Ο Θεσσαλονικιός ποιητής που βρέθηκε πρόσφατα στην επικαιρότητα για λόγους που πιθανότατα δεν τον ενδιέφεραν. Δεν ήταν η πρώτη φορά που αρνείται βραβείο, αλλά αυτό ποιος να το θυμάται άραγε; Στις εποχές της παραζάλης της δανεικής αφθονίας, αρνήθηκε να συμμετάσχει στο χορό. Σχεδόν εξωτική η προσήλωσή του στην ασκητική ολιγάρκειά του. Στο Homme εξήγησε γιατί δεν παρέκκλινε ποτέ από τις αρχές του.
Συνέντευξη στον Χρήστο Παρίδη Photo: Xρύσα Νικολέρη
Η επιμονή σας στην ολιγάρκεια και την ασκητική ζωή έχει να κάνει με τα δύσκολα παιδικά χρόνια;
Βέβαια! Ολα τα παιδικά μου χρόνια τα είχα περάσει με φρικτές πείνες, στο βαθμό που τα είχα συνηθίσει και δεν διαμαρτυρόμουνα. Κατά τη γερμανική κατοχή, έζησα τραγικές στιγμές: Ετρωγα κάθε τρεις μέρες, αλλά όσο κι αν φαίνεται μελοδραματικό, τότε δεν μου έκανε εντύπωση. Λένε ότι όταν κάποιος εθιστεί στην πείνα, από ένα σημείο και μετά δεν τον πειράζει και να πεθάνει. Μια φορά, αποφασίσαμε με τη μητέρα μου να πεθάνουμε, και πήγαμε και πέσαμε σ' ένα πεζοδρόμιο με χιόνι. Ευτυχώς, πέρασε μια γνωστή μας γυναίκα και μας σήκωσε. Αλλά τότε δεν ένιωθα να 'ναι κάτι τραγικό, γιατί ο θάνατος ήταν μια φυσική συνέπεια της αναφαγιάς. Καθημερινώς έβλεπα στην Αχειροποίητο σωριασμένους στο δρόμο και την επόμενη μέρα είχαν εξαφανιστεί, καθώς είχε περάσει το κάρο της δημαρχίας και τους είχε πάρει.
Αυτό πώς επηρέασε την παιδική σας ψυχολογία;
Είχα αρχίσει να γράφω σιγά σιγά τα πρώτα μου ποιήματα, και είχαν ως θέμα τη φτώχεια, την πείνα και τη φιλανθρωπία. Λαχταρούσα να βρεθεί κάποιος να μου δώσει κάτι να φάω. Αργότερα, όταν τέλειωσε
η Κατοχή, είχα άλλες ανησυχίες, θρησκευτικοϋπαρξιακές. Αυτές τις πλήρωσα με άλλον τρόπο: Ενώ σιτιζόμουν στα κατηχητικά, όταν ο πάτερ Λεωνίδας Παρασκευόπουλος ανακάλυψε ότι τα ποιήματά μου είχαν «πρόστυχα» θέματα, έπεσα σε δυσμένεια και μου έκοψε το φαγητό. Με έσωσε κρυφά ο έτερος διευθυντής, που δεν ήταν παπάς, ο Αθανάσιος Φραγκόπουλος.
Εν τω μεταξύ, είχατε μεγαλώσει, ο πόλεμος είχε λήξει, μπορούσατε να δουλέψετε. Γιατί δεν βάλατε στόχο να αποκτήσετε χρήματα;
Αστειεύεσαι; Ενώ είχα αριστέψει στο πανεπιστήμιο και μπορούσα να υποβάλω τα χαρτιά μου να διοριστώ ως καθηγητής, κάτι που το είχαμε απόλυτη ανάγκη και είχε λυσσάξει η μάνα μου, καθώς ο μπαμπάς ήταν ανίκανος να βγάλει λεφτά, εγώ αρνήθηκα. Δεν είχα σκοπό να υποδουλωθώ και να εξαρτιέμαι από το υπουργείο Παιδείας.
Είχατε άλλους στόχους;
Ο στόχος μου ήταν ένας: Ν' ασχοληθώ με την ποίηση απερίσπαστος. Και ο μόνος τρόπος ήταν να μην γίνω καθηγητής.
Την ώρα που όλοι ήθελαν να κάνουν λεφτά, να ζήσουν καλά επιτέλους... Και ζήσαν' καλά και δεν έκαναν τίποτα! Εγώ δεν έζησα καλά, αλλά έκανα. Παλιοί συμφοιτητές μου μού λένε «εσύ κέρδισες το παιχνίδι και μεις είμαστε οι χαμένοι». Διορίστηκαν, παντρεύτηκαν και μια συνάδελφο, μπήκαν δύο μισθοί στο σπίτι, αλλά έργο μηδέν! Ιδίως εκείνοι που είχαν πνευματικές ανησυχίες.
Τελικά, εσείς πώς πορευτήκατε;
Εγινα βιβλιοθηκάριος. Επαιρνα ένα μισθουδάκο και εξασφάλιζα ένα πιάτο φαΐ στον ανεπρόκοπο μπαμπά και στην πεινασμένη μαμά. Αλλά κι από εκεί έφυγα, γιατί άρχισαν να καταλαβαίνουν ότι ήμουν πολύ διαφορετικός. Με μισούσαν.
Πώς επιβιώνατε σε μια τόσο συντηρητική πόλη;
Κινδύνεψα πολύ, αλλά κάθε λίγο βρισκόταν κάποιος και με έσωζε. Επί χούντας μόνον, κινδύνεψα να πάω φυλακή τέσσερεις φορές. Κλασικό παράδειγμα λόγω του διηγήματός μου Ο Χιλιαστής. Με έσωσε ένας γέρος χουντικός που με λάτρευε, και που πήγε και έπιασε τους υπουργούς. Τελικά, πάντα τα κατάφερνα. Τα βάλαν' μαζί μου τα κατηχητικά, η Ασφάλεια, οι εθνικιστές... Τα 'βγαζα πέρα πάντα μόνος μου. Δεν ήθελα καμία εξάρτηση. Ο λόγος, άλλωστε, που απέρριψα ένα σωρό προτάσεις με εξουσία και τεράστιους μισθούς...
Τη Διαγώνιο (περιοδικό, εκδόσεις, πινακοθήκη), πάντως, δεν τη σώσατε. Αναγκαστήκατε να την κλείσετε για οικονομικούς λόγους...
Λύσσαξε το υπουργείο να με σώσει. Τους είπα: «Το υπουργείο Οικονομικών με καταδικάζει σε θάνατο και το υπουργείο Πολιτισμού με εξαγοράζει; Οχι, δεν θέλω, θα κλείσει οριστικά».
Οταν άρχισαν οι Ελληνες να ευημερούν και να σπαταλούν αλόγιστα, εσάς τι σας κράτησε;
Είχα αρχές, τίποτα δεν έγινε τυχαία. Αλλιώς, και η απόρριψή μου του βραβείου σήμερα θα θεωρούνταν γελοία παραξενιά. Και συνεχίζουν το τροπάρι με το Εναντίον, που έγραψα το 1977, ενώ όλα άρχισαν πολύ νωρίτερα. Και δεν παρέκκλινα ποτέ.
Ανεξαρτησία
«Τα 'βγαζα πέρα πάντα μόνος μου. Δεν ήθελα καμία εξάρτηση. Ο λόγος, άλλωστε, που απέρριψα ένα σωρό προτάσεις με εξουσία και τεράστιους μισθούς...»
«Τα 'βγαζα πέρα πάντα μόνος μου. Δεν ήθελα καμία εξάρτηση. Ο λόγος, άλλωστε, που απέρριψα ένα σωρό προτάσεις με εξουσία και τεράστιους μισθούς...»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου