Η κυρά Σαρακοστή, έθιμα και παραδόσεις (κατασκευές).

Η κυρά Σαρακοστή (εμπλουτισμένο)

Σαράντα μέρες κράταγε η νηστεία πριν το Πάσχα. Τόσες νήστεψε και ο Χριστός στην έρημο. Τις τρεις πρώτες μάλιστα μερικές γυναίκες δεν έβαζαν στο στόμα τους τίποτα, ούτε καν ψωμί ή νερό και την τέταρτη έτρωγαν μόνο ειδικά φαγητά - καρυδόπιτα, σούπα με φασόλια, πετιμέζι. Πόσο αργά περνούσε η σαρακοστή για όσους νήστευαν και νήστευαν οι περισσότεροι.

Η "κυρά Σαρακοστή" ήταν το ημερολόγιό τους. Την παρίσταναν ως καλογριά. Έπαιρναν μια κόλλα χαρτί και σχεδίαζαν μια γυναίκα. Δεν της έκαναν στόμα γιατί συνέχεια νήστευε και τα χέρια της ήταν σταυρωμένα γιατί όλο προσευχόταν. Είχε 7 πόδια, τις 7 βδομάδες της Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν και ένα πόδι. Το τελευταίο το έκοβαν το Μεγάλο Σαββάτο. Στη Χίο το έβαζαν μέσα σε ένα ξερό σύκο ή σε ένα καρύδι και όποιος το έβρισκε πίστευαν πως θα ήταν καλότυχος. Αλλού την έκαναν και πάνινη την "κυρά Σαρακοστή" τους και τη γέμιζαν με πούπουλα. Στον Πόντο έπαιρναν μια πατάτα ψημένη ή ένα κρεμμύδι, έμπηγαν 7 φτερά κότας, το έδεναν στο ταβάνι και κρεμόταν όλη τη Σαρακοστή. Κάθε βδομάδα έβγαζαν και ένα φτερό. Ο "κουκουράς", έτσι το έλεγαν, ήταν ο φόβος των παιδιών.


Πηγή: Έθιμα του Πάσχα - ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ - ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

Τέτοια ώρα, Κυριακή της Τυρινής η γιαγιά ετοίμαζε την χάσκα…






Τι είναι η χάσκα; Γράφει η Φωτεινή Βαρδάκα…
Η “χάσκα” ή ο “χάσκας”, αλλιώς “χάσκαρη”, “χάψαρου”, “χάψαλου» είναι αποκριάτικο έθιμο που τηρείται κυρίως στην περιοχή της Μακεδονίας, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς. Σε κλώστη (ο κατά κόσμον λεπτός πλάστης με τον οποίο οι νοικοκυρές ανοίγουν φύλλο για πίτα) δένεται κλωστή που στην μια της άκρη κρέμεται ένα ξεφλουδισμένο αυγό. Ο παππούς ή κάποιος θείος της οικογένειας κάθεται στο κέντρο ή στην περιφέρεια κύκλου που αποτελείται από τα νεότερα μέλη της οικογένειας και με παιγνιώδη τρόπο χειρίζεται την χάσκα ενώ τα παιδιά της οικογένειας προσπαθούν με το στόμα και χωρίς τη βοήθεια των χεριών να πιάσουν το αυγό!
Όποιος τα καταφέρει θεωρείται τυχερός. Ένα έθιμο που σηματοδοτεί την έναρξη της σαρακοστής καθώς λέγεται πώς « με αυγό κλείνει το στόμα το βράδυ της Αποκριάς, με αυγό ανοίγει το βράδυ της Ανάστασης».
Προσωπικά έχω μνήμες από το έθιμο, με τον θείο μου να μας πειράζει και κάθε φορά που προσπαθούσαμε να πιάσουμε το αυγό επίτηδες να τινάζει ψηλά τον κλώστη…ποτέ δεν κατάφερα να κερδίσω!!
http://olympia.gr


Συγχωρεμένα, καλή Σαρακοστή αδέρφια!




Η Εμπονέστια ήταν ένα ποντιακό έθιμο, της τελευταίας Κυριακής της Αποκριάς.

Το βράδυ της Κυριακής της Τυρινής μαζεύονταν οι οικογένειες σε παρέες γύρω από το τραπέζι, αλλά και έξω στην ύπαιθρο κι έτρωγαν όλα τα κρεατικά και γαλακτοκομικά που υπήρχαν στο σπίτι, γιατί την επόμενη μέρα «έμπαινε η νηστεία». Κατά τον Ισαάκ Λαυρεντίδη ετυμολογικά το “εμβαίνω εις την νηστείαν”, έγινε εμπονέστια.

Οσήμερον θα εμπονεστιάζουμε

Το φαγοπότι μέχρι σκασμού, συνοδευόταν κι από γλέντι, το οποίο κρατούσε μέχρι τα μεσάνυχτα.

Ξημερώματα της Καθαρής Δευτέρας σφράγιζαν το στόμα τους για την περίοδο της νηστείας, τρώγοντας ένα αυγό και λέγοντας: Με τ’ ωβόν εβούλωσά το, με τ’ ωβόν θ’ ανοίγ’ ατο. Δηλαδή με το αυγό το βούλωσα με το αυγό θα το ανοίξω, έλεγαν, εννοώντας το κόκκινο πασχαλινό αυγό.

Η νηστεία είχε ιδιαίτερη βαρύτητα για τους Πόντιους. Όποιος δεν νήστευε χαρακτηριζόταν ως ασεβής προς την θρησκεία. Έτσι ακόμη κι αυτοί που δεν ήθελαν να νηστέψουν αναγκάζονταν να το κάνουν από ντροπή προς τους υπολοίπους.

Ότι περίσσευε από τα φαγητά τα έδιναν σε φτωχές τουρκάλες, οι οποίες γύριζαν από το πρωί στις ελληνικές συνοικίες, με σκοπό την συλλογή των υπολειμμάτων των τροφών.

Η χαρακτηριστική έκφραση που απηύθυναν οι τουρκάλες μόλις αντίκριζαν μια ελληνίδα νοικοκυρά: «Κόγκσου, αρτούχ ‘μαρτούχ γιόκμου;» Δηλαδή: Γειτόνισσα, περισσεύματα, ξεπερισσεύματα δεν έχει; Και οι ελληνίδες σχολίαζαν μεταξύ τους: Οσήμερον οι τουρξάδες α έχ’ νε μπαϊράμ. Δηλαδή: Σήμερα οι τουρκάλες θα έχουν μπαϊράμι, που είναι μεγάλη θρησκευτική γιορτή για τους μουσουλμάνους.

http://olympia.gr

ΚΑΛΗ ΚΑΙ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΟ ΘΕΟ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ

ΕΡΩΤΗΣΗ:Καθαρά Δευτέρα,τα καθαρίζουμε όλα;

Ημερομηνία εορτής: 14/03/2016 Τύπος εορτής: Με βάση το Πάσχα. Εορτάζει 48 ημέρες πριν το Άγιο Πάσχα.

Βιογραφία

Με την Καθαρά Δευτέρα ξεκινά η Σαρακοστή για την Ορθόδοξη εκκλησία, ενώ ταυτόχρονα σημάνει το τέλος των Απόκρεω. Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι Χριστιανοί «καθαρίζονταν» πνευματικά και σωματικά. Είναι μέρα νηστείας αλλά και μέρα αργίας για τους Χριστιανούς. Η νηστεία διαρκεί για 40 μέρες, όσες ήταν και οι μέρες νηστείας του Χριστού στην έρημο.

Την Καθαρά Δευτέρα συνηθίζεται να τρώγεται λαγάνα (άζυμο ψωμί που παρασκευάζεται μόνο εκείνη τη μέρα), και άλλα νηστίσιμα φαγώσιμα, κυρίως λαχανικά, όπως και φασολάδα χωρίς λάδι. Επίσης συνηθίζεται το πέταγμα χαρταετού.

