Οι αντιπαλαμικοί φοβήθηκαν πως ο Παλαμάς υποστηρίζει νεωτερικές ιδέες, άγνωστες στην παράδοση και τη ζωή της Εκκλησίας και κυρίως, ότι οι ιδέες αυτές εκπορεύονταν από την ίδια πηγή που άρδευαν οι Λατίνοι θεολογικά νοήματα και αναφέρονται σε διανοητικού χαρακτήρα θεολογία.
Παρακολουθώντας όμως τον συλλογισμό και τα επιχειρήματα των αντιπαλαμικών διαπιστώνουμε αδυναμία να κατανοήσουν την παλαμική σκέψη κυρίως λόγω αγνωσίας της παλαμικής εμπειρίας. Η διανόηση της εποχής, ίσως και κάθε εποχής, προσπαθώντας να χορτάσει το νου με κατανόηση έμεινε άγευστη μιας εμπειρίας που όχι μόνο ο Παλαμάς ήταν γνώστης, αλλά και ένα πλήθος απλών πιστών, που μετείχαν σε αυτού του είδους την γνώση και γι’ αυτό η κατάθεση της εμπειρίας του Παλαμά έγινε αποδεκτή και από τις Συνόδους της εποχής, αλλά κυρίως από την συνείδηση των πιστών. Οι αντίπαλοι του Παλαμά, παλαιοί και σύγχρονοι, πίστευαν και ίσως όχι απολύτως άδικα, ότι η οδός της χριστιανικής ζωής δεν ήταν, ούτε είναι ο ησυχασμός. Η χριστιανική ζωή, γι’ αυτούς, «παλεύεται» στην κοσμική καθημερινότητα, η οποία κεντρίζεται μέσα στην Εκκλησία και μεταμορφώνεται με την αγιαστική χάρη των Μυστηρίων της. Οι περισσότεροι χριστιανοί προσπαθούν να μετάσχουν στη ζωή του Χριστού όχι ως ησυχαστές, αλλά ως βιοποριστές αυτής της καθημερινότητας, κρατώντας την πίστη και αναπτύσσοντας τις ευαγγελικές αρετές, κατά δύναμη.
Έτσι ο ησυχασμός και τότε και τώρα μοιάζει περίεργος, ακατανόητος και ίσως υπερβολικός, αφού ο σκοπός του και το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα αυτού του τρόπου ζωής δεν είναι διαφορετικός από τον συνηθισμένο και θα τολμούσα να πω παραδεδομένο τρόπο χριστιανικής ζωής μέσα στην κοινωνία.
Ο Παλαμάς όμως δεν προσπάθησε να κομίσει μια καινούργια πίστη και ένα νέο προορισμό, αλλά αναγκάστηκε να διατυπώσει τη γνώση που ανακάλυψε ως προσωπική εμπειρία από την ησυχαστική ζωή και η οποία ήταν συμβατή με την εμπειρία των αγίων της Εκκλησίας, σύγχρονων με τον ίδιο, αλλά και παλαιότερων αυτού. Υπερασπίστηκε μια γνώση που δεν ήταν φαντασίωση ή φιλοσόφημα ενός απομονωμένου ασκητή, αλλά ήταν απολύτως απτή και ζωντανή μέσα στην ζωή της Εκκλησίας. Η γνώση όμως αυτή είχε προϋποθέσεις προσπέλασης που δεν ήταν εύκολες ή και αποδεκτές για τον πιστό της καθημερινότητας, γι’ αυτό και η χριστιανική διανόηση της εποχής που ήταν αρνητική σε αυτές τις προϋποθέσεις στερήθηκε αυτής της εμπειρίας, δεν αποδέχτηκε την γνώμη του Παλαμά και τον πολέμησε ως καινοτόμο, παρότι η Εκκλησία τον δικαίωσε.
Τολμώ να πω πως τα δύο αυτά ρεύματα δεν έπαψαν ποτέ να υπάρχουν μέσα στην Εκκλησία και συνυπάρχουν ως σήμερα χωρίς όμως να δημιουργούνται έντονα προβλήματα, διατηρώντας το καθένα τις επιφυλάξεις τους για το άλλο. Η Εκκλησία σοφά δεν παροξύνει τις διαφορές εφόσον δεν προκαλείται ώστε να καταθέσει την εμπειρία της.
Γεώργιος Σούμπουρος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου