Γιώργος Μαυρογιώργος
Χρωστάω μια προσωπική εξήγηση για τα κείμενα που «κρεμάω κι απλώνω» στην ιστοσελίδα που με φιλοξενεί. Κινδυνεύει να είναι κανείς άκαιρος και αποπροσανατολιστικός σε μια προεκλογική συγκυρία που διεξάγεται κάτω απ τη μπότα των μνημονίων, των περικοπών, της ανεργίας, της δραματικής αλλαγής των εργασιακών σχέσεων, της φτώχειας, της ασιτίας και των υποσχέσεων «σωτηρίας». Αυτός ο κίνδυνος είναι υπαρκτός, βέβαια. Έχω, ωστόσο, την αίσθηση ότι σε περιόδους έντονης κοινωνικής δυσαρέσκειας και διαμαρτυρίας, δε θα έπρεπε να υποχωρούν στο ημίφως ή να υποτιμούνται ζητήματα που, εκ πρώτης όψεως, δεν έχουν προτεραιότητα. Αυτά, εν μέσω κρίσης, εξακολουθούν και «τρέχουν», επηρεάζουν την έτσι κι αλλιώς επιβαρυμένη εκπαιδευτική πραγματικότητα, νομιμοποιούν ιδεολογήματα ή πρακτικές του παρελθόντος και προσφέρουν ιδεολογική κάλυψη στις πολιτικές που σχεδιάζονται. Πολλά απ αυτά τα θέματα τα κουβαλούσα ως εκκρεμότητες. Αυτές στην ατζέντα ενός συνταξιούχου έχουν «ειδικό βάρος», μαζί με τα πλήγματα στις συντάξεις, την περίθαλψη και τις εκκρεμότητες των επικουρικών και του εφάπαξ. Καθυστερούν δυο χρόνια τώρα! Δεν είναι, άραγε, μια μορφή ανοχής ή και παραγραφής το να τα αποκλείει κανείς από τη συζήτηση;
Σε προηγούμενο κείμενο είχα καταπιαστεί με τα ιδεολογήματα της «ηγεσίας» στην εκπαίδευση και είχα δεσμευτεί να αναφερθώ σε συγκεκριμένες πρακτικές που χρησιμοποιούνται για την προώθησή τους. Ένα από τα βιβλία, που πάνω από είκοσι χρόνια προβάλλει τα ιδεολογήματα της «εκπαιδευτικής ηγεσίας» είναι το βιβλίο των Hoy, W. και Miskel, C.(1991), Educational Administration: Theory, Research and Practice (New York: Random House). Το συγκεκριμένο βιβλίο καταλαμβάνει τιμητική θέση στις σελίδες ενός αντίστοιχου ελληνόγλωσσου βιβλίου (Στη συνέχεια, το πρώτο βιβλίο αναφέρεται ως Α και το δεύτερο ως Β). Δε θα καταπιαστώ με τα θεωρητικά αδιέξοδα των σχετικών απόψεων που διατυπώνονται σε αυτά τα βιβλία. Θα αποφύγω τη βιβλιογραφική παραπομπή στο ελληνόγλωσσο ώστε να μην εμπλακώ σε αχρείαστες προσωπικές αντιπαραθέσεις με το συγγραφέα ή τον εκδότη. Δε ενδιαφέρουν τα πρόσωπα όσο συγκεκριμένες πρακτικές συγγραφής άρθρων ή βιβλίων που ευαγγελίζονται το ιδεολόγημα της «εκπαιδευτικής ηγεσίας». Οι πρακτικές αυτές καταστρατηγούν βασικές αρχές ακαδημαϊκής δεοντολογίας και συντελούν στη διάδοση των σχετικών ιδεολογημάτων.
Επιλέγω να σκιαγραφήσω ένα συγκεκριμένο στυλ «συγγραφικής ηγεσίας»: πρόκειται για οργασμό παραγωγής εισηγήσεων, άρθρων και βιβλίων, με πρακτικές κατά λέξη αναπαραγωγής (copy-paste)/διασκευής ή και παράφρασης, για επιλεγμένες ομάδες ενδιαφερομένων (π.χ. υποψήφιων ή διευθυντών σχολείων, μεταπτυχιακών φοιτητών). Οι ομάδες αυτές αντικειμενικά εκτίθενται σε δραστηριότητες ενός άτυπου «δικτύου», μέσα από το οποίο διευκολύνεται η διακίνηση των βιβλίων και η διάχυση των ιδεών τους. Αυτό από μόνο του δε θα ήταν σημαντικό, εάν δεν υπήρχαν ενδείξεις ότι έχουμε να κάνουμε με ένα «φυτώριο» ανάδειξης στελεχών εκπαίδευσης που λειτουργεί με ιδιότυπες μορφές συνεργασίας και υποστήριξης στη συγγραφή, στις μεταπτυχιακές σπουδές, στον εμπλουτισμό βιογραφικών και κατ επέκταση στη διαδικασία επιλογής στελεχών εκπαίδευσης.
Πρόσφατα, μελέτησα τα βιβλία A και Β, παράλληλα και σε συνδυασμό. Από το ελληνόγλωσσο οδηγήθηκα μέσα από τις περίτεχνες παραπομπές του στο ξενόγλωσσο. Πολύ γρήγορα είχα την αίσθηση ότι έχω να κάνω με δυο βιβλία που, με ελάχιστες εξαιρέσεις, έχουν την ίδια δομή και διάρθρωση περιεχομένου. Οι όποιες διαφοροποιήσεις στο ελληνόγλωσσο προδίδουν μάλλον μια προσπάθεια ώστε να μη γίνονται ευδιάκριτες οι ομοιότητες. Σκέφτηκα πως δεν είναι δα και τόσο προβληματικό να συμβαίνει κάτι τέτοιο, ώσπου εντόπισα και πολλές άλλες «πονηριές ηγεσίας » στη συγγραφή. Είναι προφανές ότι σε ένα κείμενο μικρής έκτασης, σαν κι αυτό, δε μπορώ να κωδικοποιήσω όλες τις σχετικές επινοήσεις. Θα επικεντρωθώ μόνο σε μία που είναι κυρίαρχη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη σε ολόκληρο το ελληνόγλωσσο βιβλίο. Έτσι, που μπορεί να μιλάει κανείς για κατάχρηση.
Μια διευκρίνιση:
Σε « Κανονισμό για τις γραπτές εργασίες» των φοιτητών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου διαβάζουμε: «Μην παραθέτετε κομμάτια βιβλίων ή άρθρων ή εργασιών άλλων αυτολεξεί χωρίς να τα περικλείετε σε εισαγωγικά και χωρίς να αναφέρετε το συγγραφέα, τη χρονολογία, τη σελίδα. Η αυτολεξεί παράθεση χωρίς εισαγωγικά χωρίς αναφορά στην πηγή, είναι λογοκλοπή. Η αυτολεξεί παράθεση χωρίς εισαγωγικά, ακόμα κι αν συνοδεύεται από αναφορά στην πηγή σε κάποιο άλλο σημείο του κειμένου ή στο τέλος του, είναι αντιγραφή… Με βάση τον κανονισμό του ΕΑΠ, εάν διαπιστωθεί λογοκλοπή, η εργασία μηδενίζεται και προβλέπονται πρόσθετες κυρώσεις...»
Και μια άσκηση:
Παραθέτω ακριβή ενδεικτικά αποσπάσματα από το αγγλικό βιβλίο (Α) και από το ελληνόγλωσσο βιβλίο (Β). Τα εισαγωγικά στα κείμενα δεν υπάρχουν στα βιβλία. Τα έχω προσθέσει. Το Α(1991) προηγείται ως προς την έκδοση από το Β(2004).. Οι σχετικές αντιστοιχίες αυτής της μορφής, ανάμεσα στα δύο βιβλία είναι συστηματικές και πάρα πολλές.
Από το αγγλικό (Α): Mintzberg’s Structural framework
Οι Hoy, W. και Miskel, C (σελ. 126) γράφουν: «Henry Mintzberg (1979,1980,1981,1983, 1989 ) provides another framework for examining organizational structure. He describes structure simply as the way in which an organization divides the labor into tasks and achieves coordination among them. Five basic coordinating mechanisms are the fundamental means organizations use to monitor and control work (…) These mechanisms glue the organization together.
Mutual adjustment is coordination through the simple process of informal communication. Workers coordinate their efforts by informal discussion and adjustment. Mutual adjustment is direct and basic; it is necessary not only in the simplest organization but also in the most complicated…». Και συνεχίζει…
Απ το ελληνόγλωσσο(Β):Το δομικό πλαίσιο της θεωρίας του Mintzberg
Ο συγγραφέας του ελληνόγλωσσου γράφει(σελ.50): «Ο Henry Mintzberg(1979) προσφέρει ακόμα ένα πλαίσιο με το οποίο μπορούμε να μελετήσουμε τις οργανωτικές δομές πολύπλοκων ιδρυμάτων, όπως είναι τα σχολεία. Με τη λέξη «δομή» εννοεί απλώς τον τρόπο με τον οποίο το ίδρυμα κατανέμει τη συνολική δουλειά που πρέπει να γίνει σε «τεμάχια εργασίας» και έπειτα τα συντονίζει μεταξύ τους για να επιτευχθούν οι σκοποί του. Υπάρχουν οι ακόλουθοι πέντε βασικοί συντονιστικοί μηχανισμοί τους οποίους χρησιμοποιεί το ίδρυμα για να ελέγξει και να επιθεωρήσει την εργασία που επιτελείται(…). Οι παραπάνω πέντε μηχανισμοί είναι η «ενοποιός ουσία», ο συνδετικός κρίκος που κρατά το ίδρυμα ενωμένο και συντονισμένο ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι του.
Η αμοιβαία προσαρμογή είναι ένα είδος συντονισμού, ο οποίος επιτυγχάνεται με την απλή διαδικασία της ανεπίσημης επικοινωνίας. Οι εργαζόμενοι συντονίζουν τις προσπάθειές τους με ανεπίσημες συζητήσεις και προσαρμογή του έργου τους, ανάλογα με την πρόοδο των εργασιών. Η αμοιβαία προσαρμογή είναι απλή και αποτελεσματική και υπάρχει σε όλα τα ιδρύματα από το πιο απλό ως το πιο πολύπλοκο…» Και συνεχίζει…
Αυτό είναι το βασικό μοτίβο συγγραφής του ελληνόγλωσσου βιβλίου. Με βάση τα παραπάνω, παρακαλούνται οι αναγνώστες να ασχοληθούν με τα ερωτήματα: Πώς βρίσκετε τη μετάφραση; Πώς αξιολογείτε το γεγονός ότι το ελληνόγλωσσο κείμενο ούτε φέρει εισαγωγικά ούτε παραπέμπει στη σελίδα 126 απ το βιβλίο των Hoy και Miskel (Α); Πώς αξιολογείτε το γεγονός ότι ο συγγραφέας παραπέμπει στον Mintzberg(1979), αν και χρησιμοποιεί το βιβλίο Α ; Ερωτήσεις εύκολες!
Πώς, όμως, να εξηγήσουμε τη γοητεία και τη διείσδυση της «εκπαιδευτικής ηγεσίας»; Πώς η ακαδημαϊκή/εκπαιδευτική κοινότητα επιβραβεύει αυτό το είδος «αντι-ακαδημαϊκών» πρακτικών και τις νομιμοποιεί με κρίσεις και αξιολογήσεις περί σημαντικού επιστημονικού και συγγραφικού έργου! Μπορούν συγγραφείς αυτού του ακαδημαϊκού ήθους να προσλαμβάνονται από το Υπουργείο Παιδείας στην Ελλάδα ως ειδικοί εμπειρογνώμονες σε θέματα εκπαιδευτικής πολιτικής; Ένα άλλο ερώτημα είναι: εάν και κατά πόσο οι μεταπτυχιακές σπουδές στη διοίκηση της εκπαίδευσης επηρεάζονται από αυτό το ακαδημαϊκό ήθος. Εν τέλει, οι βοηθοί διευθυντές και διευθυντές των σχολείων πόσο επηρεάζονται από αυτές τις αντι-ακαδημαϊκές πρακτικές και τις αντι-επιστημονικές απόψεις; Τα άλλα πανεπιστήμια διαθέτουν σχετικό «Κανονισμό» για την περίπτωση, όπως το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο;
Αυτά δημοσιεύτηκαν στον ΠΟΛΙΤΗ της Κύπρου τη μέρα της πρωταπριλιάς! Μια και δεν υπήρξε καμιά αντίδραση, καταπιάστηκα για άλλη μια φορά με το σχετικό ζήτημα και συμπλήρωσα το σχετικό προβληματισμό με πρόσθετες σκέψεις, όπως αυτές αναπτύσσονται σε επόμενη συνέχεια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου