Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων
Το εκκλησιαστικό εορτολόγιο των ημερών και η μελέτη της Ιστορίας με οδηγούν να τιμήσω μία αγιασμένη μορφή της Ορθοδοξίας Στις 7 Αυγούστου η Ορθόδοξη Εκκλησία μας και ιδιαιτέρως η Δυτική Μακεδονία εορτάζει την μνήμη του Οσίου Νικάνορος του Θεσσαλονικέως. Γεννήθηκε στην πόλη του Αγίου Δημητρίου το 1491 και βαπτίσθηκε Νικόλαος. Είχε θαυμαστή μόρφωση και διακόνησε αρχικά ως γραμματεύς του τότε Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης. Νωρίς αποφάσισε να ακολουθήσει τον μοναχισμό και μοίρασε στους φτωχούς την μεγάλη πατρική περιουσία του. Η παράδοση αναφέρει ότι είχε γνωρισθεί με τον Όσιο Διονύσιο, τον ιδρυτή της ιστορικής Μονής κοντά στο Λιτόχωρο.
Ο Νικόλαος, που έλαβε το αρχαίο μακεδονικό και συγχρόνως χριστιανικό όνομα Νικάνωρ, δίδαξε σε πόλεις και χωριά της Δυτικής Μακεδονίας και βοήθησε πολλούς Έλληνες να μην εξισλαμισθούν. Στον τομέα αυτό θεωρείται πρόδρομος του Αγίου Κοσμά. Ασκήτευσε επί αρκετά έτη σε μία σπηλιά στο όρος Καλλίστρατο δίπλα στον ποταμό Αλιάκμονα και απέναντι από το σημερινό χωριό Χρώμιο Κοζάνης. Ο Όσιος Νικάνωρ ίδρυσε την περίφημη Ιερά Μονή της Ζάβορδας, η οποία συνδέθηκε με το όνομά του και η οποία πανηγυρίζει την ημέρα της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Εκοιμήθη το 1549 αφού έγινε ονομαστός για τα θαύματά του σε όλη την τουρκοκρατούμενη Μακεδονία. Η θαυματουργός κάρα του σώζεται και προσκυνείται σήμερα στη Μονή του.
Η Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος – Οσίου Νικάνορος Ζάβορδας υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Γρεβενών και αποτελεί προσκύνημα πανελλήνιο. Διατηρεί σπουδαία βιβλιοθήκη με ιστορικά κειμήλια. Ο Όσιος Νικάνωρ θεωρείται προστάτης όλης της Δυτικής Μακεδονίας και βρίσκουμε Ναούς του στην Κοζάνη, στην Καστοριά, στην Εράτυρα, σε χωριά της Κόνιτσας κ.α. Με τα θαύματά του έσωσε πολλούς Χριστιανούς από ασθένειες και επιδημίες.
Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα οι μοναχοί της Ζάβορδας βοηθούσαν τους Έλληνες αγωνιστές να εισέρχονται στη Μακεδονία και τους περνούσαν με το σχοινί πάνω από τα φουσκωμένα νερά του Αλιάκμονα. Εκεί οι Μακεδονομάχοι εύρισκαν καταφύγιο και τροφή σε δύσκολες στιγμές. Με την βοήθεια της Μονής πέρασαν τον Αλιάκμονα την 11η Οκτωβρίου 1912 τα τμήματα της 5ης Μεραρχίας για να λάβουν μέρος στον ένδοξο Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο. Λόγω της εθνικής και θρησκευτικής της δράσεως η Μονή έγινε στόχος εκδικητικών διαθέσεων από διάφορες πλευρές κυρίως δε από τους εξισλαμισμένους «Βαλαάδες» της περιοχής Βεντζίων. Ο σημερινός επισκέπτης θαυμάζει το εντυπωσιακό τοπίο καθώς η Μονή είναι κτισμένη σαν φρούριο σε ύψωμα, το οποίο κατά τα τρία τέταρτα περιβάλλεται από τον ρου του Αλιάκμονα.
