Από τις 29 Μαρτίου 1823 μέχρι τις 18 Απριλίου 1823 συνεκλήθη στο Άστρος της Κυνουρίας η Β΄ Εθνική Συνέλευσις των αγωνιζομένων Ελλήνων κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επαναστάσεως. Η Εθνοσυνέλευση ήλθε να συνεχίσει το έργο της Α΄ Εθνικής Συνελεύσεως που έγινε στην Επίδαυρο τον Δεκέμβριο 1821- Ιανουάριο 1822. Στην Επίδαυρο συντάχθηκε Σύνταγμα γνωστό ως Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος. Στο Άστρος το 1823 οι Πληρεξούσιοι έγραψαν νέο Σύνταγμα βασισμένο βεβαίως στο προηγούμενο, αλλά με αρκετές αλλαγές. Το Σύνταγμα του Άστρους ονομάσθηκε «Νόμος της Επιδαύρου».
Οι αγωνιστές είχαν αρχίσει να χωρίζονται σε φατρίες. Η διχόνοια οδήγησε, όπως ξέρουμε, σε δύο εμφυλίους πολέμους κατά τη διάρκεια του Απελευθερωτικού Αγώνος. Η κύρια διένεξη ήταν μεταξύ στρατιωτικών και πολιτικών, αλλά συνυπήρχαν και οι τοπικισμοί. Οι στρατιωτικοί, όπως ήταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, είχαν επιτύχει μεγάλες νίκες κατά των Οθωμανών. Αντιθέτως ο “αντίπαλός τους”, ο Φαναριώτης Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, είχε χρεωθεί με μία σημαντική ήττα, εκείνη της μάχης του Πέτα τον Ιούλιο του 1822. Η παράταξη του Θ. Κολοκοτρώνη και των στρατιωτικών συγκεντρώθηκε με αρκετούς ενόπλους στα Μελιγιώτικα Καλύβια και η παράταξη του Αλ. Μαυροκορδάτου συγκεντρώθηκε, επίσης με πολλούς ενόπλους, στην θέση Αγιαννήτικα Καλύβια. Τους χώριζε ένα ρυάκι, το οποίο συμβόλιζε και τις υπάρχουσες διαφωνίες. Η ορολογία που χρησιμοποιεί ο Παλαιών Πατρών Γερμανός στα Απομνημονεύματά του είναι ενδεικτική του κλίματος. Την παράταξη του Μαυροκορδάτου την ονομάζει «ολιγαρχική» και την παράταξη του Θ. Κολοκοτρώνη την ονομάζει «δημοκρατική».
Είχε προηγηθεί μία συνάντηση του Οδυσσέως Ανδρούτσου με τον Θ. Κολοκοτρώνη στη Δημητσάνα, όπου ο ήρωας της Γραβιάς πρότεινε στον Γέρο του Μωριά να κινηθούν με τη βία κατά των οπαδών του Μαυροκορδάτου και των προκρίτων. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης απήντησε ότι οι τρεις πυλώνες του αγωνιζομένου έθνους είναι οι Κληρικοί, οι στρατιωτικοί και οι πρόκριτοι. Αν κοπεί ένας από τους τρεις πυλώνες ο Αγώνας θα αποτύχει. Τη συνομιλία βεβαιώνουν ο Ιωάννης Φιλήμων και ο Φωτακος Χρυσανθόπουλος (βλέπε Σαράντου Καργάκου: Η Ελληνική Επανάσταση του 1821, Τόμος Γ΄, σελίδα 146, εκδόσεις Gutenberg, 2021). Ο συνετός Κολοκοτρώνης ποτέ δεν θέλησε την αιματοχυσία μεταξύ Ελλήνων.
Στην Εθνοσυνέλευση του Άστρους έλαβαν μέρος 150 εκπρόσωποι διαφόρων περιοχών του Ελληνισμού. Στις 13 Απριλίου ψηφίσθηκε το νέο Σύνταγμα και στις 18 Απριλίου έληξαν οι εργασίες. Η Συνέλευση κατήργησε τα προϋπάρχοντα τρία τοπικά σώματα, δηλαδή την Πελοποννησιακή Γερουσία, τον Οργανισμό της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος (Μεσολόγγι) και τον Άρειο Πάγο της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος (Σάλωνα- Άμφισσα). Παρέμειναν τα δύο κεντρικά όργανα διοικήσεως, δηλαδή το Βουλευτικό και το Εκτελεστικό.
Στο Βουλευτικό, κάτι σαν τη σημερινή Βουλή, Πρόεδρος εξελέγη ο Υδραίος Ιωάννης Ορλάνδος και Αντιπρόεδρος ένας σπουδαίος κληρικός, ο Επίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος.
Στο Εκτελεστικό, δηλαδή στην Κυβέρνηση, Πρόεδρος ορίσθηκε ο Μανιάτης Πέτρος Μαυρομιχάλης. Η θέση του Αντιπροέδρου έμεινε κενή για να δοθεί στον Κολοκοτρώνη ή σε έναν εκπρόσωπο των Νήσων. Γενικός Γραμματέας ορίσθηκε ο Φαναριώτης Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και μέλη ο Αχαιός Ανδρέας Ζαΐμης και ο επίσης Πελοποννήσιος Σωτήρης Χαραλάμπης. Τα Υπουργεία ανέλαβαν οι εξής Μινίστροι (Υπουργοί):
Εσωτερικών: Αρχιμ. Γρηγόριος Δικαίος (Παπαφλέσσας)
Οικονομίας: Αναγνώστης Σπηλιωτάκης (από τη Λακωνία)
Λατρείας (πρώην Θρησκείας): Επίσκοπος Ανδρούσης Ιωσήφ (έδρα του η σημερινή Μεσσήνη)
Αστυνομίας: Γεώργιος Αινιάν (εκπρόσωπος της Στερεάς Ελλάδος)
Πολέμου: Χριστόφορος Περραιβός (Σουλιώτης στην καταγωγή και γεννημένος στην Πιερία, μέλος της Φιλικής Εταιρείας)
Αναγνώστης Παπαγεωργίου (Πελοποννήσιος)
Διονύσιος Μούρτζινος (Μανιάτης)
Ναυτικών: Γεώργιος Κιβωτός (Υδραίος)
Ιωάννης Λαζάρου (Σπετσιώτης)
Ιωάννης Καλημέρης (Ψαριανός)
Δικαίου: Γεώργιος Βάρβογλης (από την Τρίπολη)
Επισημαίνω τη γεωγραφική κατανομή διότι, όπως προανέφερα, οι τοπικισμοί ήταν πολύ ισχυροί και διότι έπρεπε να εκπροσωπούνται με ισχυρή παρουσία- και δικαίως- τα τρία ναυτικά νησιά, δηλαδή ή Ύδρα, οι Σπέτσες και τα Ψαρά.
Οι αναφορές στην Εκκλησία και στην Ορθόδοξη Χριστιανική ταυτότητα των αγωνιζομένων είναι πολλές. Ο Σεβ. Μητροπολίτης Μάνης κ. Χρυσόστομος σε σχετικό άρθρο του με τίτλο «Η θεσμοθετημένη θέση της Εκκλησίας στα πρώτα Συνταγματικά κείμενα», στο περιοδικό ΑΚΤΙΝΕΣ του Ιουλίου- Αυγούστου 2017, επισημαίνει μεταξύ άλλων ότι το Σύνταγμα του Άστρους (Νόμος της Επιδαύρου) επαναλαμβάνει το Προοίμιο του πρώτου Συντάγματος, δηλαδή την επίκληση στην Αγία Τριάδα, η οποία θυμίζω, υπάρχει και ως Προοίμιο και στο ισχύον σήμερα Σύνταγμα της Ελλάδος. Επίσης επισημαίνει ότι παρέμεινε η αναφορά στους Νόμους των «Χριστιανών ημών Αυτοκρατόρων», δηλαδή ως δίκαιο στα δικαστήρια θα εφαρμοζόταν η νομοθεσία των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων. Τον σεβασμό των Ελλήνων του 1823 στην Ορθοδοξία αποδεικνύει και το πρώτο κεφάλαιο του Συντάγματος, το οποίο επαναλαμβάνει τη δήλωση της Επιδαύρου ότι Επικρατούσα Θρησκεία είναι η της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Εξ άλλου το Σύνταγμα της Β΄ Εθνοσυνελεύσεως ορίζει ως εξής τα στοιχεία του Έλληνα πολίτη: Έλληνες είναι όσοι κατοικούν στην Ελληνική Επικράτεια και πιστεύουν στον Χριστό. Επίσης Έλληνες είναι όσοι έλθουν «έξωθεν» (εκτός Ελληνικής Επικρατείας) εάν ομιλούν την Ελληνική γλώσσα και είναι Χριστιανοί και εάν ζητήσουν να πολιτογραφηθούν. Ο Σεβ. Μάνης κ. Χρυσόστομος στο ως άνω κείμενό του υπογραμμίζει και το άρθρο 8 του Συντάγματος του Άστρους, το οποίο κατοχυρώνει την ελευθερία του Τύπου, αλλά υπό τον όρο «Να μην γίνεται λόγος κατά της Χριστιανικής Θρησκείας». Βεβαίως σημαντική πρόβλεψη υπέρ της Εκκλησίας είναι η διατήρηση ξεχωριστού Υπουργείου Λατρείας (η Επίδαυρος το ονόμαζε: της Θρησκείας).
Κατά τη λήξη των εργασιών, στις 18 Απριλίου, η εν Άστρει Β΄ Εθνική Συνέλευσις των Ελλήνων εξέδωσε διακήρυξη, με την οποία οι εκπρόσωποι των Ελλήνων δηλώνουν την απόφαση του Έθνους να αποκτήσει την ανεξαρτησία του από τον «άρπαγα Σουλτάνον και να απεξαρτισθώμεν Έθνος χωριστόν, αυτόνομον και ανεξάρτητον αναγνωριζόμενοι, διά την δόξαν της Αγίας ημών Πίστεως και την ευτυχίαν των ανθρώπων ή με τα όπλα εις τας χείρας όλοι, όλοι οι Έλληνες να καταβώμεν εις τάφους, αλλά Χριστιανοί και ελεύθεροι…». (Σαράντου Καργάκου, η Ελληνική Επανάστασις του 1821, Τόμος Γ΄, σελίδα 157, εκδόσεις Gutenberg, 2021).
Παρά τις επιμέρους διαφωνίες των επαναστατών η Εθνοσυνέλευση του Άστρους κατέδειξε την απόφαση του αγωνιζομένου Ελληνισμού να αποκτήσει την Ελευθερία του με κύρια πνευματικά εφόδια την Πίστη στον Θεό, την επίγνωση της διαχρονικής ιστορικής συνέχειας του Έθνους μας και την επιθυμία για μία δημοκρατική πορεία. Το Σύνταγμα της Β΄ Εθνοσυνελεύσεως αποτελεί μία σύνθεση της Ελληνορθόδοξης Παραδόσεως του λαού μας και ορισμένων θετικών στοιχείων, τα οποία ελήφθησαν επιλεκτικά από αντίστοιχα κείμενα ευρωπαϊκών κρατών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου