Καστοριάδης: Πολυτονικό, Δημοτική.

…Ἔχει καταστραφεῖ ἤδη ἡ γλώσσα. Βλέπω πῶς μιλιοῦνται τὰ ἑλληνικὰ στὰ λεγόμενα μαζικὰ μέσα πληροφόρησης. Μία φορὰ στὸ ραδιόφωνο μάλιστα ἄκουσα τὸ καταπληκτικὸ «ὥρα Ἑλλάδας τρία». […] Μὲ τὴν κατάργηση τῶν ἀρχαίων ἑλληνικῶν καὶ τὴν ἐφαρμογὴ τοῦ μονοτονικοῦ ἔχουμε ἀποκοπεῖ κατὰ κάποιον τρόπο ἀπὸ τὴν ἱστορικὴ συνέχεια τῆς γλώσσας. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἕνα παιδὶ ποὺ μαθαίνει καὶ διαβάζει σήμερα [1987], κατ’ οὐσίαν, δὲν μπορεῖ νὰ διαβάσει ἀκόμα καὶ πρόσφατους νεοέλληνες συγγραφεῖς. Δὲν μπορεῖ νὰ διαβάσει Ἐλύτη, Σεφέρη, ἀκόμα λιγότερο Καβάφη. Καὶ τί πρέπει νὰ γίνει; Νὰ τυπωθεῖ ὁ Παπαδιαμάντης σὲ μονοτονικό; Καὶ εἶναι δυνατὸν νὰ διαβάσει κανεὶς Παπαδιαμάντη ἢ Παπαρρηγόπουλο χωρὶς νὰ ξέρει καθαρεύουσα; Καὶ πῶς διδάσκεται αὐτὴ ἡ καθαρεύουσα; Φυσικὰ ἔπρεπε νὰ γίνει ἡ δημοτικὴ ἐπίσημη γλώσσα τοῦ κράτους, τῆς κοινωνίας, τῶν ἀνθρώπων ποὺ γράφουν. Ἀλλὰ ποιὰ δημοτική; Τί εἶναι ἡ δημοτική; Μπορεῖ ποτὲ νὰ ζήσει σύγχρονη κοινωνία προσπαθώντας νὰ περιοριστεῖ στὴν ὡραιότατη καὶ καταπλητικὴ γλώσσα τῶν δημοτικῶν τραγουδιῶν, τῶν ψαράδων, τῶν τσοπάνων; Δὲν μπορεῖ. […] …ἔγραφαν ὡραιότατη δημοτική. Αὐτὸ ὅμως δὲν σήμαινε ὅτι ἀπεμπολοῦσαν λέξεις ποὺ προέρχονταν ἀπὸ τὰ ἀρχαῖα ἑλληνικὰ ἤ, ἐνδεχομένως, εἶχαν κατασκευαστεῖ ἀπὸ τοὺς καθαρευουσιάνους.

[Ἀπαντώντας στὴν ἄποψη ὅτι μὲ τὴν ἐφαρμογὴ τοῦ μονοτονικοῦ καὶ τὴν ἁπλοποίηση τῆς ὀρθογραφίας οἱ μαθητὲς θὰ μάθουν καλύτερα ἑλληνικὰ ἢ τουλάχιστον θὰ τὰ γράφουν σωστότερα:]

Αὐτὸ εἶναι ἀνοησία. Οἱ Γάλλοι καὶ οἱ Ἐγγλέζοι ἐδῶ καὶ τόσους αἰῶνες μαθαίνουν γαλλικὰ ἢ ἀγγλικὰ ἀπείρως καλύτερα ἀπὸ τὰ ἑλληνικὰ ποὺ ξέρουν οἱ ἕλληνες καθηγητὲς τοῦ πανεπιστημίου. Ἡ ὀρθογραφία τῆς ἀγγλικῆς γλώσσας εἶναι τελείως ἐξωφρενικὴ ἀπὸ φωνητικὴ ἄποψη. Ὅπως λέει τὸ γνωστὸ ἀνέκδοτο, στὰ ἀγγλικὰ γράφεις καουτσοὺκ καὶ προφέρεις αὐτοκίνητο. Αὐτὸ ὅμως δὲν ἐμπόδισε τὰ ἐγγλεζάκια νὰ μαθαίνουν πολὺ καλὰ καὶ νὰ γράφουν σωστὰ τὴ γλώσσα τους. Πιστεύω ὅτι τὸ ἐπιχείρημα ὑπὲρ τοῦ μονοτονικοῦ, γιὰ λόγους ἁπλοποίησης τῆς ὀρθογραφίας, εἶναι ἁπλῶς δημαγωγικὸ καὶ βλακῶδες. […] Ἐμεῖς κάναμε ἀρχαῖα ὀκτὼ φορὲς περισσότερο ἀπὸ τὰ γαλλόπαιδα. Ἐκεῖνα ὅμως μάθαιναν· ἐμεῖς ὄχι. Στὸ τέλος τοῦ γυμνασίου τὰ γαλλόπαιδα ἔκαναν theme, δηλαδὴ μετάφραση ἀπὸ τὰ γαλλικὰ στὰ ἀρχαῖα ἑλληνικά. Θὰ ἤθελα πολὺ νὰ δώσω σὲ ἕναν καθηγητὴ τοῦ ἑλληνικοῦ πανεπιστημίου ἕνα νεοελληνικὸ κείμενο γιὰ νὰ τὸ μεταφράσει στὰ ἀρχαῖα ἑλληνικά… Λοιπὸν τὸ θέμα δὲν ἔχει καμμία σχέση μὲ τὰ ἀρχαῖα ἑλληνικὰ καὶ τὴν καθαρεύουσα. Ἔχει σχέση μὲ τὴν ποιότητα τῆς διδασκαλίας καὶ τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ συστήματος. […] Τὸ πρόβλημα ποὺ θίγετε, ἤδη ὑπάρχει γιὰ τὶς μεταφράσεις αὐτές. Τὸ ἀντιμετώπισα μὲ τὰ δικά μου τὰ βιβλία τὰ γραμμένα στὰ γαλλικά. Διαπίστωσα τὴν καταπληκτικὴ φτώχεια τοῦ νεοελληνικοῦ φιλοσοφικοῦ λόγου. Ἐντάξει, εἴμαστε ὑπὲρ τῆς δημοτικῆς 100%. Ὅμως φιλοσοφία χωρὶς ἀπαρέμφατο δὲν γίνεται. Ἡ δημοτικὴ δὲν ἔχει ἀπαρέμφατο. Λοιπόν, ἢ θὰ ἀποφασίσουμε ὅτι δὲν κάνουμε φιλοσοφία ἢ θὰ ποῦμε: ἄλλο σημαίνει λέγειν καὶ ἄλλο λόγος. Ἄλλο σημαίνει νοεῖν καὶ ἄλλο νόηση. Θὰ ποῦν ὁρισμένοι ὅτι εἶναι τὸ ἴδιο. Ὄχι, δὲν εἶναι τὸ ἴδιο, διότι τὸ ἀπαρέμφατο περιέχει τὴν οὐσιαστικοποιημένη ἐνέργεια ἢ τὸ ἐνεργοποιημένο οὐσιαστικό. Στὸ ἀπαρέμφατο δὲν πρόκειται γιὰ τὸ λόγο ἢ τὴ νόηση, ὡς ἀφηρημένες ἔννοιες. Πρόκειται γιὰ τὴ δράση τοῦ λέγειν καὶ τοῦ νοεῖν.

Συνέντευξη τοῦ Κ.Κ. στό: Τ. Παπαδοπούλου, Μιὰ ἄλλη Εὐρώπη, Ἀθήνα 1993, σσ. 38-41.

Ἐδῶ, τέσσερις ἀπόψεις καταρρίπτονται. Πρῶτον, ὅτι τὸ πολυτονικὸ συνεπάγεται καὶ προϋποθέτει τὴν καθαρεύουσα. Δεύτερον, ὅτι ἡ ἁπλοποίηση τῆς ὀρθογραφίας (ἢ καὶ ἡ φωνητικὴ γραφή) βοηθᾶ στὴν ἐκμάθηση, καὶ εἶναι ἀπαραίτητη. Τρίτον, ὅτι μπορεῖ νὰ ὑπάρξει δημοτικὴ ὑψηλοῦ ἐπιπέδου δίχως νὰ δανειστεῖ «ἀνύπαρκτες» λέξεις ἀπὸ τὴν καθαρεύουσα. Τέταρτον, ὅτι εἶναι ἀδύνατον νὰ μάθει ὁ μαθητὴς ἀρχαῖα ἑλληνικά. Κι ἐπειδὴ ὁ Καστοριάδης ἦταν αὐτὸς ποὺ ἦταν, οἱ βέροι δημοτικιστὲς μόνο νὰ εἰρωνευτοῦν τὴν ἄποψή του ἢ τὸν τρόπο ἔκφρασής του μποροῦν, χωρὶς νὰ ἀπαντήσουν κάποια φορὰ ἐπὶ τῆς οὐσίας στὰ λεγόμενά του. Ὅπως καὶ μὲ ἄλλους ἀνθρώπους τῶν γραμμάτων, μὴ «Δεξιοὺς» ὑπέρμαχους τοῦ πολυτονικοῦ. Τοὺς ἐμφάνιζαν ὡς γραφικούς, εἴτε ὡς λίγο πολὺ ἄσχετους (ἄσχετος αὐτὸςποὺ χειρίζεται καλύτερα τὸ γραπτὸ λόγο…!). Ὡς τρίτης – τέταρτης διαλογῆς προσωπικότητες τῶν γραμμάτων. Καθρεφτάκι, φυσικά. Ὅ,τι κοροϊδεύουν οἱ «βέροι δημοτικιστές», αὐτὸ εἶναι οἱ ἴδιοι.

https://chronographiae.wordpress.com