Του Μ. Ιερομνήμονα Αριστείδη Πανώτη
Η Προκαταρκτική Διορθόδοξη Επιτροπή που συνήλθε το 1930 στη μονή Βατοπεδίου του Αγίου Όρους για τη σύνταξη του θεματολόγιου της προσδοκόμενης Προσυνόδου! Αρχείο Αριστ. Πανώτη
Από αιώνες έχει κατανοηθεί ότι για τη ομαλή λειτουργία της Εκκλησίας έχει κεφαλαιώδη σημασία η έκφραση του γνήσιου εκκλησιαστικού φρονήματός της. Με αυτό παρά τις διαχρονικές αντιξοότητες διατήρησε την ενότητά της και έδειξε στην Οικουμένη ότι πως η πίστη της συμπίπτει με εκείνο που δίδαξε ο Χριστός και οι Απόστολοί του, στερέωσαν οι Οικουμενικές Σύνοδοι και ανέπτυξαν οι Πατέρες.
Αυτό που παρέλαβαν οι διάδοχες γενεές των Ορθοδόξων πάντοτε προτείνεται στους χριστιανούς των ῖστορικών εκφάνσεων της Εκκλησίας ως κοινό αγαθό για να ανακτήσουμε την εν Χριστώ κοινωνία και αδελφότητά μας, Όμως για να αποκατασταθεί αυτό πρέπει να καταπαύσει ο αλαζονικός απομονωτισμός που φέρνει περιτείχιση και όλοι μαζί να προσεγγίσουμε το ενδότερο πνεύμα της Ορθοδοξίας με τη διάκριση της ταπεινώσεως που απομακρύνει τον ομολογιακό φαρισαϊσμό.
Η Εκκλησία είναι ζωντανή έκφραση της χριστιανικής πίστεως και κοινωνίας που δεν πρέπει να μερίζεται από εθνικιστικές και πολιτικές διαφορές και από τον αθέμιτο ανταγωνισμό: «τις αν είη μείζων» ( Λουκ. θ΄. 46) . Όλοι πρέπει να καταλάβουμε πως κανείς δεν σώζεται μόνος του χωρίς τον πλησίον του. Ο Θεός που μας έπλασε μας υπέδειξε πώς η αρμονία επιτυγχάνεται με τη συγχορδία. Η βιβλική παράδοση μας έμαθε ότι ο άνδρας ολοκληρώθηκε με τη δημιουργία από το πλευρό του της γυναίκας («ανδρίδας»), αλλά και αυτό το ανθρώπινο σώμα για να λειτουργήσει ομαλά έχει ζευγαρωτά όλα τα όργανα και τα μέλη του για να πορεύεται στη ζωή και να χαίρεται ότι : «τι καλόν ή τι τερπνόν, ή το κατοικείν αδελφούς επί το αυτό» (Ψαλμ. μλβ΄132) .
Οι λόγοι που οδηγούν το σύνολο των Εκκλησιών να συσφίξουν τις μεταξύ τους σχέσεις είναι φανεροί. Όλη η ανθρωπότητα επιδιώκει να βρει τρόπους διεθνούς συνεννοήσεως και συνεργασίας επάνω στο μικρό πλανήτη που επιβαίνουμε. Παράλληλη είναι και η επιθυμία του χριστιανικού κόσμου να εγκαταλειφθεί η παραφορά του απομονωτισμού και να αναζητηθεί η διαλογική προσέγγιση με τούς πλησίον για επακτήση της εν Χριστώ αδελφότητας. Οι καιροί επιβάλλουν να ξεχάσουμε τους κατ' αλλήλων ομολογιακούς παιάνες και να σκεφθούμε τη σφραγίδα της δωρεάς που όλοι φέρουμε για να ενδυναμωθεί το εντός μας εκκλησιαστικό φρόνημα για να βιώσουμε το μυστήριο της παρουσίας μεταξύ μας του Παράκλητου Πνεύματος.
Η Εκκλησία μας, πολλά χρόνια πριν η Λατινική Δύση νιώσει την ανάγκη της «ανακαινίσεως» για την «ενότητά» της επιδίωκε την «επί το αυτό» σύναξή της προς ρύθμιση των του οίκου της. Οι οδυνηρές αναστατώσεις των λαών της στην Ανατολική Ευρώπη, στη Μικρασία και τη Μέση Ανατολή, τον 20ο αιώνα, καθώς και η παράλληλη έξαρση του εθνικισμού σ' αυτές της περιοχές συνεχώς δημιούργησαν αναστολές για τη συγκέντρωση του σώματος των επισκόπων της, ώστε με συνείδηση ότι επιτελούν διακονία εκφράσεως του φρονήματος κλήρου και λαού της επαρχίας τους, να χαράξουν κανονικές αποφάνσεις για τη λύση εκκρεμούντων προβλημάτων της οποίες και θα αποδεχθεί το πλήρωμα της Εκκλησίας μας.
Η διατήρηση και η προαγωγή της πανορθόδοξης ενότητας με τη φροντίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου αρχίζει να εξελίσσεται συστηματικά από το 1930 με τη Σύναξη της Επιτροπής στη μονή Βατοπεδίου του Αγίου Όρους. Διαπρεπείς ιεράρχες εκ των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών, πλην της ευρισκόμενης σε διωγμό εν Ρωσία Εκκλησίας, καταρτίζουν το πρώτο Θεματολόγιο προβλημάτων, που μέχρι τότε εντοπίστηκαν από ειδικές μελέτες και χρειαζόταν να κανονιστούν με αποφάνσεις της προσδοκώμενης Συνόδου της Εκκλησίας μας. Σ' αυτά περιλαμβάνονταν και μερικά που εξετάσθηκαν όμως κάτω από τις ιδιάζουσες τότε συνθήκες στο Συνέδριο της Κων/πόλεως του 1923, αυτό το οποίο τόσο διαβλήθηκε από τους ταραξίες του Ζηλωτισμού κυρίως εξ αφορμής των πορισμάτων του για το «Ημερολογιακό ζήτημα»!
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και η Γερμανική Κατοχή στα Βαλκάνια απομόνωσε τις Ορθόδοξες Εκκλησίες, κάτι που συνεχίστηκε και μεταπολεμικά με την ανέγερση του Σιδηρού Παραπετάσματος στην Ανατολική Ευρώπη και την επιβολή του ακραίου σοβιετικού καθεστώτος στους βαλκανικούς λαούς. Η κατάσταση αυτή πλήρως απομόνωσε τις ορθόδοξες Εκκλησίες από τη Μητέρα τους Εκκλησία και τα πρεσβυγενή Πατριαρχεία της Μέσης Ανατολής. Τη περίοδο αυτή το Πατριαρχείο της Μόσχας, κατευθυνόμενο από τη σοβιετική εξουσία, επιχείρησε να αμφισβητήσει την ορθόδοξη κανονική τάξη και επιδίωξε την απομόνωση των Ορθοδόξων του βορρά από εκείνους του νότου κατάσταση που συνάσπισε τους Ορθοδόξους του ελεύθερου κόσμου. Εξ αυτού και επιδιώχθηκε η δυναμική αντίσταση στην διάσπαση των Ορθοδόξων με πρώτη συνέπεια την παραίτηση «λόγω ασθενείας» του τότε πατριάρχη Μάξιμου Ε΄ και την αναζήτηση διαδόχου ιδιαίτερα έμπειρου στις διεθνείς σχέσεις για τα εκκλησιαστικά πολύ πέραν της Κων/πόλεως, στη Νέα Υόρκη! Έτσι προκρίθηκε ο αρχιεπίσκοπος Αμερικής Αθηναγόρας, που στη Χάλκη μαθήτευσε στη Σχολή της Κων/πόλεως και υπηρέτησε μέσα στο κλίμα του Πατριαρχείου από το Μοναστήρι της Μακεδονίας μέχρι στο Νέο Κόσμο της Δύσεως, πλην της δωδεκαετίας διακονίας στην Ελλάδα (1918-1930).
Ο από Αμερικής Αθηναγόρας ήταν ένας εκ των μετασχόντων στη Σύναξη του 1930 στο Βατοπέδι και αξιώθηκε της ύψιστης τιμής του Οικουμενικού Πατριάρχη. Από τη διαδρομή του μέσα στην εκκλησιαστική ζωή του Γένους σε Ελλάδα και Διασπορά είχε άμεση αντίληψη των προβλημάτων που απασχολούν την Ορθοδοξία και κυρίως εκείνων που διαταράσσουν το ομόδοξο των Ορθοδόξων. Έτσι ως υπεύθυνος Προκαθήμενος της οικουμενικής καθέδρας, έκανε χρήση του κανονικού προνομίου του και επανακίνησε το πανορθόδοξο στήριξε την ομόθυμη επιθυμία για «Ανακαίνηση και Ενότητα» στη κατ' Ανατολάς Αγίας μας Εκκλησίας. Τη προσπάθειά του ξεκίνησε από τον εορτασμό το 1951 των 1500 χρόνων από τη σύγκληση στη Χαλκηδόνα της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου. Τότε εξέδωσε ειδική εόρτια Εγκύκλιο με την οποία απευθύνθηκε στους εγγύτερα ιστάμενους αδελφούς προς την Ορθοδοξία των ελάσσονων Εκκλησιών της Ανατολής, τους Κόπτες, τους Αρμενίους και τούς Συριάνους και τους προσκάλεσε σε Διάλογο για να αρθεί το μετ' αυτών σχίσμα και ανανεωθεί η απόφανση της συνελθούσας το 1672 Συνόδου στα Ιεροσόλυμα επί πατριάρχου Δοσιθέου που δέχθηκε τη διδαχή του δογματολόγου της Ανατολής Ιωάννη του Δαμασκηνού ότι: «προφάσει του εν Χαλκηδόνι συντάγματος του τόπου είναι αυτοί αποσχισθέντες της Εκκλησίας, τα δε άλλα πάντα ορθόδοξοι υπάρχοντες» (Migne P.G. τ.94,στ. 741).
Τα βάρβαρα γεγονότα κατά του Πατριαρχείου και της Ομογενείας μας στη Κων/πολη του 1955 ανέστειλαν κάθε προσπάθεια. Μόλις άρχισε να επικρατεί ομαλότητα ο πατριάρχης Αθηναγόρας επανήλθε στη σταθερή γραμμή προωθήσεως της επιθυμίας για προετοιμασία συγκλήσεως Συνόδου των Ορθοδόξων. Το 1959 ξεκίνησε μακρά περιοδεία στα παλαίφατα Πατριαρχεία της Μέσης Ανατολής για να εξασφαλίσει την απόλυτη συγκατάθεσή των Πατριαρχών τους. Μετά προσπάθησε να συγκροτήσει το επιτελείο του για να προετοιμαστεί το κατάλληλο κλίμα. Εδώ πρέπει να εκμυστηρευθώ ένα διάλογο που είχα μαζί με τον Πατριάρχη, πολύ αργότερα που έλυσε την απορία μου για τη δυσαρέσκεια του Ηλιουπόλεως Μελίτωνα το 1958 στο θέμα της ηγεσίας στην αρχιεπισκοπή Αμερικής. Τότε μου είπε με ειλικρίνεια: «΄Ακουσε παιδί μου. Γιατί έπρεπε να πάει εκεί ο Ιάκωβος, που είχε ζήσει στην Αμερική και γνωρίζει πρόσωπα και καταστάσεις και να παραμείνει εδώ ο Μελίτων, που γνωρίζει άριστα την εδώ ιστορία και την εδώ παράδοση και οι ικανότητές του αποτελούν εγγύηση για τη διασφάλιση της πορεία του Θρόνου στο μέλλον». Και πράγματι ο Χαλκηδόνος Μελίτων γνώριζε τη μέθοδο ειρηνικού μετριασμού της «μνήμης για τη λήθη του παρελθόντος. Όχι όλου του παρελθόντος, αλλά του παρελθόντος εκείνου μόνον, το οποίον πρέπει να μείνη στο παρελθόν» και αρχιτεκτόνισε τον Διάλογο από ότι ενώνει και όχι ότι χωρίζει την Εκκλησία του «Συμβόλου της Πίστεώς» μας.
Για μελέτη της ενάρξεως της πρωτοβουλίας του Θρόνου για σύγκληση Συνόδου κάλεσε κοντά του τον μητροπολίτη Ηλιουπόλεως Μελίτωνα για να σταθεί χείρα βοηθείας και εκείνος μαζί με τον Μύρων Χρυσόστομο άρχισαν να μελετούν τον πλέον κατάλληλο τρόπο για να συγκληθεί η Α΄ Πανορθόδοξη Διάσκεψη στη Ρόδο το 1961 υπό τον γέροντα μητροπολίτη Φιλίππων Χρυσόστομο Χατζησταύρου ως πρώτη απόπειρα συνάξεως των αντιπροσώπων των Ορθοδόξων Εκκλησιών στην Ιστορία. Η Διάσκεψη αυτή ξεκίνησε για να αναθεωρήσει και συμπληρώσει το Θεματολόγιο του 1930. αλλά και στάθηκε κριτήριο ομαλής λειτουργίας της ορθοδόξου συνειδήσεως και ακόμη παρέσχε σπουδαία εμπειρία για τον ενδορθόδοξο διάλογο και την αισιόδοξη καταληκτική πορεία για να ευοδωθεί η σύγκληση Γενικής Συνόδου των Ορθοδόξων. Η σύγκληση αυτή έδειξε τη μεγάλη αξία των διαπροσωπικών σχέσεων μεταξύ των Ορθοδόξων και άνοιξε μεγάλη προοπτική. Ο Πατριάρχης εκτίμησε τις εμπειρίες και σπάνιες διπλωματικές ικανότητες του μητροπολίτη Μελίτωνα Χατζή και τις γόνιμες σκέψεις και γνώσεις του Μύρων Χρυσόστομου Κωνσταντινίδη και τους κατέστησε στενούς συμβούλους του. Εξ αυτής της θείας συμπτώσεως ικανών προσωπικοτήτων το Οικουμενικό Πατριαρχείο ανέλαβε και πάλι να διαδραματίσει κορυφαίο μέρος στην Ιστορία της Ορθοδοξίας και ανέλαβε να τονώσει την εν Χριστώ αδελφότητα μας φωτίζοντας την ακεραιότητα της συνοδικής συνειδήσεώς της ώστε να συνεχίσει ζωτικότητα της διακονία της στην Οικουμένη. Την ιερή σκυτάλη της Χριστοθέλητης αυτής πρωτοβουλίας από το πατριάρχη Αθηναγόρα την παρέλαβε ο «εν ταπεινώσει αξιωθείς τα υψηλά» πατριάρχης Δημήτριος και τη εκείνος παρέδωσε ως ιερή παρακαταθήκη στον επιμελώς εντρυφήσαντα στην Αποστολική Ευθύνη της πατριαρχίας του Οικουμενικού Θρόνου πατριάρχη Βαρθολομαίο, που με αναμονή 85 χρόνων πραγματοποιεί το όραμα της Μητρός Εκκλησίας για τη σύγκληση της πρώτης συνάξεως της Γενικής Συνόδου της Εκκλησίας μας. (1930-2016).
Όμως τώρα που επιβεβαιώνεται αυτή η πολυετής προσπάθεια ανησύχησε ο πρώτος εναντιολόγος για ό,τι είναι Χριστοθέλητο στην Εκκλησία μας και κινητοποίησε «τοις αγγέλοις αυτού και τη πομπή αυτών» που δυστυχώς ενδημούν μέσα στον «ιερό κατάλογο» και στους «ακαδημαϊκούς κύκλους» για να απλώνουν τα δίκτυα της περισκέψεως και υποψίας για τη προσδοκόμενη Σύνοδο μήπως πετύχουν να διαταράξουν το πλήρωμα της Εκκλησίας. Προς τούτο υπερτιμούν διαφορές, απαγορεύσεις και παρεξηγήσεις του παρελθόντος, Διαστρέφουν ιστορικά γεγονότα και προσπαθούν να κρύψουν τις πονηρές σκοπιμότητές τους. Επικαλούνται γεγονότα που αγνοούν την πραγματική αλήθεία τους καθώς και την έκβασή τους. Νομίζουν ότι η «αυτοκεφαλία» προσχώρησε στην «αυτοκεφαλαρχία» για να επιτρέπει την ασυδοσία. Παρεμβαίνουν με «αντισυνοδικό οίστρο» για να επεκτείνουν την «ομολογιακή τους θεμελιοκρατία» σε αφελείς προσήλυτους των παρασυναγωγών τους. Είναι κατάντημα οι γνώστες των Ιερών Γραμμάτων να τις μεταβάλλουν σε εργαλείο σποράς ζηζανίων για να εξάπτονται οι αρνητικοί λογισμοί για τα τώρα δρώμενα στην Εκκλησίας μας.