Η Καθαρά Δευτέρα εορτάζεται 48 ημέρες πριν την Κυριακή του Πάσχα.

Αφιέρωμα: Η ΚΥΡΑ- ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ: το έθιμο- κατασκευές και βίντεο για παιδιά

Έφτασε η περίοδος της Μεγάλης Σαρακοστής.

Για να βοηθήσουμε τα παιδιά να κατανοήσουν την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής και της νηστείας μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την παράσταση της Κυράς Σαρακοστής!

Στα παιδιά δεν αρέσουν τα πολλά λόγια και οι θεωρίες και προτιμούμε τη »βιωματική » μάθηση. Η Κυρά Σαρακοστή λοιπόν είναι ένα παλιό ελληνικό έθιμο που έπαψε να τηρείται στις μέρες μας . Στην ουσία είναι ένα αυτοσχέδιο ημερολόγιο που είχαν οι παλιοί για να μετρούν τις εβδομάδες από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι την Κυριακή του Πάσχα. Οι εβδομάδες είναι επτά, γιαυτό και η Κυρά Σαρακοστή έχει επτά πόδια. Ένα πόδι για κάθε εβδομάδα.

Η Κυρά Σαρακοστή έχει σταυρωμένα τα χέρια της, επειδή προσεύχεται, δεν έχει στόμα γιατί δεν μιλάει και γιατί νηστεύει, δεν έχει αυτιά για να μην ακούει. Όλα αυτά γιατί η περίοδος μέχρι το Πάσχα στην ουσία σημαίνει στροφή στον εσωτερικό μας κόσμο με σκοπό την κάθαρση μέσω της νηστείας, όχι μόνο των τροφών αλλά και των κακών μας συνηθειών: δεν βλέπουμε δηλαδή, δεν ακούμε και δεν σχολιάζουμε τι κάνουν οι άλλοι, αλλά στρέφουμε την προσοχή μας στην δική μας βελτίωση.

Το έθιμο της κυρα- Σαρακοστής- και άλλα έθιμα και παραδόσεις για την Μεγάλη Σαρακοστή

Με στόμα ανύπαρκτο -λόγω της νηστείας- με τα χέρια σταυρωμένα -λόγω της προσευχής- και με ποδαράκια επτά -να συμβολίζουν τις επτά βδομάδες απ’τις Απόκριες μέχρι την Ανάσταση- η κυρά Σαρακοστή υπήρξε, τρόπον τινά, η”βασίλισσα” του νηστίσιμου Σαραντάμερου (ουσιαστικά πενηνταήμερου όμως) που ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα. […]

Γράφει ο Γεώργιος Μέγας “άλλοτε, που έλειπαν τα ημερολόγια και ήθελαν να έχουν κάποια αντίληψη του χρόνου στη διάρκεια της Μεγάλης Σαρακοστής, οι άνθρωποι του λαού είχαν βρει ένα εύκολο μέσο’ παρίσταναν τη Σαρακοστή εικονικά σαν Καλόγρια.

Έπαιρναν μια κόλλα χαρτί κι εσχεδίαζαν με το ψαλίδι μια γυναίκα. Η κυρά Σαρακοστή δεν έχει στόμα, γιατί είναι όλο νηστεία’ τα χέρια της είναι σταυρωμένα για τις προσευχές. Έχει 7 πόδια, τις 7 εβδομάδες της Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο κόβουμε κι ένα πόδι. Το τελευταίο πόδι το κόβουμε το Μεγάλο Σάββατο, το βάζουμε μέσα σ’ένα ξερό σύκο ή καρύδι κι όποιος το βρει του φέρνει γούρι! (Χίος)

Στον Πόντο:

παίρνουν μια πατάτα ψημένη ή ένα κρεμμύδι, μπήγουν επάνω ακτινοειδώς 7 φτερά κότας, το δένουν από το ταβάνι και κρέμεται όλη τη Σαρακοστή. Μια μια βδομάδα που περνάει, βγάζουν από ένα φτερό. Λέγεται “κουκουράς” και είναι το φόβητρο των μικρών.”

Άλλοτε, πάλι, κι αλλού, την κυρά Σαρακοστή την πλάθαν με ζυμάρι, γι’αυτό και μας έχει διασωθεί το τραγουδάκι:

Την Κυρά Σαρακοστή που είναι έθιμο παλιό οι γιαγιάδες μας τη φτιάχναν με αλεύρι και νερό! . Για στολίδι της φορούσαν στο κεφάλι της σταυρό και το στόμα της ξεχνούσαν γιατί νήστευε καιρό! . Και μετρούσαν τις ημέρες με τα πόδια της τα εφτά κόβαν ένα τη βδομάδα, μέχρι να ρθει η Πασχαλιά!

Αναφέρει ακόμη ο Μέγας: “Τη Σαρακοστή επικρατούν και διάφορες συνήθειεςκοινωνικής μάλλον μορφής, όπως η διανομή ειδικών φαγητών σε γείτονες και παιδιά, το τραγούδημα των ξένων, οι κούνιες, κτλ. Π.χ. στη Σινώπη συνηθίζεται το”ξινοφάι”: ρεβίθια, φασόλια, κάστανα, σταφίδες, βράζονται πολύ, μαζί με πληγούρι ή κουρκούτι, ζάχαρη και πετιμέζι μελωμένο κι έπειτα τσιγαρίζονται με κρεμμύδι και λάδι. Το μοίραζαν τη Μεγάλη Σαρακοστή σ’όλη τη γειτονιά για ψυχκιό. Στην Αμοργό, μόλις μπει η Σαρακοστή ζυμώνουν και κάνουν ανθρωπάκια με μύτη, με στόμα, με μάτια και τα δίνουν στα παιδιά’ αυτοί είναι οι Λάζαροι.”

Παρατηρούμε πως έθιμα, όπως τούτα τα λαζαράκια, αλλά και οι λαζαρίνες, που εξακολουθούν να επιζούν σήμερα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας το Σάββατο του Λαζάρου, παλαιότερα λάμβαναν χώρα και καθ’όλη την περίοδο της Σαρακοστής. Ο Μέγας αναφέρει ακόμη: “ΣταΒέντζια της Δ.Μακεδονίας από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι του Λαζάρου τα κορίτσια τραγουδούν το Λάζαρο. Μόλις εμφανιστεί ξένος στο χωριό, όλα τα κορίτσια, μικρά και μεγάλα, τον επισκέπτονται στο σπίτι όπου κόνεψε και τον τραγουδούν (τραγούδια της ξενιτιάς, εγκωμιαστικά, κλπ). […]

Συχνές είναι τη Μεγάλη Σαρακοστή οι ολονυχτίες, οι αγρυπνίες στις εκκλησίες. Για τις αγρυπνίες αυτές τα παλιότερα χρόνια οι κάτοικοι ξυπνούσαν από τον”Τουμπακάρη”, που τριγύριζε στους δρόμους χτυπώντας τα τύμπανα. Ως ανταμοιβή έπαιρνε το Πάσχα κουλούρια, αυγά και τυρί. (Σκύρος).”

Μας πληροφορεί ο Βρετάκος: “Εκάστην Τετάρτη και Παρακευή της Μεγάλης Σαρακοστής γίνεται λειτουργία, η οποία λέγεται των “Προηγιασμένων” ή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, λέγεται δε ούτω διότι έχουν προηγιασθή τα δώρα από την λειτουργίαν του Σαββάτου ή της Κυριακής. Κατά τας ημέρας αυτάς των Προηγιασμένων, όσοι εκ των Χριστιανών επιθυμούν, δύναται να κοινωνήσουν.[…]

Ακόμη καταγράφει πως: “Ο λαός όταν θέλη να χαρακτηρίση μίαν γυναίκα ως υψηλήν και αδύνατην, λέγει περί αυτής: “είναι σαν μακρυά Σαρακοστή ή Σαρακοστιανή” (κατ’αντίθεσιν προς την Πασχαλινήν, που είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της). Είς την Μεσσηνίαν έχουν την παροιμίαν “Από μπρος Σαρακοστή κι από πίσω Πασχαλιά” όταν θέλουν να χαρακτηρίσουν μίαν γυναίκα ότι είναι άσχημη μεν, αλλά με πλούσια μαλλιά. Παρόμοιαν παροιμίαν είχον και οι Βυζαντινοί: “Από μπρος Τεσσαρακοστή και όπισθεν Πάσχα”. ”

*********************

Φτιάξε την κυρα-Σαρακοστή

Σε κάποια μέρη της Ελλάδας η Κυρά Σαρακοστή δεν ήταν φτιαγμένη από χαρτί, αλλά από ζυμάρι. Το ζυμάρι φτιαχνόταν με αλεύρι, αλάτι και νερό. Η διαδικασία ήταν κι εδώ η ίδια όπως και με την χάρτινη. Μια παραλλαγή του εθίμου της Κυράς Σαρακοστής είναι φτιαγμένη από πανί και γεμισμένη με πούπουλα.

Πώς θα την φτιάξετε

1. Τυπώστε την κυρία Σαρακοστή που σας αρέσει 2. Κόψτε την γύρω γύρω 3. Ζωγραφίστε την 4. και κολλήστε την στο ψυγείο σας

Τι κάνετε μετά…

• Στην συνέχεια κάθε Σάββατο κόβετε ένα πόδι μέχρι το Μεγάλο Σάββατο που κόβετε και το τελευταίο. • Είναι ένας πολύ ενδιαφέρων τρόπος για να μάθουν τα παιδιά για την Σαρακοστή και να μετρήσουν τις μέρες μέχρι το Πάσχα.

από: http://neotita.gr

*******************

Η κυρα- Σαρακοστή από ζυμάρι- η συνταγή

Το αλατοζυμο είναι ένα σπουδαίο υλικό το οποίο χρησιμοποιείται σε πάρα πολλές κατασκευές και έχει μακρά διάρκεια ζωής. Μπορεί άνετα να αντικαταστήσει τον πυλό ή κάποιες φορές το fimo. Γενικά για το αλατοζυμο ισχύει ο κανόνας της αναλογίας 1:1:3

Τι χρειαζόμαστε:

1 κούπα αλάτι 1 κούπα νερό 3 κούπες αλεύρι (Γ.Ο.Χ.) οδοντογλυφίδα για διακόσμηση

Πώς το κάνουμε:

1) Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 160 βαθμούς 2) Αναμιγνύουμε όλα τα υλικά σε μια λεκάνη και ζυμώνουμε πολύ καλά μέχρι να ομογενοποιηθεί το ζυμαράκι μας. εάν χρειάζεται προσθέτουμε ελάχιστο νερό, σιγά-σιγά με ένα κουτάλι 3) Φτιάχνουμε σχηματάκια συμφώνα με τη φωτογραφία και τα ενώνουμε όλα ώστε να σχηματιστεί η κυρά-Σαρακοστή 4) Διακοσμούμε 5) Ψήνουμε γύρο στα 15-20’ ελέγχοντας να μην μαυρίσει (θέλουμε κυρίως να στεγνώσει). 6) Αφήνουμε να κρυώσει πάρα πολύ καλά. Εάν θέλουμε μπορούμε να την περάσουμε βερνίκι ή ακρυλική ατλακολ που γίνεται διάφανη όταν στεγνώσει. Αντέχει μια χαρά και σκέτη πάντως.

Λίγα μυστικά ακόμα

Την ώρα του ζυμώματος μπορούμε να ενσωματώσουμε μια θηλιά ή ένα συνδετήρα ώστε να κρεμιέται η κατασκευή στον τοίχο.

Εάν περισσέψει ζύμη την τυλίγουμε με μεμβράνη και την βάζουμε στο ψυγείο. Το αλάτι λειτούργει σαν συντηρητικό και δεν χαλάει σχεδόν με τίποτα η ζύμη μας.

Μπορούμε εάν θέλουμε να τη χρωματίσουμε είτε με χρώματα ζαχαροπλαστικής είτε με τέμπερες καθώς την πλάθουμε.

από: http://www.sintagespareas.gr

*******************

Πατρόν για χάρτινη κυρα- Σαρακοστή :πατήστε εδώ

. ΧΑΡΟΥΜΕΝΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΚΥΡΑ-ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ

Η κυρα-Σαρακοστή σε δύο τύπους:

Α. κάρτα 

ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΑ, Η ΚΥΡΑ-ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ

Β. Χαρτόνι για τον τοίχο της κουζίνας

katixitiko poros Η ΚΥΡΑ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ ΚΑΙ ΤΑ ΣΑΚΟΥΛΑΚΙΑ ΤΗΣ

ΚΑΛΗ ΚΑΙ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ!!!!

συλλογή υλικού και επιμέλεια ανάρτησης: momyof6-antexoume.wordpress.com

προσθήκη:

Oι λαγάνες μας! η ιστορία τους και μια συνταγή για εύκολες, γρήγορες και πολύ νόστιμες λαγάνες

Η κυρά Σαρακοστή

Ένα έθιμο που έχει σχεδόν χαθεί είναι αυτό της Κυρά Σαρακοστής. Πρόκειται για ένα ιδιόμορφο ημερολόγιο με το οποίο μετρούσαν τις εβδομάδες της νηστείας (Σαρακοστής).

Η κυρά Σαρακοστή στις περισσότερες περιοχές ήταν μια χάρτινη ζωγραφιά. Απεικόνιζε μια γυναίκα με σταυρωμένα χέρια, λόγω προσευχής, σαν καλόγρια, χωρίς στόμα, λόγω νηστείας, και με εφτά πόδια που αναπαριστούσαν τις επτά εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν ένα πόδι και έτσι ήξεραν πόσες βδομάδες νηστείας απέμεναν μέχρι το Πάσχα. Το Μεγάλο Σάββατο, έκοβαν και το τελευταίο πόδι.

Αυτό το κομμάτι χαρτί το δίπλωναν καλά και το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο. Τοποθετούσαν το σύκο αυτό μαζί με άλλα, και σε όποιον το έβρισκε θεωρούνταν ότι του έφερνε γούρι.

Σε άλλα μέρη της Ελλάδας η Κυρά Σαρακοστή δεν ήταν φτιαγμένη από χαρτί, αλλά από ζυμάρι. Το ζυμάρι φτιαχνόταν με αλεύρι, αλάτι και νερό. Η διαδικασία ήταν κι εδώ η ίδια όπως και με την χάρτινη. Μια παραλλαγή του εθίμου της Κυράς Σαρακοστής είναι φτιαγμένη από πανί και γεμισμένη με πούπουλα.

Για την Κυρά Σαρακοστή έχουν γραφτεί και οι εξής στίχοι:

Την Κυρά Σαρακοστή που ‘ναι έθιμο παλιό οι γιαγιάδες μας την φτιάχναν με αλεύρι και νερό.

Για στολίδι της φορούσαν στο κεφάλι έναν σταυρό μα το στόμα της ξεχνούσαν γιατί νήστευε καιρό.

Και τις μέρες της μετρούσαν με τα πόδια της τα επτά. Έκοβαν ένα την βδομάδα μέχρι ‘νάρθει η Πασχαλιά.

(από τον φίλο Α. Γκούνη)