Μπορούμε να ενωθούμε σήμερα με τους Αντιχαλκηδόνιους;

Ο διάλογος με τους Αντιχαλκηδονίους – σύγχρονες Μονοφυσιτικές Ανατολικές Εκκλησίες – έχει ξεκινήσει προ πολλών ετών και υπάρχουν δύο τάσεις στην Ορθόδοξη Εκκλησία: η μια είναι η αισιόδοξη και αυτή που αντιπροσωπεύεται από τους επίσημα διαλεγομένους. Θεωρούν ότι η ένωση έπρεπε ήδη να έχει γίνει, καθώς πιστεύουμε (τάχα) τα ίδια πράγματα, απλά οι παρεξηγήσεις του παρελθόντος οδήγησαν στο σχίσμα και σήμερα φονταμενταλιστικοί πυρήνες και στις δυο Εκκλησίες αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα για την επίσημη κύρωση της ένωσης. Ο καθηγητής μάλιστα του Α.Π.Θ. Γ. Μαρτζέλος έγραψε πολλές σελίδες ως υπέρμαχος αυτής της ενώσεως. Από την άλλη έχουμε τους διστακτικούς και διαφωνούντες, που εκπροσωπούνται κυρίως από την αγιορείτικη μονή του οσίου Γρηγορίου. Η πλευρά αυτή θεωρεί πως το χάσμα που μας χωρίζει – ορθοδόξους και μονοφυσίτες – δεν έχει γεφυρωθεί, οπότε η όποια προσπάθεια ενώσεως θα είναι καταδικαστέα.

Αφορμή του παρόντος η ανάγνωση σχετικών φιλενωτικών θέσεων σε βιβλίο σύγχρονης Δογματικής - για ευνόητους λόγους δεν θα αναφέρω τον συγγραφέα. Ας δούμε τι γράφει κατά λέξη: “Είναι σημαντικό ότι πλέον αναγνωρίζεται πως η ίδια αυθεντική ορθόδοξη χριστολογική πίστη διατηρήθηκε και στις δύο παραδόσεις, αν και εκφράστηκε με διαφορετική θεολογική ορολογία. Η διαφορετική αυτή έκφραση στη δογματική ορολογία έγινε, όμως, στο πλαίσιο της αδιάκοπης συνέχειας της αποστολικής παράδοσης και από τις δύο πλευρές. Έτσι, αντί να καταδικάζει η μία πλευρά την άλλη, οι εκφράσεις και των δυο παραδόσεων σε μια αρμονική εκδοχή μπορούν να δώσουν δυνατότερη περιγραφή του μυστηρίου της ενανθρώπησης”.

Αν διαβάζω σωστά τα παραπάνω, κατανοώ πως η ένωση θα έπρεπε ήδη να έχει υπογραφεί και επίσημα, αλλά έτεροι λόγοι την κωλύουν για την ώρα, όπως ο φόβος αντίδρασης ζηλωτικών κύκλων εκατέρωθεν, κάτι που αμέσως παρακάτω επισημαίνει ο συγγραφέας της δογματικής αυτής. Και αναρωτιέσαι: είναι δυνατόν όλοι οι μεγάλοι Άγιοι και Πατέρες του παρελθόντος (βλ. ενδεικτικά τον άγιο Μάξιμο Ομολογητή) και δη μετά από τόσες αντιμονοφυσιτικές Οικουμενικές Συνόδους (τέταρτη, πέμπτη και έκτη) να παρεξήγησαν τόσο τα πράγματα και η εμμονή τους στο “γράμμα” του δόγματος να στέρησε την κοινωνία τόσων αιώνων ανάμεσα σε αδελφούς χριστιανούς;

Προκύπτει, έπειτα, και κάτι ακόμα: “Οι εκφράσεις και των δυο παραδόσεων σε μια αρμονική εκδοχή μπορούν να δώσουν δυνατότερη περιγραφή του μυστηρίου της ενανθρώπησης”. Το δόγμα δηλαδή επιδέχεται εμπλουτισμό; Και τι είδους; Ένας δογματολόγος οφείλει να διευκρινίζει τέτοιες παρεξηγήσιμες ασάφειες. Η Δογματική, άλλωστε, είναι η τέχνη της ακρίβειας του λόγου της περιγραφής. Και ποιος θα μπορούσε να ξεπεράσει τις άριστες και εν Πνεύματι Αγίω διατυπώσεις της Τέταρτης Οικουμενικής Συνόδου για το χριστολογικό ζήτημα; Οι περίεργες και παρερμηνεύσιμες σχετικές θέσεις από χείλη θεολόγων μάλλον συνιστά φαινόμενο της εποχής μας.

Πριν κλείσω το παρόν, επιβάλλεται να υπενθυμίσω κάτι που έγραψα σε πρόσφατο άρθρο. Την ιστορία με ιερέα Ορθόδοξο που χαρισματικώς του απεκαλύφθη ότι μια πρώην ορθόδοξη και νυν συμμετέχουσα σε μονοφυστική εκκλησία (λόγω συζύγου) δεν έπρεπε να προσέλθει στη Θεία Κοινωνία. Η θεολογία η ορθόδοξη δεν είναι άλλωστε πρώτιστα επιστήμη, αλλά θεοπτική αποκάλυψη και εμπειρία. Μήπως λοιπόν τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, όσο μας τα παρουσιάζει ή θα το ήθελε ο κ. καθηγητής;

 

 

Κ. Ν.

Λάρισα, 2/6/2024