Ο Ελύτης και θεολογία των εικόνων. Το εικόνισμα.

Ο Ελύτης και θεολογία των εικόνων

Το εικόνισμα 

Το ποίημα αυτοβιογραφικό αποτύπωμα τού Ελύτη. Ο τίτλος του προσωπογραφία. Παντού οι λέξεις ανασαίνουν. Οι ήχοι αγκαλιάζουν. Οι εικόνες κοινωνούν. Δε μεταφέρουν ιδέες. Μόνο μετοχή. Όπως και το εικόνισμα. Η λέξη ταυτίζεται με την Ορθόδοξη αγιογραφία. Και εδώ τα χρώματα ανασαίνουν. Τα σχήματα αγκαλιάζουν. Τα βλέμματα κοινωνούν. Δε μεταφέρουν ιδέες. Μόνο μετοχή.

Επιχειρώντας ευρωπαϊκή αναδρομή, οδηγός ο χρωστήρας αβανγκάρντ δημιουργίας. Giotto, Michelangelo, El Greco, Caravaggio, Manet, Cesanne, Matisse, Picasso, Kandinsky, Dali. Αναπαραστατική προοπτική, ψυχολογική φωτοσκίαση, χρωματική εκφραστική, ανίδωτη γεωμετρικότητα, σιβυλλική φωτεινότητα, λειτουργιστική κατασκευή. 

Από την άλλη, η εκκλησιαστική Εικόνα σταθερά επίκαιρη. Δίχως προοπτική στο αυτοφυές φως των σωμάτων, η αΐδια συνεργατικότητα. Μεταμορφωτική ποιείται πανδαισία.

"Μισοσβησμένος φτάνω από της πολιτείας τα μέρη, όπως από της εκκλησιάς την πυρκαγιά το εικόνισμα".

Η πολιτεία ως πηγή οδυνηρού αποπροσανατολισμού. Ποιος να σε εμπνεύσει και πώς να εμπνεύσεις; Τώρα οι ματιές έμαθαν να ξεθωριάζουν... Ανέγγιχτος πάντα παραμένει ο πυρήνας επαναπροσδιορισμού. Σαν καμμένο εικόνισμα που φωτίζει τα Έσχατα.

"Ίσως κάτι που μου ανήκει ανέκαθεν να διεκδικώ. Μπορεί και απλώς μια θέση στα Ερχόμενα. Που είναι το ίδιο. Ένδυμα καμωμένο από φωτιά ψυχρή. Πράσινα του χαλκού και βυσσινιά βαθιά της Παναγίας".

Ταυτίζεται η διεκδίκηση με τα Ερχόμενα. Δεν απαιτεί πλέον. Δεν εκβιάζει. Δεν ποδηγετεί. Χωροχρονική σχετικότητα! Αναμένει, αυτό που την Κυριακή της Ορθοδοξίας γίνεται αφορμή γιορτής.

Η Βασίλισσα της κενωτικής υποδοχής. Το βυσσινί τής Αμόλυντης Επουράνιας Λατρείας. Ενδυματολογικά ενσταλαγμένο το πάθος της Παναγίας. Σύγκορμο δόσιμο στον Θεό. Γενόμενη Θεοτόκος. Δοξασμός ελεύθερος προς την Ποιητική πραγματικότητα. Πρόδηλα ζωτικός σωματοψυχικής αφθαρσίας. Σημάδι η φυσική αλλαγή χρώματος στο χαλκό.

"Στέκω με το δεξί μου χέρι στην καρδιά. Πίσω μου δύο ή τρία κηροπήγια. Το μικρό τετράγωνο παράθυρο πάνω στην καταιγίδα. Τα Πέραν και τα Μέλλοντα".

Υποψιασμένος ο ποιητής στέκει όρθιος. Θεωρεί την αντίπερα όχθη, από της πίστης το παράθυρο. Όχι ως τυφλή αποδοχή απαρέγκλιτων όρων. Ούτε ως προσμονή ατομικής ή παραταξιακής δικαίωσης. Δεν αρκούν πινελιές πίστης. Μα σταυρική περιχώρηση όλων εντός μου. Ολοκαύτωμα αυτοδιάθεσης. Τρυφερή υπόκλιση πίστης το εικόνισμα: τα εδώ βιωμένα δύναται να αναχθούν στα Πέραν του τάφου.

Κάθε εκκλησιαστική Εικόνα μια ρωγμή εντάσεων απεραντοσύνης. Στο συμπαντικό καμβά του υπέροχου Ζωγράφου. Που μας αγαπά πριν ακόμα υπάρξουμε και θέλει να φτιάξει τη ζωή μας. Να τη χρωματίσει ανεξίτηλα.

Ελευθέριος Βάσσος

θεολόγος - φιλόλογος