Η καθηγήτρια Δέσπω Λιάλιου περιγράφει στον «Ε.Κ.» τον Αρχιεπίσκοπο Ελπιδοφόρο- Ολόκληρη η συνέντευξη

Του Θεοδώρου Καλμούκου/ ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ

ΒΟΣΤΩΝΗ. Η καθηγήτρια Δέσπω Λιάλιου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης η οποία σφράγισε τη ζωή του και την πορεία του επί πολλά έτη, ήταν η καθηγήτρια του Ελπιδοφόρου Λαμπρυνιάδη, σημερινού Αρχιεπισκόπου Αμερικής. Σ’ αυτήν οφείλει την ακαδημαϊκή του ανέλιξη, αλλά και γενικότερα. Όπως φαίνεται η καθηγήτρια Λιάλιου δεν τον ήξερε. Τώρα που τον έμαθε άρχισε το μίλημα. Κι αυτό το σημερινό είναι το πρώτο. Κι επειδή ήταν μεγάλο, πάνω από εξίμισι χιλιάδες λέξεις, δημοσιεύομε στην έντυπη μας έκδοση κάποιες κύριες ενότητες και στην ολότητα του στην παρούσα ηλεκτρονική μας έκδοση, την  www.ekirikas.com

Η συνέντευξη έχει ως εξής:

ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΚΑΣ:  Κυρία Λιάλιου, σας ευχαριστώ που δεχθήκατε να μιλήσετε από τις στήλες του Ε.Κ. Υπήρξατε καθηγήτρια της Θεολογικής Σχολής και Αντιπρύτανις Ακαδημαϊκών και Διοικητικών Υποθέσεων του Α.Π.Θ., όπως επίσης Σύμβουλος Καθηγήτρια των διδακτορικών διατριβών πληθώρας μελών Δ.Ε.Π., Μητροπολιτών και Επισκόπων. Μου κάνει εντύπωση ότι, ενώ είστε ένας άνθρωπος που δράσατε πολύ έντονα ακαδημαϊκά στο Α.Π.Θ και εκκλησιαστικά μόνο εν σχέσει με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, κατά ένα τρόπο αιφνίδιο έχετε εξαφανισθεί από προσώπου γης.

ΛΙΑΛΙΟΥ: Κι εγώ σας ευχαριστώ, κ. Καλμούκο, για τη δυνατότητα δημόσιου βήματος που μου δίδετε. Σχεδόν πάντα εξαφανισμένη ήμουν τα 27 έτη της θητείας μου στο Α.Π.Θ. από το προσκήνιο και το παρασκήνιο. Ομιλώ για το Α.Π.Θ., γιατί θήτευσα πριν και 17 έτη στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, ως φιλόλογος. Όποιος εργάζεται σοβαρά και με συνέπεια και ουκ ολίγες δυσκολίες για το κοινό όφελος δεν έχει χρόνο για τον εαυτό του, πολύ δε περισσότερο για το θεαθήναι, δεν έχει χρόνο επίσης να παρακολουθήσει ό,τι φθοροποιό κτίζουν πίσω από την πλάτη του ακόμη και οι κοντινοί του άνθρωποι, επί δε του θέματος μεγάλως συνετέλεσαν.

Σύντομη παρουσίαση στον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο του διαχρονικού χαρακτήρα της Θεσσαλονίκης και του Α.Π.Θ. κατά την απονομή της Ειδικής Τιμητικής Διακρίσεως του εμβλήματος του Α.Π.Θ. «Άγιος Δημήτριος», 23-10-2013. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΛΙΑΛΙΟΥΕ.Κ: Οπως είναι φυσικό, σ᾽ αυτήν την πρώτη συζήτηση με ενδιαφέρουν οι Η.Π.Α. Θα συμφωνείτε, βέβαια, ότι η εδώ κατάσταση επηρεάζει το έργο του Οικουμενικού Πατριαρχείου ευρύτερα, ωστόσο να μου επιτρέψετε να επικεντρωθούμε στα της Αμερικής. Τώρα που σας βρήκα, ίσως συναντηθούμε ή στην Αμερική, ή στο Πατριαρχείο, αν εξακολουθείτε να πηγαίνετε, ή και ξανασυζητάμε…

ΛΙΑΛΙΟΥ: Έχετε δίκιο. Αυτό είναι το μείζον, καθώς οι Η.Π.Α. είναι και η μείζων επαρχία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Γνωρίζω αρκούντως την ιστορία της Αρχιεπισκοπής, αλλά και το κοινωνικό και θρησκευτικό περιβάλλον των Η.Π.Α. και την εξέλιξη των επιστημών στο Νέο Κόσμο και ασχολούμαι με τα συμβαίνοντα εκεί ακόμη από την έναρξη των προπτυχιακών μου σπουδών στο Τμήμα Ποιμαντικής το 1972, περίοδο που είχαν ενταχθεί και οι φοιτητές της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, όταν έκλεισε το 1971. Αυτή η γνώση συνδυάστηκε με την Εκκλησιαστική Ιστορία και την Ιστορία της Ευρώπης, από την οποία προήλθε, εξάλλου, ο πέραν του Ατλαντικού κόσμος. Εξ επόψεως οικονομικής, γιατί όχι και πολιτικής, στήριξης, οι Η.Π.Α. είναι ισχυρή αναφορά του Οικουμενικού Θρόνου, εξ επόψεως, όμως, θεσμικής λειτουργίας, εκκλησιαστικής μαρτυρίας, θεολογικής λογιοσύνης, διαχρονικού πολιτισμού και ηγετικής έκφρασης ευρίσκεσθε σε αρχικά στάδια. Το λέω όχι υποτιμητικά, μόνο ως καταγραφή εν σχέσει με την Ευρώπη και το χώρο των Παλαίφατων Πατριαρχείων. Το Φανάρι χρειάζεται την επαρχία του αυτή, στήριγμα για την οικουμενική του λειτουργία, αλλά σεις χρειάζεσθε ακόμη περισσότερο το Φανάρι για την ίδια την πνευματική σας ύπαρξη, όπως κι όλοι μας οι Ορθόδοξοι, για να είμαι ακριβής. Και δεν θα ήταν υπερβολή, αν έλεγα ότι όλος ο κόσμος έχει ανάγκη το Οικουμενικό Πατριαρχείο, μολονότι δεν έχουμε χρόνο τώρα να αναπτύξω πλήρως το γιατί.

Ε.Κ: Πώς αισθάνεστε που ένας εκ των φοιτητών σας, ο Ελπιδοφόρος Λαμπρυνιάδης, έγινε Αρχιεπίσκοπος Αμερικής;

ΛΙΑΛΙΟΥ: Κύριε Καλμούκο, αυτή η ερώτηση τίθεται σε ένα πια ετεροχρονισμένο πλαίσιο. Αλλιώς θα σας απαντούσα πριν σχεδόν τέσσερα έτη. Η ετεροχρονισμένη έρευνα και το «τηρουμένων των αναλογιών» λειτουργεί αποτελεσματικά ως παράδειγμα, τώρα, όμως, εισέρχεται το υποκείμενο, που δεν μπορεί να διαγράψει τον ενδιάμεσο χρόνο, κι έτσι εξαφανίζεται το στοιχείο της αισθήσεως. Παρά ταύτα, θα σας απαντήσω. Πρώτα πρώτα τέτοιες μεγάλες αποφάσεις ανήκουν αποκλειστικά στον ίδιο τον Πατριάρχη, στον οποίο οφείλουμε να κάνουμε και υπακοή, να του έχουμε απόλυτη εμπιστοσύνη και να του συμπαριστάμεθα. Αυτό δεν σημαίνει αφωνία. Σε μένα, λοιπόν, μένει η γεύση μιας γενικής ανησυχίας κι ενός υπέρμετρου θορύβου, που ενείχε και ενέχει έντονα το στοιχείο μιας κύησης, μιας αναμονής να πω καλύτερα. Εξάλλου, ίσως αυτό να συνάδει περισσότερο και με τη ζωή της Εκκλησίας μας, η οποία πορεύεται εν εγρηγόρσει.

Η καθηγήτρια Δέσπω Λιάλιου στον περίβολο του Πατριαρχικού Ναού του Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΔΕΣΠΩ ΛΙΑΛΙΟΥΕ.Κ: Περιμένατε κάτι τέτοιο; Τώρα έπειτα από τέσσερα σχεδόν χρόνια και με δεδομένα τα όσα πράττει και ενεργεί, νομίζετε κάνει αυτός για Αρχιεπίσκοπος Αμερικής μαζί μάλιστα με όλο το κύκλωμα που κουβάλισε στην Αμερική και μάλλον είναι και μαθητές σας; Ή κάνω λάθος;

ΛΙΑΛΙΟΥ: Κύριε Καλμούκο, είστε καταιγιστικός. Κανονικά θα πρέπει να στρωθώ να γράψω ολόκληρο κεφάλαιο Απομνημονευμάτων, αλλά θα συντάμω το λόγο. Περιμένω από κάθε άγαμο κληρικό, να έχει την επιθυμία του Πνεύματος να διακονήσει την Εκκλησία σε όλες τις θέσεις, να ετοιμάζεται με επιμέλεια και συνέπεια. Ίσως αυτό οφείλεται στην ανάγνωση μιας μακράς Επιστολής που μου έδωσε να διαβάσω ο μακαριστός Γέροντάς μας εν Κοζάνη, μακαριστός Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης Διονύσιος Ψαριανός, (στον οποίο οφείλω όλο μου το ευ ζην), την οποία με παρότρυνε να την αντιγράψω με το χέρι, όπερ και έκανα, και να την κρατήσω στο αρχείο μου. Είναι μία Επιστολή που εγράφη προς τον Πρωτοσύγκελό του, μετέπειτα Λήμνου Ιερόθεο, την οποία, όμως, τελικώς δεν παρέδωσε. Είναι ένα κείμενο περί του πώς πρέπει να ετοιμάζονται όλοι οι άγαμοι κληρικοί για αρχιερατεία. Μάλλον ήλθε ο καιρός να την εκδώσω.

Παρακολουθώ κι εγώ, όπως όλοι εδώ στην Ελλάδα και μένω ενεή, τώρα δε και εντρέπομαι. Πάντως, για άλλα έχω γνώμη, κάνοντας κι αρκετούς συνδυασμούς με την εδώ παρουσία του στο Α.Π.Θ., για άλλα αμφιβάλλω, γιατί οι δημοσιογράφοι έχετε μια πιο τεθλασμένη οπτική, οι διάφορες ομάδες, κυρίως παρεκκλησιαστικής απόκλισης, ομοίως, όσο δε για το, αν κάνει ή δεν κάνει, αυτό είναι θέμα αποκλειστικό του Πατριάρχη, του Αυθέντου και Δεσπότου όλων μας, και είναι ευλογία Θεού που υπάρχει αυτός ο άνθρωπος, τον οποίο φυσικά και υπεραγαπώ, γιατί είναι γενναίος κληρικός. Σε σάς στη Ν. Υόρκη δεν είπε o Πατριάρχης: «Αυτόν είχαμε, αυτόν σας στείλαμε»;

Η καθηγήτρια Δέσπω Λιάλιου κατά την ανακήρυξη του πρωτοπρεσβυτέρου καθηγητή Γεωργίου Δράγα σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Διακρίνονται ο π. Γεώργιος Δράγας με την πρεσβυτέρα του Ασημίνα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΔΕΣΠΩ ΛΙΑΛΙΟΥΓνωρίζω ότι αρκετοί μου χρεώνετε τον ίδιο και το «κύκλωμά» του, όπως τους λέτε, το εδώ και το εκεί. Το ίδιο γινόταν και στη Θεσσαλονίκη και στο Πατριαρχείο και παραπέρα. Ουδόλως θα κρυβώ. Είμαι ένας άνθρωπος που, από το 1990 που ήλθα λέκτορας στο Α.Π.Θ. και μέχρι τη συνταξιοδότησή μου τον Αύγουστο του 2017, πέρασα 27 χρόνια με τα πράγματά μου σε διαφανείς κούτες, για να μπορώ να τα χειρίζομαι, ουσιαστικά δεν είχα κάνει εγκατάσταση. Κάποιες κούτες στο υπόγειο είναι ακόμη άνοιχτες. Πέρασα 27 χρόνια κοιμώμενη ανά δεύτερη και τρίτη μέρα, λόγω απίστευτου φόρτου εργασίας και γιατί δεν έπρεπε να παρατήσω συγχρόνως και τη μελέτη. Δεν μπορούσα να παρακολουθήσω την αντίληψη των εμπαθών ανθρώπων, του εσμού των μικρόνοων και ιδιοτελών θεολόγων, που το μυαλό τους είναι αποκλειστικά στα χρήματα, πώς θα δείξουν μούρη και πώς θα τύχουν της εύνοιας των Μητροπολιτών, των Αρχιεπισκόπων και των Πατριαρχών. Όπως επίσης δεν μπορούσα να παρακολουθήσω τί «κυκλώματα» έστηναν οι μαθητές μου, ακόμη και εναντίον μου, όπως αποδείχθηκε εν συνεχεία. Κύριε Καλμούκο, είναι αδύνατον, ή είμαι ανεπαρκής, να δημιουργήσω το κακό, όμως, το αντιμετωπίζω ευθαρσώς και μετά παρρησίας, όταν το πάρω είδηση.

Στο προκείμενο. Ουσιαστικά τον Αρχιεπίσκοπο μετά την εκλογή του, κατ᾽ ιδίαν δεν τον είδα, ούτε από τον ίδιο κλήθηκα στην ενθρόνισή του. Σε μία επίσκεψή του στη Θεσσαλονίκη ζήτησε να τον συνοδέψω να δει το Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, μαζί με την εδώ παρέα του, τέσσερα πέντε άτομα. Νόμιζα ότι ήθελε να υποβάλει σέβη. Όντως, μας υποδέχθηκε ο Μητροπολίτης κ. Άνθιμος, τον οποίο γνωρίζω εδώ και δεκαετίες από τον κύκλο του Κοζάνης, του Γέροντά μου. Σ᾽ αυτήν τη συνάντηση ζήτησε την απόσπαση του κ. Σταμκόπουλου. Σαφώς με παγίδεψε, να πάω μαζί τους, για να μην του αρνηθεί ο Μητροπολίτης κ. Άνθιμος το αίτημα. Και δεν του το αρνήθηκε. Εν συνεχεία σε ανύποπτο χρόνο, καθώς πλησίαζε πάντως η ενθρόνισή του, μου τηλεφώνησαν από ένα ταξιδιωτικό γραφείο, αν ήθελα να πάω στην ενθρόνιση, να στείλω φωτοτυπία του διαβατηρίου, χωρίς άλλη πληροφορία. Σε τηλεφώνημά μου στον κ. Σταμκόπουλο, μου είπε ότι αυτός έβγαλε ήδη εισιτήριο και θα έμενε πέντε μέρες, οπότε του είπα ότι θα βγάλω κι εγώ με την ίδια πτήση, ευκαιρία να πεταχτώ, ή να πάμε μαζί ώς τη Βοστώνη, να δω τη Βιβλιοθήκη τους, τους πατέρες Δράγα και Κλάψη και να κάνω έκπληξη στην κ. Bartholomiou, που, αναζητώντας τις ρίζες της, εντοπίσαμε τον πατέρα της στους φοιτητές της Φιλοσοφικής μας Σχολής του έτους 1933-1934, καταγόμενο, μάλιστα, εκ Καταφυγίου Κοζάνης, (όπως κι ο προπαππούς μου), της περιφήμου οικογένειας Κρήτου. Κάποια στιγμή ο κ. Σταμκόπουλος, μου μετέφερε τηλεφωνικώς την εντολή του Αρχιεπίσκοπου ότι μου απαγορεύει να πάω στη Βοστώνη. Και επειδή σ᾽ αυτό το τηλεφώνημα ήμουν με μια μεγάλη παρέα, άκουσαν που αποφώνησα εξοργισμένη: «Να πάνε να πνιγούνε όλοι τους στο Long Island». Πάντως έκανα ότι δεν κατάλαβα, πληροφορήθηκα από τον κόσμο και κοσμάκη και την κουτσή Μαρία, που πήγε στην ενθρόνιση, ότι είπε ο Αρχιεπίσκοπος ότι δεν πήγα, γιατί φοβάμαι το αεροπλάνο! (Και με παγίδεψε και δεν πήγα και στην ενθρόνιση του κατεξοχήν μαθητή μου Μπουένος Άϊρες κ. Ιωσήφ Bosch. Και πιστεύει ότι κατόρθωσε και πέρασε το ψέμα του: φοβάται το αεροπλάνο…). Συνδυάζοντας μετά ποικίλα γεγονότα, έχω εξομολογήσει κιόλας τα 4/5 του Α.Π.Θ. ως Αντιπρύτανις, ούσα πάντα διαθέσιμη προς πάντας κι ό,τι ώρα, (συν που τώρα εξομολογώ και τους οδυρομένους μετανοούντας…), αντελήφθην ότι τα ψεύδη του εκτείνονται σε μία περίοδο περίπου 20ετίας, σχεδόν με τη λήψη του διδακτορικού του το 2001. Σημειωτέον ότι και για τις τρεις χειροτονίες του οργάνωσα προσωπικά εκδρομή στην Πόλη, κουβαλώντας κόσμο από τη Θεσσαλονίκη και όχι μόνο, για να μην απουσιάζει το Α.Π.Θ., να μην είναι μόνος του, τουλάχιστον στις δύο πρώτες.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος απευθύνει Χαιρετισμό σε όλη την ακαδημαϊκή κοινότητα του Α.Π.Θ. κατά την τελετή απονομής της Ειδικής Τιμητικής Διακρίσεως του εμβλήματος του Α.Π.Θ. «Άγιος Δημήτριος», 23-10-2013.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΔΕΣΠΩ ΛΙΑΛΙΟΥΤο επόμενο σενάριο ήταν η παράκλησή του, μετά τα πανηγύρια της ενθρόνισης αυτό, να βρω ένα προσοντούχο Αρχιμανδρίτη να πάει στο Τορόντο, για να επιτρέψει ο Αρχιεπίσκοπος Καναδά τον κ. Ζηλιασκόπουλο, διδάκτοράς μου κι αυτός, να κατεβεί στη Βοστώνη, γιατί θα έκανε ένα Μεταπτυχιακό. Είδα καλή την ιδέα, με το δεδομένο ότι επιτέλους θα παρακολουθούσε ένα Μεταπτυχιακό με φυσική παρουσία. Τελικώς στο Τορόντο ανέβηκε ο π. Αλέξανδρος Σαλμάς, νυν Πατάρων, ο οποίος ως μεταπτυχιακός μου είχε μεταβεί ένα χρόνο με το πρόγραμμα ανταλλαγής στη Βοστώνη, εκ των υποψ. διδακτόρων μου κι αυτός, και για τον κ. Ζηλιασκόπουλο έστειλα την κατ᾽ απαίτηση Συστατική Επιστολή για την εγγραφή στο Holy Cross και μάλιστα συζητήσαμε να πάρει ως θέμα τα ελληνόφωνα κείμενα του Πατριάρχη Βαρθολομαίου από την περίοδο που ήταν φοιτητής στη Χάλκη μέχρι και Φιλαδελφείας, επιλέγοντας ως Σύμβουλο έναν εκ των πατέρων Δράγα – Κλάψη.

Και επειδή, κ. Καλμούκο, γράψατε ότι εφέρθη ο ανήρ (ο Ελπιδοφόρος) αγνωμόνως προς τον π. Κλάψη, ο οποίος τον προσκάλεσε για διδασκαλία ένα εξάμηνο, η αλήθεια είναι ότι το 2003, αφού για τρία χρόνια είχαν μεταβεί στη Βοστώνη μέλη ΔΕΠ του Τμήματος Θεολογίας, δήλωσα ότι θα πήγαινα εγώ για το 2004 από το Τμήμα Ποιμαντικής. Σημειωτέον ότι εκ μέρους του Α.Π.Θ. τη συμφωνία αυτήν την έχω συγγράψει η ίδια, και από μέρους της Βοστώνης ο π. Κλάψης ως κοσμήτορας, ασχέτως που είχε ορισθεί από την Αντιπρύτανι κ. Γκίμπα συντονίστρια για το Α.Π.Θ. η συνάδελφος κ. Κούκουρα, επίκουρος καθηγήτρια τότε, ίσως γιατί συνδεόταν με τον Αρχιεπίσκοπο κ. Δημήτριο, και γι᾽ αυτό δεν ήθελα να κάνω και φασαρία, πολύ δε περισσότερο δεν θα έκανα αλλαγή της την περίοδο της Αντιπρυτανείας μου 2010-2014. Λοιπόν, στην τελευταία συνεδρίαση του Ιουνίου του 2003 ζήτησα από το Τμήμα, ήμουν Πρόεδρος την περίοδο 2003-2005, να σταλεί αυτός ο νέος μας διδάκτορας στη θέση μου, και ο π. Κλάψης επεξέτεινε το χρόνο να καλυφθεί ένα εξάμηνο, παραχωρώντας του, μάλιστα, και το γραφείο του. Έτσι πήγε στη Βοστώνη, στη θέση μου, και δεν ξέρω γιατί θύμωσε μαζί μου, έτσι πληροφορήθηκα, ο Αρχιεπίσκοπος κ. Δημήτριος και δεν δόθηκε ευκαιρία να του εξηγήσω. Πάντως, έκτοτε ουδείς κληρικός εκτός Θεολογικής Σχολής εκλήθη στη Βοστώνη. Ωστόσο, έχω πολύ αγαθή μνήμη από τον εξαίρετο Πρύτανή μας κ. Αντώνιο Τρακατέλλη και τα υπέροχα παιδιά του, τις κόρες του, που κοσμούν την Ιατρική μας Σχολή με τα ερευνητικά επιτεύγματά τους.

Ε.Κ: Κατά τη γνώμη σας τί να περιμένει η Εκκλησία και η Ομογένεια της Αμερικής από αυτόν;

Παρουσίαση του πλήρους καταρτισμού του Τμήματος Παλαιτύπων περίπου 2200, και προγραμματισμός για τη συντήρησή τους στον Κοσμήτορα, καθ. Νίκο Ματσούκα. Ένα μέρος των υπαλλήλων και φοιτητών που εργάσθηκαν στο Ερευνητικό Έργο: Οργάνωση της Βιβλιοθήκης της Θεολογικής Σχολής 1994-1997. Εδώ εν όψει της υποβολής της 3ης Έκθεσης Πεπραγμένων, 8-4-1996.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΔΕΣΠΩ ΛΙΑΛΙΟΥΛΙΑΛΙΟΥ: Γράψατε ότι είναι «ασύμβουλος», θα σας έλεγα παρέλκει όποια γνώμη και η δική μου επομένως, κάτι άκουσα για «ξεμωραμένη παλιόγρια», μπορεί να είναι και κακοήθεια. (Κι εγώ σκέπτομαι τί θα λένε για τον Πατριάρχη που με περνάει 11 έτη). «Παρεκτός της αρχιεροσύνης του», λοιπόν, όπως λένε στην Πόλη. Δεν είναι αρκετό; Δόξα Τον Κύριο της Δόξης και για τις ύβρεις του! Το show του για την τάχα θέση των γυναικών θα συνεχισθεί με πληρωμένες διαφημίσεις ασφαλώς και με πληρωμένα λογάκια προς τον κόσμο… Φιλολογικά, θεωρητικά, δηλαδή, έχω όλη τη διάθεση όχι μόνο να απαντήσω αλλά να συζητήσουμε την ερώτησή σας, σε άλλο πλαίσιο. Αν αυτή η ερώτηση μού υπεβάλετο προ της ελεύσεως του εκεί, θα σας απαντούσα επακριβώς τί πρέπει να κάνει η Εκκλησία και η Ομογένεια της Αμερικής. Καταλαβαίνετε ότι στην παρούσα περίπτωση δεν μπορεί να εφαρμοσθεί ως παράδειγμα ο ετεροχρονισμός.

Ε.Κ: Θυμάστε πώς τον γνωρίσατε και πότε;

ΛΙΑΛΙΟΥ: Θυμάμαι τα πάντα κι όλους και όλα τα περιστατικά του καθένα, και όλα τα γεγονότα των 27 ετών στο Α.Π.Θ., μολονότι πλείστων όσων η μορφή του προσώπου τους μου μεταφέρει αυτομάτως στον πίνακα του Νίκου Εγγονόπουλου «Αργώ» του 1948, άμορφα, και κατά ένα τρόπο περίεργο δεν εισοδεύουν στο νου μου, δεν υφίστανται σαν κάτι ζωντανό, τόσο που τώρα πια κατάλαβα τί σημαίνει χειροπιαστά παρυπόσταση κατά τον Άγιο Γρηγόριο Νύσσης.

Στο προκείμενο. Και να μου επιτρέψετε να είμαι αναλυτική, για να βγει κάποιο νόημα. Εξάλλου, κι εγώ σας είπα ότι θα απαντήσω σε όλες τις ερωτήσεις σας, όπως κι αν τις διατυπώσετε. Στο Α.Π.Θ ανέλαβα υπηρεσία Ιανουάριο του 1990, ερχόμενη από τη Γερμανία, Διευθύντρια του Ελληνικού Λυκείου Tuebingen. Άρχισαν τα μαθήματα του Β´ εξαμήνου και στο επιλεγόμενο γράφτηκαν ο Γιάννης Λαμπρυνιάδης και ο Χρήστος Φιλιώτης- Βλαχάβας. Ήταν ακριβώς η εποχή που η οργάνωση του Μητροπολίτη Καντιώτη είχε διασπαστεί σε Καντιωτικούς και Σακκικούς, και είχαν γίνει χίλια κομμάτια. Αμφότεροι προήρχοντο από την οργάνωση αυτή. Στη Σχολή ήμουν γνωστή σε όλους ως παιδί του Σερβίων και Κοζάνης Διονυσίου και παραμένω εδραία στη μνήμη του. Ήδη στη διάρκεια του πρώτου μαθήματος, του βασικού, στο Αμφιθέατρο Β´ του πρώτου ορόφου, υπήρχε μία φασαρία υποφώσκουσα. Εκ των υστέρων έμαθα ότι ήταν κυρίως φοιτητές των οργάνωσεων, που ήλθαν, τάχα για να παρακολουθήσουν, στην πραγματικότητα για να κάνουν φασαρία, γιατί και στο διάδρομο μετά έκαναν σχόλια του τύπου: Απαράδεκτο να μας κάνει Δογματική γυναίκα, κυρίως προερχόταν όμως η αντίδραση από το γεγονός ότι ήμουν αντιοργανωσιακή (και παραμένω), μολονότι ως προς τους φοιτητές ουδέποτε πέρασε από το μυαλό μου να επηρεασθώ ως προς την κρίση μου, γιατί πολλά παιδιά υπήρξαν και άριστοι φοιτητές και άνθρωποι χαρά Θεού και ολοφώτεινα προσωπάκια.

Κατάθεση στεφάνου εκ μέρους του Α.Π.Θ. στο Ηρώο του Γ´ Σώματος Στρατού στη μνήμη των πεσόντων του Μακεδονικού Αγώνα, 11-10-2010.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΔΕΣΠΩ ΛΙΑΛΙΟΥΟ Λαμπρυνιάδης είχε αποχωρήσει εξ αμφοτέρων των ομάδων Καντιώτη, άρα πάμε Λιάλιου, που είναι έξω από αυτούς τους κύκλους, και αυτός έφερε και το Φιλιώτη, εκ Δεσπότη Γρεβενών. Το πρώτο επιλεγόμενο μάθημα έγινε με βάση κάποια φωτοτυπία κειμένων. Εκεί παρατήρησα ότι ο Λαμπρυνιάδης είχε χαρακωματιές στα δάχτυλα σαν από ξυράφι. Ενώ ήταν ένα παιδί πολύ καθαρό, με καθαρά και περιποιημένα ρούχα, αυτά τα σημάδια ήταν περίεργα. Σκέφθηκα, αφού είναι φίλοι, θα τον ρωτήσω ευθέως από τί προήρχοντο αυτά τά σημάδια. Ξέρετε όσοι έχουμε την εμπειρία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ιδίως οι Διεθυντές, τα μάτια μας είναι δεκατέσσερα… Δούλευε νυχτερινή βάρδια σε εργοστάσιο επεξεργασίας γυαλιού και κατασκευής γυάλινων ειδών και ήταν από οικογένεια που ήλθαν, διωγμένοι ουσιαστικά, από την Πόλη. Με συγκλόνισε, όμως, αυτή η εικόνα των χαρακωμένων χεριών, αλλά κι αμέσως, έτσι έντονος χαρακτήρας που είναι, άνοιξε την πολεμική κατά της οργάνωσης. Έτσι έγινε η «υιοθεσία». Ο Φιλιώτης, εκ χαρακτήρος ήπιος, ακολουθούσε το Λαμπρυνιάδη, είχε σχέσεις με όλες τις ομάδες, δήλωνε, όμως, με περηφάνια τον τόπο καταγωγής και ότι είχε παππού παπά. Κάπως του είπα: Έχετε το Μάρτυρα Αιμιλιανό, είσαι από τα χώματα που δολοφονήθηκε και χαραμίζεσαι με τις οργανωσιακές γελοιότητες. Έφτασαν οι εξετάσεις, και για να μάθω έναν έναν τους φοιτητές, τις έκανα προφορικά. Παράλληλα έτρεξα όλη τη διαδικασία να ενταχθεί το Τμήμα στο πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών, το Utrech Network δώδεκα Πανεπιστημίων της Ευρώπης, με τη σκέψη, ότι όσοι δεν έχουν οικονομική δυνατότητα, να τους στέλνω στη Μητρόπολη στη Βόννη (είχα την προτροπή του Μητροπολίτη Γερμανίας) και όσοι είχαν κάποια βοήθεια από το σπίτι, μέσω του δικτύου. Έτσι το Φιλιώτη του είπα εσύ μαθαίνεις Γαλλικά, να πας Στρασβούργο και στο Λαμπρυνιάδη εσύ Γερμανικά για Βόννη. Εντωμεταξύ πρέπει το καλοκαίρι ο Λαμπρυνιάδης να πήγε στην Πόλη και πρέπει να είχε δει τον Πατριάρχη ως Φιλαδελφείας. Η εκλογή του Πατριάρχη βρήκε το Λαμπρυνιάδη στη Γερμανία, γιατί είχε ήδη φύγει το Σεπτέμβριο του 1991. Στη Γερμανία τον ανέλαβε ο Μητροπολίτης κ. Αυγουστίνος και πολύ δευτερευόντως εγώ.

Όλα του από κει και πέρα που αφορούν στον Αμερικής έγιναν εξ αποστάσεως.

Ε.Κ: Μέχρι ποίου σημείου έφτασε η συμπαράσταση που του παρείχατε;

ΛΙΑΛΙΟΥ: Εξ όλης της καρδίας μου και εξ όλης της διανοίας μου, όπως σε όλους τους, λίγο παραπάνω σ᾽ αυτόν, γιατί ήταν βασανισμένο παιδί, «χαρακωμένο», όμως πώς να προμελετήσω, πώς εισπράττει ο κάθε άνθρωπος, για να βάλλω και σημεία;

Ε. Κ: Πώς ήταν σαν φοιτητής;

ΛΙΑΛΙΟΥ: Κύριε Καλμούκο, σας ευχαριστώ γι᾽ αυτήν την ερώτηση ιδιαίτερα, γιατί εδώ θα γίνω λέαινα, που θα κατασπαράξει όλα τα ζώα του δάσους, καθώς, μάλιστα, είχα όλο το χρόνο να ανατρέξω, κι έπεσαν στην αντίληψή μου ακόμη και δημοσιεύματα που δεν μπορούσα να τα φανταστώ. Κι όπως λέμε: Ρωτώντας, φτάνεις ως την Πόλη! Ο Λαμπρυνιάδης ως προπτυχιακός φοιτητής, παρά το ότι έκανε αυτήν τη σκληρή νυχτερινή εργασία, για το επίπεδο παροχής εκπαίδευσης του Τμήματος και της Θεολογικής Σχολής, ήταν άριστος φοιτητής, αριστούχος και με το σπαθί του στο πτυχίο του, μολονότι διωκόμενος από τους παρεκκλησιαστικούς, τους οποίους, βέβαια, ξαναβρήκε και τα ξαναβρήκαν, αλλά κυρίως οργανώθηκαν αποτελεσματικότατα, μετά τη λήψη του διδακτορικού. Αυτοί που αμφισβητούν τις προπτυχιακές σπουδές του, να κοιτάξουν το περιβόλι τους καλύτερα, γιατί θα αναγκασθώ να πω λόγους σκληρούς.

Ε.Κ: Τι συνέβη με τη συγγραφή της διατριβής του, αλλά και των βιβλίων του; Ποίοι άλλοι συνέβαλλαν στο γράψιμο τους;

ΛΙΑΛΙΟΥ: Κύριε Καλμούκο, έχω μία απορία: Σεις είσθε δημοσιογράφος και μάλιστα εμπειρότατος και γεύση Θεολογίας έχετε και εκκλησιαστικής παιδείας επίσης και φαντάζομαι ότι έχετε παραβρεθεί σε πολλά γεγονότα, στα οποία ήταν παρών ο Αρχιεπίσκοπος και οι υπόλοιποι που αναφέρονται, και μάλιστα ονομαστικά. Εκ του επαγγέλματός σας, έχετε κάθε δικαίωμα να ερωτήσετε τον ίδιο, αλλά και όλους τους, ώστε να έχετε και την εκδοχή του/τους. Είναι δίκαιο να έχει γνώση ο ενδιαφερόμενος, κι ας απαντήσει ακόμη και με τον έμμισθο πατριαρχικό διάκονο, ή όποιον άλλο έμμισθο, ή μισθοφόρο.

Θα σας απαντήσω για τα κατ᾽ εμέ. Οπως είπατε υπήρξα Σύμβουλος Καθηγήτρια πολλών διδακτόρων και μεταπτυχιακών. Είναι πια και ψηφιοποιημένη η πληροφορία αυτή και στο σύστημα Διασφάλισης Ποιότητας του Α.Π.Θ., αυτό που έστησα επί Αντιπρυτανείας μου… Οι υποψήφιοι διδάκτορες είναι διαφορετικών δυνατοτήτων έκαστος, και εκτιμώντο από εμέ κατά την προσωπική τους πρόοδο, αλλά και η δυσκολία των θεμάτων διαφέρει από διδακτορικό σε διδακτορικό, το ίδιο ισχύει και για τα μεταπτυχιακά. Στα ευκολότερα θέματα οι διορθώσεις είναι λίγες, σε άλλα περισσότερες, στα πάρα πολύ δύσκολα θέματα μπορεί να είναι ριζικές και ριζικότατες. Ο Σύμβουλος οφείλει, όταν έλθει προς κρίση ένα διδακτορικό, με την εισήγησή του έρχεται, να είναι όσο το δυνατόν πιο τέλειο και οφείλει να είναι εκεί λέων και προστάτης του υποψηφίου, με πραγματική κρίση, και το τονίζω. Είναι απολογούμενος κι ο ίδιος ο Σύμβουλος στην επταμελή επιτροπή, δεν είναι μόνο ο υποψήφιος. Ακόμη και η τριμελής επιτροπή είναι υπόλογη ενώπιον των άλλων τεσσάρων κριτών και του ακροατηρίου. Η έρευνα στη συνοδική πράξη αποσκοπεί, κατ᾽ εμέ, στην άριστη γνώση του συγκεκριμένου ιστορικού γεγονότος από κάθε άποψη, ώστε ο εξοπλισμός αυτός να παρέχει τη δυνατότητα στον ερευνητή να συνθέτει μεν στο σήμερα, αλλά να μην παρερμηνεύει το παρελθόν, δηλ. τη συνέχεια του εκκλησιαστικού μας βίου.

Η καθηγήτρια Δέσπω Λιάλιου, προσερχόμενη στη Λέσχη Αξιωματικών Θεσσαλονίκης για το εορταστικό γεύμα των εκατό χρόνων από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης προς τιμήν του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Καρόλου Παπούλια, 27-10-2012.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΔΕΣΠΩ ΛΙΑΛΙΟΥΔιόρθωνα όλων τα διδακτορικά και τα μεταπτυχιακά. Εκ βάθρων έχω διορθώσει κι άλλων τις διατριβές, που είναι και μέλη ΔΕΠ σ᾽ όλες τις Θεολογικές Σχολές. Το πρόβλημα με τον Αμερικής είναι ότι δεν ξανάβλεπε τις διορθώσεις, για να καταλάβει τί διορθώθηκε, να καταρτισθεί.

Πάντως, κανείς δεν ευθύνεται, που έμεινε αδειανός ο αρχιερατικός σάκος του Αμερικής. Είναι προσωπική του και μόνο ευθύνη. Του δόθηκαν πάμπολλες ευκαιρίες να καταρτισθεί, ώστε να έχει και στοιχειώδη αυτογνωσία τί ποιεί και τί λέγει, Γερμανία, Πατριαρχική Βιβλιοθήκη, Χάλκη, Θεσσαλονίκη, το ηλεκτρονικό μου αρχείο, όπως και άλλων συναδέλφων. Δεν διδάχτηκε και τίποτα από τον Πατριάρχη μας, που, όταν ομιλεί, είναι καλύτερος από τα γραπτά κείμενα που του ετοιμάζουν, όπως είναι φυσικό. Μάλιστα λέω: Κάποιος δεν μπορεί να μαζέψει όλα αυτά που έχει εκφωνήσει από στήθους ο Πατριάρχης, να τα μεταγράψει, ή ακόμη ως ήχο, μήπως καταλάβουν όλοι, όλοι τί σημαίνει λόγος παιδείας;

Ε.Κ: Πώς σας έπεισε και τον προωθήσατε, δεν είχατε καταλάβει;

ΛΙΑΛΙΟΥ:Κύριε Καλμούκο, ήμουν αναλυτική στις πρώτες ερωτήσεις, για να γίνει κατανοητό ότι αυτή είναι η φτιασιά μου. Δεν «προωθήθηκε» μόνο ο κ. Ελπιδοφόρος, δεν θέλω να μετρήσω τώρα πόσα μέλη ΔΕΠ αμφοτέρων των Τμημάτων, αλλά και των Αθηνών, και υπό ποιές συνθήκες βοηθήθηκαν και τί λοιπό επιστημονικό προσωπικό υποστηρίχθηκε και τί υποδομές της Σχολής και του Τμήματος φτιάχτηκαν, ακόμη και τί οργάνωση του Α.Π.Θ. συντελέσθηκε. Ναι, βοηθήθηκε περισσότερο ο Αμερικής, γιατί λυπόμουν και τον πατέρα του, που μου τηλεφωνούσε με αγωνία. Αυτοί οι άνθρωποι βρέθηκαν στην Ελλάδα, χάσανε όλη τη σειρά τους, ιδίως ο πατέρας του, με μια ιδιαίτερη αγάπη για τα γράμματα, με μία αγαθότητα, αυτή των ομογενών. Έχω και αδυναμία τους ομογενείς και τους παπάδες και τους μοναχούς και υπήρξα υποστηρικτική. Για την Πόλη, για την Αγιά Σοφιά. Κι αν και οι Χαλκίτες ήταν νεότεροι, κι αυτούς θα τους ήθελα. Εν σχέσει με όλο το προσωπικό, ο Αμερικής πληρούσε σχετικώς τις προϋποθέσεις. Αν ο κ. Ελπιδοφόρος βγήκε αγράμματος, μαζί και υπερφίαλος, όπως διαβάζω, θα πω και πάλι, είναι δική του ευθύνη, όπως και δική του ευθύνη ότι δεν πλούτισε το θεολογικό και εκκλησιαστικό του καταρτισμό (17 χρόνια μέσα στο Φανάρι!) και εκθέτει τη θέση του με τους απίθανους αυτοσχεδιασμούς του αδόκιμου λόγου και τις ανόητες πράξεις του και τις ενέργειες ενός φαιδρού εντυπωσιασμού, που δεν στηρίζεται πουθενά. Καλύτερα να μην ομιλεί και να μην πράττει τίποτα. Επιπλέον, δεν θα μπορούσα ποτέ να γίνω χωροφύλακας των ανθρώπων, ή των επιλογών τους, ούτε είχα χρόνο, μια ζωή ήμουν αΰπνωτη. Τώρα που έχω χρόνο, παρακολουθώ και θλίβομαι, όπως θλίβομαι που υβρίζεται ο Πατριάρχης.

Ε.Κ: Έχετε μετανιώσει που τον βοηθήσατε;

ΛΙΑΛΙΟ: Εχω μία ανάποδη λογική, και δεν ξέρω, αν με καταλάβετε με αυτά που θα πω, αλλά προσέξτε με, παρακαλώ: Μετανιώνουν για τη δοτικότητά τους άνθρωποι που νομίζουν ότι η ζωή και οι άλλοι τούς χρωστούν. Κύριε Καλμούκο, προέρχομαι από μία φτωχή αγροτική οικογένεια και ακολουθώ το παράδειγμα του πατέρα μου, ενός άκρως δοτικού ανθρώπου, που δεν ανέχτηκε, όμως, στη ζωή του το ψέμα και ιδίως την απόκρυψη, γιατί είναι ψέμα μετά δόλου. Στη ζωή, ως εκ τούτου, δεν προσκόμισα τίποτα από το σπίτι μου, είμαι παιδί των δωρημάτων της Ελληνικής Πολιτείας και της Εκκλησίας. Έκανα τις προπτυχιακές σπουδές δωρεάν σε δύο Σχολές του Α.Π.Θ., διορίσθηκα στα 21 έτη, παιδάκι θα έλεγα, φιλόλογος, έκανα το πρώτο διδακτορικό στο St. Andrews στη Σκωτία με υποτροφία του ΙΚΥ ως δημόσιος υπάλληλος, έκανα το διδακτορικό στη Θεσσαλονίκη δωρεάν, έκανα τις σπουδές στο Tuebingen με απόσπαση ως Διευθύντρια στο Ελληνικό Γυμνάσιο και Λύκειο του Tuebingen, εργάσθηκα στο Α.Π.Θ. δίπλα στα λείψανα του Αγίου Δημητρίου, την κάρα του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, στους δρόμους που περπάτησε ο Απόστολος Παύλος, πέρασαν από τα χέρια μου ιερείς και καλόγεροι και μοναχές και συνεργάσθηκα με εξαιρετικούς συναδέλφους του Α.Π.Θ. και διοικητικούς υπαλλήλους και λοιπό προσωπικό άκρας αφοσιώσεως στην υπηρεσία. Αυτά δεν εκπληρώνονται με τίποτα και πολύ περισσότερο δεν εκπληρώνονται τα δωρήματα που έλαβα από την Εκκλησία, όπου ο Θεός οδήγησε τα βήματά μου, ή τους μαθητές μας. Χρωστώ τα δωρήματα που έλαβα από το Γέροντά μας Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης Διονύσιο, τον τότε Αρχιεπίσκοπο Θυατείρων Μεθόδιο, τον π. Γεώργιο Δράγα, external examiner της διδακτορικής διατριβής στο St. Andrews, τον Γερμανίας κ. Αυγουστίνο, τον Τρίκκης Αλέξιο, πάνω απ᾽ όλα έλαβα την ευλογία του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου! Χρωστώ όλα στο κοινό σώμα εν σχέσει με τη δική μου διδασκαλική δοτικότητα και εργασία στις υποδομές της Σχολής και του Α.Π.Θ. Γι᾽ αυτό ομιλώ με γενναιότητα, εκ προαιρέσεως και όχι εκ δουλείας και υποτελείας και ιδιοτελείας, σε αντίθεση με τους απίθανους θεολόγους, της καταδυνάστευσης και της αρπακτικότητας, που ομιλούν, μάλιστα, για ελευθερία και αγάπη κι όλα αυτά μετατρέποντάς τα σε απατηλά παίγνια, για να ξεγελούν τους ανθρώπους. Διαλέγετε και παίρνετε.

Κύριε Καλμούκο, μετανιώνουμε για τις αμαρτίες μας, όχι για τους ανθρώπους, το δεύτερο είναι ειδωλικό, δείγμα επάρσεως και ατομικής αυτάρκειας! Όσο ζούμε, η ίδια η ζωή δίνει τις λύσεις, αυτό σημαίνει ότι ο καθείς μας αναλαμβάνει την ευθύνη των αστοχιών του ή όχι. Ήδη ανέλαβα με αυτά που είπα ως τώρα τη δική μου ευθύνη.

Σημείωση: Όμως, η οικειοποίηση των ερευνητικών μου προγραμμάτων, δομών, που αφορούν στη Σχολή και το Τμήμα, και πέραν αυτών, αυτό θα αποκατασταθεί, θέλοντας και μη! Δεν αφορούν κυρίως σε μένα, σε μένα αφορούν ιδίως οι Αποδόσεις και οι Απολογισμοί, που έχω υπογράψει, αφορούν όμως σε σ᾽ όλους που εργάσθηκαν. Σας είπα ότι είναι αδύνατον να συλλάβω το κακό, όταν, όμως, το εντοπίσω, δεν υπάρχει επιστροφή. Από το φθινόπωρο του 2020 παραιτήθηκα από όλες τις επιτροπές, μεταπτυχιακών, υποψηφίων διαδακτόρων, μεταδιδακτορικών, γιατί ήταν αδύνατο να συνυπάρχω με ανθρώπους που συμπεριφέρονται σαν τις κλέφτρες της γειτονιάς. Περίμενα, ωστόσο, να περατώσει τη Μεταδιδακτορική Έρευνά του ο τότε Πατάρων και νυν Μητροπολίτης Μπουένος Άϊρες και Νοτίου Αμερικής κ. Ιωσήφ κι έτσι δέχθηκα ακόμη και την ομοτιμία, την οποία και θα επιστρέψω στο Α.Π.Θ.

Ε.Κ: Εσείς που αγαπάτε και σέβεστε τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο και το Πατριαρχείο θα του λέγατε σεβαστικά να λάβει μέτρα για τον Ελπιδοφόρο και τι είδους μέτρα;

ΛΙΑΛΙΟΥ: Ολοι οι Ορθόδοξοι είμαστε Πατριαρχείο, αν δεν είμαστε Πατριαρχείο δεν είμαστε Ορθόδοξοι, είμαστε κάτι άλλο, παραπαίουμε. Και εννοώ και τα Παλαίφατα και τα νεότερα και η Αρχιεπισκοπή Κύπρου και οι νεότερες τοπικές εκκλησίες, όλοι ανεξαιρέρως. Είμαι μόνο Πατριαρχείο, για να υπάρχω ως προς την πίστη μου, κι ας είμαι και μονώτατη, κι ο Γέροντας μου ο Διονύσιος μονώτατος ήταν, και ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος μονώτατος ήταν, αλλά έχω την ασφάλεια και τη δωρεά ότι υπάρχει εκεί το χάρισμα της «ἔκκλητης προσφυγῆς», που με ενώνει με τον κάθε Ορθόδοξο χριστιανό στη βάση, για να είμαι σύνοδος. Κρατήστε το αυτό, γιατί είναι το μείζον της υπάρξεως και του Πρώτου στην Ορθοδοξία εξ επόψεως ενότητος και λειτουργικής ευταξίας και ενότητος όλων των απλών χριστιανών όπου γης και αέρος και θαλάσσης. Εάν παραφθαρεί αυτή η λειτουργία, οι Ορθόδοξοι, λαϊκοί και κληρικοί, θα περάσουν μεγάλη δοκιμασία και μάλιστα στο εγγύς μέλλον, και στις κατά τόπους εκκλησίες, γιατί έτσι ιεραρχικά διαρθρώνεται το πολίτευμα, δηλαδή, η ζωή της Εκκλησίας μας. Και δεν με ενδιαφέρει τί λένε οι επαγγελματίες και μισθοδοτούμενοι κανονολόγοι και λοιπός μισθοδοτούμενος εσμός. Για την ερμηνεία της ζωής της Εκκλησίας απαιτείται σύνθεση πολλών παραγόντων, η ζωή της Εκκλησίας δεν είναι συνοδική βιβλιοκριτική. Τί κατάντια… Τον Πατριάρχη τον υπεραγαπώ, γιατί είναι ο χαρισματικός φορέας αυτής ταύτης της υπάρξεώς μου, γιατί υπάρχει όχι για τον εαυτό του, αλλά υπάρχει για όλους τους Ορθόδοξους εξίσου, λαϊκούς και κληρικούς, και λίγο παραπάνω, γιατί είναι αυτός που είναι ο νυν Πατριάρχης, ένας εγγράμματος άνθρωπος, χαρά Θεού και δώρο του Θεού προς όλους μας και γι᾽ αυτό σάς είπα στην αρχή ότι «οφείλουμε να κάνουμε και υπακοή, να του έχουμε απόλυτη εμπιστοσύνη και να του συμπαριστάμεθα», για να επιτελεί το έργο του και αυτό το ιδιαίτερο χάρισμα, και ότι, ωστόσο, «Αυτό δεν σημαίνει αφωνία». Και θα το καταλάβετε στη συνέχεια του λόγου μου.

Όλα αυτά εκπηγάζουν από το γεγονός ότι οι Ορθόδοξοι είμαστε σύνοδος, σύναξη, και υπογραμμίζω το είμαστε, όχι θρησκευτικός οργανισμός, ένα ηθικιστικό ίδρυμα νόμου και τάξης και διαμεσολαβήσεων, για να το πω έτσι απλά. Ό,τι γίνεται στην Εκκλησία αφορά σε όλους τους χριστιανούς, γιατί η σωτηρία είναι για όλα τα μέλη της Εκκλησίας η ίδια, αδιακρίτως. Ο Λόγος ενηνθρώπησε και ήρε όλες τις διακρίσεις, ακόμη και τις βιολογικές, μάς ξανάκανε ανθρώπους, έτσι λέει ο Άγιος Μάξιμος. Όποιος εκλέγεται να διακονήσει με ιδιαίτερη υπευθυνότητα, εκλέγεται όχι για τον εαυτό του, ως εξουσιαστής, αλλά ως χαρισματικός φορέας εκφράσεως όλων, φωνή όλων μετά λόγου. Ως προς δε το Πατριαρχείο ως φωνή όλων των Ορθοδόξων, γιατί αυτό είναι το Πατριαρχείο από την πρώτη συνοδικά συγκροτημένη δημόσια παρουσία του και με την αυτοκρατορική παρουσία, μάλιστα, σε χριστιανική σύμπνοια, καθώς ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος ο Α´ με έδικτο του 380 αναγνωρίζει το Χριστιανισμό επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας.

Η διετία, 381/382, σήμανε την πλήρη μετατόπιση του κέντρου βάρους της αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη εξ επόψεως δε εκκλησιαστικής σημειώνονται δύο κορυφαία γεγονότα, η Β´ Οικουμενική Σύνοδος του 381 και αποστέλλεται η Συνοδική Επιστολή, (ή Συνοδικό) του 382 προς τον Ρώμης Δάμασο και τους επισκόπους που είχαν συνέλθει σε σύνοδο στη Ρώμη. Οι Πατέρες της Συνόδου εκλέγουν διάδοχο του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου το Νεκτάριο, αποδίδουν με τον γ´ κανόνα πρεσβεία τιμής στον Κωνσταντινουπόλεως μετά τον Ρώμης, αλλά ουσιαστικά θέτουν τον Κωνσταντινουπόλεως πάνω από τον Αλεξανδρείας και τον Αντιοχείας, όπως είχε διατυπωθεί πριν η τάξη με τον στ´ κανόνα της Νικαίας και συγχρόνως όσοι δεν είχαν επιστρέψει αμέσως στις επαρχίες τους, οι ενδημούντες, απαντούν ως συνέχεια της συνόδου του προηγουμένου έτους 381 ότι δεν μπορούν να πάνε στη Ρώμη, προσθέτοντας και μία εκτενή έκθεση πίστεως, όπου ο όρος ὁμοούσιος συνδέεται με την Αγία Τριάδα.

Σημειώνω τρία καίρια σημεία:

1. Το 381/382 είναι το χρονικό σημείο που ο Κωνσταντινουπόλεως αποκτά κεντρικότατη θέση στη ζωή της Εκκλησίας. Χωρίς να αναφέρω παραπάνω λεπτομέρειες, δηλαδή, από το 382 και πέρα ο Κωνσταντινουπόλεως μαζί με τους ενδημούντες επισκόπους από όποια εκκλησιαστική διοίκηση κι αν προέρχονταν, μαζί και οι πλησιόχωροι στην Κωνσταντινούπολη, χειρίζονται τα εκκλησιαστικά πράγματα ως Ενδημούσα Σύνοδος, σύνοδος ανοιχτή προς όλους. Αυτό τίθεται περισσότερο έντονα αργότερα, στην περίοδο που τα Παλαίφατα ζουν στην έκταση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας μέχρι το 1908, παραμένουσα, ωστόσο και πάλι η Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου Ενδημούσα μέχρι σήμερα για 1641 έτη, και ασφαλώς και στο μέλλον. Αυτό είχε ως συνέπεια να καλούνται ακόμη και άλλοι Πατριάρχες, όπως ο δεύτερος κατά πρεσβεία Αλεξανδρείας να προεδρεύσει της Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, π. χ. για την εκλογή Πατριάρχη, γι᾽ αυτό η έκκλητος προσφυγή στη Σύνοδο του Οικομενικού Πατριαρχείου ήταν ανοιχτή προς όλους από οποιαδήποτε τοπική εκκλησία. Παρενθετικά σημειώνω και πάλι ότι η έκκλητη προσφυγή δεν μπορεί να κανονισθεί από κανένα κανονισμό. Συνήθως όταν γίνεται λόγος για έκκλητη προσφυγή, πάει ο νους σας, δεν θέλω να ομιλήσω για τους κανονολόγους της συνοδικής βιβλιοκριτικής, μόνο στους κληρικούς, όχι, αφορά και στον κάθε Ορθόδοξο χριστιανό. Ο Πρώτος της Ορθοδοξίας, αυτής της πατριαρχικής ενδημούσας συνόδου, ένωνε πάντα τους πάντες και από τη βάση, όχι μόνο ως διοίκηση. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία δεν υπάρχει διαμεσολάβηση, χαρίσματα διακονίας υπάρχουν, χαρισματικοί φορείς, για τη λειτουργία του εκκλησιαστικού σώματος, αλλά καμία διαμεσολάβηση, ούτε ιεροσύνη, βέβαια, των λαϊκών.
2. Το 867 ο Άγιος Φώτιος στέλνει την Εγκύκλιο Επιστολή προς τα Πατριαρχεία της Ανατολής και καλεί Γενική Σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη, αντί να καλέσει με έδικτο ο αυτοκράτορας, γιατί οι Θρόνοι της Ανατολής ήταν πια υπό Αραβική κατοχή, και δεν θα είχε καμία ισχύ. Έκτοτε ο Κωνσταντινουπόλεως και για 1156 έτη συγκαλεί τις Γενικές Συνόδους των Ορθοδόξων και δέχεται την έκκλητη προσφυγή όλων, λαϊκών τε και κληρικών.
3. Οι νεότερες τοπικές εκκλησίες, όπως κι αν ονομάζονται, προέκυψαν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ως εκ τούτου ισχύει και γι᾽ αυτούς η έκκλητη προσφυγή βάσης προς τον Πρώτο της Ορθοδοξίας και την ενδημούσα σύνοδό του. Αυτή είναι η εσωτερική ενότητα στην Ορθοδοξία, μία ενότητα αδιαμεσολάβητη εν Χριστώ και με βάση το τρισσό αξίωμα του Χριστού, που ένωσε τα τρία χαρίσματα του Ισραήλ, ως λαού του Θεού. Νομίζω ότι παραμένει ακόμη η καταγραφή του τόπου της αλληλογραφίας του Οικουμενικού: Ἐν τοῖς Πατριαρχείοις.

ΙΙ. Κύριε Καλμούκο, έκανα το μάθημά μου, για να σας εξηγήσω τη θέση του Πρώτου, για να έχουμε την αίσθηση προς ποίον απευθυνόμαστε και προχωρώ με το «σεβαστικά» σας, που νομίζω ότι απηχεί τον τρόπο αντίληψης σχεδόν όλων των θεολόγων και των θεολογιζόντων. Για να δούμε ποιός είναι ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, και πώς μπορεί να αναμετρηθεί απέναντί του η τρελή χαρά του καθένα μας, που μπορεί να κάνει και εισήγηση!

Ο Οικουμενικός είναι παιδί του Χαλκηδόνος Μελίτωνος, ο οποίος Μελίτων ήταν υπογραμματέας της Πατριαρχικής Συνόδου επί Πατριάρχου Βενιαμίν (1871-1946), δηλαδή η καταζώντανη γνώση του Πατριάρχη μας ανάγεται προ του 1890, δηλαδή γνώση από πρώτο χέρι που λέμε, που δεν αποκλείει την αναδρομή και με τους πολιούς αρχιερείς της προ Βενιάμιν γενιάς να φτάνει στα 1800. Κάτι περισσότερο, το 1908, και υπογραμμίζω τη χρονολογία, γιατί μέχρι τότε όλοι είμεθα Οικουμενικό, και τα Παλαίφατα ήταν Οικουμενικό, και δεν είναι πολύ μακρυά ως ζωντανή χρονολογία για τον Πατριάρχη, που ζει μέσα στο κέντρο των εκκλησιαστικών γεγονότων. Σκεφθείτε ότι η γιαγιά μου πέθανε το 1964, γεννημένη το 1857 και είναι για μένα ζωντανή γνώση το 1880 και δώθε, ως ζωντανή λαϊκή παράδοση.

Κύριε Καλμούκο, σε ποιό και μόνο ανθρώπινο μέγεθος εμπειρίας μπορούμε να κάνουμε εισήγηση, το σκεφθήκατε, την όποια εισήγηση; Και να σας πω κιόλας: Χαζή είμαι να πάω γυρεύοντας να εισπράξω και καμιά σφαλιάρα και να παραμιλώ ώς το τέλος της ζωής μου! Από το Γέροντά μου Διονύσιο έμαθα να φυλάγομαι από τέτοιες κακοτοπιές. Ακόμη δεν ξεμωράθηκα!

Αν είμαστε σοβαροί και εχέφρονες, εισηγήσεις δεν κάνουμε στον Πατριάρχη, όχι γιατί δεν πρέπει να έχουμε φωνή, όπως αποφάνθηκε η νεότευκτη εκκλησία της Αλβανίας, αλλά γιατί δεν διαθέτουμε τα δεδομένα, εκ των υστέρων έχουμε και παραέχουμε φωνή, αλλά μετά λόγου, όλοι και οι λαϊκοί, γιατί η συνοδικότητα στην Ορθόδοξη Εκκλησία ξεκινάει από τη βάση προς τα πάνω και όχι αυτονομημένα από πάνω προς τη βάση, ως εντολή, ή καλύτερα διαταγή, όπως πάει να περάσει στα χαρτιά από όσους αντιγράφουν. Εμείς μπορούμε να κάνουμε μόνο καταγραφή γεγονότων, αλλά ακριβή καταγραφή, γιατί είπα ότι δεν είμαστε άφωνοι, αυτή είναι η συμπαράσταση προς τον Πατριάρχη, τον οποίο και υβρίζετε κιόλας στα μέρη σας εκεί.

ΙΙΙ. Σημείωσα παραπάνω πόσο σημαντικό είναι το δώρημα της έκκλητης προσφυγής, που έχουμε όλοι οι Ορθόδοξοι, λαϊκοί και κληρικοί, όσο και της ενδημούσας, γιατί είμαστε όλοι σύνοδος οι Ορθόδοξοι και Πατριαρχείο. Και τώρα σάς παρακαλώ παρακολουθήστε με, γιατί είπα ότι δεν είμαστε άφωνοι οι Ορθόδοξοι, όμως πρέπει να έχουμε και παρρησία μετά λόγου γνώσεως, και κυρίως όσοι έχουν αναλάβει τις υπευθυνότητες και δέχθηκαν να λειτουργήσουν ως χαρισματικοί φορείς:

Η έκκλητη προσφυγή αφορά στην εσωτερική λειτουργία της άμεσης δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου και εξωτερικά προς όλους τους Ορθόδοξους χριστιανούς, με απαράβατη αρχή την ύπαρξη του Πρώτου. (Αυτό δεν παρακάμπτεται με όσες εισηγήσεις, διπλής και τριπλής μνημόνευσης προτείνεται από τον έμμισθο πατριαρχικό διάκονο, των κύκλων, δηλαδή, της Οξφόρδης και του Αγίου Σεργίου, της ναυαρχίδας των Ρώσων, ούτε με την πανορθόδοξη ομοσπονδιοποίηση που ονειρεύονται μέσω ενεργουμένων, και ας με κατηγορήσει όποιος θέλει και ας με στολίσει με όσα επίθετα έχει στο οπλοστάσιο του νου του κι ας αρχίσουν με χαρτούλια και βιβλιογραφίες να εναντιωθούν). Τί φαινόμενο σημειώθηκε σε σας, που μας άφησε ενεούς, εκ των υστέρων δε αποδείχθηκε ότι ήταν πλεκτάνη του κ. Ελπιδοφόρου, ψέμα, δηλαδή, μετά δόλου. Καταγγέλθηκαν δύο Μητροπολίτες κατευθείαν στη Σύνοδο του Πατριαρχείου, που είναι ενδημούσα και στις μέρες μας, και άνευ καμίας απολογίας, ο μεν ένας, ο Νέας Ιερσέης, καρατομήθηκε κυριολεκτικά (έμαθα ότι του έκαναν και πάρτυ -σα δε ντρέπονται- στην Αρχιεπισκοπή, ως ανελθών σε υψηλότερη θέση του κ. Ελπιδοφόρου στο Συνταγμάτιο του Θρόνου), γιατί αυτό είχε σχεδιάσει να κάνει ο Αρχιεπίσκοπος, προ της αφίξεώς του εκεί, να του αρπάξει τη Μητρόπολη, έτσι κι αλλιώς θα εύρισκε κατηγορία, γιατί κι ο γαϊδαρος, κατά το μύθο, έφαγε το μαρούλι χωρίς ξύδι. Τιμωρήθηκε και ο Μητροπολίτης Βοστώνης, ο Δεύτερος τη τάξει Μητροπολίτης της Επαρχιακής Συνόδου, αν δεν κάνω λάθος, κι αυτός άνευ απολογίας. Έρχομαι εγώ το παιδαρέλι, δηλαδή, και σκορπώ τον τρόμο και τα θέλω όλα υπό τον αδαή έλεγχό μου και τρομοκρατώ επισκόπους και ιερείς και δεν σκέφτομαι ότι η Σύνοδος του Πατριαρχείου είναι ενδημούσα και πρωταρχικά το Πατριαρχείο, που είναι Πατριαρχείο όλων των Ορθοδόξων. Για, λοιπόν, να εφαρμοσθεί, ο στ´ κανόνας, της Β´ Οικουμενικής (μολονότι μεταγενέστερός της) περί αντιδόσεως μετά την αποκάλυψη της πλεκτάνης! Και μάλλον συντάχθηκε ο κανόνας, για να βάλει φρένο σε ψευδείς καταγγελίες, ιδίως στο ύψιστο όργανο της εκκλησιαστικής αρχής, γιατί έτσι λειτουργεί η ενδημούσα μετά το 382, και γι᾽ αυτό προτείνει την ίδια τιμωρία, και είναι, βέβαια, υιοθέτηση του ρωμαϊκού δικαίου, ουσιαστικά κατάκτηση της δημοκρατικής λειτουργίας των ελληνικών πόλεων ήταν η αντίδοση.

Ε.Κ: Πότε ήταν η τελευταία φορά που επικοινώνησε μαζί σας;

ΛΙΑΛΙΟΥ: Που ήθελε να με χρησιμοποιήσει για γλάστρα, να μου επιτρέψετε να διορθώσω. Πέρσι, τέτοιο καιρό περίπου, που θα ερχόταν ως τί, δεν ξέρω, εδώ στη Θεσσαλονίκη, για να λανσαριστεί στην Πρυτανεία, στην πόλη του Αγίου Δημητρίου; Εξελίχθηκαν απίστευτα γεγονότα, ένα σκηνικό υπερβολής και τρόμου, εικάζω, ώστε να αποζημιωθεί και η εταιρεία ασφάλειάς του…, και με την παρουσία μου να καλύπτω και το υπερατλαντικό υπερθέαμα κι όλα καλά και «τιμητικά». Δεν ξέρω, αν αυτές τις εικόνες τίς είδε ο Πατριάρχης και δεν του έδωσε «σφαλιάρα». Μετά την απουσία μου από το show του στην Πρυτανεία, κανείς δεν με ξαναρώτησε γι᾽ αυτόν και την παρέα του, την εδώ και την εκεί. Ο δε κ. Σταμκόπουλος, χωρίς να ενημερωθώ από κανέναν, έδωσε το mail μου και τα τηλέφωνα στο Δημοκρίτειο, λέγοντας ότι είμαι «πνευματική μητέρα» του Αρχιεπισκόπου, για να κληθώ στο Δημοκρίτειο. Ο κ. Σταμκόπουλος λησμονεί ότι και του ιδίου υπήρξα «πνευματική μητέρα», που έκανε το παν να προσκολληθεί σε μένα, προερχόμενος από το Τμήμα Θεολογίας και ως διδάκτορας Πληροφορικής του ανέθεσα μαθήματα Πληροφορικής, και μαζί μου ετοιμάσθηκε το μη υποβληθέν, νομίζω, ακόμη διδακτορικό στο Τμήμα. Ή μήπως απωθεί τα πάντα, για να είναι ήσυχος με την ξεδιαντροπιά του (παρεκτός της ιεροσύνης του, όπως λένε στην Πόλη); Όμως, έθεσε σε ένταση και την Αντιπρύτανι να τηλεφωνεί αυτή, άνευ απαντήσεως από εμένα, γιατί εγώ δεν έχω μάθει στην υποκρισία των κατασκηνώσεων και σε άλλα πολλά τους. Ζητώ συγγνώμη δημοσίως από την κ. Γαβριηλίδου, δεν έφταιγε η ίδια σε τίποτα, υπήρξε άψογη, αλλά με την αήθια του Αμερικής και των συν αυτώ, πρέπει κανείς να κόβει τις γέφυρες διά ρομφαίας κι ας εκτίθεται προσώρας, ή και διά παντός, ακόμη κι ας δρέπει το προσωνύμιο «ξεμωραμένος». Στην Εκκλησία έχουμε και τους διά Χριστόν σαλούς, συν που εμείς οι Κοζανίτες είμαστε και «σιούρδοι» εκ γενετής και ζωής όλης και παραδείγματος. Αν δεν είμαστε έτσι που είμαστε, θα είχαμε και σύγχρονους Μάρτυρες; Προτιμώ το Μάρτυρα Αρχιμανδρίτη Ιωακείμ Λιούλα και μακράν εμού όποιος εξωνημένος!

\

Ποια είναι η καθηγήτρια Δέσπω Αθ. Λιάλιου

1. Προσωπικά στοιχεία: Γεννήθηκε στα Νάματα Βοΐου Κοζάνης (1950).
2. Σπουδές και επαγγελματική απασχόληση: 1968: αποφοίτηση από το Λύκειο Εράτυρας Κοζάνης, 1968-1972: πτυχίο Φιλοσοφικής Σχολής Α.Π.Θ. Απασχόληση στο Λαογραφικό Μουσείο και Αρχείο υπό την Αλκη Κυριακίδου-Νέστορος, 1972-1975: πτυχίο Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ., 1975-1977: Μεταπτυχιακές Σπουδές στη Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ., 1978-1981: υπότροφος του ΙΚΥ, St. Andrews University Scotland (PhD), 1985: Διδάκτορας Θεολογίας Τμήματος Ποιμαντικής Α.Π.Θ., 1988-1990: Μεταδιδακτορική φοίτηση στην Evagelische Fakültät Tübingen (Γερμανία), 1972-1990: Καθηγήτρια Φιλολογίας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, 1990: Λέκτορας στη Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ., 1992: Επίκουρη Καθηγήτρια, 1997: Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, 2001-2017: Καθηγήτρια.
3. Διδασκαλία: Δίδαξε το μάθημα της Ερμηνείας των Δογματικών και Συμβολικών Κειμένων σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, το οποίο και οργάνωσε. Κατά καιρούς δίδαξε Ιστορία της Φιλοσοφίας, Συμβολική και Οικουμενική Κίνηση, Δογματική και Ιστορία Δογμάτων. Από το 2004 μέχρι το 2010 δίδαξε, σε συνεργασία, το μάθημα Εφαρμογές της Πληροφορικής στη Θεολογία, σε συνεργασία, το μάθημα Θεολογία, Φυσικές Επιστήμες και Περιβάλλον.
4. Διοικητική εμπειρία

2003-2005: Πρόεδρος του Τμήματος

2005-2007 & 2007-2009: Αναπληρώτρια Πρόεδρος

2003-2010: Διευθύντρια του Μεταπτυχιακού Προγράμματος του Τμήματος

2005-2012: Διευθύντρια της Επιστημονικής Επετηρίδας του Τμήματος

1999-2001: Διευθύντρια του Τομέα Ιστορίας, Δόγματος, Διορθοδόξων και Διαχριστιανικών Σχέσεων

2016-2017: Διευθύντρια του Τομέα Ιστορίας, Δόγματος, Διορθοδόξων και Διαχριστιανικών Σχέσεων

2004-2010: Διευθύντρια του Τομέα Λατρείας, Αρχαιολογίας και Τέχνης

2005-2010: Εκπρόσωπος του Τμήματος στην Επιτροπή Ερευνών

2005-2017 Επιστημονική Υπεύθυνη του Ερευνητικού Θεματικού Δικτύου ΚΕΕΠ

2003-2006, 2008-2010: Μέλος της Επιτροπής Εποπτείας της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Α.Π.Θ.

2004-2012 Οργάνωση και Διεύθυνση της Νησίδας των Η/Υ του Τμήματος

1991-1997/ 2003-2010: Οργάνωση των πρώτων ευρωπαϊκών προγραμμάτων ανταλλαγής φοιτητών του Τμήματος SOCRATES/ERASMUS

1994-1997: Καταρτισμός και συντονισμός του προγράμματος Οργάνωση της Βιβλιοθήκης της Θεολογικής Σχολής υπό τον Κοσμήτορα καθηγητή Νίκο Ματσούκα, μέσω του οποίου οργανώθηκε στη σημερινή μορφή η Βιβλιοθήκη της Θεολογικής Σχολής, όπως αποτυπώνεται στις έξι Εκθέσεις Πεπραγμένων, όπως και το Τμήμα Παλαιτύπων.

2012: Τελική εισηγήτρια του Νέου Προπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών του Τμήματος, του Αγγλόφωνου Προπτυχιακού και Μεταπτυχιακού Προγράμματος, και των ερευνητικών δομών, που προήλθαν από το ΚΕΕΠ (Κέντρο Αγίου Δημητρίου και Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και Κέντρο Αποστόλου Παύλου).

Μελέτες- Ερευνα:

Greek Philosophy and Christian Tradition in St. Gregory of Nazianzus: Unity – Triplicity (Διδακτορική διατριβή), St. Andrews University (M. Bρεταννία), 1981, σσ. 289.

Η ερμηνεία της Αγίας Γραφής στη θεολογία του Αγ. Γρηγορίου του Θεολόγου (Διδακτορική διατριβή), Αθήνα 1985, σσ. 204.

– Ερμηνεία των Δογματικών και Συμβολικών Kειμένων της Ορθοδόξου Εκκλησίας, τομ. A΄, Ερμηνεία των Oικουμενικών Συμβόλων και των συναφών ι. κανόνων (Θεολογική ανάλυση με αναφορές στις πηγές), Θεσσαλονίκη 1992, σσ. 175 (με το Παράρτημα των κειμένων, σσ. 205). Νέα έκδοση εκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 2017.

– Ερμηνεία των Δογματικών και Συμβολικών Kειμένων της Ορθοδόξου Εκκλησίας, τομ. B΄, Ερμηνεία της Εκθέσεως των Διαλλαγών, των B΄ και Γ΄ Επιστολών του Αγ. Kυρίλλου προς Nεστόριο και συναφών ι. κανόνων της Γ΄ Oικουμενικής Συνόδου, Θεσσαλονίκη 1994, σσ. 375 (με το Παράρτημα των κειμένων, σσ. 404).

– Γρηγοριανά A΄ (Φιλοσοφική και Θεολογική Βιβλιοθήκη 35), Θεσσαλονίκη 1997, σσ. 328.

– Γρηγοριανά B΄, και Σύμμικτα (Φιλοσοφική και Θεολογική Βιβλιοθήκη 36), Θεσσαλονίκη 1998, σσ. 489.

– Ερμηνεία των Δογματικών και Συμβολικών Kειμένων της Ορθοδόξου Εκκλησίας, τομ. Γ´, Ερμηνεία των Υπομνηστικών του Αγίου Kυρίλλου Αλεξανδρείας (Φιλοσοφική και Θεολογική Bιβλιοθήκη 44), Θεσσαλονίκη 2000, σσ. 478 (μετά Παραρτήματος κειμένων σσ. 520). Νέα έκδοση εκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 2017.

– Εκκλησία, Κόσμος – Ανθρωπος (Φιλοσοφική και Θεολογική Bιβλιοθήκη 45), Θεσσαλονίκη 2000, σσ. 180. (Eισηγήσεις Συνεδρίων).

2005-2017 Επιστημονική Υπεύθυνη του Ερευνητικού Θεματικού Ερευνητικού Δικτύου ΚΕΕΠ το οποίο έχει οργανώσει δεκαεπτά επιστημονικές Ημερίδες- Συνέδρια.

Διευθύνει την επιστημονική σειρά Θεολογία και Οικουμένη των εκδόσεων Κυριακίδη (έκδοση 15 τόμων) και επιμελείται το έργο του καθ. Νίκου Ματσούκα από το 1998.

2005-2017 Επιστημονική Υπεύθυνη του Ερευνητικού Θεματικού Ερευνητικού Δικτύου ΚΕΕΠ το οποίο έχει οργανώσει δεκαεπτά επιστημονικές Ημερίδες- Συνέδρια.

Διευθύνει την επιστημονική σειρά Θεολογία και Οικουμένη των εκδόσεων Κυριακίδη (έκδοση 15 τόμων) και επιμελείται το έργο του καθ. Νίκου Ματσούκα από το 1998.

Σύμβουλος 24 διδακτόρων, ημεδαπών και αλλοδαπών.

1. 2010 – 2014 Εκλεγμένη Αντιπρύτανις Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Προσωπικού – Αναπ. Πρύτανη ΑΠΘ

010 (Νοέμβριος) – 2012 (Μάιος) Πρόεδρος του Τμήματος Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας του ΑΠΘ με απόφαση Συγκλήτου. Επί της θητείας της το Τμήμα απέκτησε διοικητική αυτοτέλεια και εξέλεξε τον πρώτο Πρόεδρό του.

2010- 2014 Αντιπρύτανις Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Προσωπικού, Πρόεδρος της ΜΟΔΙΠ του ΑΠΘ. Ολοι οι απολογισμοί της θητείας της και ως Αντιπρυτάνεως Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Προσωπικού και ως Προέδρου της ΜΟΔΙΠ αναρτημένοι στην ιστοσελίδα της ΜΟΔΙΠ του ΑΠΘ: https://qa.auth.gr/el/node/5533

https://www.exapsalmos.gr/i-kathigitria-despo-lialiou-perigrafei-ston-e-k-ton-archiepiskopo-elpidoforo-olokliri-i-synentefksi/