Με τον καταστροφικό σεισμό του 1996 επλήγη η Μονή μαζί με ολόκληρη τη Δυτική Μακεδονία. Ο μακαριστός Μητροπολίτης Γρεβενών Σέργιος κατέβαλε κάθε προσπάθεια, ακόμη και με προσωπική χειρωνακτική εργασία, για την αποκατάσταση των ζημιών στα τείχη και στα κελλιά. Από τα παλαιά κτίσματα σώθηκε το Καθολικό, δηλ. ο κεντρικός Ναός της Μονής. Διασώζει επιγραφή, η οποία αναφέρει ότι τον Ναό αγιογράφησαν καλλιτέχνες από την Σέλιτσα, σημερινή Εράτυρα, του Νομού Κοζάνης.
Ο νυν Μητροπολίτης Γρεβενών Σεβασμιώτατος κ. Δαβίδ εγκατέστησε στη ιστορική Μονή νέα ανδρική αδελφότητα. Η πανήγυρις της Ιεράς Μονής Μεταμορφώσεως Ζάβορδας διαρκεί επί τριήμερον, δηλαδή από τις 5 Αυγούστου, παραμονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, μέχρι και τις 7 Αυγούστου, ημέρα κατά την οποία η Εκκλησία μας τιμά τον Άγιο κτήτορα της Μονής.
Αν κάποιος θαρραλέος και φιλότιμος δάσκαλος έλεγε στους μαθητές του λίγα λόγια για τον Όσιο Νικάνορα και το μοναστήρι του, οι νέοι μας και οι νέες μας θα μάθαιναν ότι πολλοί κληρικοί και μοναχοί επί Τουρκοκρατίας κράτησαν όρθια την εθνική συνείδηση αποτρέποντας τους εξισλαμισμούς. Όποιος χανόταν για την Ορθοδοξία εκείνη την εποχή χανόταν και για τον Ελληνισμό. Τούρκευε, γινόταν φανατικός ανθέλληνας. Παράδειγμα οι Τσάμηδες της Θεσπρωτίας, που μάς απασχολούν ακόμη και σήμερα μέσω της αλβανικής προπαγάνδας. Ήταν Χριστιανοί που εξισλαμίσθηκαν τον 17ο αιώνα, άλλοι εκουσίως, άλλοι βιαίως. Η αλλαγή του θρησκεύματος τούς οδήγησε γρήγορα και σε αλλαγή της εθνικής συνειδήσεως. Ενώ αντιθέτως πολλοί Καππαδόκες και Πόντιοι που αναγκάσθηκαν να μιλούν τουρκικά κράτησαν την ελληνικότητά τους μέσω της Ορθοδοξίας.
Στα μαύρα χρόνια της δουλείας η Ορθοδοξία ήταν η δύναμη που διετήρησε τον Ελληνισμό, γράφει ο αείμνηστος Βρετανός Βυζαντινολόγος Στήβεν Ράνσιμαν. Αυτό βίωναν καθημερινά με το έργο τους Ορθόδοξοι μοναχοί όπως ο Όσιος Νικάνωρ, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Νεκτάριος Τέρπος και άλλοι γνωστοί ή άγνωστοι. Και μοναστήρια σαν αυτό της Ζάβορδας βοήθησαν όλους τους εθνικούς αγώνες για την Ελευθερία και την απομάκρυνση διαφόρων κατακτητών. Θα έπρεπε από κάποιο σχολικό βιβλίο να μαθαίνουν τα ελληνόπουλα την προσφορά της Μονής Ζάβορδας στην παιδεία και στους αγώνες του Έθνους.
Για τους ενδιαφερομένους αναφέρω ότι ο ιστορικός και θεολόγος Ζήσης Μπέλλος στη μεταπτυχιακή του εργασία για το Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του ΑΠΘ ασχολήθηκε με τα παλαιά και πολύτιμα βιβλία χειρόγραφα της Μονής Ζάβορδας. Σε μία σημείωση στο περιθώριο λειτουργικού βιβλίου του 18ου αιώνος γίνεται αναφορά στην επίσκεψη του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού στη Μονή.
Ας προσευχηθούμε στον Όσιο Νικάνορα να μεσιτεύει υπέρ της εθνικής ελευθερίας και της πνευματικής καρποφορίας μας.
Άρθρο στην ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, 7.8.2019
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου