Η Ορθοδοξία, η νεοεικονομαχία και ο ασπασμός των εικόνων σήμερα

Με αφορμή την αυριανή εορτή της Ορθοδοξίας θα ήθελα να καταθέσω κάποιες απαισιόδοξες σκέψεις για το μέλλον της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Για ποια Ορθοδοξία άραγε μπορούμε ή δικαιούμαστε να μιλάμε σήμερα; Εν Ελλάδι και παγκοσμίως; Σε παγκόσμια κλίμακα ο εθνοφυλετισμός επικρατεί και αμαυρώνει τη μαρτυρία της Ορθοδοξίας. Την ίδια ώρα βλέπουμε το τέρας του Οικουμενισμού να γιγαντώνεται και να εισχωρεί εκεί που παλαιότερα δεν θα μπορούσες να διανοηθείς. Οι “δυνατοί” θεολόγοι του παρελθόντος έχουν εκλείψει και το μέλλον για μια σχετική παρουσία τους φαίνεται δυσοίωνο. Και οι υπάρχοντες – τουλάχιστον πολλοί εξ όσων προβάλλονται και θαυμάζονται – διακρίνονται για πολλά φάουλς. Στην πίστη, όμως, στη δογματική ακρίβεια της Ορθοδοξίας δεν χωρούν παρεκκλίσεις ούτε κατ’ ελάχιστον. Θες η άγνοια, θες η αδιαφορία και η εκκοσμίκευση, έχουν οδηγήσει την κατάσταση σε τέτοιο σημείο που αρχίζουμε κυριολεκτικά να ανησυχούμε για τη συνέχεια της Παράδοσής μας ακόμα και σε επίπεδο γραπτής και προφορικής διατύπωσης. Φυσικά δεν γίνεται εδώ ιδιαίτερος λόγος για το βίωμα της ορθοδόξου ζωής. Από αυτό το έλλειμμα χαρακτηρίζεται πλέον η Εκκλησία μας και σε επίπεδο Αγίων και επίσης σε αυτό των απλών ευλαβών ανθρώπων του παρελθόντος. Πού άραγε οδηγεί αυτή η πνευματική ξηρασία παρά στο στρώσιμο του χαλιού στον έσχατο αντίχριστο της ιστορίας;

Και επειδή η Κυριακή της Ορθοδοξίας συνδέεται με την προσκύνηση των αγίων εικόνων, θα ήθελα να καταθέσω μια μαρτυρία προσωπική, στην οποία θεωρώ ότι θα συμφωνήσει η πλειοψηφία όσων παρατηρούν από κοντά τα τεκταινόμενα στην Εκκλησία μας σε καθημερινό επίπεδο. Πρώτα και κυρίως είμαστε εικονομάχοι και ας μην το νιώθουμε, συνειδητοποιούμε ή παραδεχόμαστε. Βλέπουμε στους ναούς πολλούς πιστούς να μην ασπάζονται τις ιερές εικόνες, δηλαδή να μην τις φιλάνε κανονικά, αλλά εν είδει κινέζικου χαιρετισμού να τις χαιρετάνε εξ αποστάσεως, με μια απλή υπόκλιση του σώματος και της κεφαλής χωρίς επαφή των χειλέων. Στην περίοδο του κορονωϊού είχαμε πανηγυρική έξαρση του φαινομένου με το άλλοθι της πανδημίας. Τώρα; Με ποια πλέον πρόφαση; Είμαστε τελικά ορθόδοξοι ή αιρετίζοντες νεοεικονομάχοι; Δεν θα αναφερθώ στη βλασφημία μας προς τη Θεία Ευχαριστία και από τον λαό, αλλά και από πληθώρα ιερωμένων. Με τέτοια Ορθοδοξία στην καρδιά μας και απορούμε γιατί εν τη ορθοδόξω Ελλάδι πέρασε ο νόμος περί ομοφυλοφίλων; Αστεία πράγματα…

Οι αγιορείτες έχουν την εξής παράδοση στον ασπασμό των εικόνων προ της Θείας Μετάληψης. Όσοι πρόκειται να κοινωνήσουν ασπάζονται εκ των προτέρων τις άγιες εικόνες, και για πρακτικούς λόγους (να μη μείνει πιθανόν κάτι από τη θεία κοινωνία πάνω στις εικόνες) αλλά κυρίως για λόγους θεολογικούς: πήραμε τον Θείο Μαργαρίτη, τον ίδιο τον Χριστό, οπότε ποιος ο λόγος μιας “έξτρα” ευλογίας από τα ιερά εικονίσματα; Θα ήθελα πραγματικά η ευλογημένη αυτή συνήθεια και ιερή αγιορείτικη παράδοση να περάσει στην κατήχηση του λαού από άμβωνος, ειδικότερα σήμερα που βλέπουμε να επικρατεί το ευλογημένο έθος της συχνής προσέλευσης στη Θεία Κοινωνία. 

Οι άγιοι Πατέρες κηρύσσουν διαπρυσίως πως για τη σωτηρία μας δεν αρκεί μονάχα η ορθόδοξη πράξη, αλλά και η ορθόδοξη ακριβής πίστη και το αντίστροφο. Με τα δύο αυτά πνευματικά φτερά ο άνθρωπος υψώνεται από τη χοϊκότητα και την κόλαση και ίπταται προς τον Παράδεισο και την αγιότητα. Ας φροντίσουμε να είμαστε συνεπείς ορθόδοξοι και στα δύο αυτά επίπεδα. Την άγνοια δεν μπορεί να την προφασίζεται πλέον κανείς στις μέρες του διαδικτύου και της έξαρσης της τεχνολογίας. Το ορθοδοξείν εστί το αεί σχονοβατείν. Η φράση αυτή δείχνει πόσο δύσκολο, αλλά και πόσο σημαντικό και ωραίο είναι να είσαι, να γίνεσαι μάλλον Ορθόδοξος κάθε μέρα και περισσότερο. Και αν σας ξενίζει η τελευταία αυτή πρόταση, να καταθέσω απλά πως την έλεγε για τον εαυτό του ο μέγας Πορφύριος της Ομόνοιας: “Προσπαθώ, θέλω να γίνω Ορθόδοξος”. Εμείς;…

Κ. Νούσης

Λάρισα, 23/3/2024