Σὲ ἕνα ἄρθρο του τοῦ 2017 μὲ τίτλο «ὁ Καστοριάδης ὡς κατοικίδιο τετράποδο τοῦ ἑλληνο/ευρωκεντρισμοῦ», ὁ Ἄ. Γαβριηλίδης, καταπιάνεται μὲ τὸν «συντηρητικὸ Καστοριάδη», δηλαδὴ μὲ τὴν ἐξύμνηση τῆς Ἀρχαιότητας καὶ τοῦ πολυτονικοῦ.
Θὰ ἀρχίσω μὲ τὴν ἐπισήμανση ὅτι ὁ Καστοριάδης εἶχε τὸ θάρρος νὰ ἀποκαλέσει δημόσια «τετράποδο» τὸν Κριαρᾶ ἐνόσῳ ἀκόμη ὁ τελευταῖος ζοῦσε (κι ἄσχετα ἂν ἦταν σὲ θέση νὰ ἀπαντήσει ἢ εἶχε ὄρεξη γιὰ καβγάδες στὰ 80 του), ἐνῶ ἀντίθετα ὁ Ἄ.Γ. περιοριζόμενος στὴν ὑποσελήνια περιοχή, τοῦ διαδικτύου, «ἐπιτέθηκε χυδαῖα» στὸν Καστοριάδη ἀποκαλώντας τον «τετράποδο» εἴκοσι χρόνια μετὰ τὸ θάνατο τοῦ τελευταίου. Ἄργησε λιγάκι. Ἀπὸ νεκροὺς κανεὶς δὲν φοβᾶται γιὰ ἐξίσου φαρμακόγλωσσες ἀπαντήσεις, κι ἔχει ἔτσι τὸ πλεονέκτημα τοῦ νικητῆ τῆς συζήτησης, ἐκτὸς ἀπὸ τὸ ἠθικὸ ἐννοεῖται.
Πράγματι, ὁ Καστοριάδης ἔχει προσφέρει στὴν μεταχουντικὴ Ἑλλάδα τὸν ἀπαραίτητο μύθο της. Μετὰ τὸ αὐτοστραπατσάρισμα τοῦ Ἑλληνοχριστιανισμοῦ στὴν Κύπρο, θὰ ἦταν ἀδύνατο ἡ μεταχουντικὴ Ἑλλάδα νὰ πλέει πρὸς τὶς Βρυξέλλες διατηρώντας μιὰ ἰδεολογία ἀναντίστοιχη. Ἔτσι, ὁ «Ἑλληνοδυτικισμὸς» ἦταν τὸ ἀνεπίσημο εὐαγγέλιο, μιὰ κι ἔπρεπε νὰ βρεθεῖ κάτι στὴν Ἑλλάδα καὶ τὴν ἑλληνικὴ ἱστορία τὸ ὁποῖο νὰ συνδεθεῖ μὲ τὴ νεοτερικὴ Εὐρώπη.
Μπορεῖ ὁ Α.Γ. νὰ μέμφεται τὸν Κ. γιὰ τὸν τρόπο ποὺ μεταχειρίζεται τοὺς Ἀτζέκους ὡς μὴ δυνάμενους νὰ «αὐτονομηθοῦν», κατ’ ἀντιστοιχία συμμερίζεται ὅμως (σὲ ἄλλο ἄρθρο τρίτου τὸ ὁποῖο βρίσκεται στὸν ἱστότοπο τοῦ Α.Γ.) τὸ ἀφήγημα γιὰ τὴν «ἀνατολίτικη» κατάσταση (μὲ ὅλα τὰ ἀρνητικὰ συμφραζόμενά της ἔστω κι ἂν αὐτὰ δὲν ἀναφέρονται) τῶν Ἑλλήνων πρὸ Διαφωτισμοῦ. Ἂν ὁ Καστοριάδης δίνει στὴν Δύση ρόλο πρωτοποριακό, ποὺ δὲν μποροῦν νὰ ἀποκτήσουν οἱ τριτοκοσμικοὶ ξεριζωτὲς καρδιῶν παρὰ μόνο ἂν κάτσουν εὐλαβῶς στὰ θρανία τοῦ δυτικοῦ σχολείου, ὁ Γαβριηλίδης προχωρᾶ ἀκόμη περισσότερο, καθὼς ἀρνεῖται (παραθέτοντας ἄρθρο ἑνὸς τρίτου) ἀκόμη καὶ τὸν αὐτοπροσδιορισμὸ καὶ τὴν συναίσθηση ἱστορικῆς συνείδησης καὶ πολιτισμικῆς συνέχειας γιὰ τοὺς (μὴ Δυτικούς) Ἕλληνες προτοῦ τοὺς «τὰ φτιάξει» ὁ Διαφωτισμὸς καὶ ἡ Δύση. Τὸ «Ἀζτέκοι, δὲν εἶστε Ἀζτέκοι, εἶστε ἁπλῶς μιὰ μάζα ἀζτεκόφωνων Παγανιστῶν» οὔτε ὁ Καστοριάδης τόλμησε νὰ τὸ πεῖ κατὰ τῶν μὴ Δυτικῶν. Ἡ ἄποψη τοῦ Γαβριηλίδη, ποὺ ἐμμέσως πλὴν σαφῶς δίνει σημασία στὴν διαφωτιστικὴ Δύση (ἀκόμη καὶ ἀρνητικά) γιὰ τὴν νεοελληνικὴ ἐξέλιξη, εἶναι ἴδια καὶ χειρότερη ἀπὸ τὴν ἄποψη τοῦ Καστοριάδη γιὰ τὶς ἐκτὸς Δύσης περιοχὲς καὶ πολιτισμούς. Φυσικά, εἶναι καὶ γεμάτη ἀπὸ ἀνακρίβειες, προϊὸν τῆς προχειροδουλειᾶς ποὺ συνιστᾶ συνολικὰ ἡ ἰδιότυπη εὐρωκεντρική του κατάρτιση: Γιὰ παράδειγμα, «Πάλαι μὲν Ἑλλήνων, νῦν δὲ Γραικῶν καὶ Νέων Ρωμαίων διὰ τὴν Νέαν Ρώμην καλουμένων» γράφεται σὲ ἐπίσημα Ὀρθόδοξα κείμενα (πιὸ ἐπίσημα δὲν γινόταν) τοῦ 1716 στὰ ὁποῖα διακρίνονται οἱ Γραικοὶ ἀπὸ τοὺς Ἀλβανούς, τοὺς Βουλγάρους καὶ ἄλλους βαλκάνιους καὶ μὴ Ὀρθόδοξους. Γιατὶ ἡ ἄποψη ὅτι «Τὴν ἑλληνικότητα τὴν ἀνακάλυψαν καὶ τὴν ἔδωσαν στοὺς μετακλασσικοὺς Ἕλληνες πρῶτοι οἱ νεοτερικοὶ Δυτικοί» εἶναι ὁ πιὸ σκληρὸς μύθος (ὡς παραμύθι) τοῦ εὐρωκεντρισμοῦ -κι αὐτὴν ἀκριβῶς ἀσπάζεται ὁ τάχα ἀντιευρωκεντρικὸς Α.Γ. Ἂν οἱ ὑπαρκτοὶ γενίτσαροι, τοῦ Ὀθωμανισμοῦ, κατέσφαζαν τοὺς συγγενεῖς τους, οἱ Δυτικοὶ Νεοέλληνες ἀντιμετωπίζουν τοὺς Ἕλληνες χειρότερα ἀπὸ ὅλους τοὺς Μὴ Δυτικούς, γιατὶ μόνον ἔτσι ξεπλένουν τὸ ἀτομικὸ στίγμα τῆς ὑποκειμενικότητας ποὺ ἡ ἑλληνικὴ καταγωγή τους τοὺς προσδίδει, καὶ μόνον ἔτσι μποροῦν ἐπιτέλους νὰ μιλήσουν «ὡς σκέτα ἀνθρώπινα ὄντα», ἀπελευθερωμένα ἀπὸ «μερικότητες», γιὰ τὶς πανανθρώπινες-ὑπεριστορικὲς ἀξίες τῆς Ἀριστερᾶς, γιὰ τὸ ὄντως ὄν καὶ ἀγαθό.
Γιατὶ ἂν ὁ Καστοριάδης ξεκινώντας ἀπὸ τὸν ἀπέραντο σχετικισμό του κατέληγε μυστηριωδῶς στὴν ἐξύμνηση τῆς Ἀρχαιότητας-πανανθρώπινης Ἀξίας, ὁ Γαβριηλίδης καὶ ἡ ἀντιευρωκεντρικὴ Ἀριστερὰ ἀπὸ τὸν πολιτισμικὸ σχετικισμό τους (πολιτισμικοὶ ἰσαποστάκηδες) καταλήγουν ἐξίσου ταχυδακτυλουργικὰ στὴν ἀνακάλυψη καὶ ἐξύμνηση τῆς Ἀριστερᾶς ὡς παναναθρώπινης Ἀξίας (τὴς Σωστῆς Ἀριστερᾶς, βεβαίως-βεβαίως, αὐτῆς ποὺ αὐτοὶ διδάσκουν).
Εἶναι πράγματι ἀστεῖο τὸ ὅτι ἀπὸ τὸ κέντρο τῆς Εὐρώπης ἐκτοξεύονται κατηγορίες κατὰ τοῦ εὐρωκεντρισμοῦ. Ἀλλὰ δὲν εἶναι ἀστεῖο, εἶναι ἀναγκαιότητα τοῦ ἴδιου τοῦ εὐρωκεντρισμοῦ γιὰ τὴν ἐπιβίωσή του: Στὴν πραγματικότητα, ὅσοι τὶς ἐκτοξεύουν ἀπὸ ἐκεῖ εἶναι τὸ χρήσιμο ἄλλοθι τοῦ εὐρωκεντρισμοῦ. Μᾶς λέει ὁ εὐρωκεντρισμός: «Ὁρίστε, ἔχουμε δώσει βῆμα καὶ σὲ ὅσους ὑπονομεύουν τὴν αὐτοαντίληψή μας, δὲν τοὺς καταδικάζουμε, εἴμαστε δημοκράτες». Τέτοιος εὐρωκεντρισμός (μὲ τὴν ἔννοια τοῦ καλλωπισμοῦ ἐσωτερικῶν εὐρωπαϊκῶν ἰδεολογικῶν χώρων) σὰν ἐκεῖνον αὐτῶν τῶν γραπτῶν τοῦ Ἄ. Γ. εἶναι ζωτικός.
Φυσικά, τὰ ἀντιιμπεριαλιστικὰ τοῦ Α.Γ. ἔρχονται ἀντιμέτωπα μὲ τὴν ἴδια τὴν ἱστορικὴ συνείδηση τῶν Μὴ Δυτικῶν. Οἱ ἀρχαῖοι Αἰγύπτιοι θεωροῦσαν ζῶα ἢ παρομοίαζαν μὲ ζῶα τοὺς μὴ Αἰγυπτίους (Ἀσιάτες καὶ νοτίως τῆς Αἰγύπτου Ἀφρικανούς), οἱ Ἀτζέκοι θυσίαζαν αἰχμαλώτους, τὸ Κοράνι ζητᾶ τὴν ἐπιβολὴ κεφαλικοῦ φόρου στοὺς μὴ Μουσουλμάνους (καὶ τὸ ἐπέβαλλαν γιὰ ἑκατοντάδες χρόνια, ὅπως καὶ τὸν ἐξανδραποδισμὸ Ἀφρικανῶν καὶ Εὐρωπαίων), ἀλλὰ μόνο ὁ εὐρωκεντρισμὸς ἢ ὁ ἑλληνοκεντρισμὸς εἶναι μοναδικὰ φαινόμενα ποὺ πρέπει νὰ καταδικαστοῦν. Ἂν ὁ Α.Γ. λειτουργεῖ ἀσυναίσθητα ὡς Καστοριάδης ἐνσαρκώνοντας τὴν «κριτικὴ ἱκανότητα τῆς Δύσης νὰ στοχάζεται τὸ παρελθόν της», τότε ξεχνᾶ ἢ ἀποσιωπᾶ τὴν σωστὴ ἐπισήμανση τοῦ Καστοριάδη ὅτι οὔτε οἱ Ἀτζέκοι οὔτε οἱ Αἰγύπτιοι οὔτε τὸ Ἰσλάμ (κι ἐδῶ δὲν ἀρκοῦν κάποιοι δυτικομαθημένοι σοσιαλιστὲς Ἄραβες ὡς ἀπόδειξη περὶ τοῦ ἀντιθέτου) ἔκαναν ὅτι κάνει ὁ καστοριαδίζων Γαβριηλίδης μαζὶ μὲ χιλιάδες ἄλλους ὅμοιούς του Δυτικοὺς ποὺ βγαίνουν ὁλόιδιοι ἀπὸ τὴ μασίνα τοῦ «ἀντιιμπεριαλισμοῦ» καὶ λένε τὰ ἴδια κι ἀπαράλλακτα.
Πέρα ἀπὸ τὸν ἀντιβυζαντινισμὸ (κοινὸ καὶ στοὺς δύο) καὶ τὸν εὐρωκεντρισμὸ στὴν μία ἢ τὴν ἄλλη ἐκδοχή του, ὁ εὐρωκεντρισμὸς τοῦ Α.Γ. συνίσταται ἐπιπλέον στὸν προσφυγισμό, ὅπου ὅλοι τῆς Γῆς οἱ κολασμένοι δικαιοῦνται ἀλλὰ καὶ εἶναι φυσιολογικὸ νὰ καταλήξουν στὴν Εὐρώπη (οὔτε κἂν σὲ ἄλλο μέρος τῆς Δύσης). Στὸ κέντρο τοῦ κόσμου, τὴν Εὐρώπη! Σαφῶς, ὁ Γαβριηλίδης δὲν εἶναι ἡ τριτοκοσμικὴ Ἀνταρσύα καὶ τὸ ΣΕΚ ποὺ κουβαλᾶν Πακιστανοὺς διαδηλωτὲς κατὰ τῆς Ἰνδίας στὴ ΔΕΘ. (Βλάπτει τὴν ὑπόθεση τοῦ ἀντι-εὐρωκεντρισμοῦ ἡ ἀνάδειξη τῆς θανάσιμης διαμάχης μεταξὺ Τριτοκοσμικῶν…) Εἶναι «εὐρωκεντρικὸς ἀντιευρωκεντριστής».
Γιατὶ κι ὁ εὐρωκεντρισμὸς χρειάζεται τὸν ἐκσυγχρονισμό του, καὶ δὲν μπορεῖ στὴν ἐποχὴ τοῦ πολυπολιτισμοῦ νὰ ἔχει τόση δημόσια ἀλαζονεία ὅση εἶχε στὸν καιρὸ τοῦ Καστοριάδη. Μπορεῖ, βέβαια, ὁ καθεστωτισμὸς τοῦ νομαδισμοῦ τῶν Βρυξελλῶν νὰ νομίζει ὅτι κρίνει τὸ σύμπαν καὶ τὴ Δύση ἀπὸ τὴ σκοπιὰ τοῦ ἀδικημένου καὶ περιθωριακοῦ-μὴ καθεστωτικοῦ, καὶ ὅτι μάχεται τὸν εὐρωκεντρισμό, ἐνῶ στὴν πραγματικότητα εἶναι τὸ ἀπολογητικὸ ἄλλοθι καὶ ἡ κριτικὴ ἐκείνη ποὺ ἐπιτρέπει στὸν εὐρωκεντρισμὸ νὰ συνεχίσει νὰ ζῆ χωρὶς τύψεις γιατὶ «πλέον, ἔχει συνείδηση τῶν λαθῶν του». Καθένας κάνει ἄλλη δουλειὰ ἀπὸ ἐκείνη που νομίζει ὅτι κάνει, τὸ πολυκατάστημα τῆς Δύσης ἔχει προϊόντα γιὰ ὅλα τὰ γοῦστα. Ἂν ὁ Καστοριάδης προσέφερε «ἀντισυμβατικὴ» ἀνάγνωση τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας ἐξαιτίας τῆς ἔνταξης τῆς Ἑλλάδας στὴν ΕΟΚ καὶ ἐξαιτίας τῆς ἀνάγκης νὰ ὑπογραμμιστεῖ ἡ σημασία καὶ προτεραιότητα τῆς Εὐρώπης γιὰ τὴν Ἑλλάδα, ὁ Α.Γ. εἶναι ἡ ἄλλη ὄψη τοῦ ἴδιου νομίσματος τῆς Εὐρώπης, ἡ ἀπολογητικὴ-καθησυχαστική («κι ἐμεῖς ὡς Εὐρώπη-Ε.Ε. κτυπᾶμε ἀλύπητα τὸν ἰμπεριαλισμό») καὶ τὸ ἄλλοθί της. Καθένας προσφέρει τὴν κατάλληλη ὑπηρεσία στὴ Δύση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου