Oρθόδοξες μπίζνες με το Ισλάμ

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Απίστευτο αν είναι αληθινό. Ελάχιστες πληροφορίες από την Αρχιεπισκοπή που διέρρευσαν αναφέρουν ότι ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος μετέβη στο ισλαμικό Κατάρ, όπου συζήτησε την αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας. Μαζί του ήσαν οι στενοί οικονομικοί του συνεργάτες, ο πρόεδρος της Διοικούσης Επιτροπής των Οικονομικών Υπηρεσιών, Μητροπολίτης Ελασσώνος Βασίλειος και ο Γενικός Διευθυντής τους, Αρχιμανδρίτης Αντώνιος Αβραμιώτης. Αν είναι αληθής η πληροφορία τότε υπάρχει σοβαρό ζήτημα.

Είναι αληθές ότι η διοικούσα Εκκλησία τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε δεινή οικονομική θέση.

Τα 30.000.000 και πάνω Ευρώ, που διέθετε ως αποθεματικό, διατέθηκαν σε ανεπιτυχή επένδυση σε μετοχές της Εθνικής Τράπεζας μέσω του Χρηματιστηρίου και στη συνέχεια χρειάστηκε να χρησιμοποιήσει άλλα 7.500.000 Ευρώ από τα αποθεματικά της και να δανειστεί με επαχθείς όρους 27.000.000 Ευρώ από το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο για να συμμετάσχει στην αύξηση του κεφαλαίου της Εθνικής Τραπέζης. Στο Τ.Τ. οφείλει η Οικονομική Υπηρεσία της Εκκλησίας να πληρώνει τόκους πάνω από 315.000 Ευρώ ανά τρίμηνο και στο τέλος της τριετίας πρέπει να αποπληρώσει ολόκληρο το ληφθέν ποσό των 27.000.000 Ευρώ. Εγγύηση έχουν μπει 5.175.000 μετοχές της ΕΤΕ, από τις 9.000.000 που διαθέτει σήμερα, δηλαδή είναι υποθηκευμένο το 57,5% των μετοχών της. Επί πλέον για το 2011 έχουν υπολογισθεί έσοδα από μερίσματα ύψους 7.700.000 Ευρώ, από τα οποία δεν θα εισπραχθεί ούτε ένα Ευρώ. Ακόμη τα έσοδα από τα ακίνητα της Εκκλησίας έχουν μειωθεί και, λόγω της οικονομικής συγκυρίας, οι χρηματοδότες για το επίδομα του τρίτου παιδιού στη Θράκη δηλώνουν αδυναμία να συνεχίσουν και υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να σταματήσει η σημαντική αυτή προσφορά της Εκκλησίας. Δυσκολίες σημαντικές υπάρχουν επίσης στην εκτέλεση των υποχρεώσεων της Εκκλησίας προς τρίτους, μεταξύ των οποίων και στο Κράτος.

Όλες αυτές οι σοβαρές οικονομικές δυσχέρειες της Εκκλησίας οδήγησαν τον Αρχιεπίσκοπο στη σκέψη να ψάξει να βρει επειγόντως λύσεις. Μεταξύ άλλων του προτάθηκε να αναζητήσει επενδύσεις στο Κατάρ, προς άμεση αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας που έχει απομείνει, αλλά στην οποία υπάρχουν και ακίνητα πολύ μεγάλης αξίας. Επενδύσεις και οικονομική συνεργασία με το Κατάρ έχουν ήδη επιζητήσει ο κ. Παμπούκης για το Κράτος και διάφοροι Έλληνες επιχειρηματίες, μεταξύ των οποίων και ο κ. Βαρδινογιάννης για τον Παναθηναϊκό. Το Κατάρ είναι ένα μικρό σε έκταση ισλαμικό κράτος, αλλά πολύ πλούσιο σε πετροδολάρια και πολύ επιθετικό σε θέματα επενδύσεων.

Ο προβληματισμός

Η Εκκλησία της Ελλάδος αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα και το Κατάρ έχει χρήματα, γιατί λοιπόν να μην συνεργασθούν για το αμοιβαίο όφελος; λένε άνθρωποι της Αρχιεπισκοπής. Και το ερώτημα προεκτείνεται στο αν μπορεί η Εκκλησία, όπως το Κράτος και οι επιχειρηματίες, να ζητεί συνεργασία με Ισλαμικό κράτος. Αν δηλαδή γι' αυτήν, όπως για τους άλλους, μετράει στην απόφαση της μόνο το επιζητούμενο οικονομικό όφελος, ή αν υπάρχουν και άλλες παράμετροι που πρέπει να συνυπολογίσει. 

Το Κατάρ είναι ένα μικρής έκτασης ισλαμικό κράτος στην Αραβική χερσόνησο και βρέχεται από τον Περσικό κόλπο. Το καθεστώς του είναι αυταρχικό, της απόλυτης μοναρχίας. Επιχειρεί να έχει προς τα έξω θετική εικόνα, αλλά στην ουσία οι θρησκευτικές και οι πολιτικές ελευθερίες είναι ουσιαστικά ανύπαρκτες. Ο διεθνής Οργανισμός "Open Doors" για τις ανά τον κόσμο θρησκευτικές ελευθερίες, τοποθετεί το Κατάρ στη 17^η χειρότερη θέση στον κόσμο, από την άποψη των διωγμών των Χριστιανών. Πρώτες χώρες στους διωγμούς τους είναι η Βόρεια Κορέα, το Ιράν, το Αφγανιστάν και η Σαουδική Αραβία και μετά το Κατάρ είναι το Βιετνάμ, στη 18^η θέση, η Αίγυπτος, στη 19^η και η Αλγερία στην 22^η. Στη σχετική έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού για το 2011 σημειώνεται πως παρά το ότι στο Σύνταγμα του Κατάρ υπάρχει αναφορά για την ελευθερία της λατρείας και παρά το ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία, οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Αγγλικανοί, τυπικά έχουν αναγνωριστεί επίσημα υπάρχουν σοβαρότατοι περιορισμοί στη δημόσια εκδήλωση της χριστιανικής πίστης. Για παράδειγμα τονίζεται ότι το 2009 δημιουργήθηκε Ρωμαιοκαθολικός Ναός στη Ντόχα, πρωτεύουσα του Κατάρ. Όμως στον ιερέα που υπηρετεί εκεί έχει επιβληθεί "διακριτικότητα" στις κινήσεις του και βέβαια δεν υπάρχει κανένα εξωτερικό σημείο (καμπάνες, Σταυρός) που να δείχνει ότι πρόκειται για χριστιανικό ναό. Επίσης στους μη μωαμεθανούς που ζουν στο Κατάρ επιβάλλεται στην περίοδο του ραμαζανίου να ακολουθούν τις μωαμεθανικές θρησκευτικές συνήθειες λατρείας και δημόσια να μην τρώνε ή πίνουν από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου. Επίσης διώκεται όποιος Χριστιανός θεωρηθεί ότι έκανε προσηλυτισμό σε μουσουλμάνο και επίσης όποιος μουσουλμάνος ασπαστεί τον Χριστιανισμό. Μπορεί λοιπόν μια Εκκλησία να συνεργαστεί με ένα κράτος που, άσχετα αν πραγματοποιεί διαθρησκειακά συνέδρια σε πολυτελή ξενοδοχεία, διώκει τους χριστιανούς; 

Ως προς τις πολιτικές και κοινωνικές ελευθερίες ο σημερινός απόλυτος μονάρχης εμίρης του Κατάρ ανήλθε στην εξουσία εκθρονίζοντας τον πατέρα του. Σύμφωνα με την πρόσφατη Έκθεση των ΗΠΑ για το ανά τον κόσμο εμπόριο ανθρώπων το Κατάρ βρίσκεται στην κατηγορία Tier-3, δηλαδή στα κράτη εκείνα που δεν ικανοποιούν τα ελάχιστα κριτήρια αξιοπρεπούς εργασίας. Επίσης υπάρχουν καταγγελίες ότι διεθνώς προσφέρονται υποσχέσεις προς ξένους εργάτες για εξαιρετικούς μισθούς στο Κατάρ και στην πραγματικότητα αυτοί ζουν με πολύ χαμηλά ημερομίσθια και υπό αρνητικές συνθήκες διαβίωσης. Γενικά κάτω από μια επίφαση προοδευτισμού και ανοίγματος στον σύγχρονο κόσμο το Κατάρ παραμένει ένα απολυταρχικό ισλαμικό κράτος, που η Σαρία επηρεάζει την καθημερινότητα των πολιτών. Επιτρέπεται λοιπόν στην Εκκλησία να βοηθήσει στην δημιουργία θετικής εικόνας για το Κατάρ, συνεργαζόμενη μαζί του, ή θα πρέπει να μείνει σταθερή στις αρχές της, που είναι η ελευθερία και η ανεξιθρησκεία; 

