Δευτέρα 1 Δεκεμβρίου 2025

Διαχριστιανικός διάλογος: Η à la carte χρήση των εκκλησιαστικών πατέρων

Δρ Γεώργιος Ι. Τσικαλάκης, ΕΔΙΠ-ΕΛΜΕΠΑ

Πριν καλά- καλά στεγνώσει το μελάνι από την επίσκεψη του Αγιώτατου Πάπα Ρώμης Λέοντα ΙΔ΄ στην Κωνσταντινούπολη, με αφορμή τη    συμπλήρωση των 1700 ετών από την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο, κάποιοι «καλοί» και «πιστοί» Ορθόδοξοι με …βάθος στις πατερικές παραδόσεις, έσπευσαν να κατηγορήσουν, πρώτα τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη και όλους όσοι εργάστηκαν για μια αδελφική επίσκεψη, ότι παραβιάζουν τις πατρώες παραδόσεις και ότι πρόδωσαν την ορθοδοξία συγχρωτιζόμενοι μετά των αιρετικών.

Κι είναι τόσο κρίμα να ακούς τόσο βαριές εκφράσεις, όταν μιλάς για την αγάπη και την προσπάθεια ενότητας, όταν προσπαθείς να φέρεις κοντά τον «απολωλότα» (ακόμα κι έτσι) αδελφό μας. Κι όλα αυτά επικαλούμενοι τους πατέρες και μάλιστα μόνο την μία πλευρά. Και τι θέλω να πω με αυτό· Είναι γνωστό από τους αποστολικούς κανόνες ότι δεν πρέπει να συμπροσευχόμαστε ακόμα και να συνομιλούμε με αιρετικούς, «Εἴ τις ἀκοινωνήτῳ κᾄν ἐν οἴκῳ συνεύξηται, οὖτος ἀφοριζέσθω» (Αποστολικοί Κανόνες ι’) τούτο δε επιβεβαιώνουν και άλλοι περίπου 15 κανόνες και αποφάσεις Οικουμενικών συνόδων. Όμως αυτό λέει το γράμμα για κάποιους λόγους, γιατί πολλοί από τους πατέρες της εκκλησίας δίνουν μια διαφορετική εξήγηση γιατί δεν είναι όλοι οι άνθρωποι ικανοί να συνδιαλέγονται με αιρετικούς. Εξάλλου πρώτος ο Απόστολος Παύλος συμβουλεύει: «Αἱρετικόν ἄνθρωπον μετά μίαν καί δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ, εἰδώς ὅτι ἐξέστραπται ὁ τοιοῦτος καί ἁμαρτάνει ὤν αὐτοκατάκριτος» (Τίτ. 3, 10-11). Πώς λοιπόν ο μέγας Παύλος μάς μιλά για νουθεσία αιρετικών και οι αποστολικοί κανόνες είναι τόσο αυστηροί; Ο λόγος είναι απλός·  δεν είμαστε όλοι ικανοί να αντιμετωπίζουμε διαλόγους με ανθρώπους που έχουν χάσει τον προσανατολισμό και με φανατισμό υποστηρίζουν την εκτροπή από την παράδοση της εκκλησίας. Ένας άνθρωπος που δεν είναι καλά κατηρτισμένος στην Θεολογία της ορθόδοξης πίστης, κινδυνεύει να χάσει ή να αλλοιώσει την πίστη του.

Αυτό το γνώριζε πολύ καλά ένας από τους πιο γνωστούς πατέρες της εκκλησίας ο Ιωάννης ο Σιναΐτης πιο γνωστός ως Ιωάννης της Κλίμακας. Τόσο σημαντικός που δεν ξέρω πόσοι έχουν μελετήσει ένα βιβλίο του, τού οποίου την αξία η εκκλησία τόσο τιμά που αφιερώνει μία από τις Κυριακές της Μ. Τεσσαρακοστής. Η “Κλίμακα του Ιωάννη”, γνωστή και ως Κλίμαξ Θείας ανόδου ή Κλίμακα του Παραδείσου, είναι ένα σημαντικό έργο του Αγίου Ιωάννη του Σιναΐτη, γραμμένο τον 6ο αιώνα. Το βιβλίο περιγράφει, μέσω 30 κεφαλαίων-βαθμίδων, την πνευματική πορεία του ανθρώπου από τα πάθη προς τις αρετές, καταλήγοντας στην αγάπη, την πίστη και την ελπίδα. Είναι ένα κλασικό ασκητικό και πνευματικό κείμενο, ιδιαίτερα αγαπητό στους μοναχούς, αλλά και σε όλους τους πιστούς που επιθυμούν την πνευματική τελείωση. Φαίνεται, λοιπόν, ότι το πρόβλημα της επικοινωνίας με αιρετικούς ή όχι, η συζήτηση γενικά περί του διαλόγου με αιρετικούς ήταν έντονη και την περίοδο αυτή (του 6ου αιώνα). Έτσι στο τέλος της Κλίμακας γράφει επιπλέον ένα κεφάλαιο προς ποιμένα· και απαντά στο ερώτημα λέγοντας: «Ἀσθενεῖς αἰρετικοῖς μὴ συνεσθιέτωσαν· καθὼς καὶ ἐν τοῖς κανόσιν εἴρηται· δυνατοὶ δὲ ἐν καιρῷ, ἐὰν ὑπὸ ἀπίστων πίστει προτρέπωνται, καὶ θέλωσιν πορευθῆναι, πορευέσθωσαν. Πρὸς τήν τοῦ Κυρίου δόξαν μὴ προφασίζου ἄγνοιαν». (Ἰωάννου Σιναΐτου Πρὸς Ποιμένα PG 88, 1192) (Μετ. Οἱ ἀδύναμοι ἂς μὴ συντρώγουν μὲ αἰρετικοὐς, ὅπως ἔχει ὁρισθῇ ἀπὸ τοὺς ἱεροὺς κανόνες. Ὅσοι ὅμως μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ εἶναι δυνατοί, ἐὰν προσκαλοῦνται μὲ ἐμπιστοσύνη καὶ καλὴ προαίρεση ἀπὸ αὐτοὺς, καὶ θέλουν νὰ ὑπάγουν, ἂς πηγαίνουν πρός δόξαν Θεοῦ). Όπως βλέπουμε από το κείμενο ο Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης γνωρίζει τους κανόνες, γι᾽ αυτό λέει προς τους αδύναμους στην πίστη ότι πρέπει να αποφεύγουν συνομιλίες με τους αιρετικούς γιατί κινδυνεύουν να χάσουν την πίστη τους και την πνευματική τους ωφέλεια. Αντίθετα προτρέπει τους δυνατούς στην πίστη «ἐὰν προσκαλοῦνται μὲ ἐμπιστοσύνη καὶ καλὴ προαίρεση ἀπὸ αὐτοὺς, καὶ θέλουν νὰ ὑπάγουν, ἂς πηγαίνουν πρός δόξαν Θεοῦ». Όχι απλά να πάνε για κοινωνικούς λόγους, αλλά προς δόξαν Θεού.

Από το παραπάνω γεννάται το ερώτημα γιατί πρέπει να κάνουμε χρήση των πατερικών λόγων à la cartre (επί το Γαλλικόν) ή όπως όπως μας βολεύει επί του πρακτέου. Γιατί θέλουμε να υποβαθμίσουμε των λόγο και την αξία του Οικουμενικού Πατριάρχου και των ιεραρχών της εκκλησίας ως μη ικανούς να διαλεχθούν με τους «αιρετικούς»; Γιατί πρέπει να αντιταχθούμε στη θεϊκή εντολή: «ἵνα πάντες ἕν ὦσιν» (Ιω. 17, 21); Για να κλειστούμε σε μια ορθοδοξία μουσειακή αποκομμένη από τον έτερον αδελφό μας; Γιατί δεν συμπαθούμε το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο; Γιατί θέλουμε να επικρατήσει το εγώ μας; Πολλοί λένε ότι θέλουμε αυθεντική ορθοδοξία! Μα υπάρχει ορθοδοξία εκτός εκκλησίας; Και εξ αυτού υπάρχει εκκλησία χωρίς τον επίσκοπο στο κέντρο της; Το πρόσωπο του επισκόπου δεν είναι στο κέντρο κάθε λατρευτικής πράξης; «Ὅπου ἂν φανῇ ὁ ἐπίσκοπος, ἐκεῖ τὸ πλῆθος ἔστω, ὥσπερ ὅπου ἂν ᾖ Χριστός Ἰησοῦς, ἐκεῖ ἡ Καθολικὴ ἐκκλησία» (Ιγνατίου Θεοφόρου, Επιστολή Σμυρναίοις, VΙΙΙ, 2) Δεν αποκλείει τον επίσκοπο για το βίο του γιατί η θέση του είναι αυτό που κοιτάζει η εκκλησία. Αν είναι ο επίσκοπος «καλός» ή «κακός» άνθρωπος θα το κρίνει ο Θεός! Οι παλαιοημερολογίτες πάνω στην προσπάθεια για αυθεντικότητα έφτασαν σήμερα να έχουν διαμελιστεί σε 10 τουλάχιστον κομμάτια. Σήμερα υπάρχει η νέα μόδα του «αποτειχισμού» δηλαδή της προσωπικής προσπάθειας να φτάσουμε το Θεό. Προσπαθούμε να φτάσουμε το Θεό με τον τρόπο μας, γιατί δεν θέλουμε να χάσουμε αυτό που εμείς εγωιστικά κρατούμε.

Κλείνοντας θέλω να αναφέρω ένα ερώτημα που έκανε πριν πολλά χρόνια εντός αμφιθεάτρου του τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ ο καθηγητής δογματικής μας κ. Γεώργιος Μαρτζέλος: «Επικαλούμαστε τον Άγιο Μάρκο τον Ευγενικό για το διάλογο με την Ρωμαιοκαθολική εκκλησία. Αγνοούμε όμως εσκεμμένα ότι ο Άγιος Μάρκος στις συζητήσεις της Φεράρας-Φλωρεντίας έθεσε δύο όρους για να υπογράψει την ένωση. 1ο Το ζήτημα του Πρωτείου και 2οτο Filioque. Σήμερα η Ρωμαιοκαθολική εκκλησίας έχει σχεδόν εξαλείψει και τα δύο, αν αυτοί έρθουν σε εμάς αποδεχόμενοι τους όρους του Αγίου Μάρκου του Ευγενικού είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε την ένωση των Εκκλησιών;»

Το ρητορικό ερώτημα του καθηγητή μας, αλλά και το ερώτημα πότε θα σταματήσουμε να επικαλούμαστε τον πατερικό λόγο σύμφωνα με τα θέλω μας, μάλλον κάποιοι θα το συνεχίσουν. Η εγωπάθεια κάποιων για το «ορθό» συνεχίζει να αναζητά σοφιστείες για να μην επιτρέπουν την προσπάθεια της Ορθοδόξου εκκλησίας για τον διάλογο. Διάλογο για τα κοινά προβλήματα μιας παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας. Όμως το Οικουμενικό Πατριαρχείο ήδη από την εποχή του Οικουμενικού Πατριάρχου Ιερεμία Β’ του Τρανού ξεκινά διάλογο με τον διαμαρτυρόμενο χριστιανικό κόσμο, αφού πρώτα είχε προχωρήσει στην επάνδρωση του Οικουμενικού θρόνου με κατηρτισμένους κληρικούς. Σήμερα το Οικουμενικό Πατριαρχείο με την πλειάδα μορφωμένων και κατηρτισμένων κληρικών αλλά και λαϊκών, θα συνεχίσει τον διάλογο σύμφωνα με το γράμμα και το πνεύμα των πατέρων της εκκλησίας, χωρίς τη χρήση à la carte των εκκλησιαστικών πατέρων και συγγραφέων και με στόχο την προσπάθεια επίτευξης του ευαγγελικού λόγου: «ἵνα πάντες ἕν ὦσιν».

https://fosfanariou.gr

4 σχόλια:

  1. ΑΞΙΟΘΡΗΝΗΤΟ ΑΡΘΡΟ!!!

    ΓΙΑ ΠΟΛΛΟΥΣ ΘΡΗΝΟΥΣ ΑΞΙΟ!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αρθράρα.
    Μόνο οι τυφλοί δεν το βλέπουν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Προφανώς είσαι ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΤΗΣ ανώνυμε 12,21 π.μ.!

      Αρθράκι ΑΞΙΟΘΡΗΝΗΤΟ για όσους έχουν άγνοια ή οικουμενιστική σύγχυση είναι!

      Διαγραφή

  3. Ήθελα να ήξερα, το άρθρο αυτό γράφτηκε για να κλάψουμε για την τραγική άγνοια των οικουμενιστικών σκοπών στην καλύτερη περίπτωση ή ως ανέκδοτο για να γελάσουμε;;;

    ΑπάντησηΔιαγραφή