Διακήρυξη για την επανίδρυση του σχολείου (ΛΟΡΑΝ ΛΑΦΟΡΓΚ, ΜΑΡΚ ΛΕ ΜΠΡΙ, ΖΑΝ-ΠΙΕΡ ΝΤΕΜΑΓΙ, ΜΙΣΕΛ ΝΤΕΛΟΡ ΚΑΙ ΦΡΕΝΤΕΡΙΚ ΠΟΠΟ*)

Διακήρυξη για την επανίδρυση του σχολείου

 

Εμείς, που υπογράφουμε αυτήν τη διακή­ρυξη, καλούμε τον επόμενο Πρόεδρο της Δημοκρατίας να προχωρήσει στην επανίδρυση του σχολείου, και μάλιστα του Δημοτικού.
Πρόκειται για εθνική υπόθεση, που ξεπερ­νά τις κομματικές διαχωριστικές γραμμές. Εδώ και πολλά χρόνια, το σχολείο ασθενεί. Αυτή εί­ναι μια διαπίστωση που κάνουν οι Γάλλοι κα­θημερινά. Τα παιδιά που αποφοιτούν από το Δημοτικό κατέχουν όλο και λιγότερο τη γαλλι­κή γλώσσα. Πολλοί μαθητές της έκτης τάξης δεν ξέρουν ούτε να διαβάζουν. Οι ικανότητες της γραπτής τους έκφρασης υποβαθμίζονται. Όλες οι βασικές γλωσσικές γνώσεις, η ορθο­γραφία, το λεξιλόγιο, οι κλίσεις, η γραμματι­κή και το συντακτικό, έχουν πληγεί.
Η κατάσταση είναι παρόμοια στα μαθηματι­κά: Οι απόφοιτοι του Δημοτικού δεν κατέχουν πλέον τις τέσσερις πράξεις, τη μέθοδο των τριών, τη διαίρεση, τους υπολογισμούς σε τρέ­χουσες μονάδες μέτρησης και τα βασικά στοι­χεία της γεωμετρίας. Η μαθηματική σκέψη εί­ναι σχεδόν υπό εξαφάνιση, έως το τέλος του­λάχιστον του Γυμνασίου.
Η ιστορία, η γεωγραφία και οι εγκυκλοπαι­δικές γνώσεις δεν έχουν μείνει στο απυρόβλη­το: Βασικές χρονολογίες της ιστορίας της χώ­ρας μας και βασικά γεωγραφικά της στοιχεία παραμένουν άγνωστα στους μαθητές.
Γνωρίζουμε καλά τις αιτίες αυτής της υπο­βάθμισης:

1. Εδώ και τριάντα χρόνια, τα προγράμματα του Δημοτικού φτωχαίνουν διαρκώς σε περιεχόμε­νο, ενώ ταυτόχρονα θέτουν μεγαλεπήβολους δευτερεύοντες στόχους.
Ένα πλήθος σκόρπιων μαθημάτων, η μυθο­ποίηση των «νέων τεχνολογιών» και ο πολλα­πλασιασμός δράσεων προσχολικού τύπου (που καταλαμβάνουν πολύτιμο σχολικό χρόνο) υπο­νομεύουν τη συστηματική μάθηση βασικών γνώ­σεων, όπως τα γαλλικά και η αριθμητική, που παραμένουν αναντικατάστατα θεμέλια κάθε ουσιώδους μόρφωσης (έτσι, στις πρώτες τά­ξεις του Δημοτικού, περάσαμε, μέσα σε 30 χρόνια, από τις 15 στις 9 ώρες διδασκαλίας του γλωσσικού μαθήματος την εβδομάδα).

2. Επιβάλαμε, ενάντια στην εμπειρία των ίδιων των δασκάλων, «νέες» παιδαγωγικές μεθό­δους, που βασίζονταν στην ανάγκη «να οικο­δομεί ο ίδιος ο μαθητής τη γνώση», μεθόδους που καθιστούσαν αδύνατη κάθε ρητή, δομημένη και κλιμακούμενη διδασκαλία.

3. Χαμηλώσαμε δραματικά το επίπεδο των προσ­δοκιών μας από τα παιδιά. Αντί, έτσι, να απο­φασίζουμε το αν ένας μαθητής θα περάσει στην επόμενη τάξη με βάση το καλώς εννοού­μενο συμφέρον του και τις ικανότητές του να ακολουθήσει τον ρυθμό της τάξης του, εφαρ­μόσαμε μια «χαλαρή» πολιτική, όπου «όλοι περνάνε».

***

Οι επιπτώσεις της κατάστασης αυτής είναι μα­κροπρόθεσμα πολύ σοβαρές:

• Το έλλειμμα σε βασικές γνώσεις υποθηκεύ­ει σε μεγάλο βαθμό την ικανότητα σκέψης και λήψης αποφάσεων. Προσοχή: Η ικανό­τητα πνευματικής προσήλωσης και η μνήμη έχουν αδυνατίσει λόγω ελλιπούς εξάσκη­σής τους!

• Καθώς οι βασικές γνώσεις δεν είναι πλέον κατακτημένες, η εργασία των καθηγητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δυσχεραίνε­ται αφόρητα, για να μην πούμε πως γίνεται αδύνατη. Αυτή η υποβάθμιση έχει καταλάβει πλέον και τα πανεπιστήμια, ενώ οι προπαρασκευαστικές τάξεις των «μεγάλων σχο­λών» έχουν επίσης πανικοβληθεί από την πτώση του επιπέδου γνώσεων και πνευμα­τικής ωριμότητας των μαθητών τους.

***

Για να ξεπεράσουμε αυτήν την κρίση, χρει­άζεται να επαναβεβαιώσουμε πως πρωταρ­χικός στόχος του σχολείου είναι η διδασκα­λία, η μετάδοση γνώσεων και η εκμάθηση του σκέπτεσθαι. Αυτό, πρακτικά, σημαίνει:

Νέα προγράμματα διδασκαλίας

Τη δημιουργία νέων, σύντομων και κατανοη­τών από όλους προγραμμάτων διδασκαλίας στο Δημοτικό, που θα καθορίζουν τις γνώσεις που θα πρέπει να κατακτήσουν όλοι οι μαθη­τές, με σταδιακή και μεθοδικά κλιμακούμε­νη διδασκαλία.
Στη γλώσσα, τα μαθηματικά, την ιστορία, τη γεωγραφία και τις εγκυκλοπαιδικές γνώ­σεις, οι φιλοδοξίες του προγράμματος αυτού και οι ώρες διδασκαλίας που θα τους διατίθε­νται δεν είναι δυνατόν να είναι κατώτερες απ’ ό,τι προσδοκούσαν οι ιδρυτές του δημοσίου σχολείου, τον 19ο αιώνα!
Αυτό το πρόγραμμα θα πρέπει να περιλαμβά­νει οπωσδήποτε:

• Στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού: τη διδα­σκαλία της αλφαβήτου -από την αρχή κιόλας της διδασκαλίας της ανάγνωσης-, την κλιμακούμενη και ταυτόχρονη διδασκαλία και των τεσσάρων πράξεων της αριθμητικής.

• Για το τέλος της Ε’ Δημοτικού, τη συστη­ματική, άμεση και μεθοδική διδασκαλία της γλώσσας, της αριθμητικής και της γεωμε­τρίας: της γραμματικής, του απλού συντα­κτικού, των κλίσεων ονομάτων και ρημάτων, των υπολογισμών με ακεραίους, κλάσματα και δεκαδικούς. Χρειάζεται να διδάσκονται οι βασικές χρονολογίες της γαλλικής ιστορίας (και εκείνες της Ευρώπης), τα στοι­χεία της γεωγραφίας της χώρας και βα­σικά στοιχεία των επιστημών.

Παιδαγωγική ελευθερία

Απόδοση στους δασκάλους της παιδαγωγικής τους ελευθερίας, στο πλαίσιο πλούσιων, δο­μημένων και συνεκτικών νέων προγραμμάτων διδασκαλίας και στον βαθμό που η ελευθερία αυτή ασκείται για την αποτελεσματική μετά­δοση γνώσεων στους μαθητές.
Δάσκαλοι και καθηγητές οφείλουν να μπορούν να διδάσκουν σύμφωνα με τις πεποιθήσεις τους, τις ιδιαιτερότητες της τάξης τους και την εμπειρία τους. Οι επιθεωρήσεις καλό είναι να ασχολούνται μόνο με τα αποτελέσματα της διδασκαλίας αυτής.
Η κατάρτιση των εκπαιδευτικών χρειάζε­ται να αναθεωρηθεί εκ βάθρων: θα πρέπει να περιλαμβάνει, από τη μία, την εις βάθος δι­δασκαλία των επιστημών -καθώς το πρώτο πράγμα που οφείλει να κάνει ένας εκπαιδευ­τικός είναι να κατέχει εις βάθος την επιστή­μη που διδάσκει- και από την άλλη, την παιδαγωγική τους κατάρτιση, που κυρίως επιτε­λείται πρακτικά, εντός των σχολείων, υπό την καθοδήγηση έμπειρων εκπαιδευτικών.

Αποκατάσταση των προσδοκιών

Οι προσδοκίες μας από τα παιδιά χρειάζεται να αναβαθμιστούν και να ακολουθούν το κρι­τήριο του ότι το κάθε παιδί προάγεται στην επόμενη τάξη μόνο εφόσον είναι σε θέση να παρακολουθεί εκεί τα μαθήματα με ευδόκιμο τρόπο (πράγμα που μόνο οι δάσκαλοι μπορούν να αποφασίζουν, χωρίς να τους ασκούνται πι­έσεις οποιουδήποτε τύπου). Είναι ιδιαίτερα σημαντική η οργάνωση ενισχυ­τικών μαθημάτων:

• Η φοίτηση στις πρώτες τάξεις του Δημοτι­κού οφείλει να επαναλαμβάνεται αν το παι­δί δεν μπορεί να διαβάζει στο τέλος του έτους.

• Χρειάζεται να οργανωθεί ένας μηχανισμός παρακολούθησης των γνώσεων στο τέ­λος του Δημοτικού, τουλάχιστο σε ό,τι αφορά στην ορθογραφία, την έκθεση και την επίλυση αριθμητικών προβλημά­των.

***

Όλοι εμείς που υπογράφουμε τούτη τη δια­κήρυξη θεωρούμε πως η επανίδρυση του σχολείου είναι πάνω απ’ όλα ζήτημα κοι­νωνικής δικαιοσύνης. Αδειάζοντας τα προ­γράμματα διδασκαλίας από το περιεχόμενό τους, χαμηλώνοντας τις προσδοκίες, απο­προσανατολίζοντας τους εκπαιδευτικούς με αλλεπάλληλες μεταρρυθμίσεις, κατα­λήξαμε να έχουμε μια άνευ προηγουμένου κοινωνική αναπαραγωγή με βάση την κα­ταγωγή και το εισόδημα: Οι μη προνομιού­χες ή μη γαλλόφωνες οικογένειες πλήττο­νται περισσότερο απ’ όλες όταν το σχολείο δεν διδάσκει πια ό,τι οφείλει και η ευθύ­νη της διδασκαλίας επαφίεται στις οικογέ­νειες ή τα ιδιαίτερα μαθήματα και τα φρο­ντιστήρια.

• Θα επιτρέψουμε λοιπόν στο σχολείο να εγκαταλείψει την παιδαγωγική του απο­στολή υποκαθιστώντας το με επ’ αμοιβή υπηρεσίες;

• Θέλουμε να καταργήσουμε τον ρόλο του σχολείου στην κοινωνική κινητικότητα;

• Αποδεχόμαστε να εισέλθουμε σε μια πε­ρίοδο νέου σκοταδισμού;

Εμείς τα αρνούμαστε αυτά, με όλες μας τις δυνάμεις.
Η υπόθεση που υποστηρίζουμε είναι δια­κομματική: Γκολικούς, σοσιαλιστές, κομμου­νιστές, αντίπαλους της παγκοσμιοποίησης, χριστιανοδημοκράτες και φιλελεύθερους, πιστούς και αγνωστικιστές, εκπαιδευτικούς και γονείς, μας συνδέει όλους η αγάπη μας για το σχολείο και μια κοινή θέληση: η επανίδρυση του δημόσιου σχολείου, η μετάδο­ση πλούσιων, σταθερών, συνεκτικών γνώ­σεων και η αποκατάσταση της ελευθερίας των διδασκόντων.

20/4/07

(*) Ο Laurent Lafforgue είναι μαθηματικός· ο Marc Le Bris είναι δάσκαλος και διευθυντής σχολείου· ο Jean Pierre Demailly είναι μαθη­ματικός, καθηγητής πανεπιστημίου· ο Michel Delort είναι μέλος του διοικητικού συμβουλί­ου της Μαθηματικής Εταιρείας, και ο Frederic Guillaud είναι φιλόσοφος. Για περισσότερα, βλέπε refondation-ecole.net.

(Πηγή: «ΑΡΔΗΝ» ΑΠΡ-ΜΑΪ 2007)

 

Ερώτημα "Αλλης Οψεως": Μήπως θα έπρεπε η παρακάτω διακήρυξη να αφορά και το Ελληνικό Σχολείο;

 

http://alopsis.gr