Ο Π.Γ. Βατικιώτης υπενθυμίζει ότι σύμφωνα με την ισλαμική παράδοση ο Θεός έπλασε τους μουσουλμάνους ως εκπροσώπους του στη γη για να εξουσιάζουν και να κυβερνούν. Η θρησκεία του Αλλάχ είναι το Ισλάμ και τίποτε δεν μπορεί να το αντικαταστήσει. Και ο κ. Βατικιώτης προσθέτει: "Οι ισλαμιστές συνδέουν την επιμονή τους για μια ισλαμική τάξη με την ανεξαρτησία από έναν άπιστο κόσμο και την απελευθέρωση τους από τις επιβλαβείς ιδέες του. Σήμερα υπάρχουν 37 με 40 ανεξάρτητες ισλαμικές χώρες που κατέχουν εξαιρετικά στρατηγικές θέσεις στον κόσμο - Διώρυγα του Σουέζ, Δαρδανέλια, Ερυθρά Θάλασσα και Περσικός Κόλπος. Ελέγχουν πάνω από το 60% των γνωστών αποθεμάτων πετρελαίου, 70% του ελαστικού και 50% της ιούτης. Με τα δεδομένα αυτά αυξάνεται συνεχώς το αίσθημα της δυναμικής ισχύος που ενθαρρύνει την απαίτηση τους για μια ισλαμική τάξη". (Βλ. σχ. Π.Γ.Βατικιώτη "Ισλάμ και κράτος", Εκδ. Παπαζήση, Αθήνα, 2000, σελ. 116). Οι δυτικές μεγάλες δυνάμεις νομίζουν αφελώς ότι ενισχύοντας την "αραβική άνοιξη" στις ισλαμικές χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής θα φέρουν σ' αυτές την μετριοπαθή ισλαμική δημοκρατία της Τουρκίας. Οι εκλογές στην Τυνησία έδειξαν ότι απατώνται και το ερώτημα είναι πότε θα το καταλάβουν. 

Οι επενδύσεις στο εξωτερικό για το Κατάρ και γενικά για τις ισλαμικές χώρες έχουν μεν ωφελιμιστικό υπόβαθρο, αλλά και ένα επεκτατικό στρατηγικό σχεδιασμό, και φυσικά δεν γίνονται από φιλανθρωπικούς λόγους. Αυτό απεδείχθη ιστορικά από την μετά τον 13^ο αιώνα κατάκτηση της Μικράς Ασίας από τους οθωμανούς, οι οποίοι "κατέστρεψαν το ρόλο της ελληνικής εκκλησίας ως αποτελεσματικού κοινωνικού, οικονομικού και θρησκευτικού θεσμού" (Βλ. σχ. Σπ. Βρυώνη "Η παρακμή του μεσαιωνικού Ελληνισμού στη Μικρά Ασία και η διαδικασία εξισλαμισμού", ΜΙΕΤ, Αθήνα, 1996, σελ. 437). Γι' αυτό και ο Πατριάρχης συμβούλευε τους εκεί Επισκόπους να αποφεύγουν την ανάμιξη των εμίρηδων στα ζητήματα τους. Ουδεμία επένδυση γίνεται χωρίς ανταποδοτικά οφέλη και για το Ισλάμ δεν περιορίζονται μόνο σε οικονομικά κέρδη, αλλά επεκτείνονται και στο προσηλυτιστικό πεδίο. Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, όταν πρόσφατα οι Άραβες διεκδίκησαν να αγοράσουν μεγάλο μέρος των μετοχών των Κυπριακών Τραπεζών "Κύπρου" και "Ελληνική", στις οποίες η Εκκλησία της Κύπρου έχει μετοχές, αντιστάθηκε μέχρι τέλους, παρά την οικονομική δυσκολία που υπάρχει. Όπως μας είπε "κανένας μουσουλμάνος δεν θα επεκτείνει στις δραστηριότητες του στην Εκκλησία της Κύπρου και, όσο εξαρτάται από Εκείνην, στο Κυπριακό Κράτος, την ώρα που έχουμε απέναντι μας την επιθετικότητα των νεοοθωμανών μουσουλμάνων. Καλύτερα να πεινάσουμε παρά να υποταγούμε σε αλλόθρησκους". Είναι λοιπόν εθνικά και εκκλησιαστικά ορθό η Εκκλησία της Ελλάδος να ενισχύσει αυτή την επεκτατική στρατηγική του Ισλάμ; 

Στα ερωτήματα αυτά πηγή προσκείμενη στην Αρχιεπισκοπή απαντά με ένα άλλο ερώτημα: "Μήπως οι Δυτικοί, που υποτίθεται πως είναι χριστιανοί, είναι καλύτεροι; μήπως και αυτοί δεν επιδιώκουν την περιθωριοποίηση της Εκκλησίας; μήπως και αυτοί δεν έχουν επιβάλλει την κυριαρχία τους στη χώρα μας;". Αυτά είναι αληθή, αλλά η πολιτική εξουσία των σημερινών ισλαμιστών δεν συγκρίνεται με αυτή των Δυτικών. Ο Έλληνας μπορεί να ζήσει στη Δύση, ή με τη Δύση, αλλά είναι αδύνατο να ζήσει στο σύγχρονο Ισλάμ. Σήμερα ελάχιστοι - ηρωικοί - Έλληνες ζουν σε ισλαμικές χώρες όπου άλλοτε αποτελούσαν πολυπληθείς κοινότητες ( Τουρκία, Αίγυπτος, Λιβύη, Συρία, Λίβανος, Σουδάν κ.α.). Δεν έπρεπε να φτάσουμε, ως Εκκλησία και ως Κράτος, εδώ και να διερωτόμαστε ποια δοκιμασία είναι προτιμότερο να αντιμετωπίσουμε. Αλλά αν μας επιβάλλεται να επιλέξουμε σαφώς προτιμάμε τη Δύση και όχι το Ισλάμ. Τώρα που η παπική τιάρα έχει καταπέσει στη συνείδηση του κόσμου δεν χρειάζεται να διαλέξουμε εκούσια το ισλαμικό φακιόλι και την αραβική κελεμπία.

Πέραν όλων αυτών υπάρχει κανονικό και εκκλησιολογικό ζήτημα. Οι Ιεροί Κανόνες δεν επιτρέπουν τη συνεργασία των χριστιανών με αιρετικούς και αλλοθρήσκους, επί ποινή καθαίρεσης για τους κληρικούς και αφορισμού για τους λαϊκούς. Επίσης στη διαχείριση της εκκλησιαστικής περιουσίας επιβάλλεται από τους Κανόνες απόλυτη διαφάνεια και γνώση του θέματος από όλους τους Επισκόπους. Η κρυψίνοια έχει παλαιότερα οδηγήσει την Εκκλησία σε περιπέτειες. Και τώρα ο χειρισμός του θέματος του Κατάρ δεν ήταν ο καλύτερος. Οι διαρροές προς συγκεκριμένα ΜΜΕ, που υποκατέστησαν το γραφείο Τύπου της Αρχιεπισκοπής, και οι γενικόλογες δηλώσεις δεν βοηθάνε την κοινή γνώμη να έχει μια σωστή αντίληψη της κατάστασης. Ελπίζεται ότι η ενημέρωση των εκπροσώπων των ΜΜΕ για το Κατάρ, μετά την ενημέρωση που θα κάνει ο Αρχιεπίσκοπος στους Συνοδικούς Μητροπολίτες, θα είναι πλήρης και όχι, όπως έως σήμερα, νεφελώδης.-