐάν δέν ἀντισταθῶμεν, τήν δημιουργίαν μιᾶς γενεᾶς χωρίς μνήμην, χωρίς ρίζας εἰς τήν παράδοσιν. Καί εἶναι γνωστόν ὅτι τό δένδρον, τό ὁποῖον δέν ἔχει ρίζας, δέν ἔχει χυμούς, δέν ἔχει καί ζωήν, καί γρήγορα ξηραίνεται καί «εἰς πῦρ βάλλεται», κατά τό εὐαγγελικόν.

Χαιρόμεθα, λοιπόν, δικαίως, ὡς ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως καί ποιμενάρχης τῆς Ρωμηοσύνης τῆς Πόλεως, τήν ὁποίαν ρωμηοσύνην προσπαθεῖ νά ἐκφράσῃ πολιτιστικῶς καί ὁ ἰδικός σας Σύλλογος, διότι ἡ σημερινή ἐκδήλωσις ἀποδεικνύει ὅτι ὑπάρχουν καί ἄλλοι, πλήν τῆς Πόλεως, ἀπομεμακρυσμένοι τόποι τῆς πονεμένης Ρωμηοσύνης μας, ὅπου ὁ χρόνος κυλᾷ μέ βραδύτερον ρυθμόν καί ἡ ἐξέλιξις δέν ταυτίζεται μέ τήν υἱοθέτησιν εἰσαγομένων ξενοτρόπων καί «κακοτρόπων» συνηθειῶν· ὑπάρχουν ὡρισμέναι περιοχαί, ὅπου διατηροῦνται ἀκόμη καί ἐνισχύονται αἱ γνήσιαι ἐκφράσεις τῆς Ρωμαίηκης ψυχῆς καί τῶν ἐθίμων της, ὅπως εἶναι τά σήμερον ἐπιτυχῶς ἐκτελεσθέντα «κάλανδα τοῦ Λαζάρου». Μία παράδοσις, ἡ ὁποία παραδίδεται ἀπό γενεᾶς εἰς γενεάν εἰς τήν καθ᾿ ἡμᾶς Ἀνατολήν καί ἔχει τήν σημασίαν τῆς προεορτίου χαρᾶς τῆς Ἀναστάσεως, ἐκφραζομένης μέ ἁπλοϊκόν τρόπον.

Τό Σάββατον τοῦ Λαζάρου διά τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν μας ἀποτελεῖ δεσποτικήν ἑορτήν, ἀποτελεῖ «πρόγευσιν» τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος καί τῆς νίκης τῆς ζωῆς ἐπί τοῦ θανάτου, ἀποτελεῖ ἡμέραν χαρᾶς, ἡ ὁποία προεικονίζει τήν χαρμολύπην τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Ἑβδομάδος τῶν Παθῶν καί τοῦ Σταυροῦ καί ἐν τέλει τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. «Τήν κοινήν Ἀνάστασιν πρό τοῦ σοῦ πάθους πιστούμενος, ἐκ νεκρῶν ἤγειρας τόν Λάζαρον, Χριστέ ὁ Θεός», ψάλλει ἡ Ἐκκλησία μας. «Ἔαρ ἡμῖν ἐπέφανεν τοῖς πᾶσι τό μηνῦον,
ἡ τοῦ Λαζάρου ἔγερσις, ξένον φρικτόν σημεῖον.
Ἄνθη καί ρόδα εὔοσμα, κατάνυξις ψυχῆς», τραγουδᾶ ὁ πιστός Κυπριακός λαός εἰς τό «Τραγούδιν τοῦ Λαζάρου», ἐκφράζων τήν ἰδικήν του ἐμπειρίαν τοῦ γεγονότος.

Ἡ ἀνάστασις τοῦ Λαζάρου, λοιπόν, προμηνύει τό ἔαρ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου μας, τό ἔαρ τῶν ψυχῶν μας. Διά τοῦτο καί εἶναι μία ἑορτή ἰδιαιτέρως προσφιλής, τιμωμένη κατά τό παρελθόν μέ πολλά ἔθιμα εἰς ὅλας τάς περιοχάς τῆς Ρωμηοσύνης. Ἐκδηλώσεις, ὅπως ἡ σημερινή, μᾶς δίδουν τήν ἐλπίδα ὅτι τά λησμονημένα, ἀλλά σημαντικά διά τήν ταυτότητα τοῦ Γένους μας ἔθιμα, πρέπει νά ἀναστηθοῦν∙ ὅτι τά ἄνθη τοῦ Λαζάρου, τά ὁποῖα κρατοῦσαν αἱ Λαζαρῖναι, πρέπει νά ξανανθίσουν καί νά μυρώσουν καί πάλιν τήν πίστιν τοῦ λαοῦ μας μέ τό ἄρωμά των. Δηλαδή, μέ τό ἄρωμα τῆς Ἀναστάσεως∙ τό ἄρωμα τῆς πατροπαραδότου εὐλαβείας καί εὐσεβείας.

Εἰς τά «κάλανδα τοῦ Λαζάρου» ὅμως ὑπάρχει καί ἕνα ἀκόμη χαρακτηριστικόν σημεῖον, τό ὁποῖον πρέπει νά ἐπισημανθῇ: ἡ συμμετοχή τῶν νεαρῶν κοριτσιῶν εἰς τήν ἐκτέλεσιν τοῦ ἐθίμου, τῶν μικρῶν «Λαζαρινῶν», αἱ ὁποῖαι τραγουδοῦν καί ἀναγγέλλουν τήν χαρμόσυνον ἑορτήν∙ ξεχύνονται εἰς τούς ἀγρούς καί μαζεύουν ἄνθη, διά νά στολίσουν τά μικρά καλαθάκια των, μιμούμεναι μέ τά λουλούδια τόν θρῆνον, ἀλλά καί τήν χαράν τῆς Μάρθας καί τῆς Μαρίας, τῶν ἀδελφῶν τοῦ Λαζάρου. Τήν χαράν αὐτήν ὑμνεῖ καί Ἀνδρέας ὁ Τυφλός ψάλλων: «χαίρετε Μάρθα καί Μαρία, αἱ τοῦ Λαζάρου ἀδελφαί, αὔριον Χριστός παραγίνεται, ζωῶσαι ρήματι, τόν τεθνεῶτα ἀδελφόν· οὗ φωνῆς ἀκούσας, ὁ πικρός καί ἀκόρεστος Ἅδης, φόβῳ τρομάξας, καί μέγα στενάξας, ἀπολύσει Λάζαρον» (ἰδιόμελον τοῦ Ἑσπερινοῦ τοῦ Λαζάρου).

Ἡ συμμετοχή τῶν χαμογελαστῶν κοριτσιῶν εἰς τήν ἑορτήν καί ὁ κεντρικός ρόλος τόν ὁποῖον κατέχουν τά ἄνθη, ἐναλλάσσονται ἀντιθετικῶς μέ τήν ἔκφρασιν τῆς ἀπορίας καί τοῦ φόβου τοῦ Ὀρθοδόξου πιστοῦ διά τήν μετάβασιν τοῦ Λαζάρου εἰς τόν πικρόν Ἅδην, δηλαδή διά τόν θάνατον, ὁ ὁποῖος ἀνά πᾶσαν στιγμήν καιροφυλακτεῖ:

«Πές μας Λάζαρε τί εἶδες

εἰς τόν Ἅδην πού ἐπῆγες.

Εἶδα φόβους, εἶδα τρόμους,

εἶδα βάσανα καί πόνους,

δῶστε μου λίγο νεράκι

νά ξεπλύνω τό φαρμάκι,

τῆς καρδούλας μου τό λέω

καί μοιρολογῶ καί κλαίω»

Ἡ ἰδία ἀπορία ὑπάρχει καί εἰς τήν ἐκκλησιαστικήν μας παράδοσιν, συμφώνως πρός τήν ὁποίαν ὁ ἐγερθείς Λάζαρος, πρό ἑκάστης βρώσεως, ἤλειφε τό στόμα του τρεῖς φοράς μέ μέλι, προκειμένου νά ἀπαλείψῃ τήν πίκραν τοῦ Ἅδου. Ἄλλη πάλιν ἐκκλησιαστική παράδοσις μᾶς διδάσκει, ὅτι κάποτε ὁ «ἀγέλαστος» Λάζαρος εἶδε κάποιον χωρικόν νά κλέπτῃ μίαν στάμναν. Τότε ἐγέλασε διά πρώτην φοράν μετά τήν ἀνάστασίν του, λέγων τό παροιμιῶδες: «ὁ πηλός κλέπτει τόν πηλόν».

Ὁ ἀγέλαστος Λάζαρος καί οἱ γελαστές Λαζαρῖνες συνθέτουν καί ἀπόψε ἐδῶ εἰς τά Ταταῦλα μίαν γοητευτικήν ἀντίθεσιν, ἡ ὁποία συμβολίζει τήν κατατρόπωσιν τοῦ θανάτου∙ τήν μετάβασιν ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τήν ζωήν. Ἡ ἰδία ἀντίθεσις τῆς μεταβάσεως ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τήν ζωήν, ἀδελφοί καί τέκνα, χαρακτηρίζει καί τό Γένος μας, ἰδιαιτέρως τήν Ρωμηοσύνην τῆς Πόλεώς μας, ὡς ἑκούσιος συμμετοχή εἰς τά παθήματα, εἰς τόν σταυρόν καί εἰς τόν θάνατον τοῦ Χριστοῦ καί τοῦ Ὀρθοδόξου ρωμηοῦ πιστοῦ, καί εἶναι αὐτή ἡ ὁποία μᾶς καταξιώνει ὡς πρόσωπα, ὡς λαόν, ὡς Γένος, ὡς Μεγάλην Ἐκκλησίαν.

Τό τραγοῦδι αὐτό τῆς ἀντιθέσεως ζωῆς καί θανάτου, ἀλλά καί τῆς νίκης τῆς ζωῆς, ὄχι τῆς προσκαίρου, ἀλλά τῆς αἰωνίου, δηλαδή τῆς νίκης τοῦ Ἀναστάντος Χριστοῦ διά τῆς ὑπ᾿αὐτοῦ ἀναστάσεως τοῦ ὄζοντος τεταρταίου Λαζάρου, μᾶς τραγουδήσατε ἀπόψε, ἀγαπητά μέλη τοῦ Συλλόγου «Ρωμηοσύνη» τοῦ Παραλιμνίου τῆς Κύπρου. Σᾶς εὐχαριστοῦμεν διά τήν ἐπανάληψιν τοῦ ἐθίμου εἰς τήν Πόλιν μας. Σᾶς εὐχαριστοῦμεν διά τό τραγοῦδι. Σᾶς εὐχαριστοῦμεν διά τό μήνυμα πού μᾶς δώσατε μ᾿αὐτό, δηλαδή μέ τά σημαδιακά «κάλανδα τοῦ Λαζάρου», τό ὁποῖον εἶναι καί ἰδικόν μας βίωμα, ὅπως καί ἰδικόν σας ἐκεῖ εἰς τήν Μεγαλόνησον. Τό ὁποῖον τραγοῦδι, ἀπό θρῆνος θανάτου, μεταβάλλεται πάντοτε εἰς χαράν ἀναστάσεως, δι᾿ ὅσους βεβαίως ἠμποροῦν νά πιστεύουν εἰς αὐτήν, καί νά μή νομίζουν ἀφρόνως, ὅτι τά «πάντα τελειώνουν μέ τόν τάφον».

Συγχαίρομεν τήν Ἐφοροεπιτροπήν τῆς Κοινότητος Ταταούλων ὑπό τήν προεδρείαν τοῦ Ἐλλογιμ. κυρίου Δημητρίου Ζώτου διά τήν ἐπιτυχῆ ὀργάνωσιν τῆς διδακτικῆς καί συγχρόνως παραδοσιακῆς αὐτῆς ἐκδηλώσεως καί, δανειζόμενοι τούς λόγους τοῦ «τραγουδιοῦ τοῦ Λαζάρου», εὐχόμεθα εἰς πάντας, εἰς τούς ἀδελφούς μας Κυπρίους καί εἰς τούς Ὀρθοδόξους Ρωμηούς τῆς Πόλεως, τό ἄμεσον «μικρόν ποίμνιόν» μας:

«Καί τήν λαμπράν Ἀνάστασιν ὅλοι ν᾿ ἀξιωθῶμεν

τόν παντοδύναμον Θεόν νά Τόν δοξολογῶμεν.

Χρόνους πολλούς νά ζήσετε κι ἐσεῖς καί τά παιδιά σας.

Ἡ Παναγία κι᾿ ὁ Χριστός κι᾿ ὁ Ἅγιος ὁ Λάζαρος,
νἆναι βοήθειά

σας».

Καλήν Ἀνάστασιν, ἀδελφοί καί τέκνα!

http://www.exapsalmos.gr