*******
Η Εκκλησία μας βρίσκεται εγγύτερα στην αλήθεια της Μιάς Εκκλησίας, χωρίς να υποτιμά τις πλησίον της άλλες εκφράσεις των ιστορικών μορφών της Εκκλησίας που και αυτές πιστεύουν πως εκφράζουν στη πίστη και στη λατρεία τους που παρέλαβαν από τους πατέρες τους. Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα αυτής της κοινής καυχήσεως για την Ορθοδοξία τους πρέπει να βοηθήσει το οικουμενικό πνεύμα για να μετριαστεί η υπερβολή της αποκλειστικότητας και η υψηγορία του φαρισαϊσμού που τόσα σχίσματα προκάλεσε. Η παλαίφατη Εκκλησία μας πρέπει να βοηθήσει όσους βρίσκονται σε Διάλογο για να αναζητούν το ανώτατον όριο κοινής συμφωνίας, όπου μόνον προσεγγίζεται η ουσία της Ορθοδοξίας για να γευθούμε το Κοινό Ποτήριο της ενότητας! Όλα τα άλλα γεφυρώνονται έλεγε ο Μ. Βασίλειος «Με τη διαχρονική συνδιαγωγή και την αφιλόνεικη συγγυμνασία» με την ευλογία του Θεού (Migne P.G. τ. 32. στ. 525).
Την ενότητα εξασφαλίζει η πνευματοκίνητη «Συνοδικότητα» που πρέπει να παράγεται ακατάπαυστα ως η υπερκόσμια εξουσία των «εν τοις ουρανοίς» στον ενδοκόσμιο χώρο της γης. Μόνον η αλήθεια αποκαλύπτει την παρουσία του Παρακλήτου μέσα στη εκκλησιαστική ζωή μας. Θυμηθείτε πώς το Παρακλητό πνεύμα συνοδικά ασφάλιζε τη κοινή Ομολογία πίστεως, αλλά και αυτή τη κανονική τάξη για να λειτουργήσει ο θεσμός της Εκκλησίας. Αυτή την ύψιστη έκφανση του Πνεύματος στην Εκκλησία μη τη διαβάλουμε, ούτε και να τη περιφρονούμε με κάποια πονηρά άρθρα εγκόσμιων νόμων αλλά να τη περιφρουρούμε ως την μόνη φωνή εξ ουρανού. Η Συνοδικότητα είναι αλήθεια και η αλήθεια είναι η Συνοδικότητα. Ο « αντισυνοδικός οίστρος», που με μανία τροφοδοτείται τώρα από μερικούς ιστότοπους, δεν αποτελεί έκφραση γνήσια ορθόδοξη συνείδηση Διαβρώνει επικίνδυνα και εκ προοιμίου το κύρος της Συνόδου όταν μάλιστα εξάγεται στη Γεωργία, τη Βουλγαρία και τώρα στη Σερβία. Ας αναμένουμε και την ελλαδική Διαγνώμη;
Αυτά γράφονται για να υπογραμμίσουμε πόσο ανευλόγητος είναι ο «αντισυνοδικός οίστρος» των ημερών μας όταν το Πνεύμα που τον κατευθύνει δεν είναι «εν είδει ωσεί Περιστεράς», αλλά έχει τη μορφή του νυκτόβιου πτηνού, της Κουκουβάγιας, που θλιβερά κλαυθμυρίζει για το εν Ελλάδι εκκλησιαστικό κατάντημα των ημερών μας ! -
Α.Π.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου