Σε πρόσφατο άρθρο αναφερθήκαμε στη σύγχυση θεολογίας και οικονομίας από σύγχρονο καθηγητή ορθόδοξης δογματικής, τον κ. Σταύρο Γιαγκάζογλου. Σε συνέχεια εκείνου θα δούμε ένα ακόμα απόσπασμα από τον ίδιο καθηγητή, που, ως φαίνεται, δεν πέφτει τυχαία στο ίδιο λάθος, χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια πως τον κατηγορούμε για κάποια σκοπιμότητα.
“… Σημειώνει (ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης) σχετικά με τον ιδιαίτερο ρόλο συνεργίας του Αγίου Πνεύματος τόσο ως τέλους της ενδοτριαδικής ζωής όσο και ως αποκαλυπτικού φορέα της Αγίας Τριάδος στην ενυπόστατη κίνηση του θείου θελήματος για τη δημιουργία, κυβέρνηση και τελείωση των όντων εκτός της τριαδικής ομοουσιότητας”. Στη θεία οικονομία (δηλαδή στην ενέργεια του Θεού ad extra) είναι αποδεκτό πως το Πνεύμα είναι o “τελικός” αποκαλυπτικός φορέας, αν και το “τελικός” ως όρος είναι πολύσημος και μπορεί να παρεξηγηθεί. Εφόσον όμως συμφωνούμε με την Πατερική έκφραση για την οικονομία “εκ Πατρός δι’ Υιού εν Αγίω Πνεύματι”, μπορούμε να αποδεχθούμε τον όρο τελικός αποκαλυπτικός φορέας για το Άγιο Πνεύμα, με την έννοια εξάπαντος της ολοκλήρωσης της παροχής της κοινής θείας ενέργειας προς την κτίση.
Το πρόβλημα προκύπτει και πάλι στη θεολογία (δηλαδή στην ενδοτριαδική ζωή) όπου το Πνεύμα, κατά τον Στ. Γ., έχει “τον ιδιαίτερο ρόλο της συνεργίας ως το τέλος της ενδοτριαδικής ζωής”. Η λέξη συνεργία ακούγεται άσχημα στην ενδοτριαδική σχέση, διότι φαίνεται πως χρειάζεται να συνεργήσουν οι τρεις, ώστε να επιτευχθεί η φυσική τους κοινωνία, η κατ’ ουσίαν σχέση τους. Όμως οι τρεις συνεργούν ad extra και όχι ad intra. Ενδοτριαδικώς κοινωνούν κατ΄ουσίαν και η σχέση τους είναι η πλήρης φυσική αλληλοπεριχώρηση των τριών θείων υποστάσεων.
Και ερχόμαστε στον όρο “τέλος”. Σκοπός κατά την αρχαιοελληνική του σημασία, ολοκλήρωση ή χρονική κατάληξη; Είναι σαν να μας λέει ο κ. καθηγητής πως η θεία φύση και ζωή ολοκληρώνεται και τελειούται εν Πνεύματι Αγίω. Έχουμε όμως το δικαίωμα να αφήνουμε υπόνοιες εξέλιξης ενδοτριαδικώς; Μη γένοιτο… Όπως προσημειώθηκε και στο πρώτο σχετικό άρθρο, το Πνεύμα υποβιβάζεται σε συνδετικό κρίκο μεταξύ Πατρός και Υιού (Αυγουστίνεια – φραγκολατινική θεολογία) πράγμα που οδηγεί στο Filioque, σύμφωνα με την ίδια αιρετική δυτικόφερτη θεολογία, που οδήγησε στο τεράστιο αυτό δογματικό λάθος εξαιτίας της σύγχυσης – ταύτισης θεολογίας και οικονομίας στην Αγία Τριάδα.
Θα το υπογραμμίσω και πάλι. Στόχος είναι ο διάλογος και η διόρθωση, όχι η καταγγελία. Άλλωστε, δεν θεωρώ ότι ο Στ. Γ. θέλει να θεολογήσει με δυτικές προϋποθέσεις. Κάτι τέτοιο ούτε καν μού περνάει από το μυαλό. Ούτε και θέλω να είμαι υπερβολικός, όπως συνηθίζεται σε τέτοιου είδους συζητήσεις, που ψάχνουμε να διυλίσουμε τον κώνωπα και σπεύδουμε να βαπτίσουμε κάτι ή κάποιον αιρετικό. Θέλει όμως περισσότερη προσοχή και διευκρινίσεις ένα δογματικό δοκίμιο…
Κ. Νούσης
Λάρισα, 7/1/2025
Επισήμανση καίρια.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜερικοί "φτασμένοι" καθηγητές, νομίζουν ότι μπορεί να γράφουν για τόσο λεπτά ζητήματα με τόση επιπολαιότητα.
Σωστά ο αρθρογράφος καταγράφει τις αστοχίες του Γιαγκάζογλου.