Του Κωνσταντίνου Ντάρα, Θεολόγου
Ζούμε παράξενες μέρες και βρισκόμαστε εν μέσω καταιγιστικών πληροφοριών και ενημερώσεων, είτε πραγματικών, είτε φανταστικών κι ο καθένας μας προσπαθεί, με βάση τα πιστεύω του (θρησκευτικά, ιδεολογικά, πολιτισμικά, αξιακά κλπ.), να βρει την αλήθεια και να δώσει μια εξήγηση σε όλο αυτό το δράμα, που εξελίσσεται στην παγκόσμια κοινότητα. Δεν ξέρω, πότε και αν θα μάθουμε τι πραγματικά συνέβη και ποιος ή ποιοι τελικά ευθύνονται για τόσους θανάτους σε όλο τον κόσμο, για την απομόνωση και αποξένωση που μας επιβλήθηκε και για όλον αυτόν τον ψυχολογικό πόλεμο που βιώνουμε καθημερινά.
Ωστόσο πιστεύω, πως την τραγικότητα των ημερών που ζούμε, θα πρέπει πρωτίστως, εκτός των άλλων (επιστημονικά, γεωπολιτικά, οικονομικά), να τη δούμε από την πνευματική της οπτική και για να την ερμηνεύσουμε, θα πρέπει να ανατρέξουμε σ’ Αυτόν που είναι η Αλήθεια και η εξήγηση των πάντων, δηλαδή τον Κύριό μας Ιησού Χριστό: « λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· ἐγώ εἰμι ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή» (Ιω. 14,6). Αυτός μας έδειξε το δρόμο για την αναζήτηση της αλήθειας μέσω των θεόπνευστων Γραφών λέγοντάς μας: «ἐρευνᾶτε τὰς γραφάς, ὅτι ὑμεῖς δοκεῖτε ἐν αὐταῖς ζωὴν αἰώνιον ἔχειν· καὶ ἐκεῖναί εἰσιν αἱ μαρτυροῦσαι περὶ ἐμοῦ καὶ οὐ θέλετε ἐλθεῖν πρός με ἵνα ζωὴν ἔχητε» (Ιω. 5,39-40). Η έρευνα βεβαίως που μας προτείνει δεν είναι έρευνα θεωρητική και επιστημονική, αλλά εμπειρική και βιωματική μέσω της ένωσης και συμπόρευσης μαζί Του.
Αρχή αυτής της «κατά φύσιν» και «κατά πρόσωπον» ένωσης με το Χριστό είναι η συναίσθηση της αμαρτωλότητας και η έμπρακτη μετάνοια του ανεπίδεκτου μαθήσεως ανθρώπου. Γι αυτό στην Παλαιά Διαθήκη μέσω των προφητών Του καλεί το λαό σε μετάνοια και επιστροφή προς Αυτόν. Διαβάζουμε στον Προφήτη Αμώς: «ἐξαπέστειλα εἰς ὑμᾶς θάνατον ἐν ὁδῷ Αἰγύπτου καὶ ἀπέκτεινα ἐν ρομφαίᾳ τοὺς νεανίσκους ὑμῶν μετὰ αἰχμαλωσίας ἵππων σου καὶ ἀνήγαγον ἐν πυρὶ τὰς παρεμβολὰς ἐν τῇ ὀργῇ μου· καὶ οὐδ᾿ ὧς ἐπεστρέψατε πρός με, λέγει Κύριος» (Αμ. 4,10). Ο Κύριος εδώ λέγει πως, παρά την πανούκλα και τον θάνατο και τη μυρωδιά των πτωμάτων, ο λαός του δε γύρισε σ’ αυτόν. Πόσο επίκαιρο φαίνεται αυτό στις μέρες μας!
Αλλά και στον 37ο Ψαλμό γίνεται σαφής αναφορά στην αρρώστια, ως επακόλουθο της αμαρτίας, αλλά και βεβαιότητα ότι η σωτηρία θα έλθει μόνο από τον Κύριο: «οὐκ ἔστιν ἴασις ἐν τῇ σαρκί μου ἀπὸ προσώπου τῆς ὀργῆς σου…ὅτι αἱ ἀνομίαι μου ὑπερῇραν τὴν κεφαλήν μου,…προσώζεσαν καὶ ἐσάπησαν οἱ μώλωπές μου ἀπὸ προσώπου τῆς ἀφροσύνης μου· ὅτι ἐπὶ σοί, Κύριε, ἤλπισα» (Ψλ. λθ).
Ιδιαίτερα δε ο προφήτης Ησαΐας μας δίνει τη βεβαίωση, ότι η σωτηρία θα έλθει από το Χριστό αφού: «οὗτος τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν φέρει καὶ περὶ ἡμῶν ὀδυνᾶται, καὶ ἡμεῖς ἐλογισάμεθα αὐτὸν εἶναι ἐν πόνῳ καὶ ἐν πληγῇ ὑπὸ Θεοῦ καὶ ἐν κακώσει» (Ησ 53,4).
Το δεύτερο που καλεί ο Χριστός να πράξουμε, είναι να προσευχηθούμε με πόνο καρδιάς και δύναμη πίστεως. Λέγει χαρακτηριστικά στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο: Αἰτεῖτε, καὶ δοθήσεται ὑμῖν, ζητεῖτε, καὶ εὑρήσετε, κρούετε, καὶ ἀνοιγήσεται ὑμῖν· πᾶς γὰρ ὁ αἰτῶν λαμβάνει καὶ ὁ ζητῶν εὑρίσκει καὶ τῷ κρούοντι ἀνοιγήσεται…ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς δώσει ἀγαθὰ τοῖς αἰτοῦσιν αὐτόν» (Μτ. 7,7-11). Ενώ ο αγαπημένος μαθητής του Κυρίου, ο Ιωάννης, τονίζει στην πρώτη επιστολή του τη βεβαιότητα, ότι ο Θεός ακούει τις προσευχές μας λέγοντας: « καὶ αὕτη ἐστὶν ἡ παρρησία ἣν ἔχομεν πρὸς αὐτόν, ὅτι ἐάν τι αἰτώμεθα κατὰ τὸ θέλημα αὐτοῦ, ἀκούει ἡμῶν» (Α΄ Ιω. 5,14).
Η Αγία μας εκκλησία, κάνοντας πράξη την πρόσκληση του Κυρίου για προσευχή, μέσα στις Άγιες ημέρες της Μεγάλης Σαρακοστής τελεί ακολουθίες που δεν τελούνται τον υπόλοιπο χρόνο όπως: η Λειτουργία των Προηγιασμένων, οι Κατανυκτικοί Εσπερινοί, ο Μέγας Κανόνας και ο Ακάθιστος Ύμνος. Ιδιαιτέρως ο Μεγάλος Κανόνας, που ψάλλεται το βράδυ της Τετάρτης (όρθρος Πέμπτης) κατά την πέμπτη βδομάδα των Νηστειών, είναι ύμνος βαθιάς συντριβής και συγκλονιστικής μετάνοιας. Μας καλεί να συναισθανθούμε, προσευχόμενοι με βαθιά κατάνυξη, το βάρος της αμαρτίας και τις τραγικές προεκτάσεις, που λαμβάνει η αλλοτρίωση της ανθρώπινης φύσης λόγω της απομάκρυνσής μας από το Θεό. Η ψυχή αναστενάζει και θρηνεί γοερά κι έτσι ανοίγεται ο δρόμος της μετάνοιας, που φέρει ανείπωτη χαρά και ευτυχία, αφού η ανθρώπινη ύπαρξη επιστρέφει στο Θεό, που είναι η πηγή της αληθινής ζωής.
Χαρακτηριστικά αναφέρει ο Μέγας Κανών: «Πόθεν ἄρξομαι θρηνεῖν, τὰς τοῦ ἀθλίου μου βίου πράξεις; ποίαν ἀπαρχήν, ἐπιθήσω Χριστέ, τῇ νῦν θρηνωδίᾳ; ἀλλ᾽ ὡς εὔσπλαγχνός μοι δός, παραπτωμάτων ἄφεσιν» ( ωδή α΄). Και συνεχίζει: «Ἡμάρτομεν, ἠνομήσαμεν, ἠδικήσαμεν ἐνώπιόν σου, οὐδὲ συνετηρήσαμεν, οὐδὲ ἐποιήσαμεν. καθὼς ἐνετείλω ἡμῖν. Ἀλλὰ μὴ παραδῷης ἡμᾶς εἰς τέλος, ὁ τῶν Πατέρων Θεός» (ωδή ζ΄). Είναι φανερό, πως η εκκλησία μας, μέσω της υμνολογίας της, παρουσιάζει το κατεξοχήν πρόβλημα του ανθρώπου, που συνιστά την πηγή όλων των προβλημάτων του. Κι αυτό είναι η αμαρτία και η έλλειψη μετανοίας. Γι αυτό μας καλεί στο να μετανοήσουμε, ώστε να φτάσουμε στην ανάστασή μας. «Ψυχή μου ψυχή μου, ἀνάστα, τὶ καθεύδεις; τὸ τέλος ἐγγίζει, καὶ μέλλεις θορυβεῖσθαι, ἀνάνηψον οὖν, ἵνα φείσηταί σου Χριστὸς ὁ Θεός, ὁ πανταχοῦ παρών, καὶ τὰ πάντα πληρῶν» (Κοντάκιο του Μ. Κανόνος).
Εκτός όμως από τις ιερές της ακολουθίες και τις αγιαστικές της πράξεις, η εκκλησία μας έχει να επιδείξει πλήθος αγίων ανθρώπων του Θεού, που με τη βαθιά τους πίστη προσφέρουν αγαλλίαση και σωτηρία, πνευματική και σωματική, στον πάσχοντα άνθρωπο. Στην αγάπη τους και στην παρηγοριά τους καταφεύγουν οι πιστοί, κι όχι μόνο, στις δυσκολίες και κυρίως στις ασθένειες, γι αυτό στις τραγικές τούτες μέρες που ζούμε ας γίνουν οι Άγιοί μας καταφύγιο κι ελπίδα. Οι εκκλησιές μας αναγκάστηκαν να κλείσουν (καλώς ή κακώς θα δείξει το μέλλον) και δεν μπορούν να μας δώσουν τα πνευματικά μας φάρμακα, δηλαδή τα Άγια Μυστήρια. Ας προστρέξουμε λοιπόν στο προσευχητάρι μας και να κάνουμε την παράκλησή μας με πρώτη και καλύτερη στη μητέρα του Θεού και μητέρα όλων μας, την Θεοτόκο Μαρία. Έπειτα στον Πρόδρομο του Χριστού και Βαπτιστή Ιωάννη, στους Άγιους και Θαυματουργούς Αναργύρους, τους γιατρούς των ψυχών και των σωμάτων και σε όλους τους θαυματουργούς αγίους και αγίες της εκκλησίας μας.
Επίσης η εκκλησία μας έχει να επιδείξει και ένα πλήθος Μεγάλων Πατέρων και Διδασκάλων, που υπήρξαν πραγματικοί πνευματικοί πατέρες και ποιμένες του λαού του Θεού. Ας δούμε σήμερα ποιες ήταν οι ενέργειές τους τότε σε αντίστοιχες και σε ακόμη πιο δραματικές καταστάσεις, κι ας παραδειγματιστούμε όλοι, με πρώτους τους ηγέτες μας (πολιτικούς και εκκλησιαστικούς) κι έπειτα και εμείς, οι απλοί πολίτες αυτού του τόπου από το σθένος, τον ηρωισμό και τους τρόπους που αντιμετώπισαν αυτές τις καταστάσεις στην εποχή τους. Ένας ηρωισμός που προέκυπτε από τη βαθιά πίστη τους στο Θεό και την απόλυτη αγάπη τους προς τον πάσχοντα άνθρωπο.
Θα μπορούσαν να αναφερθούν πλείστα παραδείγματα το πώς οι Ιεράρχες και οι Πατέρες της εκκλησίας αντιμετώπισαν ανάλογες καταστάσεις με τη σημερινή. Το πιο χαρακτηριστικό ίσως είναι το παράδειγμα του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά (1296-1360), του μεγάλου αυτού ορθόδοξου ιεράρχη, ο οποίος βρισκόταν πάντοτε στις επάλξεις, όταν η ορθοδοξία βάλλονταν ή όταν ο λαός του Θεού κινδύνευε. Κατά τα έτη 1348-1353 ο κόσμος (Ασία και Ευρώπη κυρίως) χτυπήθηκε από μια πανδημία πανώλης, που ήταν η πλέον καταστροφική στην ιστορία της ανθρωπότητας, αφού υπολογίζεται πως περί τα 200 εκατομμύρια άνθρωποι βρήκαν φρικτό θάνατο. Για το λόγο αυτό επονομάστηκε και «μαύρη πανώλη» ή «μαύρος θάνατος».
Ο Γρηγόριος σύμφωνα με το βιογράφο του, Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης Φιλόθεο Κόκκινο (1300-1379), επισκόπευε την εποχή εκείνη (1349-1350) τη νήσο Λήμνο, η οποία επλήγη κι αυτή από το «μαύρο θάνατο». Τότε λοιπόν ο άγιος εξεφώνησε τη λθ΄ ομιλία του εις την λιτανείαν δι’ ασυνήθη πληγήν τονίζοντας πως ο θάνατος είναι φοβερό πράγμα, αλλά πιο φοβερό το να μην επιστρέφουμε στο Θεό, διότι ο θάνατος είναι παιδευτικός προς μετάνοια και προς μελέτη των μελλόντων.
Από τα παραπάνω συνάγεται πως ο Άγιος Γρηγόριος, όχι μόνο δεν έκλεισε της εκκλησία, της οποίας ήταν επίσκοπος για μικρό διάστημα, αλλά για την εξάλειψη ενός μεγαλύτερου κακού από το σημερινό, προέβη σε λιτανεία, όπου και εκφώνησε την παραπάνω ομιλία. Κάποιες φορές λοιπόν τα φέρνει έτσι ο Θεός, που τα πράγματα επαναλαμβάνονται, και ζούμε σήμερα παρόμοιες καταστάσεις. Πεδίο δόξης λαμπρό επομένως να ακολουθήσουμε το παράδειγμα του Παλαμά και μάλιστα τώρα που πλησιάζει η Κυριακή των Βαΐων και κάθε χρόνο τέτοια μέρα, στην νήσο της Κέρκυρας, γίνεται η λιτανεία του σεπτού λειψάνου του θαυματουργού Αγίου Σπυρίδωνα. Μάλιστα δε η λιτανεία γίνεται αδιάκοπα από το 1630 προς ανάμνηση του θαύματος του Αγίου και την απαλλαγή του νησιού από τη θανατηφόρο πανώλη, που το 1629 θέρισε τους Κερκυραίους. Αλήθεια, πως τα φέρνει έτσι ο Θεός! Φέτος λόγω των περιοριστικών μέτρων θα μπορούσε να γίνει μόνο με την παρουσία του Ιεράρχη και λίγων ιερέων. Θα ήταν θαυματουργικό ο Άγιος Σπυρίδωνας, να περιδιαβεί την πόλη του σ’ αυτή την κρίσιμη ώρα.
Φτάνουμε στις Άγιες μέρες του Πάσχα, μπαίνοντας στη Μεγάλη Βδομάδα με τα φρικτά Πάθη του Κυρίου μας, τη Σταύρωσή του, αλλά και την Ανάστασή του. Ζούμε πρωτόγνωρες καταστάσεις, αφού αλειτούργητοι και ακοινώνητοι θα πούμε το «Χριστός Ανέστη». Ωστόσο εκείνο που μπορούμε να κάνουμε όλοι μας, είναι να μετατρέψουμε τα σπίτια μας σε «κατ’ οίκον εκκλησίες» και να προσευχηθούμε με δύναμη ψυχής στο Χριστό μας, που είναι ο μόνος που μπορεί να δώσει ένα τέλος σ’ αυτό το μαρτύριο. Αυτή η προσευχή να γίνει συμπροσευχή, αφού ο ορθόδοξος χριστιανός δεν προσεύχεται ατομικά, αλλά με όλους και για όλους, αφού ο κάθε άνθρωπος είναι ο αδελφός του, είναι ο «πλησίον» του. Μόνο έτσι οι προσευχές μας θα φτάσουν στα ευήκοα ώτα του Κυρίου μας, που συγκαταβαίνει και ανέρχεται για χάρη μας στο Σταυρό, ώστε να μας οδηγήσει «εἰς πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου