Ευαγγελία Τσαγκαρλή-Διαμάντη, Τα πιλοτικά αναλυτικά προγράμματα Γυμνασίου σχολικού έτους 2011-2012

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΕΝΩΣΙΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ
Χαλκοκονδύλη 37. 10432 ΑΘΗΝΑ
Τηλ. 2105224180-FAX. 2105224420
Iστοχώρος: www.petheol.gr
e-mail: panenthe@otenet.gr  enosis@petheol.gr

ΑΘΗΝΑ, 9/1/2012

ΤΑ ΠΙΛΟΤΙΚΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

 ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2011-12

Της Ευαγγελίας Τσαγκαρλή-Διαμάντη
Δρ Θεολογίας-Mr Φιλολογίας
Ειδίκευση: «Θεωρία και Πράξη της Διδασκαλίας και της Αξιολόγησης»

Έχει γίνει πολύς λόγος για τα αναλυτικά προγράμματα(ΑΠ) που προτείνονται από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και εφαρμόζονται πιλοτικά τη χρονιά αυτή, 2011-12, σε μερικά σχολεία. Το γεγονός ότι εφαρμόζονται πιλοτικά, δηλώνει ότι είναι αναγκαία η αξιολόγησή τους, ώστε για την επόμενη χρονιά να γίνουν δεκτά εκείνα τα στοιχεία που θα χαρακτηρισθούν ως απαραίτητα, ή και θα απορριφθούν όλα....

Τα ΑΠ είναι ένας χώρος όπου περιλαμβάνονται οι ανησυχίες και οι προβληματισμοί όλων των παραγόντων της Αγωγής, που συμβάλλουν στην ενίσχυση και την πρόοδο της παιδείας.

Επίσης, το ΑΠ κάθε μαθήματος χαρακτηρίζεται ως εργαλείο και ο εκπαιδευτικός πρέπει να το χρησιμοποιεί καθημερινά. Γι' αυτό η περιοχή ανάπτυξης προγραμμάτων θεωρείται ως περιοχή λήψης αποφάσεων σε θέματα που συνδέουν αποτελεσματικά το ΑΠ με τη σχολική διδακτική πράξη. Τα περισσότερα ΑΠ στηρίζονται στον εκλεκτισμό, στο συνδυασμό δηλαδή στοιχείων από διάφορες φιλοσοφίες. Σήμερα, διαφαίνονται δύο κυρίαρχοι προσανατολισμοί των αναλυτικών
προγραμμάτων, ένας ανθρωπιστικός - κριτικός και ένας τεχνοκρατικός ο οποίος και τείνει να επικρατήσει. Ωστόσο, ο ανθρωπιστικός - κριτικός προσανατολισμός, με τη δυνατότητα που δίνει για τον οραματισμό του μέλλοντος, θα 'πρεπε να ληφθεί υπόψη, αν πραγματικά θέλουμε να βελτιώσουμε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Αυτό δε σημαίνει ότι καταργείται ο γνωσιακός χαρακτήρας του μαθήματος, με δομές του ακαδημαϊκού ΑΠ. Εξάλλου, το δεύτερο δομικό στοιχείο του Curriculum, Περιεχόμενα, αυτή την ανάγκη εξυπηρετεί. Βέβαια, ανάλογα με την επιλογή του μοντέλου ΑΠ, δίδεται έμφαση σε κάποιο δομικό στοιχείο.

Όπως, όμως, και αν πραγματοποιηθεί ο σχεδιασμός ΑΠ, δεν γίνεται δεκτή η πληροφορία στη διδασκαλία. Η πληροφορία δεν είναι γνώση. Γι' αυτό και τα ΑΠ των Θρησκευτικών, που τώρα υλοποιούνται πιλοτικά στο Γυμνάσιο, δεν είναι δυνατόν να γίνουν δεκτά. Με τον αποσπασματικό τρόπο που παρουσιάζονται, δίδεται η πληροφορία και αναμένεται η διδακτική διαδικασία. Αυτό δεν μπορεί να συμβεί, επειδή στην Αγωγή δεν γίνεται δεκτή η βίαιη και πραξικοπηματική παρέμβαση, αλλά η εξελικτική προσαρμογή των μαθητών στα σύγχρονα δεδομένα της διδακτικής-μαθησιακής διαδικασίας. Ο μαθητής της Πρώτης Γυμνασίου π.χ. δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει το θέμα των διωγμών, και μάλιστα από τα πρώτα μαθήματα στη νέα του τάξη, αν δε διδαχθεί τις προϋποθέσεις και τις συνθήκες αυτού του ιστορικού γεγονότος. Αλλά και η επιμονή στη θεατρική παράσταση με βάση τα συγκεκριμένα γεγονότα του μαθήματος, είναι επίσης προβληματική πρόταση, αφού οι μαθητές δεν γνωρίζονται μεταξύ τους, τον πρώτο καιρό και επομένως δεν είναι εύκολο να εκφραστούν ελεύθερα. Ασφαλώς μπορούν όλα να γίνουν στην ώρα τους. Όσο για τις προτάσεις των πολλών δίωρων για τη θρησκειολογία, είναι παντελώς αντιπαιδαγωγική πρόταση, σ’ αυτή την ηλικιακή φάση, επειδή μπορεί να οδηγήσει σε συγκρητισμό. Μέσα από ένα Project, μπορούν να δοθούν κάποια θρησκειολογικά στοιχεία, στα πλαίσια του διαθεματικού σχεδιασμού. Ο θρησκευτικός γραμματισμός μπορεί να γίνει, όπου υπάρχει μέθοδος και παιδαγωγία. Πάντως όχι με πολύπλοκες λέξεις και εκφράσεις, όπως συμβαίνει με το εισαγωγικό κείμενο των πιλοτικών ΑΠ.

Αλλά και η επιμονή στο μετανεωτερικό και μεταμοντέρνο, δείχνει, επίσης, ότι ορισμένα θέματα και ρεύματα γίνονται δεκτά, από τους εισηγητές, χωρίς βαθύτερο συλλογισμό και αγώνα.

Γι' αυτό, ακόμη κι αν έλειπαν τα θεολογικά λάθη του παρόντος ΑΠ, η κοινότητα των θεολόγων θα έπρεπε να αντιδράσει έντονα στην πρόταση, επειδή τα θέματα και δεν προσφέρονται για σχεδιασμό Διαδικασίας, όπως επαγγέλλονται, εισαγωγικά, οι σχεδιαστές, και ο σχεδιασμός των δομικών στοιχείων, όπως παρουσιάζονται στο σχεδιασμό του πιλοτικού, δεν έχει καμιά σχέση μ’ αυτό το μοντέλο Αναλυτικού Προγράμματος.

Όταν στη δεκαετία του «70» ο Lawrence Stenhouse πρότεινε στην Αγγλία και εφήρμοσε το Humanities Curriculum Project (H.C.P.), με το εξελικτικό μοντέλο ή μοντέλο διαδικασίας, στόχευε σε ερευνητικά αποτελέσματα, με την action research, που θα οδηγούσαν σε θεωρία. Οι εκπαιδευτικοί δηλαδή βρίσκονταν στο κέντρο της λειτουργίας του ΑΠ, ως δημιουργοί, διατυπώνοντας κρίσεις, με βάση τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους. Αυτό είναι δύσκολο να πραγματοποιηθεί μεταξύ των ελλήνων θεολόγων και εν πάση περιπτώσει εδώ δεν προτείνεται κάτι τέτοιο από τους εισηγητές.

Πρέπει να επισημανθούν και τα εξής:

α)Τα προηγούμενα ΑΠ του Γυμνασίου αλλάζουν, χωρίς αξιολόγηση, μετά την εφαρμογή τους επί τέσσερα χρόνια μόνο.

β) Ο αποσπασματικός τρόπος με τον οποίο προτείνονται τα περιεχόμενα των νέων-πιλοτικών ΑΠ, παρέχουν μόνο πληροφορίες όχι γνώση και αυτό μπορεί να ακυρώσει τη δυνατότητα διδασκαλίας του θεολογικού μαθήματος στο Λύκειο, επειδή δεν θα υπάρχουν υποδομές.

Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο δικαιούνται να παρεμβαίνουν οι διάφοροι φορείς, όσοι έχουν σχέση με το συγκεκριμένο επιστημονικό αντικείμενο, συμβάλλοντας στον προβληματισμό για το σχεδιασμό ΑΠ του Θεολογικού μαθήματος. Νομιμοποιούνται να προβάλλουν την παράδοση, εκπαιδευτική και πολιτιστική και αυτό συμβαίνει και διεθνώς.

Η σπειροειδής μορφή σχεδιασμού του ΑΠ εξασφαλίζει την εξελικτική πορεία του μαθήματος αλλά και τη δυνατότητα εμβάθυνσης στα θέματα που προτείνονται. Ασφαλώς η επιλογή μεθοδεύσεων των διδασκαλιών μπορεί να αποτελεί τη βάση και για το άνοιγμα του μαθήματος προς τα σύγχρονα δεδομένα, όπως απαιτεί ο ανθρωπιστικός προσανατολισμός, ιδιαίτερα του Θεολογικού μαθήματος. Η δυνατότητα συνεργατικών διδασκαλιών και η ανάπτυξη κριτικού πνεύματος, η δημιουργικότητα και η δράση, υποστηρίζονται από έλληνες και ξένους παιδαγωγούς, αλλά και από την ορθόδοξη χριστιανική διδασκαλία και παράδοση και ασφαλώς προτείνονται από το θεολογικό κόσμο, γι' αυτό και η συνεχής επιμόρφωση είναι εντελώς αναγκαία.

Η ενδελεχής και προσεκτική αξιολόγηση των διαστάσεων του πιλοτικού ΑΠ, από ειδικούς στο θέμα, με σύγχρονες μεθόδους και χωρίς προκατάληψη, ίσως προλάβαινε μια αποτυχία ή και τραγωδία, αφού το μάθημα βάλλεται από πολλούς.

 http://thriskeftika.blogspot.com/2012/01/2011-2012.html