Η μεταθανάτια Κρίση
Το θέμα της μεταθανάτιας Κρίσης το συναντούμε και στα ελληνικά και στα χριστιανικά συγγράμματα. Ας παρακολουθήσουμε τις πολλές ομοιότητές τους.
Ο μύθος του Ηρός του Πλάτωνα
Οι δίκες δικαίων και αδίκων
«Αυτή είναι η διήγηση του Ηρός του Αρμενίου, που σκοτώθηκε μαζί με άλλους στρατιώτες, και όταν έπειτα από δέκα μέρες ήρθαν να παραλάβουν τα σώματα των νεκρών, που βρίσκονταν πια σε αποσύνθεση, το δικό του ήταν ακόμη σώο και ακέραιο· τον μετέφεραν λοιπόν στην πατρίδα του για να τον ενταφιάσουν και, ενώ τη δωδέκατη μέρα από τον θάνατό του βρισκόταν πια απάνω στη φωτιά, ξανάρθε στη ζωή και άρχισε ν᾽ ανιστορεί όσα είχε ιδεί στον άλλο κόσμο. Τους έλεγε ότι, όταν βγήκε η ψυχή του, ξεκίνησε με πολλούς άλλους κι έφτασαν σ᾽ έναν θαυμάσιο τόπο, όπου είδαν δύο χάσματα στη γη, το ένα κοντά στο άλλο, και δύο άλλα απάνω στον ουρανό, απέναντι στα πρώτα. Ανάμεσά τους κάθονταν δικαστές που έβγαζαν την απόφασή τους και πρόσταζαν τους δίκαιους ν᾽ ακολουθήσουν τον δρόμο που πήγαινε δεξιά και πάνω μέσα από τον ουρανό, αφού πρωτύτερα τους κρέμαγαν μπροστά σημάδια που έλεγαν τί απόφαση είχαν βγάλει γι᾽ αυτούς στη δίκη· τους άδικους τους έστελναν να πάρουν τον δρόμο προς τ᾽ αριστερά και κάτω, αφού κρέμαγαν και σ᾽ αυτούς, αλλά από πίσω, σημείωμα που έλεγε όλες τις πράξεις τους.
Η Χριστιανική Κρίση
Περίπου το ίδιο περιγράφει και ο ευαγγελιστής στο ευαγγέλιο της Κρίσης. Οι άνθρωποι ανάλογα με τα έργα τους θα χωριστούν σε πρόβατα στα δεξιά του Θεού και σε ερίφια στα αριστερά του Θεού και οι μεν πρώτοι θα κληρονομήσουν την ετοιμασμένη από τον Θεό Βασιλεία, ενώ οι δεύτεροι θα ριχτούν «εις το πυρ το αιώνιον», της Κόλασης. Πρόκειται για την τελική κρίση των ανθρώπων μετά από την διδασκαλία του Χριστού στην γη και θα κριθούν ανάλογα με τα έργα αγάπης που έκαναν ή παρέλειψαν να κάνουν.
Το ευαγγέλιο της Κρίσης
31 Ὅταν δὲ ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ καὶ πάντες οἱ ἅγιοι ἄγγελοι μετ’ αὐτοῦ, τότε καθίσει ἐπὶ θρόνου δόξης αὐτοῦ· 32 καὶ συναχθήσεται ἔμπροσθεν αὐτοῦ πάντα τὰ ἔθνη, καὶ ἀφοριεῖ αὐτοὺς ἀπ’ ἀλλήλων, ὥσπερ ὁ ποιμὴν ἀφορίζει τὰ πρόβατα ἀπὸ τῶν ἐρίφων, 33 καὶ στήσει τὰ μὲν πρόβατα ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ τὰ δὲ ἐρίφια ἐξ εὐωνύμων. 34 τότε ἐρεῖ ὁ βασιλεὺς τοῖς ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ· δεῦτε, οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου. … . 41 Τότε ἐρεῖ καὶ τοῖς ἐξ εὐωνύμων· πορεύεσθε ἀπ’ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ·… 46 καὶ ἀπελεύσονται οὗτοι εἰς κόλασιν αἰώνιον, οἱ δὲ δίκαιοι εἰς ζωὴν αἰώνιον» (Ματθ.25,31-46.)
Εμπειρίες Παραδείσου
Προχριστιανικές εμπειρίες Παραδείσου είχε ο Ηρ στην ουράνια περιπέτειά του: «Και έβλεπε από το ένα χάσμα της γης ν᾽ ανεβαίνουν ψυχές γεμάτες από ακαθαρσία και σκόνη, και από το άλλο του ουρανού να κατεβαίνουν άλλες καθαρές. Και ιστορούσαν από τις αναμνήσεις τους μεταξύ τους οι πρώτες με θρήνους και με δάκρυα όσα έπαθαν και είδαν κατά την πορεία τους κάτω από τη γη, η διάρκεια της πορείας ήταν χίλια χρόνια, όσες πάλι έφταναν από τον ουρανό έλεγαν τις ηδονές που δοκίμασαν και το άφραστο κάλλος των θεαμάτων που είδαν».
Χριστιανικές εμπειρίες υπάρχουν πάρα πολλές πολλών αγίων αλλά υπάρχουν και σύγχρονες σαν και αυτές που αναφέρει ο π. Σεραφείμ Ρόουζ στο βιβλίο του «Η ψυχή μετά τον Θάνατο», όπως η επομένη «Ο μοναχός του Ουένλοκ, αφού ανυψώθηκε στον αέρα από αγγέλους και πέρασε μέσα από τα τελώνια, είδε ένα μέρος απίστευτης ομορφιάς, όπου ζούσαν πάρα πολλοί άνθρωποι με μια σπάνια ευτυχία. Τότε τον τύλιξε απαλά μια ευωδία
θαυμάσιας γλυκύτητας, προερχομένη από την πνοή των αγίων ψυχών. Οι άγιοι άνθρωποι του είπαν ότι αυτός είναι ο Παράδεισος, για τον οποίο μιλούν οι άνθρωποι».
Μια άλλη διήγηση προέρχεται από τον άγιο Ανδρέα Κωνσταντινουπόλεως (9ος αιώνας): «Με την θέληση του Θεού βυθίστηκα για δυο εβδομάδες σε ένα τερπνό όραμα. Είδα ότι βρισκόμουν σε ένα θαυμάσιο και μεγαλοπρεπή Παράδεισο. Υπήρχαν πολλοί κήποι και δένδρα με κλαδιά που ανέδιδαν μια υπέροχη ευωδία. Υπήρχαν αμέτρητα πουλιά με πολύχρωμα φτερά. Προχωρώντας είδα έναν υπέροχο Σταυρό, σαν φωτεινή νεφέλη και ψαλμωδοί που υμνούσαν τον Σταυρωθέντα Κύριο. Στο δεύτερο στερέωμα είδα ωραιότατους ανθρώπους με μια αγαλλίαση που δεν μπορεί να την περιγράψει ένας άνθρωπος. Στο τρίτο στερέωμα υπήρχαν πλήθος ουράνιες δυνάμεις που υμνούσαν και δοξολογούσαν τον Θεό. Όταν ρώτησε τον άγγελο γιατί δεν μπόρεσε να δει την Παναγία, του απάντησε ότι επισκέπτεται τον επίγειο κόσμο για να τους βοηθήσει και να παρηγορήσει την θλίψη τους».
Τα χαρακτηριστικά μιας αληθινής εμπειρίας του Παραδείσου είναι:
Προηγείται μια διαδικασία ανόδου, αφού μπορέσουν και γλιτώσουν από τα τραβήγματα των Τελωνίων.
Η ψυχή οδηγείται στον Παράδεισο από έναν ή περισσοτέρους αγγέλους.
Η εμπειρία εκδηλώνεται μέσα στο λαμπερό φως με έκδηλα τα σημάδια της Θείας Χάρης και ειδικότερα με υπέροχη ευωδία.
Η εμπειρία του Παραδείσου συνοδεύεται από αίσθημα δέους και φόβου της μεγαλοσύνης του Θεού.
Το φως χαρακτηρίζει και τον χώρο που κατοικούν οι δίκαιοι κατά την διήγηση του Ηρός: «Ύστερα από πορεία άλλης μιας ημέρας είδαν στη μέση του φωτός, να είναι από τον ουρανό τεντωμένες οι άκρες των δεσμών του και το φως χρησίμευε ως σύνδεσμος του ουρανού και συγκρατούσε ολόκληρο τον περιστρεφόμενο ουρανό, απαράλλακτα όπως τα υποζώματα των πλοίων».
Εμπειρίες Κόλασης
Αμοιβές δίκαιων και τιμωρίες αδίκων στη διήγηση του Ηρός:
« Για όλες τις αδικίες που έκανε καθένας στη ζωή του και για όλους όσους αδίκησε, τιμωρήθηκε χωριστά δέκα φορές, η διάρκεια της κάθε τιμωρίας ήταν εκατό χρόνια, όση είναι και η διάρκεια της ανθρώπινης ζωής, για να πληρώσουν δέκα φορές την πληρωμή κάθε αδικήματος. Έτσι, εκείνοι που έγιναν αίτιοι πολλών υπέφεραν δεκαπλάσια βασανιστήρια για κάθε τους έγκλημα, ενώ απεναντίας όσοι έκαμαν μεγάλες ευεργεσίες και υπήρξαν δίκαιοι στους ανθρώπους και ευσεβείς απέναντι στους θεούς έπαιρναν με δεκαπλάσια αναλογία την ανταμοιβή για τις καλές τους πράξεις. Υπήρχαν ακόμη ανταμοιβές πολύ μεγαλύτερες για όσους σέβονταν τους θεούς και τιμούσαν τους γονείς τους, καθώς και βασανιστήρια μεγαλύτερα για τους ασεβείς και τους πατροκτόνους, καθώς και για όσους με το χέρι τους έκαμαν φόνους».
Χαρακτηριστική περίπτωση είναι η διήγηση για τις τιμωρίες που επιβλήθηκαν στον τύραννο Αρδιαίο. «Αυτός ο Αρδιαίος είχε χρηματίσει τύραννος σε μια πόλη της Παμφυλίας, χίλια χρόνια πριν, είχε σκοτώσει τον γέρο πατέρα του και τον μεγαλύτερο αδερφό του και άλλα πολλά και ανόσια έργα είχε κάμει, καθώς έλεγαν. Βλέπομε ξαφνικά τον Αρδιαίο και άλλους πολλούς, σχεδόν οι περισσότεροί τους υπήρξαν επίσης τύραννοι, ήσαν όμως και μερικοί ιδιώτες που [615e] είχαν διαπράξει μεγάλα κακουργήματα, που, όταν ενόμιζαν πια ότι θα βγουν, το στόμιο του χάσματος δεν τους επέτρεπε να περάσουν, αλλ᾽ άρχισε να μουγκρίζει, όπως έκανε κάθε φορά που δοκίμαζε να βγει ένας από κείνους που τ᾽ αμαρτήματά του ήσαν ανίατα ή δεν είχε ακόμα υποστεί ολόκληρη την τιμωρία του. Την ώρα εκείνη έτρεξαν αμέσως κάτι αγριάνθρωποι, κατακόκκινοι από τη φλόγα, που κατάλαβαν τί εσήμαινε το μουγκρητό, και τους άλλους τούς άρπαξαν και τους επήραν από κει, τον Αρδιαίο όμως και μερικούς ακόμη τους έδεσαν χέρια, πόδια και κεφάλι, τους έριξαν καταγής, τους έγδαραν και άρχισαν να τους σέρνουν έξω από τον δρόμο απάνω σε ασπάλαθους, όπου ξεσκίζονταν οι σάρκες τους και έλεγαν ότι πήγαιναν να τους πετάξουν στον Τάρταρο».
Είναι εντυπωσιακό ότι στην περιγραφή αυτή του Αρδιαίου γίνεται αναφορά σε βασανιστήρια νεκρού, που το σώμα του είχε ενταφιαστεί και είχε λιώσει, που σημαίνει, όπως και στη Χριστιανική διδασκαλία, ολόκληρος ο άνθρωπος, σώμα και ψυχή απολαμβάνει αμοιβές και υφίσταται τιμωρίες φυσικά σε άλλη διάσταση από την γήινη.
Πάντως υπάρχουν περιθώρια επιλογής βίου κατά την μετεμψύχωση μετά τον πρώτο θάνατο, ενώ η χριστιανική διδασκαλία τονίζει ότι «εν τω Άδη ουκ έστι μετάνοια». Φυσικά δεν πιστεύει στην μετεμψύχωση και διδάσκει ότι ο άνθρωπος μόνο όσο ζει μπορεί να μετανιώσει και να σωθεί. Στη διήγηση του Ηρός δίνεται η δυνατότητα στην ψυχή του ανθρώπου να επιλέξει μια πιο δίκαια ζωή, όμως πολλές ψυχές παρασύρονται και κάνουν λανθασμένες επιλογές. Προσέξτε το παρακάτω απόσπασμα: «Ορισμένη διάθεση της ψυχής κάνει τον άνθρωπο καλό ή κακό, ώστε, αφού τα λογαριάσει όλα αυτά, να είναι σε θέση αποβλέποντας στη φύση της ψυχής να κάνει την εκλογή του ανάμεσα στον χειρότερο και στον καλύτερο τρόπο ζωής, με τη βεβαιότητα ότι χειρότερος είναι εκείνος που πάει να κάνει την ψυχή αδικότερη, και καλύτερος όποιος πάει να την κάνει δικαιότερη, γιατί μόνο έτσι γίνεται ευτυχέστατος ο άνθρωπος.
Μας κάνει ακόμη εντύπωση για την μεγαλοδωρία της Ανάγκης που δίνει την ευκαιρία σε όλους τους ανθρώπους, έστω και τη τελευταία στιγμή, να επιλέξουν μια καλύτερη ζωή.
«Ακόμη και γι᾽ αυτόν που θα ᾽ρθεί τελευταίος, αρκεί να κάμει με περίσκεψη την εκλογή του, και να ζει αυστηρά, υπάρχει εδώ βίος ευχάριστος, όχι κακός. Ας προσέξει λοιπόν ο πρώτος που θα κάμει εκλογή, και ο τελευταίος ας μην απελπίζεται».
Αυτό μας θυμίζει τον Κατηχητικό Λόγο του Ι. Χρυσοστόμου κατά την Λειτουργία της Αναστάσεως:
«Εἴ τις εὐσεβὴς καὶ φιλόθεος ἀπολαυέτω τῆς καλῆς ταύτης καὶ λαμπρᾶς πανηγύρεως. Εἴ τις ἀπὸ τῆς πρώτης ὥρας εἰργάσατο, δεχέσθω σήμερον τὸ δίκαιον ὄφλημα. Εἴ τις μετὰ τὴν τρίτην ἦλθεν, εὐχαρίστως ἑορτασάτω. Εἴ τις μετὰ τὴν ἕκτην ἔφθασε, μηδὲν ἀμφιβαλλέτω· καὶ γὰρ οὐδὲν ζημιοῦται. Εἴ τις ὑστέρησεν εἰς τὴν ἐννάτην, προσελθέτω, μηδὲν ἐνδοιάζων. Εἴ τις εἰς μόνην ἔφθασε τὴν ἑνδεκάτην, μὴ φοβηθῇ τὴν βραδύτητα· φιλότιμος γὰρ ὢν ὁ Δεσπότης, δέχεται τὸν ἔσχατον, καθάπερ καὶ τὸν πρῶτον. Ἀναπαύει τὸν τῆς ἑνδεκάτης, ὡς τὸν ἐργασάμενον ἀπὸ τῆς πρώτης. Καὶ τὸν ὕστερον ἐλεεῖ, καὶ τὸν πρῶτον θεραπεύει, κᾀκείνῳ δίδωσι, καὶ τούτῳ χαρίζεται».
Στο παρακάτω απόσπασμα τονίζεται η σωστή και συνειδητή επιλογή που πρέπει να κάνει κανείς στη ζωή του για να είναι ευτυχισμένος:
«Και αρετήν είχε, αλλά τη χρωστούσε μάλλον στη συνήθεια παρά στη φιλοσοφία. Πρέπει άλλωστε να ειπωθεί ότι δεν ήσαν λιγότεροι όσοι έφταναν από τον δρόμο του ουρανού, και όμως έπεφταν έξω στην εκλογή τους, γιατί δεν είχαν πείρα των κακών της ζωής· ενώ απεναντίας πολλοί από κείνους που έρχονταν από τη γη, επειδή και οι ίδιοι είχαν υποφέρει πολλά και άλλους είχαν ιδεί να υποφέρουν, δεν έκαναν απερίσκεπτα την εκλογή τους».
Και καταλήγει:
«Είναι πάρα πολύ πιθανό, κατά τα λεγόμενα του Ηρός του Αρμενίου, όχι μόνο εδώ να ζήσει ευτυχής, αλλά και κατά την πορεία του από εδώ προς τα εκεί, και πάλι από εκεί προς τα εδώ, να πάρει τον ομαλό δρόμο του ουρανού και όχι τον τραχύ της γης».
Ο δαίμονας του κάθε ανθρώπου, που συνοδεύει τον άνθρωπο ύστερα από την επιλογή της ζωής που του αρέσει, είναι ο αντίστοιχος φύλακας άγγελος, που μας προστατεύει σε όλη μας την ζωή και που μας οδηγεί στο Θεό, για να δικαστούμε.
«Και αφού όλες οι ψυχές διάλεξαν τους βίους των κατά τη σειρά που έδειχνε ο κλήρος τους, με την ίδια τάξη παρουσιάσθηκαν μπροστά στη Λάχεση· εκείνη έδωκε συνοδό στον καθένα τον δαίμονα που διάλεξε, για να του χρησιμεύει ως φύλακας [620e] στη νέα του ζωή και βοηθός στην εκπλήρωση του προορισμού της εκλογής του. Αυτός οδηγούσε πρώτα την ψυχή προς την Κλωθώ, για να επικυρώσει εκείνη τη μοίρα που της έλαχε.
Αντίστοιχα υπάρχουν και χριστιανικές εμπειρίες Κόλασης, όπως περιγράφονται με τον πλούσιο και τον φτωχό Λάζαρο, όπου ο πλούσιος εκλιπαρεί για μια σταγόνα δροσιάς στο στόμα του λόγω της φλόγωσης μέσα στην οποία βρίσκεται. Υπάρχουν και σύγχρονες εμπειρίες της Κόλασης, που περιγράφει ο π. Σεραφείμ Ρόουζ: «Ο Άγγλος δημοσιογράφος του 8ου αιώνα Μπήντ αναφέρει μια περίπτωση όπου ένας άνθρωπος από τη επαρχία, που ήταν νεκρός για μια νύκτα και επανήλθε στη ζωή και διηγήθηκε αυτά που είδε. «Στην Κόλαση επικρατούσε πυκνό σκοτάδι και υπήρχαν σκοτεινές φλόγες που ξεπηδούσαν από μια τεράστια άβυσσο. Καθώς οι σκοτεινές φλόγες εκτινάσσονταν προς τα πάνω ανέβαζαν και ψυχές ανθρώπων, ενώ άλλες καταποντίζονταν στα βάθη της αβύσσου. Ξαφνικά άκουσα φρικιαστικές φωνές και ένα πλήθος μοχθηρών δαιμόνων έσερναν μαζί τους στα σκοτεινά βάθη της αβύσσου πέντε ανθρώπινες ψυχές…»
Προσέξτε την προσευχή που κάνουμε στον φύλακα άγγελό μας:
Άγιε Άγγελε, ο εφεστώς
της αθλίας μου ψυχής και ταλαιπώρου μου ζωής,
μη εγκαταλίπης με τον αμαρτωλόν,
μηδέ αποστής απ᾿ εμού διά την ακρασίαν μου·
μη δώης χώραν τω πονηρώ δαίμονι
κατακυριεύσαί μου τη καταδυναστεία του θνητού τούτου σώματος·
κράτησον της αθλίας και παρειμένης χειρός μου,
και οδήγησόν με εις οδόν σωτηρίας.
Ναί, άγιε Άγγελε του Θεού, ο φύλαξ και σκεπαστής
της αθλίας μου ψυχής και του σώματος,
πάντα μοι συγχώρησον, όσα σοι έθλιψα πάσας τας ημέρας της ζωής μου,
και ει τι ήμαρτον την σήμερον ημέραν· σκέπασόν με εν τη παρούση νυκτί
και διαφύλαξόν με από πάσης επηρείας του αντικειμένου,
ίνα μη εν τινι αμαρτήματι παροργίσω τον Θεόν·
και πρέσβευε υπέρ εμού προς τον Κύριον του επιστηρίξαι με
εν τω φόβω αυτού και άξιον αναδείξαί με δούλον
της αυτού αγαθότητος. Αμήν.
Συμπέρασμα του Πλάτωνα
«Αν λοιπόν ακολουθώντας τη γνώμη μου παραδεχτούμε ότι η ψυχή είναι αθάνατη και ικανή να υποφέρει όλα τα κακά και όλα τα καλά, θα μείνομε πάντα μέσα στον δρόμο μας, θα εκτελούμε τα έργα της ζωής μας με δικαιοσύνη μαζί και φρόνηση, έτσι ώστε και με τον εαυτό μας να είμαστε πάντα φίλοι και με τους θεούς, και, αφού κερδίσομε, κατά την εδώ διαμονή μας, τα βραβεία αρετής, θριαμβευτικά περιερχόμενοι, οι νικηφόροι αθλητές, να ευτυχούμε και εδώ και κατά τη χιλιόχρονη πορεία μας».
Να τώρα τι εύχεται η εκκλησία για τους πιστούς και την πορεία τους εδώ κάτω στη γη: «Ο εν παντί καιρώ και πάση ώρα εν ουρανώ και επί γης προσκυνούμενος και δοξαζόμενος Χριστός ο Θεός… Τας ψυχάς ημών αγίασον, τα σώματα άγνισον , τους λογισμούς διόρθωσον, τας εννοίας κάθαρον και ρύσαι ημάς από πάσης θλίψεως, κακών και οδύνης. Τείχισον ημάς αγίοις σου Αγγέλοις, ίνα τη παρεμβολή αυτών φρουρούμενοι και οδηγούμενοι καταντήσωμεν εις την ενότητα της πίστεως και εις την επίγνωσιν της απροσίτου σου δόξης, ότι ευλογητός ει εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν».
Ένα είναι το συμπέρασμα και για την ελληνική και για την χριστιανική σκέψη: Να ζούμε με την αρετή εδώ στη γη, ώστε όταν θα φύγουμε από αυτήν την ζωή και πάμε στην άλλη, να απολαύσουμε τα αγαθά που προορίζονται για τους δίκαιους.
https://www.pemptousia.gr/2022/05/metathanaties-empiries/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου