Μας κάνει λιγότερο έξυπνους η έξυπνη τεχνολογία;

Στο κινητό μας απεικονίζεται με τον καλύτερο
τρόπο η ραγδαία εξέλιξη της ψηφιακής τεχνολογίας
 και το πόσο επηρεάζει την καθημερινότητά μας.

Σπύρος Μαγιάτης: Το μυαλό ατονεί

Μας κάνει λιγότερο έξυπνους η έξυπνη τεχνολογία;

Πρόσφατα δημοσιεύθηκε σειρά ερευνών οι οποίες αναιρούν τη λεγόμενη θεωρία του Flynn για τη σταθερή αύξηση του IQ του γενικού πληθυσμού στη μεταπολεμική περίοδο. Μία από αυτές τις μελέτες δείχνει ότι τις τελευταίες τρεις δεκαετίες εμφανίζεται, στις ανεπτυγμένες τουλάχιστον κοινωνίες, μια πτώση του μέσου IQ της τάξεως των 0,33 μονάδων τον χρόνο. Η αιτία συνδέεται περισσότερο με συμπεριφορικούς παρά με γενετικούς παράγοντες.

Τι ρόλο παίζει σε αυτό η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία; Το πρόβλημα μπορεί να τεθεί ως εξής:
ο νέος ψηφιακός κόσμος που μας περιβάλλει και αποτελεί τον βασικό αγωγό ερεθισμάτων προς τον εγκέφαλό μας είναι λιγότερο απαιτητικός από όσο νομίζουμε, και ταυτόχρονα διαθέτει δυνατότητες που ξεφεύγουν πολύ από αυτές του ανθρώπινου νου. Η αυξημένη εξάρτησή μας, όσον αφορά σύνθετες υπολογιστικές δραστηριότητες, στις μηχανές σημαίνει ότι χάνουμε σημαντικά πεδία στα οποία ακονίζαμε μέχρι πρότινος το μυαλό μας. Η αφιέρωση ολοένα και περισσότερου ελεύθερου χρόνου σε μονοδιάστατες ψηφιακές αλληλεπιδράσεις επιδεινώνει περαιτέρω την κατάσταση.

Μπορεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος να μην είναι κατασκευασμένος για να καταναλώνει και να επεξεργάζεται τα Petabytes πληροφορίας μου παράγονται καθημερινά στον ψηφιακό κόσμο. Τι να κάνεις έναν διάδρομο προπόνησης που τρέχει με 1.000 χλμ./ώρα αν δεν μπορείς να τον χρησιμοποιείς; Η ραγδαία εξέλιξη της ψηφιακής τεχνολογίας κινδυνεύει να μετατρέψει τον άνθρωπο σε παθητικό αποδέκτη ενός κόσμου που αδυνατεί να παρακολουθήσει.

Ηλικιακά ανήκω στη λεγόμενη γενιά Χ, την τελευταία που πρόλαβε να ζήσει τον παλιό αναλογικό κόσμο και την πρώτη που μεγάλωσε στο νέο ψηφιακό περιβάλλον. Θυμάμαι τον εαυτό μου τα καλοκαιρινά μεσημέρια να φτιάχνει εφαρμογές στη γλώσσα προγραμματισμού Basic και τα βράδια να παίζει κρυφτό στις αλάνες. Ισως οι σημερινοί σαραντάρηδες είναι οι μόνοι που μπορούν να κατανοήσουν το λαμπρό μέλλον που έρχεται, αλλά ταυτόχρονα να εκτιμήσουν το παλιό που χάνεται πίσω μας: Εναν κόσμο πιο απλό, πιο κοντά στο φυσικό περιβάλλον, στον οποίο η ανθρώπινη νοημοσύνη, όπως εξελίχθηκε γενετικά στην πορεία του χρόνου, ίσως ήταν καλύτερα προσαρμοσμένη σε σύγκριση με τη σύγχρονη πραγματικότητα που τώρα διαμορφώνεται.

* Ο κ. Σπύρος Μαγιάτης είναι συνιδρυτής και Chief Technology Officer της Workable.

Διομήδης Σπινέλλης: Η ανθρωπότητα ωφελείται

Η έξυπνη τεχνολογία μας κάνει εξυπνότερους. Η ιστορία της εξέλιξης του ανθρώπου περιγράφει τη διαρκή κατάκτηση νέων ικανοτήτων και την ατροφία άλλων. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είμαστε πια ικανοί να κυνηγούμε άγρια ζώα στη σαβάνα, να καλλιεργούμε την τροφή μας, ή να κατασκευάζουμε τη στέγη και τα εργαλεία μας. Χάρη όμως στην τεχνολογία κυριεύσαμε τη γη, περπατήσαμε στο φεγγάρι, εξαφανίσαμε θανατηφόρες ασθένειες και αποκωδικοποιήσαμε νόμους της φύσης.

Πνευματικά εξελιχθήκαμε με παρόμοιο τρόπο. Σχεδόν κανείς σήμερα δεν μπορεί απαγγείλει απέξω την Iλιάδα και την Οδύσσεια, αλλά θεαματικά περισσότεροι, τόσο σε απόλυτους αριθμούς όσο και ως ποσοστό του πληθυσμού, γνωρίζουν ανάγνωση, γραφή και αριθμητική. Οι μαθητές δεν μπορούν πια να υπολογίσουν την τετραγωνική ρίζα χωρίς αριθμομηχανή, αλλά μέσω του Διαδικτύου καθημερινά βρίσκουν αστραπιαία απαντήσεις που δεν γνωρίζουν ούτε οι καθηγητές τους.

Η έξυπνη τεχνολογία δεν είναι παρά ένας μοχλός του μυαλού μας. Οι εφαρμογές της ενδυναμώνουν εντυπωσιακά τις πνευματικές μας ικανότητες. Χάρη σ’ αυτήν πατώντας λίγα κουμπιά μεταφράζουμε άγνωστες σε εμάς γλώσσες, χαϊδεύοντας το γυαλί του τηλεφώνου μας δημοσιεύουμε τις σκέψεις μας στην άλλη άκρη του πλανήτη, δίνοντας τον προορισμό μας πλοηγούμαστε με σιγουριά σε άγνωστα μέρη. Αναπόφευκτα, κάποιες δεξιότητες και ικανότητες, όπως εδώ η ευρεία γλωσσομάθεια, η καλλιγραφία, ή ο προσανατολισμός, καθίστανται λιγότερο σημαντικές και ατροφούν. Ομως ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι φτιαγμένος για να σκέφτεται, και αυτό θα συνεχίσει να κάνει· με την έξυπνη τεχνολογία ως παραστάτη θα σκέφτεται πιο αποδοτικά, δαμάζοντας όλο και πιο δύσκολα προβλήματα.

Κάθε τεχνολογική εξέλιξη, από την τυπογραφία και την αστρονομία μέχρι τα τρένα και τους αυτόματους αργαλειούς, βρήκε απέναντί της πολέμιους που περιέγραψαν τις ολέθριες επιπτώσεις της. Η αλήθεια είναι ότι σε κάθε βήμα προόδου κάποιοι θα βρεθούν να χάνουν δύναμη και προνόμια – στα αντίστοιχα παραδείγματα οι έχοντες το μονοπώλιο της αυθεντίας, η Καθολική Εκκλησία, οι γαιοκτήμονες, ή οι υφάντριες. Η πρόοδος εμπεριέχει τη δημιουργική καταστροφή του παλιού. Τελικά, όμως, η ανθρωπότητα βγαίνει πάντα κερδισμένη: δυνατότερη, εξυπνότερη, σοφότερη.

* Ο κ. Διομήδης Σπινέλλης είναι καθηγητής και πρόεδρος του τμήματος Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

http://www.kathimerini.gr