Ο Ζωοποιός Σταυρός του Χριστού ανέκαθεν δέσποζε στο Ιερόν Βήμα, στην Αγία Τράπεζα, και διέλαμπε όταν ήταν ανοιχτή η Ωραία Πύλη, το Καταπέτασμα – Και περί του Συνθρόνου, και περί της Εγκυκλίου για τον Σταυρό και την θέση του Εσταυρωμένου Χριστού ...

Ὁ Ζωοποιός Σταυρός τοῦ Χριστοῦ ἀνέκαθεν δέσποζε στό Ἱερόν Βῆμα, στήν Ἁγία Τράπεζα, καί διέλαμπε ὅταν ἦταν ἀνοιχτὴ ἡ Ὠραία Πύλη, τό Καταπέτασμα – Καί περί τοῦ Συνθρόνου, καί περί τῆς Ἐγκυκλίου γιά τόν Σταυρό καί τήν θέση τοῦ Ἐσταυρωμένου Χριστοῦ στήν Ἐκκλησία τοῦ Μητροπολίτου Περιστερίου Γρηγορίου Παπαθωμᾶ

   Παν. Δ. Παπαδημητρίου, αʹ ἔκδοσις, 4/11/2024

(γιά καλύτερη ἀνάγνωση, γιά τίς παραπομπές, τίς εἰκόνες, τίς ἀναφορές, κτλ., δεῖτε παρακάτω τό PDF)

«Ἰησοῦν τὸν ἐσταυρωμένον ζητεῖτε», Ματθ. κηʹ 5.

«Ἰησοῦν ζητεῖτε τὸν Ναζαρηνὸν τὸν ἐσταυρωμένον», Μαρκ. ιςʹ 6.

«ἡμεῖς δὲ κηρύσσομεν Χριστὸν ἐσταυρωμένον», Αʹ Κορ. αʹ 23.

«Ἰησοῦν Χριστὸν, καὶ τοῦτον ἐσταυρωμένον», Αʹ Κορ. βʹ 2.

«τοὺς ἐχθροὺς τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ, ὧν τὸ τέλος ἀπώλεια, ὧν ὁ θεὸς ἡ κοιλία καὶ ἡ δόξα ἐν τῇ αἰσχύνῃ αὐτῶν, οἱ τὰ ἐπίγεια φρονοῦντες», Φιλιπ. γʹ 18-19.

«Ὁ λόγος γὰρ ὁ τοῦ σταυροῦ τοῖς μὲν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστί, τοῖς δὲ σῳζομένοις ἡμῖν δύναμις Θεοῦ ἐστι», Αʹ Κορ. αʹ 18.

«Ἡ δέ Κόγχη τοῦ θυσιαστηρίου, ἡ μετάθεσις ἐστι τοῦ Σταυροῦ» [PG 98, 388C].

  Τί κι ἄν ἡ Ἐκκλησία, στὴν Νίκη τῆς Ὀρθοδοξίας, μετά ἀπό 100+ χρόνια παναιρέσεως (ποὺ κατ’ εὐφημισμόν μόνον καλεῖται «εἰκονομαχία»), ἐβροντοφώναξε μέσῳ τοῦ Συνοδικοῦ αὐτῆς «ἡ Ἐκκλησία ὡς παρέλαβεν»; Εἰς τίνα ὦτα; Ποὺ εἶναι ἡ παραλαβή καί διαφύλαξη τῆς Παρακαταθήκης; Παραλαμβάνω σημαίνει διά ζώσης.

  Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία παρέλαβεν ἀπό τοὺς Ἁγίους Πατέρες, ἀπὸ τὰ ἀρχαῖα χρόνια, μέχρι σήμερα, μεγάλον δεσπόζοντα Σταυρόν στὸ Ἱερόν Βῆμα, πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα καί στὴν Ἁγία Τράπεζα. Στὴν ἀρχή ὁ Σταυρός ἦταν ἀμφιπρόσωπος, ξύλινος, ἢ μεταλλικός καὶ διάλιθος χωρὶς τὸν Ἐσταυρωμένο Χριστό ἢ εἶχε τό ἐκτύπωμα (ἀπεικόνιση) τοῦ Χριστοῦ στὸ μέταλλο ἢ στὸ ξύλο,1 καὶ ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ δέσποζε στὸ Βῆμα, στὴν Ἁγία Τράπεζα.2

 

 

  Προτοῦ νὰ ἐπικεντρωθοῦμε στόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ στό Ἱερόν Βῆμα καὶ στὴν Ἐκκλησία, θὰ δοῦμε πρώτα 2 παρεμφερῆ θέματα ἐν συντομίᾳ. 

  Α. 

  Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία παρέλαβεν ἀπό τοὺς Ἁγίους Πατέρες τὴν τέλεσιν τῆς Λειτουργίας πρὸς Ἀνατολάς, καὶ ὄχι πρὸς Δυσμάς σάν τοὺς αἱρετικούς, τόν Λούθηρο, τούς Προτεστάντες, καί τούς Λατίνους Παπικούς ἰδίως μετά τήν Βʹ Βατικάνειο Σύνοδο.3, 4

  Β. 

  Τὸ Σύνθρονον ἐξελίχθηκε μέχρις ἑνὸς σημείου, καί μετά ἀπορρίφθηκε, καταργήθηκε  ἀπό τήν Ἱερά Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν Ἐκκλησία.5 Στὰ παλαιοχριστιανικά χρόνια, ἰδίως μέχρι νά μονιμοποιηθεῖ τό ὑψηλό φράγμα τοῦ Βήματος (ποὺ ἀρχικῶς ἦταν Καταπέτασμα, καί ἔσω αὐτοῦ ὑπῆρχεν εὐρύχωρον Κιβώριον ἐπί τῆς Ἁγίας Τραπέζης μετὰ παραπετασμάτων, ὥστε νὰ χωρεῖ ὁ ἱερεύς μέσα μὲ κλειστὰ τὰ παραπετάσματα στὴν Ἁγία Ἀναφορά),6 τό Σύνθρονον ἦταν ἁπλῶς ἕνας λιτὸς «θρόνος» στὸ κέντρον, στὴν περιφέρεια τῆς Κόγχης, ὑψωμένος κατὰ τρεῖς βαθμίδες γιὰ τὸν Ἐπίσκοπο, καὶ ἕνα βάθρο - πάγκος (ἔνθεν κἀκεῖθεν τοῦ θρόνου) γιὰ τοὺς Πρεσβυτέρους, στὸ ἴδιο ὕψος μὲ τὴν Κόγχην (ἢ μετά μίας βαθμίδος), βλ. Εἰκ.  1. 

  Εἰκ.  1. Τὸ Σύνθρονον (6ος αἰ.) τῆς ἐκκλησίας Παναγία τῆς Χάριτος στὸ Γκράντο τῆς Ἰταλίας7, λιτόν8, καὶ ἀσκητικόν, καὶ ὑπερυψωμένο τὸ στασίδι τοῦ Ἐπισκόπου κατά τρεῖς βαθμίδες.

  Ἀργότερα (5ος-6ος αἰ.) ἡ Ἐκκλησία, ἄφησε τό ἁπλό Σύνθρονον, καί τό ἔκανε πολύβαθμον ἀμφιθεατρικόν Σύνθρονον στὶς μεγάλες κυρίως Βασιλικές. Αὐτό κυρίως χρησίμευε γιά τίς Συνόδους και Συνάξεις τῶν Ἱερέων τῆς Ἐπισκοπῆς, βλ. Εἰκ.  2.

  Ὅσες Ἐκκλησίες εἶχαν πολύβαθμον ἀμφιθεατρικόν Σύνθρονον γιὰ τοὺς παραπάνω λόγους, τό χρησιμοποιοῦσε φυσικά ὁ Ἀρχιερεύς (ἀφοῦ ὑπῆρχε), κυρίως γιὰ νὰ ξεκουραστεῖ στὰ Ἀναγνώσματα, καὶ φυσικὰ νὰ ἔχει στὰ Ἀναγνώσματα τὴν προσοχή του, καὶ νὰ προσεύχεται, καὶ ὄχι γιὰ νὰ ἀγναντεύει τόν λαό ποὺ καὶ νὰ ἤθελε νὰ τὸ κάνει δὲν μποροῦσε παρά μόνο σέ ἕνα μικρό ποσοστό.9

  Εἰκ.  2. Ἱερὸς Ναὸς Ἁγ. Νικολάου στὰ Μύρα τῆς Λυκίας (520 μ.Χ.), μὲ τὸ ὑπερυψωμένο ἀμφιθεατρικὸ Σύνθρονον, τὴν Ἁγία Τράπεζα, τὸ ὑπερευρύχωρον Κιβώριον, καὶ τὸ ὑψηλὸ φράγμα τοῦ Βήματος.10

  Κατ’ ἀρχήν ὁ λαός ἦταν στὰ κλίτη προσευχόμενος11 (ὄχι στὸ κέντρο ὅπου ἦταν ὁ τεράστιος ὀγκόλιθος τοῦ Ἄμβωνος) καὶ ἀκροώμενος, ὄχι περιεργαζόμενος τοὺς Ἱερεῖς καί Ἐπισκόπους (ἐκτὸς ἀπὸ ὅσους φυσικά, πήγαιναν γιὰ ἄλλους λόγους στὴν Ἐκκλησία). Ὑπῆρχαν οἱ κιονοστοιχίες (κολώνες) τῶν Βασιλικῶν. Στὶς κιονοστοιχίες ὑπῆρχαν μετακιόνια χωρίσματα! Ὑπῆρχε τὸ μεγάλο Καταπέτασμα ὡς φράγμα τοῦ Βήματος, μετά ἀπό τόν 4ον-5ον αἰ. ἔχουμε τὴν πρώϊμη μορφὴ τοῦ Τέμπλου ἤτοι Κίονες, Θωράκια, καί Βῆλα μετὰ ἀπεικονισμένων, κεντημένων, ἁγιογραφιῶν, ὑπῆρχε τὸ Ἱερὸν Κιβώριον πάνω καὶ περί τῆς Ἁγίας Τραπέζης (οἱ κίονες τοῦ Κιβωρίου ἀκουμποῦσαν μακρυά ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα, ὄχι ὅπως σήμερα τὰ διακοσμητικά κιβώρια στέκονται πάνω στὴν Ἁγία Τράπεζα), ὑπῆρχαν τὰ Παραπετάσματα τοῦ Ἱεροῦ Κιβωρίου ποὺ ἔκλειναν καὶ στὶς τέσσερεις πλευρές μὲ τὸν Ἱερέα μέσα προσευχόμενον στὴν Ἁγία Ἀναφορά, ὑπῆρχε τὸ κρεμάμενο Ἀρτοφόριον μὲ Σταυρό ἀπό πάνω, καὶ κρεμάμενη κανδήλα (στὴν Ἁγία Σοφία, ὑπῆρχαν καὶ στέμματα αὐτοκρατόρων κρεμάμενα, καὶ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου). Ὑπῆρχεν ὁ μεγάλος Τίμιος καὶ Ζωοποιὸς Σταυρός πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα. Ὅπως θὰ δοῦμε ἀργότερα στὴν Ἁγία Σοφία, μπροστά ἀπὸ τὸν θρόνο τοῦ Πατριάρχη, ὑπῆρχε ἡ διάχρυσος Σταύρωσις ὕψους 3.5-4 μέτρων! Τί νά δεῖ, καί γιατὶ νά δεῖ; Βλ. καί Εἰκ.  3, Εἰκ.  4.

  Γιὰ περισσότερες πληροφορίες στὰ ἀνωτέρω, βλ. τό βιβλίο μας γιὰ τὸ Ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας.12

  Ὁ Ἐπίσκοπος θὰ δεῖ τὸν Λαόν στὸ κήρυγμα ἀπό [τόν Ἄμβωνα ἢ] τὴν Ὠραία Πύλη τοῦ Τέμπλου, ἢ τὸν θρόνο του στὸν Σολέα, καί στὶς εὐλογίες. 

  Καί σήμερα ποὺ ὁ Ἀρχιερεύς κάθεται στόν θρόνον του, στόν Σολέα, καὶ δὲν ἔχει κανένα ἐμπόδιο, δὲν ἀγναντεύει τόν Λαόν (!), ἀλλά προσεύχεται καί αὐτός πρὸς Ἀνατολάς! 

  Δὲν εἶναι θέατρον ἡ Ἐκκλησία. Εἶναι οἶκος προσευχῆς, (Ματθ. καʹ 13).

  Εἰκ.  3. Παλαιοχριστιανικὴ πεντάκλιτος Βασιλικὴ Ἁγ. Δημητρίου Θεσσαλονίκης. Θέα πρὸς Ἀνατολὰς καὶ τὸ Ἱερὸ ἀπὸ τὸ νοτιότερο κλῖτος, σὲ ἄδειο Ναό. Παλαιά, πέραν τῶν κιόνων, ὑπῆρχαν καὶ μετακιόνια χωρίσματα, καί φυσικά ὑπῆρχε καὶ ὁ κόσμος (ἄνδρες δεξιά, γυναῖκες ἀριστερά). Τί νὰ δεῖ καὶ γιατὶ νὰ δεῖ, ἀντὶ νὰ προσεύχεται; Φωτ. ΠΔΠ, 2024.

  Εἰκ.  4. Παλαιοχριστιανικὴ πεντάκλιτος Βασιλικὴ Ἁγ. Δημητρίου Θεσσαλονίκης. Θέα πρὸς Ἀνατολὰς καὶ τὸ Ἱερὸ ἀπὸ τὸ πρῶτο νότιο κλῖτος, σὲ ἄδειο Ναό (Φωτ. ΠΔΠ, 2024).

  Τόσους αἰῶνες ἡ ἴδια ἡ Ἐκκλησία στήν Ἱερά της Παράδοση ἄφησε τὸ παλαιοχριστιανικόν Σύνθρονον στὴν λήθη τοῦ χρόνου, ἰδίως ὅταν ὅλη ἡ Ἐκκλησία ἐθέσπισε τὴν κατὰ Ἀνατολάς προσευχή (τό Σύνθρονον βλέπει πρός τήν Δύση),13 καὶ ἰδίως ὅταν μονιμοποιήθηκε τό ὑψηλό φράγμα τοῦ Βήματος (γιὰ τὸ ἁπλό Σύνθρονον), καί ὅταν ἔπαψαν οἱ Συνάξεις στό πολύβαθμο Σύνθρονον.

  Δὲν ὑπάρχει κανένας λόγος ἐπαναφορᾶς τοῦ Συνθρόνου («ἡ Ἐκκλησία ὡς παρέλαβεν»), ἐκτὸς ἴσως τῆς ἐξαιρέσεως τοῦ ἤδη ὑπάρχοντος Συνθρόνου τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ τῶν Ἀθηνῶν γιὰ τὶς Θείες Λειτουργίες τῶν πολλῶν (12) καὶ πολιῶν Συνοδικῶν Ἀρχιερέων. Τόσους αἰώνες ὅλες οἱ Μητροπόλεις χωρίς Σύνθρονα λειτουργοῦσαν, τώρα τοὺς ἔπιασε ὁ πόνος; Ὅσο γιὰ τὶς Συνάξεις, ὅλες οἱ Μητροπόλεις ἔχουν Μέγαρα πλέον, Πνευματικά κέντρα, καί αἴθουσες γιά τίς συνάξεις τους, ὅπως καί κάθε σχεδόν Ναός ἔχει αἴθουσα σήμερα. 

  Σήμερα δυστυχῶς, ἀπὸ μόδα, καὶ γιατὶ νὰ ἔχει αὐτὸς ὁ Ναός ἢ αὐτὴ ἡ Μητρόπολη, καὶ ὄχι ἐμεῖς, καὶ γιὰ τὸ θεαθῆναι (φωτογραφίες πολλές,14 γιὰ τὰ ἐκκλησιαστικά εἰδησεογραφικά πρακτορεῖα, καὶ τὶς διάφορες ἰστοσελίδες, μὲ τὸ Σύνθρονον ἐν ὥρᾳ Ἀκολουθίας, τὸ ὁποῖον φυσικὰ δὲν ἐπιτρέπεται),15, 16 καὶ γιὰ νὰ ἀρχίσουν νὰ λειτουργοῦν (πολλοί τό κάνουν ἤδη 2 φορές τόν χρόνο) μὲ πρόσωπο πρὸς τὸν Λαόν, πρός τήν Δύσιν, σὰν τοὺς Δυτικούς (σὰν τοὺς Προτεστάντες καί τοὺς Παπικούς),17 τοποθετοῦν ἐκ νέου (μὲ τὸν ὀβολὸ τοῦ Πιστοῦ Λαοῦ) θρόνο καὶ συμψέλλια (Σύνθρονον) στὸ Ἱερὸν Βῆμα, τὰ ὁποῖα εἶχεν ἀκυρώσει ὅπως εἴπαμε ἡ ἴδια ἡ Ἐκκλησία στὴν ἰστορία της.

    Πῶς θὰ προσευχηθεῖ ὁ Ἐπίσκοπος ὅταν φωτογράφοι τὸν βγάζουν φωτογραφίες στό Σύνθρονον ἢ ἐν ὥρᾳ Λειτουργίας; Πῶς θὰ προσευχηθεῖ ὅταν τὸν κοιτάζουν, καὶ αὐτὸς περιεργάζεται βλέποντας τόν Λαόν (ὅσο λίγο μπορεῖ νά δεῖ); Πῶς καί ποὺ θὰ προσευχηθεῖ ὁ Λαός ὅταν ὁ Ἐπίσκοπος ἢ ὁ Ἱερεύς τόν ἀγναντεύει; Στὸν Χριστό, ἢ στὸν Ἐπίσκοπο - Ἱερέα; Καί γιὰ αὐτό, καὶ τὸν λόγον τῆς πρὸς ἀνατολᾶς Προσευχῆς, ἡ Ἐκκλησία κατάργησε τό Σύνθρονον.  

  Σημειωθήτω ὅτι ἡ Ἱερὰ Παράδοσις τῆς Ἐκκλησίας μας, θέλει νὰ κλείνει ἡ Ὠραία Πύλη, τὰ Βημόθυρα καὶ τὸ Καταπέτασμα ἀπό ἀμέσως μετὰ τὴν Μ. Εἴσοδον μέχρι τὴν Θ. Κοινωνίαν (γιὰ τὸ Μυστήριον τῆς Θείας Εὐχαριστίας, καὶ γιὰ νὰ συγκεντρωθοῦν τόσο οἱ Ἱερεῖς ὅσο καὶ ὁ Λαός στὴν Προσευχή, «ὁ οἶκός Μου οἶκος προσευχῆς κληθήσεται» (Ματθ. καʹ 13)),18 ὅπως τηροῦνταν παλαιά στὶς Ἐνορίες μας, πρὶν τὴν γάγγραινα τῆς δυτικόφερτης Λειτουργικῆς Κινήσεως τάχα Ἀναγεννήσεως19 καὶ ὅπως τηρεῖται ἀκόμη στὸ Ἅγιον Ὄρος, στὰ μοναστήρια τοῦ γ. Ἐφραῖμ τοῦ Φιλοθεΐτου καὶ Ἀριζονίτου, σὲ παραδοσιακά Μοναστήρια, κ.ἀ..20

  Στὰ μοναστήρια, ὁ θρόνος τοῦ Ἐπισκόπου, καὶ ἡ θέσις τοῦ Ποιμένος, πρὸς ἀνατολάς βλέπει, καί στὴν Ἱερὰ Μονή Ἀσωμάτων Πετράκη, βλ. Εἰκ.  5.

  Καί παλαιά καί οἱ Ψάλτες πρὸς ἀνατολάς ἔβλεπον, ὅπως ἀκόμη γίνεται στὴν Ρωσσία.

  Καί παλαιά καὶ τὸ Εὐαγγέλιον (ὅπως καὶ ὁ Ἀπόστολος) κατὰ ἀνατολὰς ἀνεγινώσκετο,13 ὅπως μᾶς εἶπε Ρῶσσος Θεολόγος ὅτι ἀκόμη γίνεται στὴν Ρωσσία. Ἔτσι καὶ κατὰ τὸ Εὐαγγέλιον ἡ Ἐκκλησία εἶναι σὰν ἕνα πλοῖο21 ποὺ πορεύεται (προσεύχεται) πρός τόν Θεόν πρός Ἀνατολάς.

    Εἰκ.  5. Ἱερά Μονή Ἀσωμάτων Πετράκη. Ὁ θρόνος βλέπει πρός Ἀνατολάς. Φωτ. ΠΔΠ, 2024.

  Εἰκ.  6. Ἱερά Μονή Ἁγ. Ἀντωνίου Ἀριζόνας ΗΠΑ (γέροντος Ἐφραῖμ Φιλοθεΐτου καί Ἀριζονίτου). Ὁ θρόνος τοῦ Ἐπισκόπου βλέπει πρός Ἀνατολάς. Φωτ. ΠΔΠ, 2008.

  Ἀλλά καί ὅπου ὁ θρόνος βλέπει πρός Βορρᾶ, ὁ Ἀρχιερεύς πάλι πρός Ἀνατολάς ἵσταται προσευχόμενος, ὄχι πρὸς τὸν λαόν, ὅπως βλέπουμε τὸν Πατριάρχη στὸ Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον.

  Εἰκ.  7. Πατριαρχική Χοροστασία. Οἰκουμενικόν Πατριαρχείον, 30/1/2024.22

  Εἰκ.  8. Ρωσικός Καθεδρικός Ναός τῆς Παναγίας, Σάν Φραντσίσκο, ΗΠΑ (Ἅγιος Ἰωάννης Μαξίμοβιτς). Ὁ θρόνος (ἕνα ἁπλό κάθισμα) στό κέντρον τοῦ Ναοῦ βλέπων πρὸς Ἀνατολάς. Καρέκλες φυσικά δὲν ὑπάρχουν ἐκτὸς ἀπὸ λίγους πάγκους πίσω. Φωτ. ΠΔΠ, 2024.

Εἶναι προφανές, ὅτι εἰκόνες σὰν τὴν Εἰκ.  9, δὲν τιμοῦν τὴν Ὀρθοδοξία, οὔτε τοὺς Ἐπισκόπους αὐτῆς, οὔτε ἔχουν θέση στὴν Ὀρθοδοξία. Εἶναι ἀνιστόρητη ἐπίδειξη γιὰ τὸ θεαθῆναι. Ποτέ τὸ Ἱερό Βῆμα δὲν ἦταν «γυμνό».12 Στοὺς Παπικούς καὶ στοὺς Προτεστάντες ἀπογυμνώθηκε ὅταν γκρεμίσανε τὰ Τέμπλα τους ἢ βάλανε ἄλλες Τράπεζες μπροστὰ ἀπὸ τὰ Τέμπλα τους τόν 16ο αἰ. καὶ ὕστερα.23 Πάντοτε ὑπῆρχε φράγμα Βήματος, εἴτε μεγάλο Καταπέτασμα, εἴτε Τέμπλο μὲ ἰστορημένα Βῆλα καὶ ἀργότερα Εἰκόνες στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ὅταν τελειώσει τὸ χτίσιμο τοῦ Ναοῦ, τὸ πρῶτο μέλημα εἶναι νὰ μπεῖ πρώτα ὁ μεγάλος Σταυρός μὲ τὸν Ἐσταυρωμένον Χριστόν στὸ κέντρον τῆς Κόγχης, μετὰ νὰ μπεῖ τὸ φράγμα τοῦ Βήματος, ἔστω ἕνα Καταπέτασμα στὴν ἀρχή (βλ. ἀργότερα, Εἰκ.  39), ὄχι βέβαια τὸ ἀνιστόρητο δυτικόφερτο «χαμηλό τέμπλο», καὶ μετὰ ἡ Ἁγία Τράπεζα.

  Εἰκ.  9. Μητρόπολη Κίτρους Κατερίνης & Πλαταμώνος.24 Ποτέ τὸ Ἱερό Βῆμα δὲν ἦταν «γυμνό» στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ὁ Λαός ἦταν κυρίως στὰ κλίτη, ὄχι στὸ κέντρον, ὅπου δέσποζε ὁ ὀγκόλιθος τοῦ παλαιοχριστιανικοῦ καὶ ὕστερου Ἄμβωνος.

 

  Ἂς ἔρθουμε τώρα στό κύριο θέμα μας, ὅτι ὁ Ζωοποιός Σταυρός τοῦ Χριστοῦ ἀνέκαθεν δέσποζε στό Ἱερὸν Βῆμα, στήν Ἁγία Τράπεζα, καί διέλαμπε ὅταν ἦταν ἀνοιχτὴ ἡ Ὠραία Πύλη, τό Καταπέτασμα, καί τά παραπετάσματα τοῦ Κιβωρίου.

  Στόν Ἅγιο Γεώργιο Θεσ/νίκης,Ῥοτόντα (4ος-5ος αἰ.), ἀπεικονίζεται ἕνας μεγάλος Σταυρὸς (πιὸ ψηλὸς ἀπὸ τοὺς ἀπεικονιζόμενους Ἁγίους), καὶ δίπλα του ἑνα Κιβώριον, τὸ ὁποῖον εἶναι τοῦ Ἄμβωνος ἢ τῆς Ἁγίας Τραπέζης.

    Εἰκ.  10. Κιβώριον τοῦ Ἄμβωνος ἢ τῆς Ἁγίας Τραπέζης, καί μεγάλος Σταυρός. Ἅγ. Γεώργιος Ῥοτόντα (Θεσσαλονίκη), Μωσαϊκὸ ἀψίδος.25

  Στὴν Ἁγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως (537 μ.Χ.), πάνω ἀπό τὴν Βασιλική Πύλη, ὑπάρχει ἔνθετη μαρμάρινη πλάκα, ὅπου ἀπεικονίζεται ὁ Ζωοποιός (διάλιθος μεταλλικός) Σταυρός δεσπόζων μέσα στό Ἱερόν Βῆμα, στό Ἱερόν Κιβώριον (μὲ ἀνοιχτά τά παραπετάσματά του) τῆς Ἁγίας Τραπέζης (ἡ Ἁγία Τράπεζα δέν ἀπεικονίζεται γιὰ νὰ τονισθεῖ ὁ Ζωοποιός Σταυρός τοῦ Κυρίου). 

  Εἰκ.  11. Ἁγία Σοφία, ἔνθετη μαρμάρινη πλάκα πάνω ἀπὸ τὴν Βασιλικὴ Πύλη.26 Βλ. ἐπίσης Ἀντωνιάδου.27

Στὴν Ἁγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως (537 μ.Χ.) ἐπίσης, ὑπῆρχαν 7 Σταυροί ἐντός τοῦ Ἱεροῦ Βήματος καὶ τοῦ Τέμπλου, ὁ ἕνας πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα μπροστὰ ἀπὸ τὸν Πατριαρχικό θρόνο ὕψους 3.5 - 4 μέτρων.28 Καὶ ἄλλοι Σταυροί ὑπῆρχαν στὸν Ναόν, καὶ στὸν τροῦλλο, καὶ στὸν Ἄμβωνα πάνω ἀπὸ τὸν δακτύλιο ἕνας στὴν Ἀνατολή καὶ ἕνας στὴν Δύση.

  Εἰκ.  12. Ἁγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως. Κάτοψις τοῦ Βήματος (τὸ Κιβώριον δὲν ἀπεικονίζεται).29

Κατ’ ἀκρίβειαν ὑπῆρχε:

1. Ἡ διάχρυσος Σταύρωσις μεταξύ Συνθρόνου καὶ Ἁγίας Τραπέζης, ἔμπροσθεν μάλιστα τοῦ θρόνου τοῦ Πατριάρχου! Αὐτὴ ἡ διάχρυσος Σταύρωσις εἶχε ὕψος μεγαλύτερο ἀπὸ δύο ἄνδρες (3.5+  μέτρα Σταυρός!) καὶ ἦταν γεμάτη μέ πολύτιμους λίθους καί μαργαρίταις.28

2. Πρίν τὸν τεράστιον διάχρυσο Σταυρόν, κρεμόταν ἕνας ἄλλος χρυσός Σταυρός, μήκους 1.5 cubit (= 70 ἐκ.) ἀπὸ τὸ ὁποῖον ἐκρέμοντο 4 χρυσὲς λυχνίες.30 

3. Ἀπό τὸ Κιβώριον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, κρεμόταν ἄλλος χρυσός σταυρός, καὶ ἀπὸ αὐτὸν τὸν χρυσόν σταυρόν ἐκρέματο ἕνα χρυσὸ περιστέρι (τὸ παλαιό ἀρτοφόριον).31

4. Στὸ δεξιὸ μέρος τῆς Ἁγίας Τράπεζας, σὲ μεγάλες Ἑορτές ἐτίθετο ὁ τοῦ Ἁγίου Μεγάλου Κωνσταντίνου Σταυρός.29, 32

5. Στὴν κορυφὴ τοῦ Κιβωρίου, ὑπῆρχε Σταυρός.33

6. Στὴν κορυφὴ τοῦ ἐπιστυλίου τοῦ Τέμπλου, ὑπῆρχε Σταυρός.34

7. Στὰ κεντρικὰ παραπετάσματα τοῦ Τέμπλου, ὑπῆρχε Σταυρός.35

  

  Ἀπὸ τοὺς ἄλλους Σταυρούς ποὺ ὑπῆρχαν στὴν Ἁγία Σοφία, νὰ ἀναφέρουμε:

  - τὸν μεγάλο Σταυρό στόν τροῦλλο «ὁ φύλαξ τῆς Πόλεως» (μᾶλλον ψηφιδωτός),36 

  - ἕναν μεγάλο πολύφωτο Σταυρό στὸν κεντρικὸ θὰ λέγαμε πολυέλεο,37 

  - δύο ἀσημένοι σταυροί ψηλά ποὺ ἔλαμπαν σὰν χίλια φώτα στὰ μάτια,38 

  - στὸν Ἄμβωνα, στὸν δακτύλιο τοῦ Ἄμβωνα39 ψηλά, σὲ Ἀνατολή καὶ Δύση ἦσαν δύο Σταυροί,40 βλ. Εἰκ.  13.

  

  Εἰκ.  13. Ὁ 2ος ἄμβων τῆς ἁγίας Σοφίας (563-1204).41 Ἔχουν ἀπεικονιστεῖ ἀπὸ τὸν Εὐγένιο Μ. Ἀντωνιάδη καὶ οἱ 2 Σταυροί σὲ Ἀνατολὴ καὶ Δύση στὸν ἄνω δακτύλιο (ἐπιστήλιο) τοῦ Ἄμβωνος.

  

  Παρόμοια, ἀπὸ τὴν συλλογὴ Dumbarton Oaks42, βλέπουμε ἕνα ἅγιο Δισκοπότηρο, γυάλινο, Βυζαντινό, ποὺ χρονολογεῖται τέλη 6ου μὲ ἀρχὲς 7ου αἰ.. 

  Ἀπεικονίζεται τὸ Ἱερὸν Κιβώριον (τῆς Ἁγίας Τραπέζης) μετὰ Παραπετασμάτων (Βήλων), τὸν Ζωοποιόν Σταυρόν τοῦ Χριστοῦ στὸ κέντρον τοῦ Βήματος43, καὶ ἔνθεν κακεῖθεν δύο Ἀγγέλους.

  Εἰκ.  14. Γυάλινο ἅγιο Δισκοπότηρον μὲ ἀπεικόνιση Κιβωρίου Ἁγίας Τραπέζης μετὰ Παραπετασμάτων (βήλων), Dumbarton Oaks.

 

  Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος (349 - 407 μ.Χ.) λέει γιά τόν Σταυρό: 

  «Οὗτος [ὁ Σταυρός] ἐν τῇ Ἱερᾷ Τραπέζῃ, οὗτος ἐν ταῖς τῶν Ἱερέων χειροτονίαις, οὗτος πάλιν μετὰ τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ ἐπὶ τὸ Μυστικὸν Δεῖπνον διαλάμπει»,  [PG 48, 826].44

  «Ὥσπερ γὰρ τὸ ὕδωρ βαστάζει τὴν γῆν, οὕτω καὶ ὁ Σταυρὸς βαστάζει τὴν οἰκουμένην», [PG 61, 34].

  Βλ. περισσότερα εἰς τό Παράρτημα.

 

  Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος (329 - 390 μ.Χ.) λέει γιά τόν Σταυρό:

  «Εἰ τις μὴ προσκυνεῖ τὸν Ἐσταυρωμένον,45 ἀνάθεμα ἔστω, καὶ τετάχθω μετὰ τῶν θεοκτόνων», [PG 37, 180].

  «Κρείσσων ἄπορος πορευόμενος ἐν ἁπλότητι αὐτοῦ (μία καὶ αὕτη τῶν παροιμιῶν σοφῶς ἔχουσα), ὁ πένης ἐν λόγῳ καὶ γνώσει, καὶ τοῖς ἁπλοῖς ῥήμασιν ἐπερειδόμενος, καὶ ἐπὶ τούτων ὥσπερ ἐπὶ λεπτῆς σχεδίας διασωζόμενος, ὑπὲρ στρεβλόχειλον ἄφρονα, τὸν ἀποδείξει λόγου θαῤῥοῦντα σὺν ἀμαθίᾳ, καὶ κενοῦντα τὸν Σταυρὸν τοῦ Χριστοῦ, πρᾶγμά τι λόγου κρεῖττον, διὰ τῆς ἐν λόγοις δυνάμεως, ἔνθα τὸ ἀσθενὲς τῆς ἀποδείξεως, τῆς ἀληθείας ἐστὶν ἐλάττωσις», [PG 36, 204].

«Χριστὸς ἄναξ κέλεταί σε φυγεῖν ἐς λαῖτμα θαλάσσης, Ἠὲ κατὰ σκοπέλων, ἠὲ συῶν ἀγέλην, Ὡς λεγεῶνα πάροιθεν ἀτάσθαλον. Ἀλλ' ὑπόεικε, Μή σε βάλω Σταυρῷ, τῷ πᾶν ὑποτρομέει.46 Σταυρὸν ἐμοῖς μελέεσσι φέρω, Σταυρὸν δὲ πορείῃ, Σταυρὸν δὲ κραδίῃ· Σταυρὸς ἐμοὶ τὸ κλέος. Οὐ λήξεις λοχόων με, κακόσχολε; οὐκ ἐπὶ κρημνοὺς, Οὐ Σόδομα βλέψεις, οὐκ ἀθέων ἀγέλας, Οἳ μεγάλην θεότητα διατμήξαντες ἔλυσαν, Ἀλλ' ἐπ' ἐμὴν πολιὴν, ἀλλ' ἐπ' ἐμὴν κραδίην; Αἰεί με δνοφεροῖσι νοήμασιν, ἐχθρὲ, μελαίνεις, Οὔτε Θεὸν τρομέων, οὔτε θυηπολίας»,47 [PG 37, 1399-1401].

 

  Σῶμα μὲ σῶμα μάχη μὲ τὸν Διάβολο ἔδινε ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, ὅπως καί ὅλοι οἱ σὲ μεγάλα μέτρα φθάσαντες ἀγωνιστές τοῦ Χριστοῦ.48 Σὲ μιὰ ἀπὸ αὐτὲς τὶς μάχες λέει ὁ Ἅγιος τοῦ Διαβόλου ὅτι οὔτε τόν Θεόν τρέμει, οὔτε τίς Λειτουργίες ποὺ κάνει ὁ Ἅγιος! Τόν Σταυρόν ὅμως  φρίττει γὰρ καὶ τρέμει, μὴ φέρων καθορᾶν αὐτοῦ τὴν δύναμιν».49 

  Γιὰ αὐτὸ ὁ Ἅγιος φοβέριζε τὸν Διάβολο ὡς: «ὑπόεικε, Μή σε βάλω Σταυρῷ, τῷ πᾶν ὑποτρομέει», καί ἀλλοῦ ὡς: «Ἐμοῦ δ' ἀπόσχου, μή σε τῷ Σταυρῷ βάλω, Ὃν πάντα φρίσσει καὶ τρέμει φόβῳ κράτους», [PG 37, 1401].

  Μερικοί θὰ ποῦν παραμύθια, πῶς εἶναι δυνατόν νὰ τρέμει ὁ Διάβολος τόν Σταυρό καὶ νὰ μὴν τρέμει τὸν Θεόν; Ὁ Ἅγιος ἐννοεῖ ὅτι ὁ Διάβολος δὲν τρέμει τόν Θεόν, ὅταν στὴν μάχη του μὲ τὸν Διάβολο ὁ Ἅγιος ἐπικαλοῦνταν τόν Θεόν, ὅπως τόσοι Γέροντες στὶς μάχες τους μὲ τὸν Διάβολο.50 Οὔτε ἀκόμη τίς Λειτουργίες του ἔτρεμε! Τόν Ζωοποιόν Σταυρόν ὅμως τοῦ Κυρίου φρίττει καί τρέμει, χάριτι Θεοῦ!51

  Καί τινες τάλανες βγάζουν τὸν Ζωοποιόν Σταυρόν ἀπὸ πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγίαν Τράπεζαν καὶ ἐπ’ αὐτῆς, ἐπειδὴ τοὺς ἐνοχλεῖ, γιὰ νὰ ἐπιδεικνύουν ἑαυτούς. Ὁ Σταυρός τοὺς ἐνοχλεῖ ἢ τὰ ταγκαλάκια;

  

  Ὁ Ἅγιος Νεκτάριος Αἰγίνης ὁ Θαυματουργός: 

  «μόλις εσήμαινε το σήμαντρον εισήρχετο μετά σπουδής ο Άγιος Νεκτάριος εκ της θύρας του Ιερού και πρώτον έκαμε τρεις μετανοίας έμπροσθεν της Αγίας Τραπέζης, ησπάζετο το Ιερόν Ευαγγέλιον, την Αγίαν Τράπεζαν και κατόπιν «έτρεχεν» εις τον όπισθεν της Αγίας Τραπέζης επί ξύλου κρεμάμενον Σωτήρα και Λυτρωτήν ημών Κύριον Ιησούν Χριστόν και κλίνων τα της ψυχής και του σώματος γόνατα, ενηγκαλίζετο τον Σταυρόν και με στεναγμούς αλαλήτους, με λυγμούς και δάκρυα κατανύξεως ησπάζετο τον Τίμιον Σταυρόν και ως να έβλεπε τον Ίδιον τον Χριστόν τον Βασιλέα του παντός, συνωμίλει δια της προσευχής.»52

  

  Ὅ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός (675-749 μ.Χ.), λέει:  

  «Τί γὰρ διαφέρει Σταυρός μὴ ἔχων τὸ τοῦ Κυρίου ἐκτύπωμα τοῦ ἔχοντος;» [PG 94, 1172]  

  Δηλ. σέ τί διαφέρει ὁ ἁπλός ἢ διάλιθος ἢ μεταλλικός ἢ ξύλινος Σταυρός ἀπό τόν Σταυρό ποὺ ἀπεικονίζει τόν Χριστό; Ἢ σὲ τί διαφέρει ὁ Σταυρός τῆς Λιτανείας ἀπό τόν Σταυρό μὲ τὸν Ἐσταυρωμένο;  

  «Εἰ σταυροῦ εἰκόνα ἐξ οἱασοῦν ὕλης κατασκευασθεῖσαν προσκυνῶ, Τοῦ σταυρωθέντος καὶ τὸν Σταυρὸν σωτήριον δείξαντος τὴν εἰκόνα οὐ προσκυνήσω;» [PG 94, 1272].  

  «καὶ ἐπὶ σταυροῦ ἐκ τῶν ποδῶν καὶ χειρῶν καὶ τῆς πλευρᾶς αἷμα ἐξέχεεν», [PG 95, 409].  

  «Ὥσπερ γὰρ ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ ἐγγράφως ἐκηρύχθη τὸ εὐαγγέλιον, οὕτως ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ ἀγράφως παρεδόθη τὸ εἰκονίζειν Χριστὸν τὸν σεσαρκωμένον θεὸν καὶ τοὺς ἁγίους, ὥσπερ καὶ προσκυνεῖν τὸν σταυρὸν καὶ κατ' ἀνατολὰς ἑστῶτας προσεύχεσθαι», [PG 94, 1301].  

  «Ἐπειδὴ διὰ τοῦ ξύλου ἐθανάτωσε τὸν πρωτόπλαστον ὁ Σατανᾶς, διὰ τοῦτο ὁ Κύριος ἐνανθρωπήσας διὰ τοῦ ξύλου τοῦ Σταυροῦ αὐτοῦ τὸν διάβολον καταπάτημα τῶν ποδῶν τοῦ ἀνθρώπου πεποίηκεν. Ὅσοι γὰρ ἔχουσι τὸ τοῦ Σταυροῦ σημεῖον, καταπατοῦσιν αὐτοῦ τὴν δύναμιν», [PG 96, 369].

 

  Ὁ Ἅγιος Συμεὼν Ἀρχιεπίσκοπος Θεσ/νίκης (+1429) λέει:

  «ὄπισθεν τοῦ θυσιαστηρίου αὐτοῦ ἐξ ἀνατολῶν τὸ εὐλογημένον ὄργανον τῆς θυσίας ὁ θεῖος ἵσταται Σταυρός, τετραμερὴς ὢν διὰ τὸν ἐν αὐτῷ προσπαγέντα τε καὶ συνέχοντα, καὶ τὰ ἄνω τοῖς ἐπὶ γῆς ἑνώσαντα», [PG 155, 341D]. 

  «λαμβάνει τὸν Τίμιον Σταυρόν, ὄπισθεν ἱστάμενον τοῦ ἱεροῦ θυσιαστηρίου», [PG 155, 641].

  

  Ἡ κα. Ἄννα Κακαδιάρη, ἀναφέρει ὅτι ἔχει καθιερωθεῖ ὁ Σταυρός ἤδη ἀπὸ τόν 6ον αἰ.: 

  «Η τοποθέτηση μεγάλου ξύλινου επιζωγραφισμένου ή διάλιθου μεταλλικού σταυρού όπισθεν της Αγίας Τραπέζης στο Άγιο Βήμα, η οποία φαίνεται πως επέδρασε και στην εικονογράφηση σταυρού στην κόγχη του Ιερού Βήματος - αντιγράφοντας συχνά τους μεταλλικούς σταυρούς53 έχει ήδη καθιερωθεί από τον 6ο αιώνα,54 διατηρήθηκε και υποστηρίχθηκε σε όλη την περίοδο της Εικονομαχίας (726-842 μ.Χ.), αλλά και της οριστικής αναστήλωσης των εικόνων (843μ.Χ.), καθώς ο σταυρός προσλαμβάνει ευχαριστιακό νόημα, λόγω της σύνδεσής του με το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, το οποίο τελείται στην αγία Τράπεζα και το οποίο συμβολίζει τη θυσία του Χριστού στον Σταυρό».55 Βλ. ἐπίσης τά ἄρθρα του κ. Ἰωάννου Λίτινα,56 καὶ τοῦ κ. Παναγιώτου Κατραμάδου,57 κ.ἄ..

 

  Ὁ Καθηγητής καὶ Μητροπολίτης Περιστερίου Γρηγόριος, σὲ μιὰ ἄνευ προηγουμένου (στήν γνωστή μας Ἐκκλησιαστική Ἰστορία) κατὰ μέτωπον ἐπίθεσιν στόν Ἐσταυρωμένον Χριστόν (καί στὸν Σταυρόν) πίσω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα, ἔφτασε σὲ σημεῖο νὰ ἀμφισβητεῖ τὴν ὕπαρξη τοῦ Σταυροῦ πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα στὴν Ὀρθόξοξον Ἐκκλησίαν μέσῳ ἀτεκμηριώτων καὶ ἀνιστόρητων δικών του θέσεων, νὰ ἀπαιτεῖ νὰ πᾶνε οἱ Σταυροί καὶ τὰ Ἐξαπτέρυγα στὰ σκευοφυλάκια, καὶ τελικά οἱ Ἱερεῖς τῆς Μητροπόλεώς του, «οι περισσότεροι (αλλά όχι όλοι), μετακίνησαν από μόνοι τους [προς τιμήν τους] και χωρίς καμμία εκ μέρους μου εντολή σε άλλο αθέατο σημείο μέσα στην εκκλησία τον «Εσταυρωμένο της Μ. Παρασκευής» (για να μην απαριθμούνται ορατά δύο).»58

  Τό «ζήτημα» τοῦ Μητρ. Γρηγορίου εἶναι ἄκυρον ἐξ ἀρχῆς, ὡς προσωπικό ad-hoc ἔργον θεολογικὰ καὶ πατερικὰ ἀτεκμηρίωτο καὶ ἐκκλησιαστικά ἀνιστόρητο.59 Τὸ ἀληθινό ζήτημα εἶναι ὅμως ὅτι αὐτὴ ἡ ἐπιστολή του, παρέσυρε πολλούς Κληρικούς, ἀκόμη καὶ σπουδαγμένους σὲ Θεολογικές Σχολές.

  

  Μία βάσις καὶ ἀφετηρία τοῦ Μητρ. Γρηγορίου, εἶναι ὁ Ἰωάννης Φουντούλης ποὺ μὲ τὶς ἀντιλήψεις καὶ ἰδεολογίες του σὲ διάφορα λειτουργιολογικά θέματα, προξένησε κι αὐτὸς διάφορους ἀντι-παραδοσιακοὺς νεωτερισμοὺς στὴν Ἐκκλησία μας.60, 61

  Ὅμως ἐν προκειμένῳ ὁ Μητρ. Γρηγόριος, ἴσως ἐν ἀγνοίᾳ του, δὲν δίνει τὴν συνολική εἰκόνα τοῦ Φουντούλη.

  Ναί μέν, ὁ Φουντούλης λέει γιὰ τὸν Ἐσταυρωμένο (λανθασμένα βέβαια)·

  ὅτι «κατασκευάζονται τεραστίων διαστάσεων σταυροί καὶ ἐσταυρωμένοι, [...] καὶ τίθενται μάλιστα ἀντιπαραδοσιακά πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα».62 

  Ἐδὼ εἶναι δύο θέματα: α. οἱ «τεραστίων διαστάσεων» Σταυροί, καί β. ὅτι τάχα τίθενται ἀντιπαραδοσιακά πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα. 

  Τό α., τὸ μέγεθος τοῦ Σταυροῦ, εἶναι καθαρὰ θέμα ὑποκειμενικόν. Βλ. τόν μεγάλο Σταυρόν στό μωσαϊκό στὸν Ἅγ. Γεώργιο Ῥοτόντα, Εἰκ.  10, καί ἐπίσης παρακάτω ἀπὸ τὸ Μηνολόγιον τοῦ 11ου αἰ., Εἰκ.  15.

  Τό β. ὅτι τίθενται τάχα «ἀντιπαραδοσιακά πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα», αὐτὸ εἶναι ἔλλειψις σχετικῶν γνώσεων τοῦ Ἰωάννου Φουντούλη. Αὐτὴ ἡ θέσις τοῦ Φουντούλη καταρρίπτεται ἀπὸ ὅλες τὶς προηγούμενες ἀναφορές στὸ παρὸν ἄρθρο, βλ. σσ. 12-21 (ὑπῆρχε μεγάλος Σταυρός63 πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα στὴν Κωνσταντινούπολη, καὶ στὴν ἀρχαῖα Ἐκκλησιαστική Παράδοσιν), καὶ ἀπὸ τὸ ἄρθρα τῆς κας. Ἄννας Κακαδιάρη,55 καί τοῦ κ. Ἰωάννου Λίτινα.56

  Ἀλλὰ πιὸ πάνω στήν σ. 51, λέει πάλι ὁ Φουντούλης τούτη τὴ φορὰ γιὰ τὸν Σταυρό Λιτανείας, τὸ ὁποῖο ὁ Μητρ. Γρηγόριος δὲν τὸ ἀνέφερε:

  «διακρίνουμε 1) Τό Σταυρό τῶν λιτανειῶν, ἀμφιπρόσωπο, ξύλινο ἢ μεταλλικό, σύμβολο τῆς δόξης καὶ τῆς κατὰ τοῦ θανάτου νίκης τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. Φέρει συνήθως, ζωγραφισμένη ἢ σκαλισμένη, τήν Σταύρωση ἀπό τή μία πλευρά καί τήν Ἀνάσταση ἀπό τήν ἄλλη. Στηρίζεται σέ κοντό, προπορεύεται στίς Λιτανείες καί τοποθετεῖται πίσω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα».64

 

  Ἄρα ὁ Φουντούλης φαίνεται μέν (ἀθεολογήτως,1 ἀνιστορήτως) ἀρνητικός στόν Ἐσταυρωμένο πίσω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα, ἀλλά εἶναι θετικός καί ἀπόλυτος, στὴν τοποθέτηση τοῦ Σταυροῦ τῆς Λιτανείας πίσω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα.

  Ὁ Μητρ. Γρηγόριος δὲν τὸ ἀνέφερε αὐτό, ἀλλά αὐτός θέλει καί τόν Σταυρό τῆς Λιτανείας στό σκευοφυλάκιο!65

  

  Εἰκ.  15. Μηνολόγιον Βασιλείου τοῦ Βʹ - 11ος αἰ. μ.Χ.. Λιτανεία μετὰ Σταυροῦ γιὰ τὴν μνήμη τοῦ Σεισμοῦ τῆς 26ης Ἰανουαρίου (Vat.gr.1613).66

 

  Ὁ Μητρ. Γρηγόριος συνέχισε γιὰ τὸν Ἐσταυρωμένο, καὶ εἶπε ἄνευ τινὰς ἀποδείξεως, ἀγιοπατερικῆς τεκμηριώσεως ὅτι τάχα: «η τοποθέτηση του «Εσταυρωμένου» πίσω από την Αγία Τράπεζα είναι μια καθαρά δυτική λατινική πρακτική που εμφανίστηκε πρώτα στην Ανατολή με τις Σταυροφορίες και την Λατινοκρατία (11ος-13ος αι.), την οποία υιοθέτησαν στην συνέχεια και οι Προτεστάντες μετά την Μεταρρύθμιση (1517)», ἐπίσης, «η παράδοση της Εκκλησίας μας δεν μνημονεύει την θέση του Εσταυρωμένου πίσω από την Αγία Τράπεζα ή στο βάθος της κόγχης του Ιερού Βήματος. Αυτό αποτελεί πρόσφατο έθος. Η θέση του Εσταυρωμένου είναι ψηλά στο τέμπλο, στα λεγόμενα Λυπηρά». 

  Αὐτά ποὺ λέει δὲν εἶναι ἀλήθεια, ὅπως δὲν εἶναι καὶ τοῦ Φουντούλη ποὺ εἴπαμε. Καταρρίφθηκαν στὶς ἀναφορές προηγουμένως.

  Στὴν Ἁγία Σοφία ἑπτά (7) Σταυροί ὑπῆρχαν ἐντὸς τοῦ Βήματος καὶ τοῦ Τέμπλου. Ἄλλοι δύο (2) ἐπάνω στὸν Ἄμβωνα, κ.ἄ., βλ. σ. 14, κ.ἑ., καί οἱ Λατίνοι ἀπό ἐμᾶς πῆραν τόν Βυζαντινό Ἐσταυρωμένον «Στην Ιταλία, εν τούτοις, όπου μέχρι το τέλος του 13ου αιώνα κυριαρχεί η Βυζαντινή Τέχνη, πολύ πριν την κήρυξη των σταυροφοριών διαπιστώνεται κατά κόρον η αντιγραφή βυζαντινών Εσταυρωμένων κατά παραγγελία για το Ιερό Βήμα, πολλοί από τους οποίους διασώζονται έως σήμερα, ενώ υπάρχουν καλλιτέχνες που φημίζονται για τους βυζαντινής τεχνοτροπίας Εσταυρωμένους, όπως ο Τζούντα Πιζάνο6 (1202-1258), τους οποίους επίσης τοποθετούσαν στο Άγιο Βήμα, κατά τη βυζαντινή συνήθεια.»55

  

  Μέ τήν ἀνιστόρητη αὐτὴ ἰστορία, φαίνεται ὅτι ὁ σκοπός τοῦ Μητρ. Γρηγορίου εἶναι ἡ de facto ἀναγνώριση καὶ πρόσληψη τῶν ἰδεολογιῶν καὶ τῆς ἰστορίας του ἀπὸ τοὺς πιστούς, μὲ τὸ μάζεμα τῶν πιστῶν σὲ σύναξη, τοπικὴ καὶ διαδικτυακὴ (ποὺ φθάνει ἐκτὸς τῆς οἰκείας Μητροπόλεως) καὶ τὴν ἐγγραφὴ τῶν θέσεών του59 στὶς ἄγραφες ψυχὲς τῶν ἀφελῶν, ἁπλῶν καὶ ἀσχέτων μὲ τὰ εἰδικά λειτουργιολογικά καὶ θεολογικὰ θέματα Κληρικῶν καί πιστῶν. 

  

  Μά, εἶναι ἀτεκμηρίωτη αὐτή του ἡ τοποθέτηση καί θέση, δὲν ἔχει ἀνάγκη τινας ἀποδείξεως! 

  Ὅμως ἡ ζημιὰ59 στὶς ψυχὲς τῶν πιστῶν καὶ τῶν Κληρικῶν ἀκόμη ἔγινε καὶ συνεχίζει νὰ γίνεται ἐφόσον δὲν ἔχει ἀποσύρει τίποτα. Καὶ γιὰ αὐτὸ χρειάζεται -μάλιστα- ἀπόδειξη ἡ ἀτεκμηρίωτη ἰδεολογία ὅτι δέν εἶναι ἔτσι!

  

  Λέει ἐπίσης ὁ Μητρ. Γρηγόριος παραπάνω· «... την οποία υιοθέτησαν στην συνέχεια και οι Προτεστάντες μετά την Μεταρρύθμιση (1517)». 

  

  Μά οἱ Προτεστάντες, Λατίνοι ἦσαν πρὶν τὴν Μεταρρύθμιση, δὲν παρεσύρθησαν ἀπὸ τοὺς Λατίνους! Οἱ Προτεστάντες παρέσυραν τοὺς Λατίνους, οἱ ὁποίοι γιὰ νὰ μὴ τοὺς χάσουν ἔγιναν σὲ ὁρισμένα σημεῖα προτεσταντικώτεροι τῶν Προτεσταντῶν, τελικά (ἐννοεῖται ἀφοῦ δὲν κρατήσανε οἱ Λατίνοι τὴν Παράδοση) τοὺς ἔχασαν, καὶ οἱ «δυό» τους πλέον μαζὶ παρέσυραν καὶ συνεχίζουν νὰ παρασύρουν τοὺς δικούς μας, καί ἔτσι ἀλλοιώνεται χρόνο μέ τόν χρόνο ἡ Ἱερά μας Παράδοσις.

 

  Ἀλλοῦ, ὁ Μητρ. Γρηγόριος, ὁμιλεῖ γιὰ πρωτοφανῆ βαρύγδουπη «χωροταξικὴ67 λειτουργικὴ διάταξη», βλ. τό διάγραμμα στήν Εἰκ.  16, τὴν ὁποίαν δὲν τὴν ἔχουμε δεῖ σὲ κανέναν Λειτουργιολόγο Καθηγητή ἢ Πατέρα τῆς Ἐκκλησίας, καὶ πρώτη φορὰ ἀκοῦμε τὸν ὄρο «χωροταξικὴ λειτουργικὴ διάταξη».

  Στόν Φουντούλη, στὸ πεντάτομο μὲ τὶς Ἀπορίες,68 δὲν βρήκαμε κάτι χωροταξικό (ὅσο μπορέσαμε καὶ ψάξαμε). Στόν καθ. κ. Γ. Ν. Φίλια, στὴν Λειτουργική, ὑπάρχει ὁ ὅρος χωροταξικός ἀλλὰ ἀναφέρεται ὄχι ὡς «χωροταξικὴ λειτουργικὴ διάταξη», ἀλλὰ ὡς «χωροταξικὴ διάταξη τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος»,69 ἄσχετο μὲ τὸ διάγραμμα τοῦ Μητρ. Γρηγορίου. Ἴσως ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἀναφορὰ ἐδανείσθη, μετεποιήθη, καὶ βγῆκε ὁ ὄρος «χωροταξική λειτουργική διάταξη».

  Εἰκ.  16. Πρωτοφανής «Χωροταξική λειτουργική διάταξη» τοῦ Καθ. καί Μητρ. Περιστερίου Γρηγορίου.58

Σὲ αὐτὴν τὴν αὐθαίρετον διάταξιν, Εἰκ.  16, τοῦ Μητρ. Γρηγορίου παρατηροῦμε τὰ ἑξῆς:

 

Α. Χωροέταξε τὴν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ «πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα» (ἐκεῖ τὸν συμφέρει γιὰ τὴν θεωρία του).

  Χωροταξία τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ! 

  Δηλ. περιορισμός καὶ ἐγκλωβισμός ἐν τόπῳ τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ!

  Ἀφηρημένα λέει «πίσω», ποὺ ἐννοεῖ; Πάνω στὸ Σύνθρονον ποὺ ἡ ἴδια Ἐκκλησία στὴν Παράδοσίν της κατήργησε ἐδὼ καὶ αἰώνες καὶ δὲν ὑπῆρχε/ὑπάρχει πλέον, καὶ οἱ νεωτεριστές τὸ ἐπαναφέρουν (μὲ τὸν ὀβολὸ τοῦ Πιστοῦ) γιὰ αὐτοπροβολή καί θεαθῆναι; Μήπως ἐπίσης ἐννοεῖ ὅτι καθήμενος ὁ Ἀρχιερεύς στὸ Σύνθρονον κάθεται στὴν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ; 

  Καὶ ὁ Λαὸς ποὺ κάθεται; 

  Ἐκτὸς τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ ὁ πιστός Λαός, ἀφοῦ δὲν εἶναι πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα.

  Ὁ Περγάμου Ἰωάννης Ζηζιούλας λέει ὅτι ὁ Ναός εἰκονίζει τόν χῶρο τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, ὄχι ἡ Κόγχη πού λέει ὁ Μητρ. Γρηγόριος.

  Ὁ Χριστός ὅμως μᾶς εἶπε ὅτι «οὐκ ἔρχεται ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ μετὰ παρατηρήσεως, οὐδὲ ἐροῦσιν ἰδοὺ ὧδε ἤ ἰδοὺ ἐκεῖ· ἰδοὺ γὰρ ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντὸς ὑμῶν ἐστιν», Λουκ. ιζʹ 20-21.

Μέσα μας εἶναι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, καὶ στὸν Ἀρχιερέα, καὶ στὸν Κληρικό καὶ στὸν Πιστό, καὶ τὴν ζοῦμε Χάριτι Θεοῦ, ἂν καὶ ἐφόσον ἀγωνιζόμαστε Χάριτι Θεοῦ τὸν καλόν ἀγῶνα τῆς Πίστεως (σύμφωνα μὲ τὴν Ὀρθόδοξον Παράδοσιν). Ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ δὲν εἶναι ἐντοπισμένη οὔτε ἐγκλωβισμένη ἐν τόπῳ (πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα) ποὺ τὴν θέλει «χωροταξικά» ὁ Μητρ. Γρηγόριος!

Στά ἀρχαῖα χρόνια, ὁ Ἐπίσκοπος μπορεῖ νὰ καθόταν στὸ Σύνθρονον (ὅταν ὑπῆρχε), ἀλλά μόνον στὰ Ἀναγνώσματα. Κατόπιν οἱ ἴδιοι οἱ Ὀρθόδοξοι Ἐπίσκοποι κατήργησαν τό Σύνθρονον. Στὴν Ἀναφορά, τό Ἱερὸ Βῆμα ἦταν κλειστό, ἀπὸ τὰ ἀρχαῖα χρόνια. Κλειστὰ τὰ βημόθυρα (Ὠραία Πύλη) καὶ τὸ Καταπέτασμα, καὶ τὰ Παραπετάσματα τοῦ Ἱεροῦ Κιβωρίου ἐπὶ τῆς Ἁγίας Τραπέζης. Βλ. σ. 2 κ.ἑ.. 

 

Β. Τὸν Ἐσταυρωμένο Χριστό, τὸν ἔβγαλε πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα, μαζί καὶ τὸν Σταυρόν Του, καὶ τὸν χωροέταξε πάνω ψηλά στό Τέμπλο (ἐκεῖ τὸν συμφέρει γιὰ τὴν θεωρία του), τὸν δέ Σταυρόν μὲ ἢ χωρὶς τὸν Ἐσταυρωμένον (καὶ τῆς Λιτανείας) τὸν μετακόμισε στὸ σκευοφυλάκιον τοῦ Ναοῦ.58

  Δὲν γνωρίζουμε κανέναν Ἅγιον νὰ συμβολίζει τὸν Σταύρωσιν πάνω στὸ ἐπιστύλιον τοῦ Τέμπλου. Οὔτε καὶ ὁ Μητρ. Γρηγόριος τὸ στηρίζει κάπου (ἄρα εἶναι μιὰ ἀκόμη αὐθαίρετη θέση του).

  Στὴν Ἰστορία Ἐκκλησιαστικὴ καὶ Μυστικὴ Θεωρία, ΙΕΜΘ (Ἰστορία Μυσταγωγική Ἐκκλησιαστική),70 λέει: «Τὸ κιβώριον ἐστιν ἔνθα ἐστὶν ἡ Σταύρωσις, ἀντὶ τοῦ τόπου ὅπου ἐσταυρώθη ὁ Χριστός», [PG 98, 389Α], ἀλλά ἐπειδὴ ὁ Σταυρός στὸ Κιβώριον δὲν εἶναι «προσβάσιμος», λέει ἐνωρίτερον: «Ἡ δέ Κόγχη τοῦ θυσιαστηρίου, ἡ μετάθεσις ἐστι τοῦ Σταυροῦ» [PG 98, 388C]!

  Δηλαδή ἡ Σταύρωσις συμβολίζεται (δὲν εἶναι) στὸ Κιβώριον ἀκριβῶς πάνω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα (τὴν ὁποία περιέκλειε ὡς ἔχουμε πεῖ), καὶ μετατίθεται (καὶ εὑρίσκεται) στὴν Κόγχη τοῦ Βήματος (ὄχι στὸν τοῖχο τῆς Κόγχης, ἀλλά στὸ κέντρον αὐτῆς πίσω ἀπό τὴν Ἁγία Τράπεζα, βλ. Ἁγία Σοφία, Εἰκ.  12) γιὰ νὰ εἶναι «προσβάσιμη», καὶ ὄχι στὴν κορυφὴ τοῦ Τέμπλου ποὺ λέει ὁ Μητρ. Γρηγόριος. Ἄκυρη καὶ αὐτὴ ἡ χωροταξία τοῦ Μητρ. Γρηγορίου.

  

  Ποιός θέλει νὰ γίνει τό κέντρον τῆς Λειτουργίας στὴν θέση τοῦ Χριστοῦ καὶ τοῦ Σταυροῦ του;

  

  Ὅμως, ὁ Ἐσταυρωμένος Χριστός μας εἶναι πανταχοῦ παρών, καὶ τὰ πάντα πληρῶν, δὲν χωροτάσσεται.

Λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: «Τίς οὖν ἐστιν ἡ παραβολή; Ἰδοὺ ἐξῆλθεν ὁ σπείρων τοῦ σπείρειν, φησί. Πόθεν ἐξῆλθεν ὁ πανταχοῦ παρὼν, ὁ πάντα πληρῶν; ἢ πῶς ἐξῆλθεν; Οὐ τόπῳ, ἀλλὰ σχέσει καὶ οἰκονομίᾳ τῇ πρὸς ἡμᾶς, ἐγγύτερος ἡμῖν γενόμενος διὰ τῆς κατὰ σάρκα περιβολῆς.», [PG 57, 467].

Καί, «Περιεπάτει, φησὶν, ὁ Θεὸς ἐν τῷ παραδείσῳ τὸ δειλινόν. Τί λέγεις, εἰπέ μοι, Περιεπάτει ὁ Θεός; Οὐ περιεπάτει ὁ Θεός· πῶς γὰρ ὁ πανταχοῦ παρὼν, καὶ τὰ πάντα πληρῶν; ἀλλὰ τοιαύτην αἴσθησιν ἐνέθηκε τῷ Ἀδὰμ, ἵν' ἑαυτὸν συστείλῃ, ἵνα μὴ διακεχυμένος ᾖ, ἵνα τὸ φυγεῖν καὶ κρυβῆναι μέρος τι τῆς ἀπολογίας προβάληται καὶ πρὸ τῶν ῥημάτων αὐτῶν.», [PG 49, 98].

Σὲ μερικὲς Ἐκκλησίες ὑπάρχουν 3 Ἐσταυρωμένοι στὸ Τέμπλο, 1 Ἐσταυρωμένος πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα τοῦ Ναοῦ, 2 Ἐσταυρωμένοι πίσω ἀπὸ τὶς Ἁγίες Τράπεζες τῶν κλιτῶν, καί ἕνα μεγάλος Ἐσταυρωμένος στὸ κέντρο καὶ ἀριστερά τοῦ Ναοῦ (Ρωσική παράδοσις), συνολικά, 7 Ἐσταυρωμένοι, ὅπως στόν Ρωσικό Καθεδρικό Ναό τῆς Παναγίας, Σάν Φραντσίσκο, ΗΠΑ (Ἅγιος Ἰωάννης Μαξίμοβιτς). Ἐκεῖ ποὺ σταθήσεται ἡ αὐθαίρετη χωροταξία τοῦ Μητρ. Γρηγορίου;

 

Πρέπει νὰ γνωρίζουμε ὅτι,

 

  Οἱ συμβολισμοί καὶ οἱ ἐρμηνείες τῆς Θείας Λειτουργίας καί τοῦ Ναοῦ ἐγράφησαν ἐκ τῶν ὑστέρων ἀπὸ τοὺς Πατέρες, ἀναφέρονται κυρίως στὴν ἐποχὴ ποὺ ἐγράφησαν, καὶ ἔγιναν γιὰ νὰ συμβάλλουν πρωτίστως στὴν Ἱερατική καὶ Λειτουργική μόρφωση τῶν Κληρικῶν τῆς ἐποχῆς τους.

  Δὲν ἔγιναν οἱ συμβολισμοί τῆς Λειτουργίας γιὰ νὰ ἀφαιρέσει ὁ Μητρ. Γρηγόριος ἢ ὁποιοσδήποτε ἄλλος νεόκοπος, τόν Σταυρόν πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα μετά ἀπό 16+ αἰώνες (πού κι αὐτό τό κάνει μέ δική του αὐθαίρετη διαρύθμιση), καὶ νὰ τοποθετεῖ κατηργημένα ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν Ἐκκλησία Σύνθρονα!

  Μερικοί ἔμπλεξαν τοὺς Συμβολισμούς, τόν Χρόνο, καὶ τὴν Πραγματικότητα, κατά τό δοκοῦν, ἀρχῆς γενομένης ἀπὸ τὸν Περγάμου Ἰωάννη Ζηζιούλα,71 γιατὶ ἔτσι ἐξυπηρετεῖται ἡ αὐτοπροβολή τους στὴν Ἐκκλησία.72 Δὲν γνωρίζουν ὅμως ὅτι ὅσο περισσότερο αὐτοπροβάλλονται ἰδίως στὴν Ἐκκλησία (ἔτσι εἶναι ὁ «τύπος τοῦ Πατρός τῶν ὅλων»;), τόσο ὁ κόσμος τοὺς ἀποστρέφεται, καὶ γιὰ αὐτὸ φεύγει κόσμος ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία; Διότι, «μισητὴ ἔναντι Κυρίου καὶ ἀνθρώπων ὑπερηφανία», Σοφ. Σειράχ ιʹ 7.

 

Νομίζουμε, ὅτι ἡ ἀρχή τοῦ Μητρ. Γρηγορίου δὲν εἶναι ὁ Φουντούλης, ἀλλά ὁ Ζηζιούλας.71

 

  Στὸ τέλος τῆς Ἐγκυκλίου του ὁ Μητρ. Γρηγόριος ἐπικαλεῖται τοὺς 3 Ἱεράρχες, ἀπευθυνόμενος «ειδικά σε όλους εσάς τους αδελφούς μας πρόσφυγες με την βαθιά πίστη, που φέρατε και φέρετε αυτήν την ορθόδοξη παράδοση και που εγκατασταθήκατε στην Ελλάδα πριν από 100 χρόνια, για να σας θυμίσω ότι οι πατρογονικές σας κοιτίδες δεν γνώρισαν ποτέ την ύπαρξη του «Εσταυρωμένου της Μ. Παρασκευής» πίσω από την Αγία Τράπεζα», σὲ μιὰ ἀκόμη προσπάθεια νὰ προωθήσει τὴν ἀθεολόγητη καὶ ἀτεκμηρίωτη ἀνιστόρητη ἰστορία του.

 

  Εἰκ.  17. Τέμπλο Ἱεροῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ Ἁγίας Φωτεινῆς Νέας Σμύρνης. Ἐσταυρωμένος πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα.73

  

  Οἱ 3 Ἱεράρχες γράψαμε νωρίτερα (ἕνα μικρὸ δεῖγμα) τί ἀναφέρουν σχετικά μὲ τὸν Σταυρό. Γιὰ παράδειγμα: 

  Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος (329 - 390 μ.Χ.)·

  «Εἰ τις μὴ προσκυνεῖ τὸν Ἐσταυρωμένον,74 ἀνάθεμα ἔστω, καὶ τετάχθω μετὰ τῶν θεοκτόνων», [PG 37, 180].

  «Κρείσσων ἄπορος πορευόμενος ἐν ἁπλότητι αὐτοῦ (μία καὶ αὕτη τῶν παροιμιῶν σοφῶς ἔχουσα), ὁ πένης ἐν λόγῳ καὶ γνώσει, καὶ τοῖς ἁπλοῖς ῥήμασιν ἐπερειδόμενος, καὶ ἐπὶ τούτων ὥσπερ ἐπὶ λεπτῆς σχεδίας διασωζόμενος, ὑπὲρ στρεβλόχειλον ἄφρονα, τὸν ἀποδείξει λόγου θαῤῥοῦντα σὺν ἀμαθίᾳ, καὶ κενοῦντα τὸν Σταυρὸν τοῦ Χριστοῦ, πρᾶγμά τι λόγου κρεῖττον, διὰ τῆς ἐν λόγοις δυνάμεως, ἔνθα τὸ ἀσθενὲς τῆς ἀποδείξεως, τῆς ἀληθείας ἐστὶν ἐλάττωσις», [PG 36, 204].

 

  Εἰκ.  18. Πατριαρχική Λειτουργία στὸν Ἅγιο Νικόλαο στὰ Μύρα τῆς Λυκίας. Ὁ Ἐσταυρωμένος Χριστός τοποθετήθηκε πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα, πάνω στό ἀρχαῖο πολύβαθμο Σύνθρονον.75 Βλ. ἐπίσης, Εἰκ.  2, Εἰκ.  30.

  Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος (349 - 407 μ.Χ.)·

  «Οὗτος [ὁ Σταυρός] ἐν τῇ Ἱερᾷ Τραπέζῃ, οὗτος ἐν ταῖς τῶν Ἱερέων χειροτονίαις, οὗτος πάλιν μετὰ τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ ἐπὶ τὸ Μυστικὸν Δεῖπνον διαλάμπει»,  [PG 48, 826].76

  «Οὐχὶ Παῦλος βοᾷ καθ' ἑκάστην ἡμέραν λέγων, καὶ οὐκ αἰσχύνεται; «Ἡμεῖς δὲ κηρύσσομεν Χριστὸν ἐσταυρωμένον, Ἰουδαίοις μὲν σκάνδαλον, ἔθνεσι δὲ μωρίαν;», [PG 52, 515].

  «Ἂν τοίνυν εἴποι σοί τις τῶν Ἰουδαίων· Τὸν ἐσταυρωμένον προσκυνεῖς74; εἰπὲ φαιδρᾷ καὶ μεγάλῃ τῇ φωνῇ, καὶ γεγηθότι τῷ προσώπῳ· Ναὶ, καὶ προσκυνῶ, καὶ οὐ παύσομαι προσκυνῶν», [PG 52, 839].

 

  Ὁμιλεῖ ἐπίσης ὁ Μητρ. Γρηγόριος, γιὰ τὴ «Λειτουργική [τάχα] αναγέννηση που επιχειρεί εδώ και μία 25ετία τώρα (από το 1999 [ἀπὸ τὸν ἀρχιεπ. Χριστόδουλο δηλαδή]), η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος».

 

Μᾶλλον δὲν ἐπιχειρῆται Λειτουργική τάχα Ἀναγέννηση ἀπό σύνολη τὴν Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος,77, 78 οὔτε φαίνεται νὰ ἔχουν ὅλοι λόγο στὶς «εἰδικές» Συνοδικές Ἐπιτροπές.

 

Ἡ Λειτουργική Κίνηση, τάχα Ἀναγέννηση ἢ Ἀνανέωση, τῷ ὄντι ὅμως Λειτουργική Ἀλλοτρίωση, εἶναι Δυτικόφερτη, Λατινίζουσα καὶ Προτεσταντίζουσα κίνηση (!)79, 80 καὶ ἔχει ἐπιφέρει - ὡς μή ὤφελε - ἤδη συντριπτική ἀλλοίωση στὴν Λατρεία μας, καὶ στὴν Τάξιν τῆς Ἐκκλησίας μας μέ:

τὴν προστεσταντίζουσα ἀντίληψη τῆς Θείας Λειτουργίας, καί ἐν γένει τῆς Θείας Λατρείας,77, 80

τὸν διαρκῆ κλονισμό τῶν κιόνων τῆς ζῶσας Ἱερᾶς Παραδόσεως, γιὰ νὰ περάσουν τὰ δικά τους,81

τὴν ἀφαίρεση τοῦ Ἐσταυρωμένου,58

τὴν ἀφαίρεση τῶν Ἐξαπτερύγων, τοῦ Ἀρτοφορίου,58

τὴν πρὸς τὴν Δύση (πρός τόν λαόν) τέλεση τῆς Λειτουργίας (!) σάν τὸν ἀρχιαιρεσιάρχη Λούθηρο, τούς Λατίνους καί Προτεστάντες,

τὶς ὑπαίθριες Λειτουργίες, στὰ πρότυπα τῶν Λατίνων, Παπικῶν,

τήν ἄτεμπλη, καὶ ἐκτὸς τοῦ Ἱεροῦ Βήματος τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας,

τήν ἐκπόμπευση καί διαπόμπευση τοῦ Μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας, μὲ τὶς Λειτουργίες στὸν Σολέα,

τήν ἐκπόμπευση καί διαπόμπευση τοῦ Μυστηρίου μέ τήν τέλεση «ὑποδειγματικῶν» Λειτουργιῶν, τάχα γιά μαθητές, καί ἀνάρτηση φωτογραφιῶν σὲ ὅλο τὸ διαδίκτυο,

τήν ἐκπόμπευση καί διαπόμπευση τοῦ Μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας μέ τίς κάμερες καί τίς φωτογραφίες μέσα στό Ἱερό Βῆμα, ἀκόμη καὶ φωτογραφίες τῆς τελέσεως τοῦ Μυστηρίου, καὶ τῆς Προσκομιδῆς,

τὴν τέλεση τῶν Μνημοσύνων ἀπό τήν Ὠραία Πύλη στραμμένοι πρός τήν Δύση (πρός τόν λαόν), ὅμως καί τά Μνημόσυνα Προσευχή εἶναι (!)82 καὶ ὁ Ἱερεύς κατὰ παράδοσιν πρέπει νὰ πηγαίνει στὸ τραπέζι τοῦ Μνημοσύνου καὶ νὰ τελεῖ τὴν Ἀκολουθία προσευχόμενος πρός τήν Ἀνατολή,

τὴν τέλεση ὁμοίως τοῦ Ἁγιασμοῦ, καί τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ πρός τήν Δύση (!)

τὴν τέλεση τῆς Ἀρτοκλασίας πρός τήν Δύση (!)

τὴν νεωτεριστικὴ κατασκευὴ τῆς Ὠραίας Πύλης, μὲ πλάτος ...λεωφόρου,83

τὴν τέλεση ἀπαράδοτων Λειτουργιῶν ποὺ δὲν εἶναι τῆς Ἱερᾶς Παραδόσεως τῆς Ἐκκλησίας μας,

τὴν νομιζόμενη Λειτουργία τοῦ Ἰακώβου, ποὺ δὲν εἶναι τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου, ἀλλὰ μᾶλλον τοῦ τέλους τοῦ 4ου μὲ ἀρχές τοῦ 5ου αἰ. μ.Χ., καὶ οἱ Λειτουργίες Ἰακώβου ποὺ τελοῦνται εἶναι «Λειτουργικοὶ αὐτοσχεδιασμοί», 

τὸ χαμηλό Δυτικόφερτο τέμπλο, ἐνῷ ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ποτέ δέν εἶχε χαμηλό Τέμπλο,84

τὸ ἄτεμπλο Βῆμα, στὰ πρότυπα τῶν Λατίνων καὶ τῶν Προτεσταντῶν, βλ. Εἰκ.  9,

τό κατάντημα τοῦ Ἱεροῦ Βήματος κέντρου διερχομένων, φωτογράφων καί ἀσχέτων,

τὴν μὴ ἐγκατάστασιν τῶν πατροπαράδοτων εὐρύχωρων Κιβωρίων περί τῆς Ἁγίας Τραπέζης,85

τά διαρκῶς ἀνοιχτά Βημόθυρα στήν Θεία Λειτουργία καί στίς Ἀκολουθίες,78

τὴν διαρκῶς ἀνοιχτὴ Ὠραία Πύλη, ἀκόμη καί στὴν Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία,78

τὸ ἄνοιγμα τῆς Ὠραίας Πύλης στὴν Ἁγία Ἀναφορά, τὴν ἀθέτηση τῆς Ἀποστολικῆς Παραδόσεως τοῦ Καταπετάσματος δηλ. τοῦ ἀθεάτου τῆς Ἁγίας Τράπεζας στὴν Ἁγία Ἀναφορά,78

τὶς ἔκφωνες διὰ μεγαφώνων Προσευχές τῶν Ἱερέων (ἀντί μυστικῶς), ποὺ δὲν ἀφήνουν τὸν πιστό Λαό νὰ προσευχηθεῖ,86

τὴν ἔκφωνον προσευχήν ἑνὸς Ἱερέως καί οἱ λοιποί Συλλειτουργοὶ νὰ ἀκοῦνε (ποὺ εἶναι ἡ προσευχή τους;),87

τὸν ἔκφωνο Καθαγιασμό τῶν Τιμίων Δώρων (καὶ νὰ μὴν ἀφήνουν τὸν Λαόν νὰ προσευχηθεῖ οὔτε σὲ αὐτὴν τὴν ἱερή στιγμή!), καὶ τὰ Ἀμήν τοῦ Καθαγιασμοῦ στόν Λαό καί στούς Ψάλτες, λές καὶ ἔχουν ὁ Λαὸς καὶ οἱ Ψάλτες Ἱερωσύνη, ...σὰν τοὺς Προτεστάντες· τά Ἀμήν αὐτά εἶναι μόνον τῆς Ἱερωσύνης, τῶν Ἱερέων, καὶ κατ’ οἰκονομίαν τῶν Διακόνων (δεῖτε τό Ἱερατικόν),88

τὸ δασκάλεμα τῶν Ψαλτῶν, νὰ μὴ ψάλλουν τὸ Σὲ ὑμνοῦμεν, νὰ τὸ λένε τροχάδην ἢ μετὰ τὸν Καθαγιασμό, γιὰ νὰ ἀκούγεται ὁ ἔκφωνος Καθαγιασμός (!),

τὴν υἱοθέτηση τοῦ νεωτεριστικοῦ Ἱερατικοῦ τοῦ π. Παπαγιάννη (2002-σήμερα),89 

τὴν συντόμευση τοῦ Ὄρθρου (δηλ. τῆς Κατήχησης), καὶ τὴν ὑπερ-μεγέθυνση τοῦ χρόνου τῆς Λειτουργίας,

τὴν ἐπαναφορὰ τῶν καταργηθέντων Συνθρόνων στὸ Βῆμα, παραμερίζοντας ἀκόμη καί τόν Σταυρό τοῦ Κυρίου ,

τὴν διαρκῆ πρόκληση τῆς προσοχῆς τοῦ Λαοῦ στοὺς Ἱερεῖς,90, 18

τὰ «Ὅλοι μαζί» τῶν ἀοιδῶν, γιὰ νὰ κόβουν τακτικὰ τὴν προσευχή τοῦ πιστοῦ Λαοῦ,18

τὰ πολλὰ καὶ ὑπερπληθῆ Συλλείτουργα, καὶ Ἀρχιερατικά Πολυσυλλείτουργα (μὲ τὶς χιλιάδες φωτογραφίες καί φλάς), καὶ νὰ μένουν ἀλειτούργητοι Ναοί, Ἐνορίες, καὶ Χωριά, καὶ οἱ παππούδες νὰ μένουν ἀλειτούργητοι στὶς Ἐνορίες πού ἔχτισαν μὲ τὸν ὀβολό τους, (πόσες Κυριακές, τόν χρόνο, χρειάζονται γιὰ νὰ ἐλέγξει ὁ Ἐπίσκοπος πῶς τελεῖ τὴν Λειτουργία ὁ κάθε Πρεσβύτερός του, σὲ κάθε ἐνορία, καὶ πατρικῶς νὰ τὸν νουθετήσει ἀναλόγως; Πού ὁ χρόνος τότε γιὰ Ἀρχιερατικά Πολυσυλλείτουργα; )

τὴν συνοδική καταπάτηση τῶν Πρεσβείων Χειροτονίας (ἀπό τό 1929),91 καὶ νὰ βλέπει κανείς νεαρούς «ψιλῷ ὀνόματι» Ἀρχιμανδρίτες νὰ προΐστανται πολιῶν ἐγγάμων Κληρικῶν, ποὺ πρὶν λίγο τοὺς εἶχαν Διακόνους στὴν Ἐνορία τους (!),

τὴν κατάντια τῶν φωτογραφιῶν καί τῶν φλάς στοὺς Ναούς, ῥιπές φωτογραφιῶν σὲ κάθε κίνηση τοῦ Ἀρχιερέως, σὲ σημεῖο νὰ διερωτῶνται οἱ πιστοί· τὰ Συλλείτουργα, ἀκόμη καί οἱ ἐπισκέψεις στό Ἅγιον Ὄρος, γίνονται γιὰ τὶς φωτογραφίες, καὶ τὴν ἀνάρτησή τους στὰ εἰδησεογραφικά πρακτορεία;

τὸ «ἄδειασμα» τῶν Ψαλτῶν στοὺς τοίχους τῆς Ἐκκλησίας ἀπὸ τὸ κεντρικὸν κλῖτος ποὺ εἶναι ἡ Παράδοσις, γιὰ νὰ γίνει «εὐάερος» ὁ Σολέας,92

τὴν μίξη ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν στὰ κλίτη τοῦ Ναοῦ, καὶ στὸν Ναόν ἐν γένει,

τὴν προώθηση ψαλμωδίας ἀπό τόν Λαό, γιὰ νὰ μὴν ἔχουμε ἀνάγκη τούς κανονικούς Ψάλτες, καί νά μήν εὐχαριστιέται κατανυκτική Ψαλμωδία ὁ πιστός Λαός ἀπὸ τοὺς Ψάλτες,

τὴν χειροθεσία Ἀναγνώστριας, Ψάλτριας, ...ἀπό πού; Κανένα Ὀρθόδοξο Εὐχολόγιον, καὶ ἀπὸ τὰ ἀρχαῖα χρόνια, δὲν ἀναφέρει χειροθεσία Ἀναγνώστριας, Ψάλτριας,

τὶς γυναῖκες Πρωτοψάλτες,93 καὶ τοὺς γυναικείους Χορούς στὶς Ἐνορίες,94 κτλ., 

τοὺς μικτούς Χορούς (ἄνδρες μέ γυναῖκες),95, 93

καὶ συνεχίζει ἀκάθεκτη ἡ Λειτουργική τάχα Ἀναγέννηση, καὶ οἱ προωθητές της, πρὸς Διακόνισσες, Ἱέρειες, καὶ ὅτι ἄλλο... .96

 

Σημειωθήτω ὅμως ὅτι πολλοὶ Ἱεράρχες καὶ Κληρικοὶ καὶ Γέροντες ἀκόμη, ἔχουν (εἶχαν) παρασυρθεῖ ἀπὸ τοὺς Λειτουργικούς τάχα Ἀναγεννητές, στὰ παραπάνω θέματα, ἐδώ καί 100+ χρόνια, εἴτε ἐν τῷ πρωΐμῳ ἐνθουσιασμῷ τους, εἴτε μεθοδικά, εἴτε ἐν ἀγνοίᾳ τους καλῇ τῇ πίστει.

 

Ἀλλοῦ ὁ Μητρ. Γρηγόριος λέει τὰ ἑξῆς: «Συμπέρασμα: Σε όλο τον κόσμο εκτός της Ελλάδος, οι Ορθόδοξοι δεν έχουν καθόλου αυτήν την πρακτική. Και όλοι οι Ορθόδοξοι ανά την Οικουμένη απορούν και αναρωτιούνται (sic), γιατί να έχουμε τον «Εσταυρωμένο της Μ. Παρασκευής» πίσω από την Αγία Τράπεζα στον Ελλαδικό χώρο; Εμείς υπήρξαμε οι διδάξαντες την Ορθόδοξη παράδοση σε όλους τους αδελφούς Ορθοδόξους πάντοτε και παντού, και εμείς οι ίδιοι εδώ στην Ελλάδα την αθετήσαμε, κάνοντας το αντίθετο από αυτό που διδάξαμε…».58

 

  Νομίζουμε ὅτι ὁ μοναδικός ποὺ κἂν ἀναρωτιέται πρέπει νά εἶναι ὁ Μητρ. Γρηγόριος.

  

  Τὰ παραπάνω τοῦ Μητρ. Γρηγορίου δὲν εἶναι ἡ ἀλήθεια, καὶ θὰ τὸ δοῦμε παρακάτω μὲ φωτογραφικά τεκμήρια.

  

  Ἡ γάγγραινα τῆς Δυτικόφερτης Λειτουργικῆς τάχα Ἀναγεννήσεως ἔχει ἐξαπλωθεῖ σὲ ὅλο τὸν κόσμο, σὲ ὅλη τὴν Ὀρθοδοξία, σὲ ὅλες τὶς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, ὁπότε ἔχουν ἀφαιρεθεῖ Σταυροί, μάλιστα ἀντιγράφοντας τούς Παπικούς ὅπως θά δοῦμε ἀργότερα, πρίν ἀπὸ τὸν Μητρ. Γρηγόριο, ἰδίως σὲ Μητροπόλεις ἄλλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν. Ὅμως αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι αὐτὴ ἦταν ἡ Παράδοσις τῆς Ἐκκλησίας, οὔτε σημαίνει ὅτι ἔτσι ἔχουν τὰ πράγματα παντοῦ, ὅπως λέει ὁ Μητρ. Γρηγόριος ὅτι τάχα «σε όλο τον κόσμο εκτός της Ελλάδος, οι Ορθόδοξοι δεν έχουν καθόλου αυτήν την πρακτική». Ἀποδείξαμε στὰ προηγούμενα ὅτι ὑπῆρχε Σταυρός πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα ἀπὸ τὰ ἀρχαῖα χρόνια, καί παρακάτω δείχνουμε φωτογραφικό ὑλικό ποὺ καταρρίπτει τούς ἰσχυρισμούς τοῦ Μητρ. Γρηγορίου.

  Τό θέμα εἶναι πόσοι θὰ κρατήσουν τὴν Πίστη, τὴν Παράδοση!

Παρακάτω ἔχουμε φωτογραφία ἀπό τὴν Φινλανδία, ἀπό τόν Ἱερὸ Ναὸ τῆς Ἁγίας Τριάδος τοῦ Ἐλσίνκι (Ρωσσικῆς παραδόσεως, ἀνήκουσα στὴν Ἐκκλησία τῆς Φινλανδίας), στίς 25 Μαρτίου τοῦ 2014, μὲ φιλοξενούμενον τὸν Μητροπολίτη Ταλλίνης καί πάσης Ἐσθονίας Στέφανον. Στὴν φωτογραφία αὐτή τοῦ 2014, φαίνονται 3 Ἐσταυρωμένοι!

Καί ἄλλες φωτογραφίες μὲ τὸν Ἐσταυρωμένο Χριστό μας στὴν Ἁγία Τράπεζα, ἀπό διάφορους Ὀρθόδοξους Ναούς στόν Κόσμο καὶ στὴν Ἑλλάδα.

 

  Εἰκ.  19. Ἱερὸς Ναὸς τῆς Ἁγίας Τριάδος τοῦ Ἐλσίνκι, μὲ τὸν Μητροπολίτη Ταλλίνης καί πάσης Ἐσθονίας Στέφανον, στίς 25 Μαρτίου τοῦ 2014. Φαίνονται 3 Ἐσταυρωμένοι, καί στήν Ἁγία Τράπεζα. Φωτ. ΠΔΠ, 2014.

  Εἰκ.  20. Καθεδρικός Ναὸς τοῦ Ἐλσίνκι, Uspenski Cathedral. Ἐσταυρωμένος στὴν Ἁγία Τράπεζα (2020).

  Εἰκ.  21. Ἱερός Ναός Γενεσίου τῆς Θεοτόκου τοῦ Ἰστορικοῦ Ναυπλίου (16ος αἰ.). Δύο Ἐσταυρωμένοι. Ἱερόν Κιβώριον (τοῦ 1877) μὲ Παραπετάσματα.97

  Εἰκ.  22. Ρουμάνικος Καθεδρικός Ναός, Κλίβελαντ, Ὀχάϊο, ΗΠΑ. Ἐσταυρωμένος στὴν Ἁγία Τράπεζα (2020).

  Εἰκ.  23. Καθεδρικός Ναός Σόφιας Βουλγαρίας. Λειτουργεῖ ὁ Πατριάρχης Βουλγαρίας Νεόφυτος (2017). Σταυρός στὴν Ἁγία Τράπεζα.

  Εἰκ.  24. Ἑλληνικός Ναός Ἁγίου Δημητρίου, Τζαμάϊκα, Νέα Ὑόρκη, ΗΠΑ. Ἐσταυρωμένος πίσω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα, καί Σύνθρονον πίσω ἀπό τόν Ἐσταυρωμένον. Φωτ. ΠΔΠ, 2017.

  Εἰκ.  25. Πατριαρχεῖον Ἰεροσολύμων, Ἱερά Μονή Τιμίου Προδρόμου στήν Ὀρεινή (Ἐν Καρέμ), Ἐσταυρωμένος πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα, 7/7/2024.98

  Εἰκ.  26. Σέρβικη Ἐκκλησία Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, Fair Oaks, ΗΠΑ.  Μεγάλος Ἐσταυρωμένος πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα, 2015. 

  Εἰκ.  27. Ρωσικός Καθεδρικός Ναός τῆς Παναγίας, Σάν Φραντσίσκο, ΗΠΑ (Ἅγιος Ἰωάννης Μαξίμοβιτς). Ἐσταυρωμένος πίσω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα. Φωτ. ΠΔΠ 2024.

  Εἰκ.  28. Ρωσικός Καθεδρικός Ναός τῆς Παναγίας, Σάν Φραντσίσκο, ΗΠΑ (Ἅγιος Ἰωάννης Μαξίμοβιτς). Ἐσταυρωμένος πίσω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα τοῦ ἀριστεροῦ κλίτους, καί 3 Σταυροί ψηλά στό Τέμπλο. Φωτ. ΠΔΠ 2024. 

  Εἰκ.  29. Ρωσικός Καθεδρικός Ναός τῆς Παναγίας, Σάν Φραντσίσκο, ΗΠΑ (Ἅγιος Ἰωάννης Μαξίμοβιτς). Ὑπερμεγέθης Ἐσταυρωμένος στὸν κυρίως Ναό στὰ ἀριστερά. Μπροστά ἡ Ἁγία Τράπεζα τοῦ ἀριστεροῦ κλίτους. Φωτ. ΠΔΠ 2024.

  Στόν Παλαιοχριστιανικό Ναό τῆς Παναγίας Ἑκατονταπυλιανῆς (Καταπολιανῆς) στήν Πάρο, ὁ Ἐσταυρωμένος Χριστός πίσω ἀπό τὴν Ἁγία Τράπεζα, καί μπροστά ἀπό τό ἀρχαῖο πολύβαθμο Σύνθρονον.

  Εἰκ.  30. Παλαιοχριστιανικός Ναός τῆς Παναγίας Ἑκατονταπυλιανῆς, Πάρος. Ὁ Ἐσταυρωμένος Χριστός πίσω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα, καί μπροστά ἀπό τό ἀρχαῖο πολύβαθμο Σύνθρονον. Φωτ. ΠΔΠ, 2019.

  Καί στούς Παλαιορώσσους ποὺ κρατᾶνε τὴν ἀρχαῖα Παράδοση τῆς Κωνσταντινουπόλεως, βλέπουμε τόν Ἐσταυρωμένο πίσω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα.

  Εἰκ.  31. Παλαιορώσσοι. Ἐσταυρωμένος πίσω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα, 2017.

 

Ἂς δοῦμε καὶ τὴν Παράδοση τοῦ Ἁγίου Ὄρους.

  Εἰκ.  32. Ἁγιορείτικη Παράδοση. Ἱερά Μονή Ζωοδόχου Πηγῆς, Μοναστῆρι τοῦ γ. Ἐφραῖμ στὴν Καλιφόρνια τῶν ΗΠΑ. Ἐσταυρωμένος πίσω ἀπό τὴν Ἁγία Τράπεζα (ἡ ἄνω φωτογραφία εἶναι τήν περίοδο τοῦ Πάσχα γιὰ αὐτὸ εἶναι μόνος ὁ Σταυρός). Φωτ. ΠΔΠ 2024.

  Εἰκ.  33. Ἁγιορείτικη Παράδοση. Ἱερά Μονή Ἁγίου Μεγάλου Ἀντωνίου, Ἀριζόνα, ΗΠΑ. Μοναστῆρι τοῦ γ. Ἐφραῖμ. Ἐσταυρωμένος πίσω ἀπό τὴν Ἁγία Τράπεζα. Ἀρχιερατική Λειτουργία, 19/1/2020.

  Εἰκ.  34. Ἅγιον Ὄρος, Ἱερά Σκήτη, Βίγλα. Ἐσταυρωμένος πίσω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα. Φωτ. ΠΔΠ, 2024.

  Εἰκ.  35. Ἅγιον Ὄρος, Ἱ. Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, Σταυρός πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα, 11/1/2010. 99

 

  «Κατά τόν ιβ' (12ον) αἰῶνα ὁ Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας Μάρκος Γ', μεταβάς εἰς Κωνσταντινούπολιν, ἐζήτησε νά τελέσῃ τήν συνήθη [;]100 αὐτῷ Λειτουργίαν τοῦ ἁγ. ’Ιακώβου, ἀλλ’ ἠμποδίσθη» (Ἀθηνῶν Χρυσόστομος, 1937). Τέτοιαν ἀκρίβειαν εἶχαν οἱ Πατέρες στὴν Παράδοσιν!

Ποὺ ἀκούστηκε Πατέρες Ἁγιορείτες ἡ τέλεση καί διάδοση ἀπαράδοτων Λειτουργιῶν, ὅπως ἡ νομιζόμενη τοῦ Ἰακώβου, στό παραδοσιακόν Ἅγιον Ὄρος;

  «Ἡ Ἐκκλησία ὡς παρέλαβεν», λέει τό Συνοδικόν τῆς Ὀρθοδοξίας.

 

  Ἄρα ὁ Μητρ. Γρηγόριος πού λέει «σε όλο τον κόσμο εκτός της Ελλάδος, οι Ορθόδοξοι δεν έχουν καθόλου αυτήν την πρακτική», δὲν ἔχει δίκαιο. 

  Ἡ Λατινίζουσα Λειτουργική τάχα Ἀναγέννηση, ἔχει βγάλει τόν Σταυρό καί ἐκτὸς Ἑλλάδος φυσικά, ἀλλά ἀκόμη ὑπάρχει ὁ Ἐσταυρωμένος ἢ ὁ Σταυρός πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα, στὸν κόσμον ὅλον, ὅπως εἴδαμε.

 

Αὐτὸ δεικνύει ὅτι ἡ Λειτουργική τάχα Ἀναγέννηση δὲν ἔχει δράσει, δὲν ἔχει εἰσχωρήσει καθολικά. Ἀκόμη στέκουν Ἱερεῖς, Μοναχοί, Λαός, στήν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας!

 

Οἱ Χριστιανικές ὀργανώσεις πού ἀναφέρει, «Ζωή», «Σωτήρ», ποὺ τάχα λέει ὅτι ἐνίσχυσαν τὸν Ἐσταυρωμένο, πρέπει νὰ γνωρίζει ὅτι αὐτὲς οἱ ὀργανώσεις εἶναι μᾶλλον μὲ τὸ μέρος τῆς Λατινίζουσας καὶ Προτεσταντίζουσας Λειτουργικῆς τάχα Ἀναγέννησης (μαζί του δηλαδή), ἐξ οὗ καὶ ὁ ἰδρυτής τους ὁ Παναγιώτης Τρεμπέλας μὲ τοὺς νεωτερισμούς του, ποὺ ὁλόκληρη Ἐγκύκλιο ἔβγαλε γιὰ αὐτὸν καὶ τὴν ὀργάνωσή του καὶ ὅσους παρέσυραν ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τό 1956,101 εἰς ὦτα μὴ ἀκουόντων βέβαια.

Αὐτή ἡ Ἐγκύκλιος βρισκόταν στὰ Δίπτυχα, καί σὲ κάθε σχεδὸν Ἱερατικόν τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας ἀπό τό Ἱερατικόν τοῦ 1962 μέχρι καί τό Ἱερατικόν τοῦ 2000! Εἰς ὄμματα μὴ ἀκουόντων.

 

  Φαίνεται ὅτι τὸ πρόβλημα τοῦ Καθηγητοῦ καὶ Μητροπολίτου Περιστερίου Γρηγορίου (καὶ λοιπῶν) δὲν εἶναι μόνον ὁ Ἐσταυρωμένος, ἀλλά εἶναι καὶ ὁ Σταυρός τόν ὁποῖον δὲν φαίνεται νὰ θέλει νὰ τὸν βλέπει οὔτε χωρὶς τὸν Ἐσταυρωμένο πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα (θέλει τοὺς Σταυρούς, ἀκόμη καὶ τὰ Ἐξαπτέρυγα – ποὺ τοὺ κόβουν κι αὐτὰ τὴν θέα πρὸς δυσμάς - στὸ σκευοφυλάκιον τοῦ Ναοῦ).102 Ὁ Σταυρός εἶτε μεταλλικός, εἴτε μὲ τὸν Ἐσταυρωμένο Χριστό μας, ὅμως, πάντοτε δέσποζε καὶ συνεχίζει νὰ δεσπόζει πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα ὅπως εἴδαμε σὲ αὐτὸ τὸ ἄρθρο. 

 

Γιατί ὅμως ἐκπλήσεστε μὲ τὴν ἀφαίρεση τοῦ Ἐσταυρωμένου;

       

  Αὐτὰ δὲν εἶναι οὔτε ἡ ἀρχή, οὔτε τό τέλος

  τῶν δοκιμασιῶν τῆς Ἱερᾶς Παραδόσεως τῆς Ἐκκλησίας μας.103

  

  Εἶναι γνωστόν βέβαια, ὅτι ἡ ἀφαίρεσις τοῦ Σταυροῦ καὶ τοῦ Ἐσταυρωμένου καὶ τῶν Ἐξαπτερύγων, αὐτὰ τὰ διατάσσουν καὶ τὰ κάνουν καὶ ἄλλοι πρὶν ἀπό τόν Μητρ. Γρηγόριον,104 καὶ τὰ κάνουν στὴν νομιζόμενη Λειτουργία τοῦ Ἰακώβου, καί σέ νεόκοπες θεατρινίστικες «ὑποδειγματικές» Λειτουργίες.105 Ἁπλῶς τώρα θέλουν νὰ τὰ κάνουν σὲ μόνιμη βάση, καὶ στὶς Λειτουργίες τῆς Παράδοσης, καί γιὰ αὐτὸ βιάζονται.

  

  Γιὰ παράδειγμα, ὁ Ἀριστείδης Πανώτης, μὲ Πατριαρχικά Γράμματα καὶ ἀπὸ τὰ τέσσερα (4) Ὀρθόδοξα Πατριαρχεία ἐπευλογούντων τὴν ἔκδοσίν του, γράφει:

  

  «Στόν ἱερό ναό γίνονται οἱ ἀκόλουθες διαμορφώσεις [sic].

  

  Μέσα στό ἅγιο Βῆμα:

 

 

  α) Ἀπό τήν ἁγία Τράπεζα ἀπομακρύνονται τά πάντα [!], ἐκτός ἀπό τό ἀντιμήνσιο καί τά δύο κηροπήγια μέ λαμπάδες «ἐκ μελισσίου κηρίου» [πάλι καλά]. Ἐλευθερώνεται ἡ ἀνατολική πλευρά της ἀπό τόν Τίμιο Σταυρόν [!] καί τά Ἐξαπτέρυγα [!] καί τοποθετεῖται ἐκεῖ ὑποπόδιο γιά τόν Προστῶτα λειτουργό. Σέ περίπτωση πού ἡ Ὠραία Πύλη εἶναι στενώτερη [γιὰ αὐτὸ πλέον κάνουν τίς Ὠραίες Πύλες ... μὲ πλάτος λεωφόρων]106 καί ἡ ἐπικοινωνία τοῦ Ἱερέα μέ τό λαό δυσχερής [sic], τοποθετείται στόν σολέα ἐπάνω σέ κάποιο βάθρο ξύλινη Τράπεζα, μέ λειψανοθήκη καί εἰλητό ἢ ἀντιμήνσιο μετά ἱερῶν λειψάνων».107

  Εἰκ.  36. Ἀριστείδη Πανώτη, Λειτουργικόν Ἱεροσολύμων. Ἀθῆναι 2000.107

  

Κάνουν δηλαδή, ὅτι οἱ Λατίνοι καὶ οἱ Προτεστάντες, ποὺ θὰ δοῦμε ἀργότερα.124

 

  Εἰκ.  37. Παραδοσιακό Τέμπλο μὲ στενὴ Ὡραία Πύλη νὰ θυμίζει τὴν στενὴ πύλη καὶ τεθλιμμένη ὁδὸ τὴν ἀπάγουσα εἰς τὴν ζωήν. Ἱερὸς Ναὸς Παναγίας Γρηγορούσας Πύλης Ἀγορᾶς (Μοναστηράκι).108 Διακρίνεται καὶ ὁ Ἐσταυρωμένος πίσω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα.

  

  Διὰ μερικὰ ἀπὸ τὰ θεολογικά λάθη τοῦ Μητρ. Γρηγορίου στὴν ἐν λόγῳ Ἐγκύκλιο,58 ἀπάντησε ὁ πολιὸς Ἱεράρχης τῶν Κυθήρων Σεραφείμ μὲ θεολογική του μελέτη· «Μέ ἁγίαν τόλμην καί ἀρετήν ἐπαναφέρατε, Σεβασμιώτατε, «ἕως ἡμέρα ἐστίν» τόν Ἐσταυρωμένον εἰς τόν Θρόνον Του, ὄπισθεν τῆς Ἁγίας Τραπέζης, εἰς ἀπέραντον χαράν καί εὐφροσύνην τῶν Ὀρθοδόξων καί εἰς ἀπογοήτευσιν καί καταισχύνην τῶν κακοδόξων (καί δή τῶν «μαρτύρων τοῦ Ἰεχωβᾶ», οἱ ὁποῖοι τώρα τρίβουν τάς χεῖρας των ἀπό δαιμονικήν χαράν, καί λοιπῶν πεπλανημένων).»109

  Ἀξίζει ὅλοι οἱ Ὀρθόδοξοι νὰ διαβάσουν τὴν μελέτη αὐτὴ τοῦ Μητρ. Κυθήρων Σεραφείμ.

 

  Νὰ προσθέσουμε στὴν θεολογική μελέτη τοῦ Μητρ. Σεραφείμ, ὅτι ὁ Σταυρός μαρτυρεῖται πολὺ ἐνωρίτερον τοῦ 13ου αἰῶνος, ἤδη ἀπὸ τὸν 4ον-6ον αἰῶνα, βλ. τὶς προηγούμενες ἀναφορές στὸ παρὸν ἄρθρο, Ἅγιος Γεώργιος Ῥοτόντα, Ἁγία Σοφία Ἰουστινιανοῦ, βλ. σσ. 12-21, καὶ κυρίως τὸ ἄρθρο τῆς κας. Κακαδιάρη,55 καὶ τοῦ κ. Ἰωάννου Λίτινα,56 χωρὶς φυσικὰ νὰ σημαίνει ὅτι δὲν ὑπῆρχε ἐνωρίτερον τοῦ 4ου-6ου αἰ. Σταυρός στὴν Ἁγία Τράπεζα. Ἁπλῶς οἱ μαρτυρίες φθάνουν μέχρι ἐκεῖ (μέ τά σημερινά δεδομένα).

  

  Φαίνεται ὅτι ὁ Σταυρός εἶναι ἐνοχλητικός γιὰ μερικοὺς Ἐπισκόπους καί Ἱερεῖς, καὶ προτιμᾶται ἡ ἀποβολή του, καὶ τὸ «καθάρισμα» τῆς Ἁγίας Τράπεζας,107 γιὰ νὰ μπεῖ ὁ θρόνος τοῦ Ἐπισκόπου, ποὺ ἡ ἴδια ἡ Ἐκκλησία ἐν τῇ σοφίᾳ της τὸν εἶχε καταργήσει, καὶ γιὰ νὰ ἀγναντεύει ὁ Ἐπίσκοπος τόν Σολέα στὰ Ἀναγνώσματα, γιά 5-10 λεπτά, καί ὁ Λαός (ὄχι αὐτὸς ποὺ εἶναι στὰ κλίτη) ἀλλὰ αὐτός ποὺ (ὅποτε) εἶναι μπροστὰ ἀπὸ τὴν Ὠραία Πύλη, στὴν θέση τοῦ Χριστοῦ νὰ βλέπει τόν Ἐπίσκοπο γιά λίγο στό Σύνθρονον. 

  

  Δεῖτε γιὰ παράδειγμα στὴν παρακάτω εἰκόνα, τὴν Παναγία Ἑκατονταπυλιανή στὴν Πάρο. Ἐσταυρωμένος πίσω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα, καὶ τεράστιος Ἐσταυρωμένος πάνω στό Τέμπλο. Ἐπίσης, Ἀρχαῖο πολύβαθμο Σύνθρονο. 

  

  Τί νὰ δεῖ ὁ Ἐπίσκοπος ἀπό τό Σύνθρονον, βλ. Εἰκ.  38, καί Εἰκ.  30, κατὰ τὴν διάρκεια τῶν Ἀναγνωσμάτων, καὶ μέ παραπετάσματα Κιβωρίου, ἀκόμη καὶ νά’ναι στό τελευταῖο σκαλοπάτι τοῦ ἀρχαίου πολύβαθμου Συνθρόνου;110 Θὰ δεῖ τὸν Λαόν στὸ κήρυγμα ἀπό [τόν Ἄμβωνα ἢ] τὴν Ὠραία Πύλη τοῦ Τέμπλου, καί στὶς εὐλογίες. 

 

  Καί σήμερα ποὺ ὁ Ἀρχιερεύς κάθεται στόν θρόνον του, στόν Σολέα, καὶ δὲν ἔχει κανένα ἀπολύτως ἐμπόδιο (!) δὲν ἀγναντεύει τόν Λαόν (!), ἀλλά προσεύχεται καί αὐτός πρὸς Ἀνατολάς! Βλ. Εἰκ.  7. 

  

  Ἡ ἐπαναφορά τοῦ κατηργημένου ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν Συνθρόνου, δυστυχῶς εἶναι Ματαιότης, ματαιοτήτων!

 

  Εἰκ.  38. Παναγία Ἑκατονταπυλιανή, Πάρος. Ἐσταυρωμένος πίσω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα, καὶ ὑπερμεγέθης Ἐσταυρωμένος πάνω στό Τέμπλο. Ἀρχαίο πολύβαθμο Σύνθρονο. Τί νὰ δεῖ ὁ Ἐπίσκοπος ἀπό τό Σύνθρονον, καὶ μὲ τὰ παραπετάσματα τοῦ Κιβωρίου, καί γιατί νὰ ἀγναντεύει ἀντί νὰ προσεύχεται; Θὰ δεῖ τὸν Λαόν στὸ κήρυγμα ἀπό [τόν Ἄμβωνα ἢ] τὴν Ὠραία Πύλη τοῦ Τέμπλου, καί στὶς εὐλογίες. Βλ. ἐπίσης, Εἰκ.  30. Φωτ. ΠΔΠ 2019.

 

Ἀλλὰ καί πρίν τό συμπαγές Τέμπλο, ὑπῆρχε Καταπέτασμα ποὺ ἔκλεινε, στό φράγμα τοῦ Βήματος, τὸ ὁποῖον σιγά-σιγά ἐξελίχθηκε στό Τέμπλο, ὑπῆρχε καί τό Ἱερόν Κιβώριον,111 ποὺ ἔκλειναν τὴν θέα ἐπί τό πλεῖστον.

  «πρεσβυτέροις δέ φημι, πεπίστευται τὸ θυσιαστήριον, καὶ τὰ ἔσω τοῦ καταπετάσματος», Ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας (370-444 μ.Χ.), [PG 68,848]112

  «Καὶ εἴσω δὲ αὐτὸν τῶν θείων παραπετασμάτων ἔνθα καθῆστο κελεύσας γενέσθαι», Θεοδωρήτου Κύρου γιὰ τὸν Μέγα Βασίλειο.113

  «πρὶν ἰδεῖν τὰ παραπετάσματα ἀναστελλόμενα», «ὅταν ἴδῃς ἀνελκόμενα τὰ Ἀμφίθυρα», Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου.114

 

(α) Ἀρχαῖον Καταπέτασμα (ἕως 5ος αἰ. μ.Χ.): Ἅγιος Μακάριος Ἱεροσολύμων (+335), Ἐπιστολὴ στοὺς Ἀρμενίους, «ὁ λαὸς ἔξω τοῦ καταπετάσματος, καὶ οἱ κατηχούμενοι στὶς ἐξωτερικὲς θύρες νὰ ἀκοῦνε»,115 

Ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας (370-444 μ.Χ.), [PG 68,848], «πρεσβυτέροις δέ φημι, πεπίστευται τὸ θυσιαστήριον, καὶ τὰ ἔσω τοῦ καταπετάσματος»· εἶναι πιθανότατο ἀπό ἐνωρίς νὰ ὑπῆρχαν κεντημένες Ἁγιογραφίες ἢ Βιβλικές παραστάσεις στὸ Καταπέτασμα· 

τὸ κεντρικὸ Ἀναλόγιον ἦταν τό ἀρχαῖον ποὺ ἐξελίχθηκε στὸν κεντρικόν Ἄμβωνα,

 

(β) Ἐκδοχή-Προσέγγιση ἐξελίξεως τοῦ Καταπετάσματος (4ος-6ος αἰ. μ.Χ.)· 

τὰ δύο ἄκρα Ἀναλόγια (ἐντὸς τοῦ Σολέα) εἶναι τῆς ἀντιφωνήσεως ποὺ εἰσῆλθε στὴν Ἐκκλησία τόν 4ον αἰ..

 

(γ) Ἐκδοχή-Προσέγγιση ἐξελίξεως τοῦ Καταπετάσματος (5ος-6ος αἰ. μ.Χ.)· στὴν Ἁγία Σοφία τοῦ Ἰουστινιανοῦ, τὰ μετακιόνια Καταπετάσματα τοῦ Τέμπλου εἶχαν κεντημένες (ἔγχρωμες προφανῶς) Ἁγιογραφίες.

 

  Εἰκ.  39. Ἐκδοχή-Προσέγγιση ἐξελίξεως τοῦ Καταπετάσματος (Τέμπλου, Εἰκονοστασίου, Φράγματος τοῦ Βήματος), youtu.be/S2YdJFBxo8g.116

 

  Ὁ Μητρ. Γρηγόριος κενὸς τεκμηριωμένων ἁγιοπατερικῶν θέσεων, δὲν παραλείπει νὰ στολίσει Ὀρθοδόξους Χριστιανοὺς μὲ ταμπέλες117 ὅπως «Ἐσταυρωμενολάτρες», «ἄνθρωποι χαμηλοῦ ἐπιπέδου», «πιστοί μὲ φονταμενταλιστικά ἰδιώματα», «Φονταμενταλιστές Ἐσταυρωμενολάτρες», «φανατικοί Χριστιανοί» (ἀναφερόμενος στοὺς ἰουδαΐζοντες Χριστιανούς, καὶ ὄχι στοὺς Ἕλληνες Χριστιανούς), ρίχνοντας καί διάφορες «φωτοβολίδες» ὅπως, «νεοπλατωνικά», «παραλήρημα πίστεως ... ἀρειανικοῦ τύπου», «αἵρεση τοῦ Ἀρειανισμοῦ», «Νεστοριανισμός».

 

Ἀπό τό 1999 (σύμφωνα μέ τό βιογραφικό του) ποὺ ἄρχισε νὰ συμμετέχει σὲ Μικτὲς Ἐπιτροπὲς Διαλόγου μὲ Αἱρετικούς, φαίνεται ἔχει ἀποκτήσει μιὰ ἐξοικίωση μὲ τὶς Αἱρέσεις. Καλό θὰ ἦταν νὰ γνωρίζαμε σὲ αὐτὰ τὰ χρόνια, πόσοι ἀπ’ αὐτοὺς ποὺ συζητάει ἀσπαστήκανε τὴν Ὀρθοδοξία; Στὴν φωτογραφία παρακάτω, ὁ Μητρ. Γρηγόριος μετὰ τὴν λήξιν τοῦ Δια-Αἱρετικοῦ Συμποσίου ποὺ διοργάνωσε (μέ τί Σωρό χρήματα διοργανώνονται αὐτὰ τὰ συνέδρια;)118 Ὁ Καθηγητής καί Μητροπολίτης Γρηγόριος Παπαθωμᾶς, μὲ τὸ γνωστικό ἀντικείμενο τοῦ «Κανονικοῦ Δικαίου»119 θὰ πρέπει νὰ γνωρίζει ὅτι δὲν ὑπάρχει Δια-χριστιανικό Συνέδριο / Συμπόσιο μετὰ τῶν Ἀρμενίων, Καθολικῶν, Προτεσταντῶν, κτλ., ἀλλά ὑπάρχει Δια-αἱρετικόν τοιοῦτον. Ἀπλούστατα ἐπειδὴ κακοδοξοῦν καὶ δὲν ὀρθοδοξοῦν. Βέβαια αὐτοί δικαίωμά τους εἶναι νὰ αὐτο-ἀποκαλοῦνται Χριστιανοί ἢ ὅπως θέλουν, ἀλλὰ ἐμεῖς γνωρίζουμε ὅτι Χριστιανός εἶναι κατά τήν ἰστορική καὶ κανονικὴ ἀκρίβεια τῆς Ἐκκλησίας, μόνο αὐτὸς ποὺ ὀρθο-δοξεῖ.

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, λέει: «Ὁ Χριστιανισμὸς καὶ τὸ τῆς τῶν δογμάτων ὀρθότητος καὶ πολιτείαν ὑγιαίνουσαν ἀπαιτεῖ», PG 59, 164.

Καί Οἰκουμενικές Σύνοδοι, καί ἄλλοι Ἅγιοι λένε παρομοίως,120, 121

 

  Εἰκ.  40. Τό Δια-Αἱρετικό Συμπόσιο τοῦ Μητρ. Γρηγορίου (πῆρε ἄδεια ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο;)122, 123

Στὴν Ἐγκύκλιό του ὁ Μητρ. Γρηγόριος «καταφέρεται» ἐνάντια στὶς δῆθεν Λατινικές καὶ Προτεσταντικές πρακτικές τοῦ Ἐσταυρωμένου ποὺ τελικὰ ἀπεδείχθησαν ἀναληθεῖς θέσεις του.

 

  Ὅμως γιὰ τὴν ἀφαίρεση τοῦ Σταυροῦ ποὺ ἐπιχειρεῖ, πρέπει νὰ γνωρίζει ὅτι οἱ Λατίνοι τὸν πρόλαβαν, καὶ οὐσιαστικά ὁ Μητρ. Γρηγόριος καὶ ὅσοι πράττουν τὰ ἴδια, ἀκολουθοῦν κατὰ πόδας τούς Λατίνους λειτουργικούς τάχα ἀναγεννητές στὴν ἀφαίρεση τοῦ Σταυροῦ! 

  

  Ὅτι οἱ Λατίνοι ἀφαίρεσαν πρώτοι τὸν Σταυρό, τό λέει ὁ Πάπας Βενέδικτος ὁ 16ος (Joseph Alois Ratzinger, 1927-2022), ἐλέγχοντάς τους:124

 

  Moving the altar cross to the side to give an uninterrupted view of the priest is something I regard as one of the truly absurd phenomena of recent decades. Is the cross disruptive during Mass? Is the priest more important than the Lord? This mistake should be corrected as quickly as possible; it can be done without further rebuilding.

  

  Μτφ. «Τὴν μετακίνηση τοῦ Σταυροῦ τῆς Ἁγίας Τραπέζης στὸ πλάϊ, γιὰ νὰ δώσει μιὰ ἀδιάκοπη θέα τοῦ Ἱερέα, εἶναι κάτι ποὺ θεωρῶ ὡς ἕνα ἀπό τά πραγματικά παράλογα φαινόμενα τῶν τελευταίων δεκαετιῶν. Εἶναι ὁ Σταυρός ἐνοχλητικός κατά τή διάρκεια τῆς Λειτουργίας; Εἶναι ὁ Ἱερέας [ἢ ὁ Ἐπίσκοπος] πιὸ σημαντικός ἀπό τόν Κύριο; Αὐτό τό λάθος πρέπει νά διορθωθεῖ τό συντομότερο δυνατό».

 

Τά ἴδια καὶ περισσότερα, ἐνωρίτερον, γράφει καί ὁ M. Klaus Gamber.125

 

  Ἐν κατακλείδι, 

 

  Οἱ Ἰουδαῖοι126 καί οἱ Ἰεχωβάδες109 εἶναι οἱ πολέμιοι τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ, ὄχι οἱ Χριστιανοί, καί οἱ Κληρικοί.

  Οἱ Δαίμονες τρέμουν τὸν Σταυρό τοῦ Κυρίου καὶ τὸν Ἐσταυρωμένο Κύριον, καὶ δὲν θέλουν νὰ τὸν βλέπουν, καὶ ὄχι οἱ Χριστιανοί καὶ οἱ Κληρικοί.127

  Ὁ Σταυρός πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα εἶναι καταφύγιον τῶν Κληρικῶν ἐν γένει, καὶ κυρίως στὸν πόλεμο κατὰ τῶν Δαιμόνων. Βλ. τὸν Ἅγιο Γρηγόριο τόν Θεολόγο, σ. 18, καὶ τὸν Ἅγιο Νεκτάριο, σ. 19.

  Εἶναι μεγάλη πτῶσις. Ἀρχιερεῖς καί Πρεσβύτεροι νὰ βγάζουν ὡς ἐνοχλητικό τόν Σταυρό (μὲ ἢ χωρίς τὸν Ἐσταυρωμένο) ἀπὸ τὸ κέντρον τῆς Κόγχης πίσω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα!

  Ἂς ἀκούσουν τοὐλάχιστον τόν Ἅγιον Συμεών Θεσσαλονίκης:   

  Ὁ Ζωοποιός Σταυρός τοῦ Χριστοῦ, εἶναι «τὸ εὐλογημένον ὄργανον τῆς θυσίας».128 

 

Παρατηρεῖται ἐπίσης ἡ παραπλανητική συγχώνευση δύο ἐντελῶς διαφορετικῶν θεμάτων: α. τοῦ Ἐσταυρωμένου τῆς Μ. Παρασκευῆς, καί β. τοῦ Σταυροῦ (μὲ ἢ χωρίς Τόν Ἐσταυρωμένο) πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα.

Οἱ νεόκοποι «παραδοσιακοί-νεωτεριστές» πολεμᾶνε τόν α), γιὰ νὰ διώξουν τελικά τόν β) δηλ. τὸν Σταυρό πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα!

 

  Ὁ Μητρ. Γρηγόριος, ἐπιχείρησε νὰ πείσει ὅτι τὸν Ἐσταυρωμένον τόν πήραμε ἀπό τοὺς Σταυροφόρους, ὅμως ἀποδείχθηκε ἀναληθής ἡ ἰστορία του, καί ὅτι τελικὰ αὐτὸς καὶ ὅσοι πράττουν τὰ ἴδια ἀκολουθοῦν τοὺς Παπικούς ποὺ βγάζουν τόν Σταυρό. 124

  Περιόρισε καί ἐγκλώβισε ἐν «χώρῳ» τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, καί τόν ἴδιον τόν Θεόν!129 

  Ἄφησε τὸν πιστόν Λαόν ἐκτὸς τοῦ «χώρου» τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ!129

  Ὁ Φουντούλης φαίνεται μέν (ἀνιστορήτως, ἀθεολογήτως130) ἀρνητικός στόν Ἐσταυρωμένο πίσω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα, ἀλλά εἶναι θετικός καί ἀπόλυτος, στὴν τοποθέτηση τοῦ Σταυροῦ τῆς Λιτανείας πίσω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα. Ὁ Μητρ. Γρηγόριος δὲν τὸ ἀνέφερε αὐτό, ἀλλά αὐτός θέλει καί τόν Σταυρό τῆς Λιτανείας καὶ τὰ Ἐξαπτέρυγα στό σκευοφυλάκιο!

  Καί τί δέν ἔγραψε ὁ Μητρ. Γρηγόριος γιὰ τὸν Ἐσταυρωμένο Χριστό μας στόν Σταυρό109 (καὶ ἀκόμη τὰ ἔχει ἀνηρτημένα online). Ὁ Χριστός νὰ τὸν ἐλεήσει.

  

  Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι ἐξ ἀρχαιοτάτων χρόνων:

  «Ἡ δέ Κόγχη τοῦ θυσιαστηρίου, ἡ μετάθεσις ἐστι τοῦ Σταυροῦ» [PG 98, 388C].70 Κόγχη ἐννοεῖ ὄχι τὸν τοῖχο τῆς Κόγχης, ἀλλά τὸ κέντρον αὐτῆς πίσω ἀπό τὴν Ἁγία Τράπεζα, βλ. Ἁγία Σοφία, Εἰκ.  12.

  

  Νομίζουμε ὅτι ἡ νεόκοπη ἀφαίρεση τοῦ Ἐσταυρωμένου εἶναι ἐφαρμογή τῆς πλάνης τοῦ Ζηζιούλα,71 καὶ συνάμα προσπάθεια νὰ μοιάσουμε στὴν Λειτουργία τῶν αἱρετικῶν Δυτικῶν.131

  Θὰ πρέπει ἐπιτέλους νὰ σταματήσει τὸ φαινόμενο τῶν φωτογράφων καὶ τῶν φωτογραφιῶν καὶ τῶν βίντεο στὸ Ἱερὸ Βῆμα καὶ στήν Θεία Λειτουργία. Μία κάμερα ἔξω ἀπὸ τὸ Βῆμα πρὸς Ἀνατολάς καὶ στὰ πλάγια, εἶναι ἀρκετή (μὲ τὴν προϋπόθεση νὰ κλείνει ἡ Ὠραία Πύλη στὴν Ἁγία Ἀναφορά),15, 16, 20 καὶ ὄχι σὲ κάθε Ναό, ἀλλὰ μόνον στὴν Μητρόπολη. Στὴν Θεία Κοινωνία νὰ δείχνει «πάνω» καὶ ὄχι τοὺς πιστούς, ὅπως κάνουν στὸ Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο.

  Δὲν γνωρίζουν Ἀρχιερεῖς μας (Κληρικοί ἐν γένει), ὅτι ὅσο περισσότερο αὐτοπροβάλλονται 72 ἰδίως στὴν Ἐκκλησία (ἔτσι εἶναι ὁ «τύπος τοῦ Πατρός τῶν ὅλων»;), τόσο ὁ κόσμος τοὺς ἀποστρέφεται, καὶ γιὰ αὐτὸ φεύγει κόσμος ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία; Διότι, «Μισητὴ ἔναντι Κυρίου καὶ ἀνθρώπων ὑπερηφανία», Σοφ. Σειράχ ιʹ 7.

 

  Γιατί σεβαστοί Πατέρες δὲν ἐμμένετε μέχρι τοῦ τέλους σας στὴν Παράδοσιν τῆς Ἐκκλησίας («Ἡ Ἐκκλησία ὡς παρέλαβεν»), καὶ τείνετε εὐήκοον οὗς σὲ κάθε μοντερνίζουσα φωνή; Τόσο δύσκολη εἶναι ἡ διαφύλαξη τῆς ζῶσας Ἱερᾶς Παραδόσεως τῆς Ἐκκλησίας μας;

 

  Δυστυχῶς γεμίσαμε «παραδοσιακούς-νεωτεριστές», δηλ. αὐτοί ποὺ ἄλλοτε εἶναι «παραδοσιακοί», καὶ ἄλλοτε νεωτερίζουν εἶτε γυμνῇ τῇ κεφαλῇ, εἶτε μὲ πρόσχημα καὶ δικαιολογία πάντα τὴν Παράδοση (ὅπως ὅμως τὴν ἐξηγοῦν αὐτοί), καὶ τὸν πιστόν Λαόν (χωρὶς ὁ πιστός Λαός νὰ θέσει ποτέ θέμα). Οἱ λειτουργιολογικοί καί ἐκκλησιαστικοί νεωτερισμοί τά τελευταῖα 100 χρόνια στὴν Ἐκκλησία μας διαρκῶς αὐξάνονται, τά δέ τελευταῖα 25 χρόνια αὐξάνονται ἐκθετικῶς, καὶ συνεχῶς ἀναδεικνύονται νέοι νεωτεριστές ποὺ νεωτερίζουν ἔτι περισσότερο ἀπὸ τοὺς προηγούμενους!

 

  Τέλος, παραδίδουμε ἀπόσπασμα τοῦ Ὅρου Πίστεως τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου:

 

  «Τοὺς οὖν τολμῶντας ἑτέρως φρονεῖν ἢ διδάσκειν, ἢ κατὰ τοὺς ἐναγεῖς αἱρετικοὺς τὰς ἐκκλησιαστικὰς παραδόσεις ἀθετεῖν καὶ καινοτομίαν τινὰ ἐπινοεῖν ἤ ἀποβάλλεσθέ τι ἐκ τῶν ἀνατεθειμένων τῇ ἐκκλησίᾳ, εὐαγγέλιον ἤ τύπον τοῦ σταυροῦ ἢ εἰκονικὴν ἀναζωγράφησιν ἢ ἅγιον λείψανον μάρτυρος, ἢ ἐπινοεῖν σκολιῶς καὶ πανούργως πρὸς τὸ ἀνατρέψαι ἕν τι τῶν ἐνθέσμων παραδόσεων τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας, ἔτι γε μὴν ὡς κοινοῖς χρῆσθαι τοῖς ἱεροῖς κειμηλίοις ἢ τοῖς εὐαγέσι μοναστηρίοις, ἐπισκόπους μὲν ὄντας ἢ κληρικοὺς καθαιρεῖσθαι προστάσσομεν, μονάζοντας δὲ ἢ λαϊκοὺς τῆς κοινωνίας ἀφορίζεσθαι».132

 

Eὔχεσθε καί δι’ ἐμέ.

 

 

  Παράρτημα  

  Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος (349 - 407 μ.Χ.) λέει γιά τόν Σταυρό: 

  «Οὗτος [ὁ Σταυρός] ἐν τῇ Ἱερᾷ Τραπέζῃ, οὗτος ἐν ταῖς τῶν Ἱερέων χειροτονίαις, οὗτος πάλιν μετὰ τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ ἐπὶ τὸ Μυστικὸν Δεῖπνον διαλάμπει»,  [PG 48, 826].133

  «Ἂν τοίνυν εἴποι σοί τις τῶν Ἰουδαίων· Τὸν ἐσταυρωμένον προσκυνεῖς;134 εἰπὲ φαιδρᾷ καὶ μεγάλῃ τῇ φωνῇ, καὶ γεγηθότι τῷ προσώπῳ· Ναὶ, καὶ προσκυνῶ, καὶ οὐ παύσομαι προσκυνῶν· κἂν γελάσῃ, δάκρυσον ὅτι μαίνεται, καὶ οὐ συνιεῖ τί φθέγγεται· καὶ τῷ ∆εσπότῃ Χριστῷ εὐχαρίστησον, ὅτι τοιαῦτα ἡμᾶς εὐεργέτησεν, ἃ μηδὲ μαθεῖν δύναταί τις χωρὶς τῆς ἄνωθεν ἀποκαλύψεως. ∆ιὰ τοῦτο καὶ οὗτος γελᾷ, ὅτι Ψυχικὸς ἄνθρωπος οὐ δέχεται τὰ τοῦ Πνεύματος», [PG 52, 839].

  Καί, «Ὁ γὰρ σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ, ὁ τὴν οἰκουμένην ὀρθώσας, ὁ τὴν πλάνην λύσας, ὁ τὴν γῆν ποιήσας οὐρανόν, ὁ τοῦ θανάτου τὰ νεῦρα ἐκκόψας, ὁ τὸν ᾅδην ἄχρηστον ἐργασάμενος, ὁ τοῦ διαβόλου τὴν ἀκρόπολιν καταλύσας, ὁ τοὺς δαίμονας ἐπιστομίσας, ὁ τοὺς ἀνθρώπους ἀγγέλους ποιήσας, ὁ βωμοὺς καταλύσας καὶ ναοὺς ἀνατρέψας, ὁ τὴν καινὴν ταύτην καὶ ξένην φιλοσοφίαν εἰς τὴν γῆν καταφυτεύσας, ὁ μυρία ἐργασάμενος ἀγαθά, τὰ φρικώδη ταῦτα καὶ μεγάλα καὶ ὑψηλά, οὐχὶ σκάνδαλον πολλοῖς γέγονεν; Οὐχὶ Παῦλος βοᾷ καθ' ἑκάστην ἡμέραν λέγων, καὶ οὐκ αἰσχύνεται; «Ἡμεῖς δὲ κηρύσσομεν Χριστὸν ἐσταυρωμένον, Ἰουδαίοις μὲν σκάνδαλον, ἔθνεσι δὲ μωρίαν;», [PG 52, 515].

  «Τί οὖν, εἰπέ μοι; οὐκ ἐχρῆν γενέσθαι τὸν Σταυρόν, οὐδὲ τὴν φρικώδη ἐκείνην ἀνενεχθῆναι θυσίαν, οὐδὲ τοσαῦτα τελεσθῆναι κατορθώματα, ἐπειδὴ σκάνδαλον ἐγένετο τοῖς ἀπολλυμένοις τὸ πρᾶγμα καὶ τότε καὶ μετὰ ταῦτα καὶ παρὰ πάντα τὸν χρόνον; Καὶ τίς οὕτω μαινόμενος, τίς οὕτως ἐξεστηκὼς ὡς τοῦτο εἰπεῖν; Ὥσπερ οὖν ἐνταῦθα οὐ τοὺς σκανδαλιζομένους δεῖ λογίζεσθαι, καίτοι τοσούτους ὄντας, ἀλλὰ τοὺς σωθέντας, τοὺς κατορθώσαντας, τοὺς ἀπολαύσαντας τῆς τοσαύτης σοφίας», [PG 52, 515].

  «Τὸ γὰρ σκάνδαλον οὐ παρὰ τὴν φύσιν τοῦ Σταυροῦ γέγονεν, ἀλλὰ παρὰ τὴν ἄνοιαν τῶν σκανδαλιζομένων ... καί ὁ ἥλιος βλάπτει τοὺς ἀσθενεῖς τῶν ὀφθαλμῶν. Τί οὖν; Οὐκ ἔδει γενέσθαι τόν ἥλιον;», PG 52, 515.

  «Ὥσπερ γὰρ τὸ ὕδωρ βαστάζει τὴν γῆν, οὕτω καὶ ὁ Σταυρὸς βαστάζει τὴν οἰκουμένην», [PG 61, 34].

  Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος (329 - 390 μ.Χ.) λέει γιά τόν Σταυρό:

  «Εἰ τις μὴ προσκυνεῖ τὸν Ἐσταυρωμένον,134 ἀνάθεμα ἔστω, καὶ τετάχθω μετὰ τῶν θεοκτόνων», [PG 37, 180].

  «Κρείσσων ἄπορος πορευόμενος ἐν ἁπλότητι αὐτοῦ (μία καὶ αὕτη τῶν παροιμιῶν σοφῶς ἔχουσα), ὁ πένης ἐν λόγῳ καὶ γνώσει, καὶ τοῖς ἁπλοῖς ῥήμασιν ἐπερειδόμενος, καὶ ἐπὶ τούτων ὥσπερ ἐπὶ λεπτῆς σχεδίας διασωζόμενος, ὑπὲρ στρεβλόχειλον ἄφρονα, τὸν ἀποδείξει λόγου θαῤῥοῦντα σὺν ἀμαθίᾳ, καὶ κενοῦντα τὸν Σταυρὸν τοῦ Χριστοῦ, πρᾶγμά τι λόγου κρεῖττον, διὰ τῆς ἐν λόγοις δυνάμεως, ἔνθα τὸ ἀσθενὲς τῆς ἀποδείξεως, τῆς ἀληθείας ἐστὶν ἐλάττωσις», [PG 36, 204].

«ΝΕʹ. Ἀποτροπὴ τοῦ πονηροῦ, καὶ τοῦ Χριστοῦ ἐπίκλησις. Φεῦγ' ἀπ' ἐμῆς κραδίης, δολομήχανε, φεῦγε τάχιστα· Φεῦγ' ἀπ' ἐμῶν μελέων, φεῦγ' ἀπ' ἐμοῦ βιότου. Κλὼψ, ὄφι, πῦρ, Βελίη, κακίη, μόρε, χάσμα, δράκων, θὴρ, Νὺξ, λοχέ, λύσσα, χάος, βάσκανε, ἀνδροφόνε· Ὃς καὶ πρωτογόνοισιν ἐμοῖς ἐπὶ λοιγὸν ἕηκας, Γεύσας τῆς κακίης, οὔλιε, καὶ θανάτου. Χριστὸς ἄναξ κέλεταί σε φυγεῖν ἐς λαῖτμα θαλάσσης, Ἠὲ κατὰ σκοπέλων, ἠὲ συῶν ἀγέλην, Ὡς λεγεῶνα πάροιθεν ἀτάσθαλον. Ἀλλ' ὑπόεικε, Μή σε βάλω Σταυρῷ, τῷ πᾶν ὑποτρομέει.135 Σταυρὸν ἐμοῖς μελέεσσι φέρω, Σταυρὸν δὲ πορείῃ, Σταυρὸν δὲ κραδίῃ· Σταυρὸς ἐμοὶ τὸ κλέος. Οὐ λήξεις λοχόων με, κακόσχολε; οὐκ ἐπὶ κρημνοὺς, Οὐ Σόδομα βλέψεις, οὐκ ἀθέων ἀγέλας, Οἳ μεγάλην θεότητα διατμήξαντες ἔλυσαν, Ἀλλ' ἐπ' ἐμὴν πολιὴν, ἀλλ' ἐπ' ἐμὴν κραδίην; Αἰεί με δνοφεροῖσι νοήμασιν, ἐχθρὲ, μελαίνεις, Οὔτε Θεὸν τρομέων, οὔτε θυηπολίας.136 Οὗτος καὶ Τριάδος νόος ἔπλετο ἠχέτα κήρυξ· Καὶ νῦν τέρμα βλέπει. Βόρβορε, μή με θόλου, Ὡς καθαρὸς καθαροῖσι συναντήσω φαέεσσιν Οὐρανίοις. Αἶγλαι, δεῦτ' ἐπ' ἐμὴν βιοτήν· Τὰς δὲ χέρας τανύω, δέξασθέ με. Χαῖρε σὺ, κόσμε· Χαῖρε, μογηροφόρε· φείδεο τῶν μετ' ἐμέ», [PG 37, 1399-1401].

  «Νςʹ. Κατὰ τοῦ αὐτοῦ. Θεὸν βοῶ. Τί τοῦτο; φεῦγέ μοι τάχος, Φεῦγ', ὦ κάκιστον θηρίον, βροτοκτόνον, Τί μοι διοχλεῖς οὐδὲν ἠδικημένος; Τῶν σῶν συῶν πλήρωσον εἰσελθὼν βάθη. ∆έξονθ' ἑτοίμως εἰς βυθοὺς πεσούμενον. Ἐμοῦ δ' ἀπόσχου, μή σε τῷ Σταυρῷ βάλω, Ὃν πάντα φρίσσει καὶ τρέμει φόβῳ κράτους», [PG 37, 1401].

«Σταυρῷ περιπλάκηθι καὶ στήσεις βλάβην»,137 [PG 37, 1427].

  

  Σχετικά μας ἄρθρα

  (διαθέσιμα εἰς τό Ἀναλόγιον 138, καὶ εἰς τό Academia 139):

[ΠΠ1] Πῶς ἐτέλεσε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς τὴν «θείαν Εὐχαριστίαν» εἰς τὸν Μυστικὸν Δείπνον, μυστικῶς ἢ εἰς ἐπήκοον;, [PDF], [PDF], 2/12/2020.

[ΠΠ2] Τὰ τρία Ἀμήν (Ἀμήν, ἀμήν, ἀμήν) εἰς τὴν μυστικὴν στιγμὴν τῆς εὐλογήσεως τοῦ Ἁγίου Ἄρτου καὶ τοῦ Ἁγίου Ποτηρίου, [PDF], [PDF], 8/11/2020 (27/10/20).

[ΠΠ3] Ἐπιτρέπεται ἡ Γονυκλισία τὶς Κυριακές; [PDF], [PDF], 2004/5.

[ΠΠ4] Διάταξις τῆς Θείας Λειτουργίας 1334, Ἁγίου Φιλοθέου, V.480 [ΔΘΛ], [PDF], [PDF], πρόχειρον, 23/11/2020.

[ΠΠ5] Διάταξις τῆς Πατριαρχικῆς Λειτουργίας 1386 (Ἁγία Σοφία), παρὰ τοῦ πρωτονοταρίου τῆς Ἁγίας Σοφίας, διακ. Δημητρίου Γεμιστοῦ, V.135 [ΔΘΛ], [PDF],  [PDF], πρόχειρον, 22/11/2020.

[ΠΠ6] Σύγχρονοι (Ἅγιοι) Γέροντες καὶ οἱ Μυστικὲς Εὐχές, [PDF], [PDF], 8/2/2022.

[ΠΠ7] Ὁ ΙΘʹ Κανὼν τῆς Συνόδου τῆς Λαοδικείας (364), καὶ ἡ ἀνάγνωσις τῶν Λειτουργικῶν Εὐχῶν, [PDF], [PDF], 3/4/2022.

[ΠΠ8] Ποιοῦντος τοῦ Διακόνου τὴν Εὐχήν, ὁ Ἱερεὺς ἐπεύχεται τὴν Εὐχήν, [PDF], [PDF], 30/10/2022.

[ΠΠ9] Εὐχή διά Προσφωνήσεως (Διακονικά), [PDF], [PDF], 5/12/ 2022.

[ΠΠ10] Ἱερατικόν Συλλείτουργον - σύγκρισις διατάξεων, Ἱερατικῶν, καὶ σχόλια, [PDF], [PDF], 21/12/2022.

[ΠΠ11] Ἀνάλυσις τῶν Παλαιοχριστιανικῶν Βασιλικῶν (Ναῶν) τοῦ Δʹ αἰῶνος ἐν Ἑλλάδι, [PDF], 3/2/2024.

[ΠΠ12] Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, στὴν Κωνσταντινούπολη, στὴν Ἑλλάδα, καὶ ἀπό Ἀνατολή σὲ Δύση, τὴν ὥρα τῆς Ἀναφορᾶς — Τὰς θύρας, τάς θύρας· Ποιὲς θύρες; Τό Ἱερόν Κιβώριον, τά Καταπετάσματα-Παραπετάσματα-Βῆλα, τὸ Φράγμα τοῦ Ἱεροῦ Βήματος, τὸ Φράγμα τοῦ Πρεσβυτερίου (Σολέα), τὸ Σύνθρονον, [PDF], β' ἔκδ. 23/4/2024 (α' ἔκδ. 5/2/2024). Στὴν ἐργασία αὐτὴ ἀναλύουμε ἐκτενῶς καὶ πολλὰ ἐπιμέρους σχετικά θέματα, π.χ.:

i. Κεφ. 5ον, Ὁ διαχωρισμὸς τῶν Φύλων στὸν Ναόν.

ii. Κεφ. 18ον, Τὸ κλείσιμο τῆς Ὡραίας Πύλης τοῦ Ἱεροῦ (τὰ Βημόθυρα καὶ τὸ Καταπέτασμα) στὴν Θεία Λειτουργία στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος.

iii. Κεφ. 19ον, Τό κλείσιμο τῆς Ὡραίας Πύλης τοῦ Ἱεροῦ (τά Βημόθυρα καί τό Καταπέτασμα) στά Ἱερατικά τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας — Σύγκριση, σχόλια.

iv. Κεφ. 77ον, 95ον, Τὸ Καταπέτασμα στὸν Ἅγιο Συμεὼν Ἀρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης (+1429).

v. κλπ.

[ΠΠ13] Ἡ ἐξέλιξη τοῦ Καταπετάσματος (Τέμπλου, Εἰκονοστασίου, Φράγματος τοῦ Βήματος) [Βίντεο], 30/4/2024.

[ΠΠ14] Ὅτι τό χαμηλό Τέμπλο κυρίως, καὶ ἡ ἀνοιχτή Ὡραία Πύλη, ἐμποδίζουν τόν πιστόν Λαόν νὰ προσευχηθεῖ, καὶ πόσο κακὸ κάνει στοὺς Ἱερεῖς, [PDF], αʹ ἔκδοσις (v.1.1), 31-30/5/2024.

[ΠΠ15] Εὐχές τῶν Κατηχουμένων (Εὐχή διά Προσφωνήσεως, Συναπτή)· Πόσοι προσεύχονται παράλληλα καί ταυτόχρονα; Ἀναφορές Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, καί περί Προσευχῆς στήν Λειτουργία, [PDF], αʹ ἔκδοσις, 22/7/2024.

[ΠΠ16] Ὁ Διάκονος τό «Δεηθῶμεν» τό λέει πρῶτα γιά τόν Ἱερέα, καί φυσικά γιά τόν Λαόν — «Τό γάρ, ∆εηθῶμεν, οὐ τοῖς Ἱερεῦσι λέγεται μόνον, ἀλλά καί τοῖς εἰς τόν Λαόν συντελοῦσιν», Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, [PDF], αʹ ἔκδοσις, 22/7/2024.

 

 

Σχετικά Περιληπτικά μας ἄρθρα

  (διαθέσιμα εἰς τό Ἀναλόγιον138):

 

1. Σταματεῖστε τούς Πειραματισμούς στήν Θεία Λατρεία, στήν Θεία Λειτουργία, στό Τυπικόν, αʹ ἔκδοσις, 29/5/2024.

2. Ἀπάντησις στὸν π. Δανιήλ Γ. Αεράκη, γιὰ τὸ «Οὔτε μυστικά, οὔτε ψιθυριστά, οὔτε... ἀνύπαρκτα», αʹ ἔκδοσις, 11/6/2024.

   

    

   Ο Ζωοποιός Σταυρός του Χριστού ανέκαθεν δέσποζε στο Ιερόν Βήμα, στην Αγία Τράπεζα, και διέλαμπε όταν ήταν ανοιχτή η Ωραία Πύλη, το Καταπέτασμα – Και περί του Συνθρόνου, και περί της Εγκυκλίου για τον Σταυρό και την θέση του Εσταυρωμένου Χριστού στην Εκκλησία του Μητροπολίτου Περιστερίου Γρηγορίου Παπαθωμά

 

 

Τέλος, καὶ τῶ Θεῷ, 

Δόξα πάντων ἕνεκεν

 

 

Υποσημειώσεις

 

    1 Ὅσιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός· «Τί γὰρ διαφέρει Σταυρός μὴ ἔχων τὸ τοῦ Κυρίου ἐκτύπωμα τοῦ ἔχοντος;» [PG 94, 1172].

    2 Στό ἄρθρο αὐτό ἀσχολούμαστε μέ τόν Σταυρόν καὶ τὴν ὕπαρξίν του στήν καὶ πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα. Δὲν ἀσχολούμαστε μέ τὴν Μ. Παρασκευή καί τίς διατάξεις της, ὅπως κάνουν μερικοί γιὰ νὰ ἀποπροσανατολίσουν. Τό βασικό θέμα εἶναι ὁ Σταυρός. Ὅσοι βέβαια ἀρνοῦνται τόν ἁγιογραφημένο Ἐσταυρωμένο Χριστό στόν Σταυρό ἢ σὲ Εἰκόνα, αὐτοὶ εἶναι αἱρετικοί Εἰκονομάχοι, καὶ εἶναι ἄλλο θέμα.

    3 Ἅγιος Μέγας Βασίλειος, «Πάντες μὲν ὁρῶμεν κατ’ ἀνατολὰς ἐπὶ τῶν προσευχῶν», [PG 32, 189C], Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, «προσκυνεῖν τὸν σταυρὸν καὶ κατ' ἀνατολὰς ἑστῶτας προσεύχεσθαι», [PG 94, 1301].

    4 Uwe Michael Lang, Turning towards the Lord – Orientation in Liturgical Prayer, Ignatius Press, San Francisco, 2009.

    5 Παν. Δ. Παπαδημητρίου, Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, στὴν Κωνσταντινούπολη, στὴν Ἑλλάδα, καὶ ἀπό Ἀνατολή σὲ Δύση, τὴν ὥρα τῆς Ἀναφορᾶς — Τὰς θύρας, τάς θύρας· Ποιὲς θύρες; Τό Ἱερόν Κιβώριον, τά Καταπετάσματα-Παραπετάσματα-Βῆλα, τὸ Φράγμα τοῦ Ἱεροῦ Βήματος, τὸ Φράγμα τοῦ Πρεσβυτερίου (Σολέα), τὸ Σύνθρονον, [PDF], β' ἔκδ. 23/4/2024 (α' ἔκδ. 5/2/2024), κεφάλαια 7, 15, σσ. 58, 135, κ.ἑ..

    6 Βλ. Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ..., ὅ.π., κεφ. 10, 11, σσ. 102, 111.

    7 Shawn Tribe, Basilica di Santa Maria delle Grazie, Grado, Italy (27/4/2012). 15/10/2023.

    8 Howard Crosby Butler, Early Churches in Syria – Fourth to Seventh Centuries, Princeton University, 1929, σ. 212: “In many of the churches of Southern Syria, notably in the West, North and Southwest Churches at Umm idj-Djimal, and in Saint George at Zorah, there is found a ledge of solid masonry, 50cm. high and 60cm. deep, extending all around the curve of the apse, which much have been a bench for the presbyters and deacons”, δηλ. σὲ πολλοὺς Ναοὺς τῆς νότιας Συρίας, «βρέθηκε προεξοχὴ ἀπὸ συμπαγῆ τοιχοποιῒα, 50 ἑκ. ὕψος καί 60 ἑκ. βάθος, ποὺ ἐκτείνεται γύρω ἀπὸ τὴν καμπύλη τῆς ἁψίδας, ἡ οποῖα (προεξοχή) ὑπῆρξε πάγκος/στασίδι γιὰ τοὺς πρεσβυτέρους καὶ τοὺς διακόνους».

    9 Βλ. Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ..., ὅ.π., κεφ. 7, 15.

    10 Newshub.gr, 6/12/2021 (πρόσβαση 23/1/2024).

    11 Προσευχή τοῦ πιστοῦ Λαοῦ δὲν εἶναι μόνον τὸ μυστικὸν (ἔνδοθεν, ἐσωτερικά, ἄνευ ἐξωτερικῆς φωνῆς) Κύριε ἐλέησον (ὁ Ψάλτης ἐκφώνως), ὡς ἀπόκρισιν στὶς διὰ Προσφωνήσεως Εὐχὲς ποὺ ἐκφωνεῖ ὁ Διάκονος (ἢ ἀπουσίᾳ αὐτοῦ ὁ Ἱερεύς). Προσευχὴ δὲν εἶναι μόνον ἡ προσοχὴ καὶ ἀκρόασις τῶν ψαλλομένων, ἢ ἡ μυστικὴ ἀπόκρισις (ὁ Ψάλτης ἐκφώνως) στὰ κελεύσματα τοῦ Διακόνου ἢ τοῦ Ἱερέως. Προσευχὴ δὲν εἶναι μόνον τὸ μυστικὸν Πάτερ ἡμῶν ἢ Πιστεύω (ὁ Ψάλτης ἐκφώνως). Προσευχὴ δὲν εἶναι μόνον ἡ μυστικὴ εὐχαριστία στὸν Θεόν. Προσευχὴ δὲν εἶναι μόνον τὰ ἑκάστου μυστικὰ αἰτήματα πρὸς τὸν Θεόν. Προσευχὴ δὲν εἶναι μόνον οἱ μυστικὲς Εὐχὲς πρὸς τὸν Θεόν γιὰ τὴν οἰκογένειά μας, τὸν πλησίον, τοὺς Κληρικούς, τοὺς Ψάλτες, τοὺς ἐκκλησιαζομένους, τοὺς ἀσθενεῖς, τοὺς φτωχούς, καὶ ὅσους ἐν ἀνάγκαις, τοὺς φίλους, τοὺς ἐχθρούς, τὴν πατρίδα μας, τὸν κόσμον ὅλον. Εἶναι ὅλα αὐτὰ καὶ ἄλλα πολλά, Χάριτι Θεοῦ. Ἡ προσευχὴ ὡς πρὸς τὴν ποιότητά της εἶναι «συνουσία καὶ ἔνωσις τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν Θεόν» (Κλίμαξ Ὁσίου Ἰωάννου Σιναΐτου, ΚΗʹ).

    12 Παν. Δ. Παπαδημητρίου, Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, στὴν Κωνσταντινούπολη, στὴν Ἑλλάδα, καὶ ἀπό Ἀνατολή σὲ Δύση, τὴν ὥρα τῆς Ἀναφορᾶς — Τὰς θύρας, τάς θύρας· Ποιὲς θύρες; Τό Ἱερόν Κιβώριον, τά Καταπετάσματα-Παραπετάσματα-Βῆλα, τὸ Φράγμα τοῦ Ἱεροῦ Βήματος, τὸ Φράγμα τοῦ Πρεσβυτερίου (Σολέα), τὸ Σύνθρονον, [PDF], β' ἔκδ. 23/4/2024 (α' ἔκδ. 5/2/2024).

    13 Ἅγιος Μέγας Βασίλειος, «Πάντες μὲν ὁρῶμεν κατ’ ἀνατολὰς ἐπὶ τῶν προσευχῶν», [PG 32, 189C], Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, «προσκυνεῖν τὸν σταυρὸν καὶ κατ' ἀνατολὰς ἑστῶτας προσεύχεσθαι», [PG 94, 1301].

    14 Ἔχουν φτάσει ὀρισμένοι Ἀρχιερεῖς σέ μιά καί μόνο Λειτουργία νὰ ἔχουν πιὸ πολλὲς φωτογραφίες ἀπό ὅσες οἱ λαϊκοί ἔχουν ἀπὸ τὸν Γάμο τους. Πόσον ὅμως σκανδαλίζουν τοὺς πιστούς, καί δὲν τοὺς ἀφήνουν νὰ προσευχηθοῦν μὲ τὰ ἀσταμάτητα φλάς καί τά πέρα-δῶθε τῶν φωτογράφων σὲ Ἱερό Βῆμα καί Σολέα (ποὺ οὔτε κἂν κλείνουν τὰ Βημόθυρα, ἢ τὴν Ὠραία Πύλη στὴν Ἁγία Ἀναφορά, ὅπως ἡ Παράδοσις τὸ ἀπαιτεῖ). Ποὺ παλαιότερα, ὅταν τηροῦνταν οἱ Παραδόσεις, δὲν ἐπέτρεπαν οἱ Ἱερεῖς καὶ Ἀρχιερεῖς φωτογραφίες (οὔτε καί λουλούδια) στὰ Μυστήρια ἐντός τοῦ Ναοῦ. Γιὰ αὐτὸ στοὺς παλαιούς Γάμους, καὶ τῶν γονέων μας, φωτογραφίες ὑπάρχουν μόνον μετὰ τὸ Μυστήριον τοῦ Γάμου, ἐκτός τοῦ Ναοῦ. —Ἔτυχα μιὰ Κυριακὴ σὲ μιὰ Μητρόπολη ποὺ ἦταν καλεσμένος ἕνας Ἀρχιεπίσκοπος ἄλλης Ἐκκλησίας, καὶ σὲ κάθε κίνηση τοῦ Ἀρχιερέως ὁ φωτογράφος (ποὺ εἶχε προσλάβει μᾶλλον ὁ Προϊστάμενος) μὲ ἕνα κλίκ τράβαγε ῥιπές (10+;) φωτογραφιῶν μὲ ἀναμμένο τό φλάς, λές καί ἔβγαζε ἀθλητές ἐν κινήσει, λές καί ἦταν σὲ στάδιο. Πρβλ. Ἐγκύκλιος ΔΙΣ Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, 2792/30-6-2004: «Ἡ Μυστηριακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὰ Ῥαδιοτηλεοπτικὰ Μέσα».

    15 Ἰωάννου Μ. Φουντούλη, Τελετουργικά Θέματα Αʹ, «Ἡ Μυστηριακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὰ Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης», Ἀποστολικὴ Διακονία, ἔκδ. αʹ 2002, σσ. 209-224.

    16 Ἐγκύκλιος ΔΙΣ Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, 2792/30-6-2004: «Ἡ Μυστηριακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὰ Ῥαδιοτηλεοπτικὰ Μέσα».

    17 Uwe Michael Lang, Turning towards the Lord – Orientation in Liturgical Prayer, Ignatius Press, San Francisco, 2009.

    18 Σήμερα, τινές Κληρικοί/Θεολόγοι, τὴν ἱκανοποίησιν τῆς περιέργειας τοῦ Λαοῦ, καὶ τὴν διαρκῆ πρόκληση τῆς προσοχῆς τοῦ Λαοῦ πρὸς αὐτούς (ἔκφωνες ἀπὸ μεγαφώνων Ἱερατικές Εὐχές, «ὄλοι μαζί», διάφορες προσφωνήσεις ἄσχετες μὲ τὴν διάταξιν τῆς Λειτουργίας, Λειτουργία στὸν Σολέα, Λειτουργία πρὸς τὴν Δύση σὰν τοὺς αἱρετικούς Δυτικούς), ἀντὶ νὰ ἀφήσουν τὸν Λαόν ἥσυχον γιὰ νὰ προσευχηθεῖ, τὴν ἐπικροτοῦν καὶ προωθοῦν ὡς τάχα «συμμετοχή του Λαού».

    19 Δυτικόφερτη, Προτεσταντίζουσα καὶ Λατινίζουσα ἡ Λειτουργική Κίνηση, τάχα Ἀναγέννηση ἢ Ἀνανέωση, κτλ.. Βλ. Wikipedia, “The Liturgical Movement was a 19th-century and 20th-century movement of scholarship for the reform of worship. It began in the Catholic Church and spread to many other Christian churches including the Anglican Communion, Lutheran and some other Protestant churches.” (πρόσβαση 28/10/2024).

    20 Βλ. Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ..., ὅ.π., κεφάλαια 17-22.

    21 [PG 1, 724], καί Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ..., ὅ.π., κεφ. 4, σ. 27.

    22 https://www.youtube.com/watch?v=lObyHc70Z28 (πρόσβαση 27/10/2024).

    23 Βλ. Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ..., ὅ.π., κεφ. 7.3, 8, σσ. 83-94.

    24 Εκλατινισμός των νέων στην Μητρόπολη Κίτρους Κατερίνης & Πλαταμώνος…, Τάς θύρας, 4/1/2024.

    25 Anthony Cutler, Heavenly bodies – a monumental study of an early Byzantine masterpiece, Apollo (The International Art Magazine), 6/8/2019 (13/11/2023). 

    26 www.guidigo.com/Web/Hagia-Sophia-Guided-Tour-by-cultrex/ULuAkMJ85cs/Stop/5/ Inner-Narthex-and-the-Imperial-Gate www. (πρόσβαση 5/4/2024).

    27 Εὐγενίου Μ. Ἀντωνιάδου, Ἔκφρασις τῆς Ἁγίας Σοφίας, Τόμος Βʹ, ὅ.π., σσ. 17-18.

    28 Ἀρχιεπίσκοπος τοῦ Νόβγκοροντ (Novgorod) Ἅγιος Ἀντώνιος (ἐπισκέφθηκε σὲ προσκύνημα, πρὸ τοῦ νὰ γίνει Ἀρχιεπίσκοπος, ὡς μοναχός, τὴν Ἁγία Σοφία τό 1200 μ.Χ., τέσσερα χρόνια πρὶν τὴν Ἄλωσιν τῆς Κωνσταντινούπολης ἀπὸ τοὺς Φράγκους): «Πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα εἶναι ἕνας χρυσὸς Σταυρὸς πιὸ ψηλὸς ἀπὸ δύο ἄνδρες […]. Πρὶν ἀπὸ αὐτὸν κρέμαται ἕνας ἄλλος χρυσὸς Σταυρός […]», εἰς W. R. Lethaby & H. Swainson, The Church of Sancta Sophia Constantinople A Study of Byzantine Building, 1894, σ. 104.

    29 Ἀντωνιάδου, Ἔκφρασις τῆς Ἁγίας Σοφίας, τ. Βʹ, ὅ.π., σ. 125.

    30 W. R. Lethaby & H. Swainson, The Church of Sancta Sophia, ὅ.π., σ. 104.

    31 Ἐπίσης ἀπὸ τὸ Κιβώριον ἐκρέμοντο τό στέμμα τοῦ Μ. Κωνσταντίνου, καὶ στέμματα ἄλλων Αὐτοκρατόρων. W. R. Lethaby & H. Swainson, The Church of Sancta Sophia, ὅ.π., σ. 73, κ.ἀ..

    32 W. R. Lethaby & H. Swainson, The Church of Sancta Sophia Constantinople A Study of Byzantine Building, 1894, σ. 96.

    33 W. R. Lethaby & H. Swainson, The Church of Sancta Sophia, ὅ.π., σ. 48.

    34 W. R. Lethaby & H. Swainson, The Church of Sancta Sophia, ὅ.π., σ. 51.

    35 W. R. Lethaby & H. Swainson, The Church of Sancta Sophia, ὅ.π., σ. 47.

    36 W. R. Lethaby & H. Swainson, The Church of Sancta Sophia, ὅ.π., σ. 42.

    37 W. R. Lethaby & H. Swainson, The Church of Sancta Sophia, ὅ.π., σ. 50.

    38 W. R. Lethaby & H. Swainson, The Church of Sancta Sophia, ὅ.π., σ. 57.

    39 Βλ. Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ..., ὅ.π., κεφ. 9, σ. 95.

    40 W. R. Lethaby & H. Swainson, The Church of Sancta Sophia, ὅ.π., σ. 60.

    41 Βλ. Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ..., ὅ.π., κεφ. 80, σ. 294.

    42 Dumbarton Oaks Collection, BZ.1937.21.

    43 Εὔχομαι νὰ διορθωθοῦν ὅσοι βγάζουν τοὺς Σταυροὺς ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα, καί δυστυχῶς εἶναι πολλοί.

    44 Βλ. Βαρβάρα Χ. Γιαννακοπούλου, Ὅπου Θυσιαστήριον ἐκεῖ καὶ ὁ Ἐσταυρωμένος, 8/12/2023, Ὀρθόδοξος Τύπος.

    45 Προφανῶς ἡ προσκύνησις τοῦ Ἐσταυρωμένου Χριστοῦ ὑποννοεῖ καὶ ἀντίστοιχη εἰκόνα ἢ Σταυρό.

    46 Δηλ. Ὑποχώρησε [Διάβολε] μὴ σὲ χτυπήσω μὲ τὸν Σταυρόν ποὺ τὸν τρέμουν τὰ πάντα. 

    47 Θυηπολία ἐννοεῖ τὴν Θεία Λειτουργία.

    48 «Ὁ Γέροντας σ’ ὅλη του τὴ ζωὴ πολεμοῦσε στῆθος μὲ στῆθος μὲ τὰ δαιμόνια», Γέροντος Ἐφραῖμ Φιλοθεΐτου, Ὁ Ὅσιος Γέροντάς μου Ἰωσὴφ ὁ Ἡσυχαστής, ἔκδ. Ἱ.Μ. Ἁγίου Ἀντωνίου Ἀριζόνας, 2020, σ. 119.

    49 Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, [PG 96, 1032].

    50 «Εἴχαμε πάει ἐπίσκεψη μὲ τὸν γέροντα σὲ ἕνα πνευματικό του παιδί. Στὸ δωμάτιο ποὺ εἶχαν βάλει τὸν γέροντα νὰ κοιμηθεῖ, ἀκούγαμε πολὺ φασαρία ὅλη νύχτα. Τὸν ἀκούγαμε τὸν γέροντα νὰ λέει πολλὲς φορές: «Σὲ διατάζω στὸ ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος νὰ φύγεις ἀπὸ ’δῶ!». Τὸ πρωὶ τὸν ρωτήσαμε γιὰ τὸν θόρυβο καὶ μᾶς εἶπε: Εἶχα ἐπίσκεψη ἀπ’ αὐτόν. Τό τί μοῦ ἔκανε δὲν περιγράφεται», Γέροντας Εὐδόκιμος Μοναστερλῆς (+2004), ἔκδ. 2022, σ. 47.

    51 Τέτοια δύναμη ἔδωσε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός στὸν Τίμιο καὶ Ζωοποιό Σταυρό Του. Λέει ὁ Ἅγ. Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός: «Ἐπειδὴ διὰ τοῦ ξύλου ἐθανάτωσε τὸν πρωτόπλαστον ὁ Σατανᾶς, διὰ τοῦτο ὁ Κύριος ἐνανθρωπήσας διὰ τοῦ ξύλου τοῦ Σταυροῦ Αὐτοῦ τὸν διάβολον καταπάτημα τῶν ποδῶν τοῦ ἀνθρώπου πεποίηκεν. Ὅσοι γὰρ ἔχουσι τὸ τοῦ Σταυροῦ σημεῖον, καταπατοῦσιν αὐτοῦ τὴν δύναμιν», [PG 96, 369].

    52 Από το βιβλίο του Αρχιμ. Τύχωνος Ανδρέου, Οσίου Φιλοθέου Ζερβάκου: Πώς εγνώρισα τον Άγιον Νεκτάριον Πενταπόλεως, Λεμεσός, 2016 [Τάς θύρας].

    53 B. Pitarakis, Les croix reliquaires pectorales byzantines en bronze, Paris 2006, σ. 30-34, 55-66, 105-107.

    54 G. Forsyth, K. Weitzmann, Mount Sinai, σ. 17, 18, πίν. 9, 134, T..

    55 Ἄννα Κακαδιάρη, Παρατηρήσεις επί της έντυπης έκδοσης της Ιεράς Μητρόπολης Περιστερίου σχετικά με την «Λανθασμένη θεολογικά και αυθαίρετα μόνιμη τοποθέτηση του «Εσταυρωμένου της Μεγάλης Παρασκευής» μέσα στο Ιερό Βήμα και πίσω από την Αγία Τράπεζα», Ὀρθόδοξος Τύπος (20/7/2024), Τάς θύρας (27/7/2024).

    56 Ἰωάννης Λίτινας, Ὁ Ἐσταυρωμένος στό Ἱερό Βῆμα, 27/5/2023, Τας θύρας.

    57 Παναγιώτου Κατραμάδου, Ἡ ἄκρα ταπείνωσις τοῦ Ἐσταυρωμένου εἰς Ἱεράν Μητρόπολιν Περιστερίου – Β΄ Μέρος, Ὀρθόδοξος Τύπος, 2/6/2023, φ. 2450.

    58 Ὁ Περιστερίου Γρηγόριος, Συνοδευτικό Προσκλητικό Μήνυμα προς τον Ευσεβή και Φιλόχριστο Λαό του Περιστερίου, Ἀπρίλιος 2024, καί Ἐγκύκλιος Ἐπιστολή 1-2024, Η λανθασμένη θεολογικά και αυθαίρετα μόνιμη τοποθέτηση του «Εσταυρωμένου της Μ. Παρασκευής» μέσα στο Ιερό Βήμα και πίσω από την Αγία Τράπεζα (στο εσχατολογικό σημείο της εκκλησίας), 30/1/2024, +Ὁ Περιστερίου Γρηγόριος.

    59 Σεβ. Μητροπολίτου Κυθήρων Σεραφείμ, Ἐπιστολή πρὸς Περιστερίου Γρηγόριον, ἀρ. πρωτ. 341, 14/9/2024, ποὺ οὐσιαστικὰ ἀπαντᾶ καὶ ἀναιρεῖ τὴν Ἐγκύκλιον τοῦ Μητροπολίτου Περιστερίου Γρηγορίου γιὰ τὸν Σταυρόν τοῦ Κυρίου πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα. Στόν Ὀρθόδοξο Τύπο, τιτλοφορήθηκε: «Θεολογική ἐπιστήριξις τῆς ὄπισθεν τῆς Ἁγίας Τραπέζης τοποθετήσεως τοῦ Ἐσταυρωμένου Χριστοῦ», Ο.Τ. 14/10/2024.

    60 «Μὲ τὸ ἴδιο ὄραμα, αὐτὸ δηλαδὴ τῆς Λειτουργικῆς Ἀναγέννησης, ἄρχισε τὴν ἐπιστημονική του διαδρομὴ καὶ ὁ Φουντούλης, ἀκολουθῶντας ἀπὸ τό 1956 μὲ τὴν προτροπὴ τοῦ Τρεμπέλα μεταπτυχιακὲς σπουδὲς στὰ μεγάλα κέντρα τῆς περίφημης «Λειτουργικῆς Κίνησης», ποὺ προώθησαν τὴν «Λειτουργικὴ Ἀναγέννηση» σ’ ὁλόκληρο τὸν χριστιανικὸ κόσμο, μὲ κύριο σταθμὸ βέβαια τὴν Βʹ Βατικανὴ Σύνοδο τῆς Ῥωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας», ὁμιλία καθ. Πέτρου Βασιλειάδη στὸ διεθνές συνέδριο πρὸς τιμὴν τοῦ καθ. Ἰωἀννου Φουντούλη. Σελίδα «Θεολογικά Δρώμενα», 21/2/2014. (πρόσβαση 1/12/2023)

    61 Γιά παράδειγμα, βλ. Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ..., ὅ.π., κεφ. 19.6, σσ. 175-180.

    62 Ἰωάννου Μ. Φουντούλη, Λειτουργική Αʹ - Εἰσαγωγή στή Θεία Λατρεία, Θεσσαλονίκη 1993, σσ. 51-52.

    63 Στὴν ἀρχὴ μεταλλικός διάλιθος, ἀργότερα μὲ τὸν Ἐσταυρωμένο Χριστό. Ἂν σᾶς «πειράζει» ὁ Ἐσταυρωμένος (στὴν οὐσία τὰ ταγκαλάκια πειράζουν ὄχι ὁ γλυκύτατος Χριστός μας), ἀφῆστε τὸν Σταυρόν στὴν θέσιν του, πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα. Ἀλλὰ τοὺς πειράζει καὶ ὁ Σταυρός! Δὲν θέλουν τίποτα πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα γιὰ νὰ μὴν τοὺς ἐμποδίζει ἀργότερα τὴν πρὸς Δυσμάς λειτουργία!

    64 Ἰωάννου Μ. Φουντούλη, Λειτουργική Αʹ - Εἰσαγωγή στή Θεία Λατρεία, Θεσσαλονίκη 1993, σ. 51.

    65 «Και αυτού η θέση, εκτός από την λειτουργική χρήση του στις ιερές πομπές και λιτανείες, είναι στο σκευοφυλάκιο του ναού», ὑποσ. 58.

    66 Wikimedia (πρόσβαση 28/10/2024).

    67 Χωροταξία: είναι μια διαδικασία επέμβασης του πολιτικού στοιχείου στις διάφορες βαθμίδες ενός κοινωνικού σχηματισμού που έχει ως στόχο να ρυθμίσει τις αντιθέσεις στο χώρο, Wikipedia (πρόσβαση 31/10/2024).

    68 Ἰωάννου Φουντούλη, Ἀπαντήσεις εἰς Λειτουργικάς Ἀπορίας, τ. Αʹ-Εʹ, Ἀποστολική Διακονία.

    69 Γεώργιος Ν. Φίλιας, Λειτουργική «Ἡ Θεία Εὐχαριστία (μέχρι τόν 15ο αἰ.)», τ. Βʹ, ἐκδ. Γρηγόρη, 2016, σ. 301.

    70 Στὰ ἀρχαιότερα χειρόγραφα τὸ ἔργο ἀποδίδεται στὸν Μέγα Βασίλειο, καὶ στὰ ὕστερα στὸν Ἅγιο Γερμανό Κων/πόλεως (640-740), καὶ χρονολογεῖται τοῦ 7ου αἰ. ἢ τοῦ πρώτου μισοῦ τοῦ 8ου αἰ. (ἴσως καί τόν 6ον αἰ.).

    71 Μητρ. Περγάμου Ἰωάννης Ζηζιούλας, Συμβολισμός καί Ρεαλισμός στήν Ὀρθόδοξη Λατρεία, Σύναξη τ. 71, Ἰούλ-Σεπτ. 1999, σσ. 6-21.

    72 «Ὁ Ἱερεὺς μέσα στὴ Θεία Λειτουργία, πρέπει νὰ εἶναι σὰν τὸν ἀέρα. Τὸν ἀναπνεύουμε καὶ μᾶς ζωογονεῖ. Ἀλλὰ δὲν προκαλεῖ τὴν προσοχή, παραμένει διακριτικὰ ἀφανής», Ἀρχιμ. Μεθοδίου Κρητικοῦ, «Ὁ παπα-Γιώργης» - Ἀναφορὰ στὴ σεμνὴ ἱερατεία τοῦ Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Μεταλληνοῦ, Πειραϊκή Ἐκκλησία, τ. 331, Δεκέμβριος 2020, σ. 29.

    73 Facebook Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίας Φωτεινῆς Νέας Σμύρνης, 21/7/2019, (πρόσβαση 4/11/2024).

    74 Προφανῶς ἡ προσκύνησις τοῦ Ἐσταυρωμένου Χριστοῦ ὑποννοεῖ καὶ ἀντίστοιχη εἰκόνα ἢ Σταυρό.

    75 Νυχθήμερον, 6/12/2023 (πρόσβαση, 4/11/2024).

    76 Βλ. Βαρβάρα Χ. Γιαννακοπούλου, Ὅπου Θυσιαστήριον ἐκεῖ καὶ ὁ Ἐσταυρωμένος, 8/12/2023, Ὀρθόδοξος Τύπος.

    77 Σεβ. Μητρ. Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος, Ἡ Θεολογία τῆς Λειτουργικῆς Ἀναγεννήσεως, Ὀρθόδοξος Τύπος, τ. 1644, 26/5/2006, σ. 3.

    78 Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ..., ὅ.π., κεφ. 18 - 21.

    79 Βλ. Wikipedia, “The Liturgical Movement was a 19th-century and 20th-century movement of scholarship for the reform of worship. It began in the Catholic Church and spread to many other Christian churches including the Anglican Communion, Lutheran and some other Protestant churches.” (πρόσβαση 28/10/2024).

    80 Πρωτοπρ. Θεόδωρος Ζήσης, Νεοβαρλααμισμὸς ἡ «Λειτουργικὴ Ἀναγέννηση», Θεοδρομία τ.Δ4, 2002, σ. 463.

    81 Σταματεῖστε τούς Πειραματισμούς στήν Θεία Λατρεία, στήν Θεία Λειτουργία, στό Τυπικόν, αʹ ἔκδοσις, 29/5/2024.

    82 Ἅγιος Μέγας Βασίλειος, «Πάντες μὲν ὁρῶμεν κατ’ ἀνατολὰς ἐπὶ τῶν προσευχῶν», [PG 32, 189C], Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, «προσκυνεῖν τὸν σταυρὸν καὶ κατ' ἀνατολὰς ἑστῶτας προσεύχεσθαι», [PG 94, 1301].

    83 Βλ. ἀργότερα, ὑποσ. 106, βλ. Εἰκ.  37, καὶ ἐπίσης, Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ... , κεφ. 40.

    84 Ὅτι τό χαμηλό Τέμπλο κυρίως, καὶ ἡ ἀνοιχτή Ὡραία Πύλη, ἐμποδίζουν τόν πιστόν Λαόν νὰ προσευχηθεῖ, καὶ πόσο κακὸ κάνει στοὺς Ἱερεῖς, [PDF], αʹ ἔκδοσις (v.1.1), 31-30/5/2024.

    85 Βλ. Εἰκ.  21, ἐπίσης, βλ. Μητρ. Μόρφου Νεόφυτος· «Δεξιά καί ἀριστερά τοῦ Ἱεροῦ Κιβωρίου ἐκρέμαντο βῆλα, δηλαδή ὑφασμάτινες κουρτίνες. Καί τοῦτο γιά νά μήν βλέπουν τά τελούμενα ἀπό τόν λειτουργούντα Ἱερέα ἤ Άρχιερέα ὅπου ὑπήρχε οἱ παριστάμενοι, οὔτε αὐτοί νά βλέπουν τούς ἄλλους καί νά περισπῶνται», Σύγχρονοι (Ἅγιοι) Γέροντες καὶ οἱ Μυστικὲς Εὐχές, 8/2/2022. —Ἡ Παράδοσις ἀκόμη τηρεῖται στό Ἅγιον Ὄρος. Βλ. Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ..., ὅ.π., κεφ. 18 - 22. Κανονικά ἐκρέμαντο βῆλα καί στίς 4 πλευρές ποὺ ἔκλειναν.

    86 Βλ. τό, Ὁ ΙΘʹ Κανὼν τῆς Συνόδου τῆς Λαοδικείας (364), καὶ ἡ ἀνάγνωσις τῶν Λειτουργικῶν Εὐχῶν, τό, Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ..., τό, Εὐχές τῶν Κατηχουμένων (Εὐχή διά Προσφωνήσεως, Συναπτή)· Πόσοι προσεύχονται παράλληλα καί ταυτόχρονα; Ἀναφορές Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, καί περί Προσευχῆς στήν Λειτουργία, τό, Εὐχές τῶν Κατηχουμένων (Εὐχή διά Προσφωνήσεως, Συναπτή)· Πόσοι προσεύχονται παράλληλα καί ταυτόχρονα; Ἀναφορές Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, καί περί Προσευχῆς στήν Λειτουργία, καί τό, Ποιοῦντος τοῦ Διακόνου τὴν Εὐχήν, ὁ Ἱερεὺς ἐπεύχεται τὴν Εὐχήν, μεταξύ ἄλλων.

    87 Βλ. Ἱερατικόν Συλλείτουργον - σύγκρισις διατάξεων, Ἱερατικῶν, καὶ σχόλια, [PDF], [PDF], 21/12/2022.

    88 Βλ. Τὰ τρία Ἀμήν (Ἀμήν, ἀμήν, ἀμήν) εἰς τὴν μυστικὴν στιγμὴν τῆς εὐλογήσεως τοῦ Ἁγίου Ἄρτου καὶ τοῦ Ἁγίου Ποτηρίου, 8/11/2020 (27/10/20).

    89 Βλ. Ἱερατικόν Συλλείτουργον - σύγκρισις διατάξεων, Ἱερατικῶν, καὶ σχόλια, [PDF], [PDF], 21/12/2022, βλ. Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ..., ὅ.π., κεφ. 19 - 22, σσ. 166-191.

    90 «Ὁ Ἱερεὺς μέσα στὴ Θεία Λειτουργία, πρέπει νὰ εἶναι σὰν τὸν ἀέρα. Τὸν ἀναπνεύουμε καὶ μᾶς ζωογονεῖ. Ἀλλὰ δὲν προκαλεῖ τὴν προσοχή, παραμένει διακριτικὰ ἀφανής», Ἀρχιμ. Μεθοδίου Κρητικοῦ, «Ὁ παπα-Γιώργης» - Ἀναφορὰ στὴ σεμνὴ ἱερατεία τοῦ Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Μεταλληνοῦ, Πειραϊκή Ἐκκλησία, τ. 331, Δεκέμβριος 2020, σ. 29.

    91 Η εγκύκλιος της Δ.Ι.Σ του 1929 "Οι Αρχιμανδρίται προηγούνται των οφφικιούχων Πρεσβυτέρων εν ταις Ιεραίς Ακολουθίες" - Εμπόδιο στις Ιερατικές κλίσεις; (π. Ἐλευθέριος Χαβάτζας), 15/3/2011.

    92 Βλ. Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ..., ὅ.π., κεφάλαια 7, 8, 9.

    93 Οἱ γυναῖκες πάντα εἶχαν βοηθητικό ρόλο στό ψάλσιμο, καί μόνο ἀπουσίᾳ Ἱεροψαλτῶν. Ἐδῶ τὰ Παλαιοχριστιανικά χρόνια μέχρι σήμερα (σὲ παραδοσιακές Ἐνορίες), οἱ ἄνδρες μὲ τὶς γυναῖκες κάθονται χωριστά στὴν Ἐκκλησία, καὶ στὸ Ἀναλόγιον θὰ ἦσαν μαζί; 

    94 Παναγιώτης Ν. Τρεμπέλας, Ἡ Γυνή ἐν τῇ Ψαλμωδία, ἔκδ. «ΖΩΗ», Ἀθῆναι 1926.

    95 Ὁ διαχωρισμός τῶν Φύλων στόν Ναό (Sexes Segregation in the Church), στό Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ..., ὅ.π., κεφ. 5, σ. 31.

    96 Γιάννης Ραγκούσης: Να ανοίξει η συζήτηση για τη χειροτονία γυναικών, ΣΚΑΪ, 2/2/2020. Τάδε ἔφη, στὴν λήξη Συνεδρίου γιὰ Διακόνισσες... . «ΔΙΑΚΟΝΙΣΣΕΣ. ΠΑΡΕΛΘΟΝ-ΠΑΡΟΝ-ΜΕΛΛΟΝ», ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΤΟΥ CEMES KAI TOY ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ, 31/1-2/2/2020, Οργανωτική Επιτροπή: Ομότ. Καθ. Πέτρος Βασιλειάδης κ.ἄ.. — Ἄννα Διαμαντοπούλου, X tweet: «Η Ορθόδοξη Ιεροσύνη χρειάζεται άνδρες και γυναίκες.Το εκκλησιαστικό βίωμα στον 21ο αιώνα πρέπει να διαμορφώνεται και από [ανδρες] & [γυναικες] [χρησιμοποίησε εικονίδια για τα φύλα].Η συζήτηση να ανοίξει από την Εκκλησία & όχι μόνο», 3/9/2022.

    97 π. Διονυσίου Ταμπάκη, Ξένοι στό ἴδιο μας τό σπίτι; Ἄκτιστον, 29/10/2024 (πρόσβαση 4/11/2024).

    98 https://www.youtube.com/watch?v=PibL7acf03s (πρόσβαση 29/10/2024).

    99 Diakonima.gr (πρόσβαση 29/10/2024).

    100 Ἀμφιβάλλουμε, ἂν ἦταν ὅντως συνήθης στό Ἀλεξανδρείας τόν 12ον αἰ. ὅπως ὑποστηρίζει ὁ Ἀθηνῶν Χρυσόστομος, ἢ ἤθελε νὰ τὴν κάνει χάριν ἐπιδείξεως, διότι ὁ Βαλσαμών λέει ὅτι «ὥρμησε κρατεῖν τὸ τῆς τοῦ Ἰακώβου λειτουργίας κοντάκιον, ἀλλ᾽ ἐκωλύθη παρ’ ἡμῶν, καὶ ὑπέσχετο λειτουργεῖν, καθὼς καὶ ἡμεῖς», [PG 137, 621]. Ὅπως καὶ νὰ ἔχει αὐτή εἶναι ἀπαράδοτος Λειτουργία στὴν Ἱερά Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας.

    101 Ἐγκύκλιος Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, 9-6-1956, Περί ἀναγνώσεως «μυστικῶς» τῶν εὐχῶν τῆς θείας Λειτουργίας καὶ τῶν λοιπῶν ἱερῶν Μυστηρίων καί ἐμμελοῦς ἀναγνώσεως τοῦ Ἀποστόλου καί τοῦ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου.

    102 «Η θέση τους επίσης δεν είναι πίσω από την Αγία Τράπεζα, αλλά στο σκευοφυλάκιο, όπως και ο σταυρός λιτανείας», ὑποσ. 58.

    103 Σταματεῖστε τούς Πειραματισμούς στήν Θεία Λατρεία, στήν Θεία Λειτουργία, στό Τυπικόν, αʹ ἔκδοσις, 29/5/2024.

    104 Μία ἁπλή ἀναζήτηση στό google, μέ τόν ὄρο “λειτουργία ιακώβου αδελφοθέου” καί πηγαίνετε πάνω στίς “Εἰκόνες”. Ἑκατοντάδες φωτογραφίες. Λές καί γίνονται οἱ Λειτουργίες αὐτές γιά τίς φωτογραφίες.

    105 Διαπομπεύουν τὸ Μυστήριον τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Βλ. Ἰωάννου Μ. Φουντούλη, Τελετουργικά Θέματα Αʹ, «Ἡ Μυστηριακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὰ Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης», Ἀποστολικὴ Διακονία, ἔκδ. αʹ 2002, σσ. 209-224. Βλ. Ἐγκύκλιος ΔΙΣ Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, 2792/30-6-2004: «Ἡ Μυστηριακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὰ Ῥαδιοτηλεοπτικὰ Μέσα».

    106 Ἡ Ἐκκλησία κατὰ Παράδοσιν ἔχει ὄχι πλατεῖα ἀλλὰ στενή Ὡραία Πύλη, ὅτι στενὴ ἡ πύλη καὶ τεθλιμμένη ἡ ὁδὸς ἡ ἀπάγουσα εἰς τὴν ζωήν (Ματθ. ζʹ 13). Ἀκόμη καὶ στὴν Ἁγία Σοφία τοῦ Ἰουστινιανοῦ, τὸ ὑψηλὸ φράγμα (Τέμπλο) τοῦ Ἱεροῦ Βήματος εἶχε μικρὲς θύρες. Παῦλος Σιλεντιάριος (563 μ.Χ.): «διὰ τρισσῶν δὲ θυρέτρων ἕρκος ὅλον μύστησιν ἀνοίγεται· ἐν γὰρ ἑκάστη πλευρῇ βαιὰ θύρετρα διέγμαγεν ἐργοπόνος χείρ» = Καὶ τὸ Τέμπλον (ὁ τοῖχος) διὰ τριῶν θυρῶν δίνει πρόσβαση στοὺς Ἱερεῖς. Διότι σὲ κάθε πλευρὰ ὁ μάστορας ἔφτιαξε μικρὲς θύρες. (Βαιὰ θύρετρα = μικρὲς θύρες). Βλ. Εἰκ.  37, ἐπίσης, Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ... , κεφ. 40. Σήμερα ὅμως συνεχῶς ἡ Ὡραία Πύλη γίνεται πλατύτερη. Εἶναι κι αὐτὸ ἕνας ἄλλος ἔντεχνος τρόπος «ἀποφυγῆς» τοῦ Τέμπλου. Ὅπως καὶ ἡ ἄτεμπλη (ἔμπροσθεν τοῦ Τέμπλου) Λειτουργία στὰ πρότυπα τῶν Δυτικῶν. Βλ. Ὅτι τό χαμηλό Τέμπλο κυρίως, καὶ ἡ ἀνοιχτή Ὡραία Πύλη, ἐμποδίζουν τόν πιστόν Λαόν νὰ προσευχηθεῖ, καὶ πόσο κακὸ κάνει στοὺς Ἱερεῖς, [PDF], αʹ ἔκδοσις (v.1.1), 31-30/5/2024.

    107 Ἀριστείδη Πανώτη, Λειτουργικόν Ἱεροσολύμων, ἤτοι ἡ Θεία Λειτουργία τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου τοῦ «Ἀδελφοῦ τοῦ Κυρίου», Ἀθῆναι 2000, σ. 14.

    108 orthodoxianewsagency.gr (πρόσβαση, 16/5/2024).

    109 Σεβ. Μητροπολίτου Κυθήρων Σεραφείμ, Ἐπιστολή πρὸς Περιστερίου Γρηγόριον, ἀρ. πρωτ. 341, 14/9/2024, ποὺ οὐσιαστικὰ ἀπαντᾶ καὶ ἀναιρεῖ τὴν Ἐγκύκλιον τοῦ Μητροπολίτου Περιστερίου Γρηγορίου γιὰ τὸν Σταυρόν τοῦ Κυρίου πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα. Στόν Ὀρθόδοξο Τύπο, τιτλοφορήθηκε: «Θεολογική ἐπιστήριξις τῆς ὄπισθεν τῆς Ἁγίας Τραπέζης τοποθετήσεως τοῦ Ἐσταυρωμένου Χριστοῦ», Ο.Τ. 14/10/2024.

    110 Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ..., ὅ.π., σσ. 68-69, καί ὑποσ. 255.

    111 Βλ. Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ... .

    112 Βλ. Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ... , σ. 103.

    113 Βλ. Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ... , σ. 208.

    114 Βλ. Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ... , σ. 210.

    115 Βλ. Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ... , σ. 202.

    116 Βλ. Τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ... .

    117 Κλασσική τακτική τῶν πολιτικῶν, τῶν οἰκουμενιστῶν, καὶ τῶν νεωτεριστῶν.

    118 «Ὀρθοδοξία» πρακτορεῖο εἰδήσεων, «Ολοκληρώθηκε το ΙΣΤ’ Διαχριστιανικό Συμπόσιο για τη Νεότητα στην Μητρόπολη Περιστερίου» 30/8/2022, πρόσβαση 29/10/2024.

    119 ΕΚΠΑ, πρόσβαση 29/10/2024.

    120 Ὁ Αʹ Κανὼν τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, λέει: «Αἱρέσεις μὲν, τοὺς παντελῶς ἀπεῤῥηγμένους καὶ κατ’ αὐτὴν τὴν πίστην ἀπηλλοτριωμένους». Ὁ Βʹ Κανὼν τῆς ΣΤʹ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, λέει: «διατάξεις, αἷς τισι πάλαι ὑπὸ τῶν ἑτεροδόξων ἐπὶ λύμη τῆς Ἐκκλησίας νόθα τινὰ καὶ ξένα τῆς εὐσεβείας παρενετέθησαν, τὸ εὐπρεπὲς κάλλος τῶν Θείων δογμάτων ἡμῖν ἀμαυρώσαντα, τὴν τῶν τοιούτων διατάξεων προσφόρως ἀποβολὴν πεποιήμεθα πρὸς τὴν τοῦ χριστιανικωτάτου ποιμνίου οἰκοδομὴν καὶ ἀσφάλειαν, οὐδαμῶς ἐγκρίνοντες τὰ τῆς αἱρετικῆς ψευδολογίας κυήματα, καὶ τῇ γνησίῳ τῶν Ἀποστόλων καὶ ὁλοκλήρῳ διδαχῇ παρενείροντες». Ὁ Ἅγιος Μάρκος ὁ Εὐγενικός, λέει : «Οὐ μόνον εἰσὶν οἱ Λατῖνοι σχισματικοί, ἀλλὰ καὶ αἱρετικοί· καὶ τοῦτο παρεσιώπησέν το ἡ ἐκκλησία ἡμῶν, διὰ τό, τὸ γένος εἶναι ἐκείνων πολὺ καὶ ἰσχυρότερον ἡμῶν. ἡμεῖς δὲ οὐ δι’ ἄλλο τι ἐσχίσθημεν αὐτῶν, εἰ μὴ ὅτι εἰσὶν αἱρετικοί»

    121 Νικολάου Π. Βασιλειάδη, Ὁ Ἅγιος Μάρκος ὁ Εὐγενικὸς καὶ ἡ Ἕνωσις τῶν ἐκκλησιῶν, εʹ ἔκδ., 1998, σ. 121.

    122 Παῦλος Τρακάδας, Ὁ Περιστερίου συνεχιστής τῆς κακοδοξίας τοῦ Περγάμου, Ὀρθόδοξος Τύπος, 17/2/2023 (πρόσβαση 29/10/2024).

    123 Patt.gov.gr , Στο 16ο Διαχριστιανικό Συμπόσιο που διοργανώνουν το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, το Πανεπιστήμιο Antonianum της Ρώμης και η Ιερά Μητρόπολη Περιστερίου, ο Περιφερειάρχης Αττικής Γ. Πατούλης (πρόσβαση 29/10/2024).

    124 Joseph Cardinal Ratzinger, The Spirit of the Liturgy, Ignatius Press 2020 (2000), σ. 98.

    125 M. Klaus Gamber, The Reform of the Roman Liturgy: Its Problems and Background, Una Voce Press 1983 (translated from the original German by Klaus D. Grimm).

    126 Αʹ Κορ. αʹ 23.

    127 Ὅσιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός· «ὡσαύτως δὲ καὶ τὸν τύπον τοῦ ζωοποιοῦ καὶ σεβασμίου Σταυροῦ πίστει προσκυνῶν κατασπάζου διὰ τὸν κρεμασθέντα ἐν αὐτῷ σαρκὶ ἐπὶ σωτηρίᾳ τοῦ γένους ἡμῶν Χριστὸν τὸν Θεὸν καὶ Σωτῆρα τοῦ κόσμου, καὶ δόντα ἡμῖν τοῦτον σύμβολον τῆς κατὰ τοῦ διαβόλου νίκης· φρίττει γὰρ καὶ τρέμει, μὴ φέρων καθορᾶν αὐτοῦ τὴν δύναμιν», [PG 96, 1032].

    128 Ἅγιος Συμεὼν Ἀρχιεπίσκοπος Θεσ/νίκης (+1429), [PG 155, 341D].

    129 «η μεγάλη κυκλική κόγχη του Ιερού Βήματος είναι «χώρος» της Βασιλείας του Θεού, καθώς εκεί ίστανται τα Τρία Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος, όταν λειτουργούμε», ἀλλοῦ «[...] Βασιλεία (πίσω από την Αγία Τράπεζα) → Άνω Καθέδρα και Παρουσία της Βασιλείας μέσα στην Ιστορία με την νοητή Φανέρωση και πραγματική Παρουσία των Τριών Προσώπων της Αγίας Τριάδος (πίσω από την Αγία Τράπεζα). Γι’ αυτό ακριβώς πίσω από την Αγία Τράπεζα [...], γιατί είναι χώρος της Βασιλείας και η Άνω Καθέδρα [...]» κ.ἄ., βλ. ὑποσ. 58. Βλ. ἐπίσης ἐνταῦθα, σ. 27.

    130 Ὅσιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός· «Τί γὰρ διαφέρει Σταυρός μὴ ἔχων τὸ τοῦ Κυρίου ἐκτύπωμα τοῦ ἔχοντος;» [PG 94, 1172].

    131 Ἡ Λειτουργική Κίνησις τάχα Ἀναγέννησις ἢ Ἀνανέωσις εἶναι γνήσια θυγάτηρ τοῦ Οἰκουμενισμοῦ.

    132 Ἰωάννου Καρμίρη, Τά Δογματικά καί Συμβολικά Μνημεῖα τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας, Τόμος Αʹ, Ἀθῆναι 1960 (1952), σελ. 241.

    133 Βλ. Βαρβάρα Χ. Γιαννακοπούλου, Ὅπου Θυσιαστήριον ἐκεῖ καὶ ὁ Ἐσταυρωμένος, 8/12/2023, Ὀρθόδοξος Τύπος.

    134 Προφανῶς ἡ προσκύνησις τοῦ Ἐσταυρωμένου Χριστοῦ ὑποννοεῖ καὶ ἀντίστοιχη εἰκόνα ἢ Σταυρό.

    135 Δηλ. Ὑποχώρησε [Διάβολε] μὴ σὲ χτυπήσω μὲ τὸν Σταυρόν ποὺ τὸν τρέμουν τὰ πάντα. 

    136 Θυηπολία ἐννοεῖ τὴν Θεία Λειτουργία· οὔτε τόν Θεόν τρέμει [ὁ Διάβολος], οὔτε τίς Λειτουργίες ποὺ κάνει ὁ Ἅγιος! Καί τινες τάλανες τάχα ἀναγεννητές τῷ ὄντι ἀλλοιωτές βγάζουν τὸν Ζωοποιόν Σταυρόν ἀπὸ πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγίαν Τράπεζαν καὶ ἐπ’ αὐτῆς, ἐπειδὴ τοὺς ἐνοχλεῖ. Ὁ Σταυρός τοὺς ἐνοχλεῖ ἢ τὰ ταγκαλάκια;

    137 Ἀγκάλιασε τόν Σταυρόν, καὶ θὰ σταματήσεις τό κακό.

    138 analogion.gr/typikon/liturgy-articles.

    139 independent.academia.edu/ΠΔΠ/Liturgical.