ΔΥΟ ΑΓΙΟΙ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ ΑΔΕΛΦΟΠΟΙΟΥΝ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ ΚΑΙ ΑΡΤΑ

ΔΥΟ ΑΓΙΟΙ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ ΑΔΕΛΦΟΠΟΙΟΥΝ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ ΚΑΙ ΑΡΤΑ

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Για όγδοη συνεχή χρονιά η ακριτική Καστροπολιτεία του Διδυμοτείχου εόρτασε τα Βατάτζεια. Στις 4 Νοεμβρίου η Εκκλησία μας τιμά ως Άγιο τον Αυτοκράτορα της Βυζαντινής Νικαίας Ιωάννη Γ΄Δούκα Βατάτζη, ο οποίος βασίλευσε από το 1222 έως το 1254. Ήταν μία ταραγμένη περίοδος για τον Ελληνισμό, διότι οι Δυτικοί Σταυροφόροι της Δ΄ Σταυροφορίας είχαν κατακτήσει την πρωτεύουσα της Ρωμανίας/ Βυζαντίου, την Κωνσταντινούπολη (1204).

Τότε οι Έλληνες δημιούργησαν τρία κράτη: Την Αυτοκρατορία της Νικαίας, η οποία καταλάμβανε το βόρειο και ανατολικό μέρος της Μ. Ασίας και έφθανε διαγωνίως  μέχρι τη Σμύρνη, τη Μαγνησία, την Έφεσο και τα δυτικά παράλια. Την Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας των Μεγάλων Κομνηνών και το Δεσποτάτο της Ηπείρου με πρωτεύουσα την Άρτα. Οι αυτοκράτορες της Νικαίας φιλοξένησαν τον διάδοχο του κανονικού Πατριάρχη και πολέμησαν κατά Τούρκων και Σταυροφόρων. Η Νίκαια κατέστη κέντρο ελληνικής παιδείας με τη φροντίδα του Θεοδώρου Α΄ Λασκάρεως και του γαμβρού του Ιωάννου Βατάτζη, ο οποίος τον διαδέχθηκε. Υιός του υπήρξε ο Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρις, ποιητής του Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνος προς την Υπεραγία Θεοτόκο. Τελικά ο Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος, σφετεριστής του θρόνου, αλλά γενναίος αυτοκράτωρ, ξεκίνησε από τη Νίκαια και το 1261 απελευθέρωσε την Κωνσταντινούπολη από τους Δυτικούς.

Ο Ιωάννης Βατάτζης υπήρξε μία από τις σημαντικότερες μορφές του Βυζαντινού Ελληνισμού. Τόνωσε την οικονομία και φρόιντισε τους φτωχούς. Διέπρεψε ως στρατιωτικός και διπλωματικός νους. Σεβάσθηκε την Ορθόδοξη Εκκλησία και στήριξε τα ελληνικά γράμματα. Περιεβάλλετο από λογίους, όπως ο σύμβουλός του ιερομόναχος Νικηφόρος Βλεμμύδης, ο Θεόδωρος Εξαπτέρυγος, ο ιστοριογράφος και πολιτικός Γεώργιος Ακροπολίτης κ.α. Η Εκκλησία  ονόμασε τον Βατάτζη Ελεήμονα και τον τιμά ως Άγιο ήδη από τις πρώτες δεκαετίες μετά την κοίμησή του. Ετάφη στη Μαγνησία της Μικράς Ασίας, όπου και ετιμάτο από τους Έλληνες με ευλάβεια μέχρι τη Καταστροφή του 1922. Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης συνέθεσε Ακολουθία για τον Άγιο και τον περιέλαβε στον Συναξαριστή του.

Όταν ο Πάπας Γρηγόριος Θ΄ τού έστειλε   μία  επιστολή και τού ζητούσε να ξεχάσει το όνειρο της απελευθερώσεως της Κωνσταντινουπόλεως, ο Ιωάννης Βατάτζης απήντησε με απαράμιλλη αξιοπρέπεια συνδυασμένη με ελαφρά ειρωνεία. Ο ηγέτης του τότε ηττημένου από τους Δυτικούς Ελληνισμού έγραψε στον πλανητάρχη της εποχής εκείνης ως ίσος προς ίσον. Ο Έλληνας Αυτοκράτορας τόνισε στον Πάπα ότι οι Βυζαντινοί μπορεί μεν να αποκαλούνται Ρωμαίοι, αλλά είναι απόγονοι του αρχαίου γένους των Ελλήνων, από τον οποίο άνθησε και μεταδόθηκε η σοφία σε όλον τον κόσμο. Του υπογράμμισε ότι και άλλοι αυτοκράτορες πριν από αυτόν είχαν ελληνική καταγωγή και ότι στο γένος των Ελλήνων δώρισε ο Μέγας Κωνσταντίνος την Βασιλεύουσα Κωνσταντινούπολη. Και κατέληγε με φράσεις που επαναλάμβαναν τον παιάνα των Σαλαμινομάχων και τις αιώνιες παρακαταθήκες των αγωνιζομένων Ελλήνων. Δεν θα παύσουμε ποτέ να πολεμούμε υπέρ των ιερών και των οσίων, δεν θα σταματήσουμε να αγωνιζόμαστε εναντίον εκείνων που κατέχουν την  Κωνσταντινούπολη, εννοώντας τον παράνομο αυτοκράτορα που έστεψαν οι  Σταυροφόροι.

Είχα την ευλογία να παραστώ και φέτος για έβδομη φορά ως ομιλητής στα Βατάτζεια τοιυ Διδυμοτείχου με την ευγενή πρόσκληση του Σεβ. Μητροπολίτου Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου κ. Δαμασκηνού. Στις 3 Νοεμβρίου μετά τον Πανηγυρικό Εσπερινό στον ενοριακό Ναό του Αγίου Ιωάννου Βατάτζη στο Διδυμότειχο, έλαβε χώραν η αδελφοποίηση των Δήμων Διδυμοτείχου και Άρτας. Αντιγράφω από το σχετικό Δελτίο Τύπου της τοπικής Μητροπόλεως:

«Στο πλαίσιο των φετινών εκδηλώσεων εντάχθηκε και η αδελφοποίηση του Δήμου Διδυμοτείχου με το Δήμο Αρταίων, καθόσον ο άγιος Ιωάννης Βατάτζης και η αγία Θεοδώρα, η βασίλισσα και προστάτις της Άρτας, αφ’ ενός είλκον αμφότεροι την καταγωγή από το Διδυμότειχο και αφ’ ετέρου με συνοικέσιο συγγενικών τους  προσώπων, του υιού της αγίας και της εγγονής του αγίου, προσπάθησαν να συμφιλιώσουν τις δυνάμεις των δύο βυζαντινών ηγεμονιών της Νίκαιας και του Δεσποτάτου της Ηπείρου, εν όψει της ανακαταλήψεως της Κωνσταντινουπόλεως το 1261. Η εκδήλωση αδελφοποίησης των δύο πόλεων πραγματοποιήθηκε το εσπέρας της 3ης Νοεμβρίου ε.ε. στο Δημοτικό Αμφιθέατρο Διδυμοτείχου με την υπογραφή του Πρωτοκόλλου από τους Δημάρχους Αρταίων και Διδυμοτείχου, Χρήστο Τσιρογιάννη και Παρασκευά Πατσουρίδη αντιστοίχως.

Των λατρευτικών Συνάξεων του Πανηγυρικού Εσπερινού, την παραμονή, και της Θείας Λειτουργίας, το πρωί της κυριωνύμου ημέρας της εορτής, προέστη ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου κ. Δαμασκηνός, στον πανηγυρίζοντα Ιερό Ενοριακό Ναό Αγίου Ιωάννου Βατάτζη, που παρ’ όλο ότι είναι ξύλινος και μικρός, συγκεντρώνει πλήθος πιστών, που με ευλάβεια προσέρχονται να προσκυνήσουν τον θαυματουργό άγιο και να εμπιστευθούν σε αυτόν τα αιτήματα της καρδιάς τους.

Το εσπέρας της 4ης Νοεμβρίου ε.ε. στο Πνευματικό Κέντρο του Ιερού Καθεδρικού Ναού Παναγίας Ελευθερωτρίας Διδυμοτείχου πραγματοποιήθηκε Επιστημονική Εσπερίδα, αφιερωμένη στον τιμώμενο άγιο Ιωάννη Βατάτζη για τον οποίο μίλησαν:

• Ο Καθηγητής Βυζαντινής Ιστορίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Γεώργιος Χαριζάνης με θέμα· “Ιωάννης Δούκας Βατάτζης και η οικονομική του πολιτική”.

• Ο Πολιτικός Επιστήμονας  Κωνσταντίνος Χολέβας, με θέμα· “Ορθοδοξία, Παιδεία και Κοινωνία: από τον Ιωάννη Βατάτζη στον Ιωάννη Καποδίστρια”.

• Ο στρατιωτικός και συγγραφέας Ιωάννης Σαρσάκης, με θέμα· “Μέγας Κωνσταντίνος, Ιωάννης Βατάτζης και οι άγιοι αυτοκράτορες του Βυζαντίου”.

Ας έχουμε την ευλογία των δύο Αγίων!

Κ.Χ. ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ 14.11.2018