Ἡ ἀπελευθέρωση τῆς Ἁγίας Σοφίας. Παράδοση ποὺ διεξήχθη στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Παύλου στο Covent Gardene στὶς 12 Ἰουνίου τοῦ 1920

Ἡ ἀπελευθέρωση τῆς Ἁγίας Σοφίας.

Παράδοση ποὺ διεξήχθη στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Παύλου στο

Covent Gardene στὶς 12 Ἰουνίου τοῦ 1920

Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς

Εἶμαι εὐτυχὴς ποὺ βλέπω τὸ ἱερὸ Λονδῖνο νὰ προσεύχεται γιὰ τὴν σωτηρία τῆς Ἁγίας Σοφίας – ἀφοῦ βλέπω ἕνα τόσο μεγάλο Χριστιανικὸ στρατὸ ἕτοιμο νὰ κάνει γνωστὸ στὸν ὑπόλοιπο κόσμο τὴν σπουδαιότητα καὶ τὴν ἀναγκαιότητα τῆς ἀπελευθέρωσης τῆς Ἁγίας Σοφίας.

Γιατὶ εἶναι σημαντικὴ γιὰ μᾶς ἡ Ἁγία Σοφία;

Ἡ Ἁγία Σοφία ἔχει ὄντως σπουδαία σημασία στὴν ζωή μας. Αὐτὴ ἡ σημασία εἶναι μυστική, ἱστορικὴ καὶ συμβολική. Ὡς πρὸς τὶ συνίσταται ἡ μυστικὴ σημασία τῆς Ἁγίας Σοφίας; - Ἀπὸ μόνο του τὸ ὄνομα σημαίνει τὴν Θεία Σοφία, δηλαδὴ τὴν ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ – Χριστός.

Ἀπὸ μόνη της ἡ κατασκευὴ ἀπαντᾶ στὴν λέξη ἐνανθρώπηση. Ἡ κατασκευὴ ἀποτελεῖται ἐντελῶς ἀπὸ νέα ὑλικὰ φερμένα ἀπὸ ὅλες τὶς χῶρες. Ἔχει στύλους καὶ θεοποιημένες πρὶν τὸν Χριστὸ ὅλες τὶς γνωστὲς θεότητες. Ἡ μεγαλειότητα συμβολίζει ὅλα τὰ γήινα βασίλεια. Τὸ βασίλειο τῶν μετάλλων ἐκπροσωπεῖται σὲ ὅλες τὶς μορφές του. Ἐδῶ εἶναι ὁ λίθος κάθε εἴδους, τὸ μάρμαρο, ὁ ἀλάβαστρος καὶ ὁ γρανίτης. Ἐδῶ εἶναι σκαλισμένα καὶ οἱ μορφὲς ὅλων τῶν ζώων.

Αὐτὴ ἀποτελεῖ τὴν πιστότερη καὶ ἡ μεγαλειοδέστερη ἔκθεση τῆς χριστιανικῆς διδασκαλίας, τῆς χριστιανικῆς λειτουργίας. Ἀπεικονίζει τὴν ἀρχὴ καὶ τὸ τέλος τοῦ κόσμου. Αὐτὴ εἶναι ἡ μυστική της σημασία.

Αὐτὴ ἔχει καὶ ἱστορική της σημασία γιὰ μᾶς. Εἰδικὰ γιὰ μᾶς τοὺς Σλαύους ἔχει μεγάλη σημασία. Ἡ Σλαυβική μας ράτσα ἀριθμεῖ περίπου δύο ἑκατοντάδες ἑκατομμύρια χριστιανικοῦ λαοῦ – δὲν ἔχει σημασία ἂν αὐτοὶ ἀνήκουν στὴν Ἀνατολικὴ ἢ Δυτικὴ ἐκκλησία. Κάποτε αὐτοὶ ζοῦσαν μαζί. Ἡ Ἁγία Σοφία εἶναι μία μεγάλη Σλαβικὴ ἱεραποστολή. Αὐτὴ εἰσήγαγε τὸν Σλαβικὸ κόσμο στὸν Χριστό. Οἱ Ρῶσοι ποτὲ δὲν θὰ γίνονταν χριστιανοὶ ἂν προηγουμένως δὲν ὑπῆρχε ἡ Ἁγία Σοφία. Σ’ αὐτὸ εἶναι ἡ ἱστορικὴ σημασία γιὰ μᾶς.

Τὶ εἶναι αὐτὸ ποὺ ἀποτελεῖ ἱστορική σημασία γιὰ τοὺς Ἕλληνες, τοὺς Ἀρμένιους, τοὺς Σύριους καὶ τοὺς χριστιανοὺς τῆς Μικρᾶς Ἀσίας; Αὐτὴ εἶναι ἡ καρδιά τους καὶ ἡ ψυχή τους· ἡ ἐλπίδα τους καὶ ἡ πνοή τους. Οἱ χριστιανοὶ τῆς Ἀνατολῆς ποτὲ δὲν μποροῦσαν νὰ πιστέψουν ὅτι ἡ Ἁγία Σοφία θὰ πέσει σὲ χέρια μὴ χριστιανῶν, ἐλπίζανε ὅτι θὰ σωθεῖ. Ὅταν ἤδη οἱ Τοῦρκοι κατέλαβαν καὶ τὴν Ἁγία Σοφία ἐπῆλθε ἡ δυσκολότερη περίοδος παθῶν, μαρτυρίων καὶ θλίψεων.

Στὸν 18 καὶ 19 αἰῶνα οἱ Ρῶσοι κάμποσες φορὲς ἀγωνίστηκαν γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τοῦ ἀνατολικοῦ χριστιανισμοῦ. Σ’ αὐτὸ πέτυχαν μερικῶς. Μερικῶς καὶ οἱ χριστιανοὶ τῆς Ἀνατολῆς κατάφεραν νὰ ἀπελευθερωθοῦν. Ἡ πνοή τους ἦταν στὴν Ἁγία Σοφία. Σήμερα οἱ Σλάβοι εἶναι ἐλεύθεροι, κάθε γωνιά, κάθε πατημασιά τῆς γῆς τους εἶναι ἐλεύθερη, καὶ ἡ Ἁγία Σοφία δὲν εἶναι. Ὅσο αὐτὴ εἶναι στὴν σκλαβιὰ οὔτε ἐμεῖς ἀκόμη αἰσθανόμαστε ἐλεύθεροι, δὲν μποροῦμε νὰ προσανατολισθοῦμε.

Ἡ Ἁγία Σοφία ἔχει καὶ συμβολικὴ σημασία γιὰ μᾶς. Δύο φορὲς ἐντελῶς καταστράφηκε καὶ ἀναδομήθηκε. Ὅσο ἀκόμη εἶναι τζαμὶ αὐτή βρίσκεται στὶς στάχτες της. Πρέπει πάλι νὰ ἀνυψωθεῖ ἀπὸ αὐτές. Τὸ φυσικό της καὶ τὸ ἠθικό της σῶμα πρέπει νὰ ἀναδομηθεῖ. Καὶ θὰ ἀναδομηθεῖ. Ἂν θὰ τὴν ἀναδομήσουν οἱ χριστιανοὶ τῆς Δύσης – δὲν ξέρω. Οἱ λαοὶ τῆς Ἀνατολῆς ἀναρωτιοῦνται γιατὶ οἱ χριστιανοὶ τῆς Δύσης κωλύονται νὰ ἐλευθερώσουν αὐτὸ τὸ σύμβολο τοῦ δικοῦ μας χριστιανισμοῦ. Γιατὶ κωλύονται; Γιατί; Μερικοὶ λέγουν ὅτι οἱ Τοῦρκοι εὐχαρίστως θὰ τὴν γκρεμίζανε παρὰ νὰ τὴν δοῦν διασωσμένη ἀπὸ τὸν ἐξευτελισμό της. Καὶ ἂν τὴν καταστρέψουν δὲν πειράζει. Ἐγὼ ὑποθέτω ὅτι δὲν θέλουν, ἀλλὰ καὶ ἂν τὸ πράξουν αὐτό, ἡ Ἁγία Σοφία θὰ ἀνυψωθεῖ πάλι καὶ πάλι θὰ γίνει μεγαλειώδης. Ἐμεῖς δὲν ζητᾶμε ἀπὸ τοὺς μουσουλμάνους τὴν Μέκα τους. Μόνο προσευχόμαστε στὶς ψυχές μας καὶ τὶς καρδιές μας νὰ ἐπιστρέψει ἡ Μάνα μας Ἐκκλησία.

Οἱ Τοῦρκοι αὐτὸ θὰ τὸ καταλάβουν. Εἶναι μοιρολάτρες καὶ γνωρίζουν ὅτι ἡ ὑποταγὴ τῶν χριστιανῶν συντελέσθηκε μὲ Θεία παραχώρηση. Γνωρίζουν ὅτι ἡ δύναμή τους παρῆλθε. Ἂν καὶ οἱ Βρετανοὶ ὑπετάξανε πολλὲς ἰσλαμικὲς χῶρες, δὲν ζητήσανε ἔστω καὶ ἕνα ἰσλαμικὸ ἔδαφος νὰ ἀποδοθεῖ στοὺς χριστιανούς. Οἱ Ἄραβες θέλουν νὰ ἀνοικοδομήσουν τὸ χαλιφάτο τους καὶ ἀναζητοῦν ἕνα καλύτερο ἰσλαμικὸ κέντρο ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη. Ἐσεῖς τοὺς βοηθᾶτε. Γιατὶ δὲν βοηθᾶτε ἐμᾶς – τὰ ἀδέλφια σας; Ἡ μεγαλύτερη ἔγνοια στὴν ἱστορία τῆς Βρετανίας ἦταν καὶ εἶναι ἡ ἀπελευθέρωση τῶν χριστιανῶν στὴν Ἀνατολή. Ἐμεῖς σᾶς παρακαλοῦμε νὰ ἐπιστρέψετε τὴν μεγάλη μας ἐκκλησία στὸν ἀνατολικὸ χριστιανισμό. Αὐτὴ εἶναι ἡ σκέπη μας. Ἀνήκει στὸν Χριστιανισμό. Ἐσεῖς τὶ θὰ κάνατε, λέμε, ἂν ἤσασταν στὴν σκλαβιὰ καὶ ἀπελευθερώνατε ὅλη τὴν Ἀγγλία, τὴν Σκοτία, καὶ τὴν Ἰρλανδία, καὶ ὁ Ἅγιος Παῦλος στὸ Λονδῖνο ἀκόμη παρέμεινε ἀποιεροποιημένο στὰ χέρια τοῦ ἐχθροῦ;

Ἡ Ἁγία Σοφία εἶναι ἡ πιὸ ἀκριβὴ κατασκευὴ στὸν κόσμο. Οἱ ὑλικὲς της ἀξίες ἀνήχθησαν τὸν ἕκτο αἰῶνα πάνω ἀπὸ τρία ἑκατομμύρια δραχμὲς ἢ  δεκαπέντε ἑκατομμύρια φοῦντες σὲ δικό σας χρῆμα. Σήμερα αὐτὸ ἀνέρχεται πάνω ἀπὸ τρεῖς ἑκατοντάδες ἑκατομμύρια φοῦντες – καὶ δυστυχῶς ἀκόμη βρίσκεται σὲ τούρκικα χέρια· ἐνῶ αὐτοὶ δὲν ἔδωσαν οὔτε μία φούντα.

Παρακαλῶ τὸν Θεὸ οἱ Ἄγγλοι νὰ κατανοήσουν τὴν σημασία καὶ τὴν σπουδαιότητα αὐτοῦ τοῦ μεγαλειώδους χριστιανικοῦ μνημείου. Γνωρίζετε μήπως ὅτι ἡ ἐπιστροφὴ τῆς Ἁγίας Σοφίας στὸν χριστιανισμὸ θὰ συνεισφέρει στὴν ἐπανένωση καὶ τὴν ἐπανέναρξη τῆς ἐλευθερίας τῶν χριστιανῶν τῆς Ἀνατολῆς?

Ἐσεῖς εἶστε ὁ μόνος λαὸς τῆς Δύσης στὸν ὁποῖο ὁ λαός προσβλέπει, διότι γνωρίζει σεῖς ἀκριβῶς ἤσασταν οἱ ὁποῖοι στὴν δυστυχία του ἤρθατε νὰ τὸν ἐλευθερώσετε. Τώρα ἐκεῖνοι ὑπομονετικὰ ἀναμένουν γιὰ τὴν τελευταία πράξη τῆς ἐλευθερίας τους. Καὶ ὁ Θεὸς θὰ σᾶς βοηθήσει νὰ τελειώσετε τὸ ἔργο ἀρχίσατε στὴν Ἀνατολή, θὰ εἰσακούσει τὶς προσευχές σας καὶ θὰ τοὺς ἀπελευθερώσει.

Μετάφραση: Μπίτος Χρήστος, Θεολόγος - Μαθηματικός