Παραμονή Χριστουγέννων σήμερα και, σύμφωνα με την Παράδοση, οι Καλλικάντζαροι, όπου να’ ναι, κάνουν την εμφάνισή τους! Όλο το χρόνο, βρίσκονται στα κατάβαθα τής Γης, όπου τους έχει στείλει ο Θεός ως τιμωρία για την απείθειά τους! Όσο διαμένουν εκεί κάτω, ροκανίζουν τον χοντρό κορμό τού δέντρου, το οποίο στηρίζει τον Κόσμο μας, ώστε να τον καταστρέψουν! Λίγο πριν πέσει, το βράδυ τής Παραμονής των Χριστουγέννων, ανεβαίνουν απάνω στην Επιφάνεια τής Γης, προκειμένου να μη πλακωθούν από την κατάρρευση, καθώς πλέον αυτή είναι ετοιμόρροπη! Παραλλήλως, θα έχουν την χαρά να δουν έχοντας “καλή θέα” την μεγάλη καταστροφή, που τόσο θέλουν να απολαύσουν!Άλλη εκδοχή λέει ότι, απλώς διακόπτουν την καταστροφική εργασία τους (τής κοπής τού δέντρου), η οποία λίγο θέλει για να ολοκληρωθεί, για να ανέβουν στην Γη και να χαλάσουν τις γιορτές των Χριστιανών που ξεκινάνε, αλλά και να απολαύσουν όλες τις λιχουδιές που αυτές τις εορταστικές μέρες υπάρχουν άφθονες! Ανεβαίνουν κατά χιλιάδες, ξετρυπώνοντας μέσα από κάθε τρύπα!
ΟΙ ΟΜΑΔΕΣ ΤΩΝ ΚΑΛΛΙΚΑΝΤΖΑΡΩΝ, ΟΙ ΣΚΑΝΔΑΛΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΣΕΏΣ ΤΟΥΣ.
Σύμφωνα πάντοτε με την παράδοση, υπάρχουν δύο ομάδες Καλλικαντζάρων:Η πρώτη ομάδα τριγυρνά στους δρόμους, στις εξοχές. Αυτοί, τα βράδια αρέσκονται στο να πειράζουν τους άτυχους περαστικούς, που γυρνάνε καθυστερημένοι από την δουλειά τους! Ιδιαίτερη προτίμηση για τα πειράγματά τους, έχουν προς τις γυναίκες, ιδίως δε στις όμορφες! Λέγεται μάλιστα πως έτυχε Καλλικάντζαροι να ταιριάξουν με γυναίκες και να κάνουν παιδιά! Κάποτε, θεωρούσαν ότι οι σπανοί (δηλ. οι άνθρωποι που δεν έχουν γένια) είναι γεννήματα τέτοιας ενώσεως.Γι’ αυτό, ιδίως κατά το Δωδεκαήμερο οι άνθρωποι, λέει, πρέπει να είναι εγκρατείς για να μην εξασθενούν και ξεπέφτουν με τις διασκεδάσεις, διότι τότε θα ξεχάσουν και δεν θα τιμήσουν όσο πρέπει τον Χριστό. Ούτε να δουλεύουν, διότι η δουλειά είναι πρόφαση για ξεπόρτισμα και διασκέδαση. Πρέπει να είναι όλοι σπίτι, μαζί με την οικογένειά τους. Και αν κάποιος άνδρας το σκάσει από εκεί, αυτό το ξεπόρτισμα είναι σίγουρο ότι θα το πληρώσει ακριβά, γιατί να τον συναντήσουν οι καλλικάντζαροι και θα τους παιδέψουν αλύπητα, έως ότου επιστρέψουν άρον-άρον πίσω στην οικογενειακή τους εστία· στην απλοϊκή, σπιτική γαλήνη και θρησκευτικότητα. Με αυτόν τον τρόπο, οι Κ. αποκτούν ρόλο ελέγχου τής εγκράτειας και τού εντίμου βίου των Χριστιανών, γίνονται -άθελά τους- φύλακες τής πίστεώς μας κατά την διάρκεια των μεγάλων εορτών.
Υπάρχουν κάμποσες διηγήσεις που αναφέρουν συνομιλίες ανθρώπων με καλλικαντζάρους. Λέγεται μάλιστα πως αν κάποιος συναντήσει ανθρώπινο -φαινομενικά- ον σε κάποιο μοναχικό λημέρι κατά το δειλινό και αυτό αρχίσει τις ερωτήσεις, αν ο διαβάτης απαντήσει, το δαιμονικό -στην πραγματικότητα- ον θα του πάρει την λαλιά και ο διαβάτης θα βουβαθεί. Γι’ αυτό, όσοι γνωρίζουν, σε μια τέτοια συνάντηση δεν απαντούν αν το περίεργο ον δεν ρωτήσει το ίδιο πράγμα τρεις φορές. Εφ’ όσον είναι δαιμονικό και όχι άνθρωπος, τούτο δεν θα συμβεί, διότι ο αριθμός τρία είναι αποτρεπτικός (λόγω Αγίας Τριάδος). Αν, από την άλλη, συμβεί, τότε σημαίνει ότι δεν είναι δαιμόνιο, αλλά αληθινός άνθρωπος.Λέγεται πάντως ότι οι Κ. δεν πειράζουν τους διαβάτες εκείνους που φορούν καινούρια ρούχα. Ποιος ξέρει γιατί; Αποτρεπτική οσμή, σεβασμός, κάθαρση; Πολύ πιθανόν από εκεί βγαίνει η συνήθεια, που διατηρείται έως και σήμερα, την Πρωτοχρονιά να φοράμε “υποχρεωτικά” κάποιο καινούριο ρούχο. «Για να πάει καλά η νέα χρονιά» λέμε, αλλά ίσως να έχεις τις ρίζες της και σ’ αυτήν την δοξασία…Η δεύτερηομάδα Κ. είναι εκείνη που πάει μέσα στα σπίτια – η πιο γνωστή σε μας! Αυτοί, μπαίνουν στα σπίτια για να φάνε και να κάνουν σκανταλιές! Οι μυρωδιές των Χριστουγέννων και τής Πρωτοχρονιάς από τα γλυκά και τα φαγητά, τους ξετρελλαίνουν!Στα σπίτια μπαίνουν συνήθως από την σβηστή καμινάδα, κάνοντας ανατριχιαστικούς θορύβους στην στέγη, ή αλλιώς από κανένα ξεχασμένο παράθυρο, αλλά επίσης, καθώς είναι μικρά και ευκίνητα, μπαίνουν και από τις κλειδαρότρυπες και τις χαραμάδες των θυρών και των παραθυριών… Γι’ αυτό, οι παλαιοί νυκοκυραίοι, συνήθιζαν να αφήνουν τα βράδια ένα πιάτο με διάφορα καλούδια, έξω στην αυλή, ιδίως από την πλευρά τής καμινάδας, ελπίζοντας ότι, πηγαίνοντας να μπουν οι Καλλικάντζαροι, θα το δουν, θα το φάνε και ίσως χορτάσουν και έτσι αποτραπεί η είσοδός τους στο σπίτι!
Αν όμως τελικώς μπουν στο σπίτι, τότε γίνεται χαμός! Πρώτη τους δουλειά, είναι να μαγαρίσουν τα φαγητά και το καθαρό νερό, ενώ αφήνουν τις ακαθαρσίες τους όπου βρουν! Γι’ αυτό και τα αποφάγια τής μιας ημέρας, οι νοικοκυρές τα σκεπάζουν προσεκτικά και στο καπάκι κάνουν ένα σταυρό, ώστε να τα διασφαλίσουν, αφού οι Καλλικάντζαροι, φοβούνται τον σταυρό μόνο που τον αντικρύζουν!Σταυρό βάζουν και στις θύρες των σπιτιών, ενώ το να κάνεις και απλώς τον σταυρό σου, βοηθάει επίσης σε πολλές δύσκολες… καλλικαντζαροκαταστάσεις!
Εκτός από τον σταυρό, οι Καλλικάντζαροι, φοβούνται την αγιαστούρα τού Παπά, ενώ με τίποτα δεν μπορούν το φως τής ημέρας! Ίσως αυτός είναι και ο λόγος που φοβούνται πολύ και τον πετεινό! Η παράδοση λέει, ότι όταν τα χαράματα λαλήσει ο πρώτος πετεινός (συνήθως μαύρου χρώματος), έχουν τόσο πολύ εκπέσει στην κραιπάλη, που αδιαφορούνε στο άκουσμά του! Στο δεύτερο (χρώματος κόκκινου), αρχίζουν και ταράζονται, αλλά οι απολαύσεις είναι πιο δυνατές από τον φόβο! Στο άκουσμα τού τρίτου όμως, τού λευκού, το βάζουν έντρομοι πλέον στα πόδια! Θα ξαναγυρίσουν το επόμενο βράδυ!
Οι Κ. επίσης, φεύγουν από την μυρωδιά τού καμμένου δέρματος, γι’ αυτό και ο λαός, τα παλαιότερα χρόνια, συνήθιζε να καίει τα παλιά παπούτσια γύρω από το σπίτι!Ακόμα, πετάνε τα αλεύρια και να άλλα φαγώσιμα από δω και από κεί, χύνουν το γάλα, μπερδεύουν τις κλωστές της γιαγιάς και γενικώς στοχεύουν να χαλάσουν την γαλήνη των άγιων αυτών ημερών! Προσπαθούν επίσης, με κάθε τρόπο να σβήσουν την φωτιά στην Εστία, ακόμα και ουρώντας! Γι’ αυτό, την στάχτη αυτών των ημερών, την πετάνε στα χωράφια, διότι, με την σπιρτάδα που έχει, σκοτώνει όλα τα ζουζούνια και προφυλάσσει τα φυτά από αρρώστιες και μάτιασμα!
Η φωτιά αυτή στο σπίτι, έχει μεγάλη σημασία για τον Λαό, συνήθεια που διατηρείται από τα Αρχαία μας χρόνια, καθ’ ότι συμβολίζει την ίδια την ζωή. Αυτή η φωτιά, διατηρείται άσβεστη από ένα ογκώδες κούτσουρο (συνήθως από αγριοκερασιές, αγριελιές, πικραμυγδαλιές ή βελανιδιές), το οποίο σε κάποια μέρη, το ονομάζουν Χριστόξυλο, σε άλλα Δωδεκαμερίτη, και σε άλλα Σκαρκάντζαλο.
ΦΥΣΗ ΚΑΛΛΙΚΑΝΤΖΑΡΩΝ
Ποια είναι όμως η φύση των Καλλικαντζάρων;Ορισμένες λαϊκές τοποθετήσεις αποφαίνονται ότι είναι απλώς δαίμονες, μερίδα δηλαδή από τους αγγέλους εκείνους που κάποτε, με αρχηγό τον Εωσφόρο, τα έβαλε με τον Θεό, αμφισβητώντας την δύναμή του, με αποτέλεσμα την τιμωρία τους και την μετατροπή τους σε κακόσχημα και κακόβουλα πνεύματα, εξορισμένα αιωνίως στα πυρωμένα έγκατα της γης.Υπάρχουν και εκείνοι που πιστεύουν ότι οι Κ. δεν είναι άλλο από μωρά συνελήφθησαν ανήμερα του Ευαγγελισμού (25 Μαρτίου) και που γεννήθηκαν ανήμερα τα Χριστούγεννα ή την εβδομάδα μεταξύ Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς και δεν έχουν προλάβει να βαπτιστούν. Όταν βαπτιστούν γλιτώνουν. Αν όμως τύχει και κάποιο μωρό πεθάνει αβάπτιστο, τότε μετατρέπονται, το δίχως άλλο, για πάντα σε Καλλικάντζαρο. Αλλά και βαπτισμένο αν είναι, έχει τον ίδιον κίνδυνο αν απλώς έτυχε να μη γίνει σωστά η βάπτιση, αν π.χ. ο παπάς δεν διάβασε σωστά τα ευχολόγια και τους ύμνους τού βαπτίσματος ή αν ο νονός έκανε κάποιο λάθος όταν έλεγε το «Πιστεύω».Σε αρκετές περιοχές τής Ελλάδος υπάρχει η δοξασία ότι Κ. είναι δυνατόν να γίνουν και όσοι χριστιανοί πέθαναν ξαφνικά, προτού προλάβουν να κοινωνήσουν των αχράντων μυστηρίων. Πολλώ δε μάλλον αν συνέβη να μείνουν άταφοι ή αδιάβαστοι, χωρίς τις θρησκευτικές ευλογίες τού ενταφιασμού που διαβάζονται στην κηδεία. Την ίδια μοίρα έχουν και όσοι αυτοκτονήσουν.#
ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΚΑΛΛΙΚΑΝΤΖΆΡΩΝ
Οι Καλλικάντζαροι συναντώνται ανά την Ελλάδα με διάφορες ονομασίες, σε σημείο να μπορούμε να πούμε ότι κάθε περιοχή έχει και την τοπική της ονομασία γι’ αυτούς. Ενδεικτικώς: καρκάντζαλοι ή καρκάτζαλοι ή καρκατζάλια στην Μαγνησία, καρκάτζανοι στην Χίο, καλιτσάντεροι στην Ικαρία, καρτσάγκαλοι στην Ανατ. Θράκη, καρκαντζέλια στα Γρεβενά, κάντζαροι στα Καλάβρυτα, καλκαντζήδες στην Μακεδονία, καλλ(ι)κατζάρ ή κουλουβιλόνια στην Λέσβο, Παγανά στην Κεφαλλονιά, καλιοντζήδες στην Ήπειρο, κωλοβελόνηδες στην παλιά Αθήνα και αμέτρητα άλλα. Οι δε Βυζαντινοί, τους έδιναν την γενική ονομασία βανβουτζικάριοι.
Καλλικάντζαροι υπάρχουν αμέτρητοι, και όπως είδαμε μπορούν να δημιουργηθούν εύκολα. Όμως υπάρχουν και οι εξέχοντες, οι επώνυμοι Κ., τα ονόματα των οποίων διασώζει η Παράδοση, κάθε ένας τους δε, έχει και ένα ξεχωριστό κουσούρι:
Πρώτος και καλύτερος, ο αρχηγός τους, ο Κατσιπόδης ή Κατσιποδιάρης με το τραγίσιο πόδι του. Άλλοι είναι: Ο Μαγάρας, με την τουμπανισμένη κοιλιά του, που την αδειάζει κατά περιόδους, αφήνοντας βρωμερά αέρια σε φαγητά και γλυκίσματα. Ο Κωλοβελόνης ή Ψιλοβελώνης, που είναι αδύνατος και σουβλερός σαν μακαρόνι, κι έτσι περνά με ευκολία μέσα από τις κλειδαριές των θυρών και τις χαραμάδες των παραθύρων. Ο Κοψαχείλης που του κρέμονται τα τετάστια δόντια σαν ψεύτικες μασέλες. Ο Παρωρίτης, που έχει μια μύτη μακριά και μαλακιά σαν προβοσκίδα. Ο Σταυρολαίμης, που στριφογυρίζει ακατάπαυστα σαν σβούρα. Ο Γουρλός, του οποίου τα πεταγμένα μάτια του στο σκοτάδι ασπρίζουν σαν δύο μεγάλα αυγά. Ο Παγανάς, με τα κουνελίσια αυτιά. Ο Περίδρομος, που καταβροχθίζει ό,τι φαγώσιμο συναντήσει. Ο Μαλαπέρδας, που κατουράει όπου βρεις, για να μαγαρίσει σοδιές και φαγητά.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ
Οι Καλλικάντζαροι λοιπόν μένουν στην Γη -κάνοντας τα πάντα μαντάρα!- έως την ημέρα των Αγίων Θεοφανίων, των Φώτων, όπου την ώρα που ο Παπάς αγιάζει τα ύδατα, φεύγουν λέγοντας:<< Φεύγετε να φεύγουμε,γιατί έρχεται ο τουρλόπαπαςμε την αγιαστούρα τουκαι με τη βρεχτούρα τουκαι θα μας αγιάσηκαι θα μας μαγαρίση!>>.
Επιστρέφοντας στα έγκατα τής Γης, διαπιστώνουν με φρίκη ότι, το δέντρο τής Γης έχει επανέλθει στην προτεραία του κατάσταση, καθώς, όσο οι ίδιοι βρίσκονταν στην Γη, πνεύματα αγαθά στην υπηρεσία τού Χριστού σπεύδουν να αποκαταστήσουν την ζημιά που έχει υποστεί! Και έτσι για άλλον ένα χρόνο, θα πρέπει να το ξυλοκοπούν αδιακόπως, με ό,τι μέσον έχει ο καθείς τους (άλλος με τσεκούρι, άλλος με πριόνι, άλλος με τα δόντια του κτλ), ώστε να επιτύχουν την πολυπόθητη καταστροφή τής Γης!Μέχρι τότε όμως, προσέχετε όταν κυκλοφορείτε έξω την νύχτα. Και στο σπίτι, όταν κάποια γλυκά λείπουν, μη κατηγορείτε το παιδί σας ή τον… παππού· οι Καλλικάντζαροι θα τα έχουν φάει!Υπάρχουν πολλά ακόμα ενδιαφέροντα στοιχεία για τούτους τους “κυρίους”, αλλά τα παραπάνω νομίζω είναι αρκετά για να τους θυμηθούμε και να πάρουμε μια ιδέα γι’ αυτούς! Και μαζί, να θυμηθούμε τις ωραίες μας παραδόσεις, που σιγά-σιγά χάνονται…Καλά Χριστούγεννα!
Σημ. Οι πληροφορίες αντλήθηκαν κυρίως από το βιβλίο «Οι καλλικάντζαροι» τού Στράτη Μολινού, εκδ. Φιλιππότη, Αθήνα 1996, οι δε εικόνες από διάφορες διαδικτυακές πηγές.
https://www.antibaro.gr/article/28928
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου