Μιχάλης Κασσωτάκης, Θετικά στοιχεία και επιφυλάξεις (για το Νέο Λύκειο)

Γράφει ο Μιχάλης Κασσωτάκης*

Οι υπό εξέταση προτάσεις εμπεριέχουν πλευρές που κινούνται σε θετική κατεύθυνση, αλλά και ρυθμίσεις για τις οποίες εγείρονται ποικίλα ερωτήματα.

Οριστική αναλυτική αξιολόγηση των προτεινόμενων από το υπουργείο Παιδείας αλλαγών στο Λύκειο και στο σύστημα πρόσβασης των αποφοίτων του στα Τριτοβάθμια Εκπαιδευτικά Ιδρύματα δεν είναι, σ' αυτήν τη φάση, δυνατή, επειδή σημαντικές λεπτομέρειές τους δεν είναι γνωστές. 

Οι σχετικές εξαγγελίες έχουν γενικό χαρακτήρα. Αρκετά σχετικά ζητήματα θα ρυθμιστούν από τον υπό ίδρυση Οργανισμό Εξετάσεων, στην αρμοδιότητα του οποίου θα υπάγονται ο προσδιορισμός της εξεταστέας ύλης, η ανάπτυξη τράπεζας θεμάτων, η διενέργεια των εξετάσεων, η κατάρτιση ειδικού Σώματος βαθμολογητών, ο καθορισμός του ποσοστού προσμέτρησης του βαθμού του απολυτηρίου του Λυκείου στα κριτήρια επιλογής όσων θα εισάγονται στα ΑΕΙ/ΤΕΙ και άλλα παρόμοια. Για τον λόγο αυτό θα περιοριστώ σε γενικές μόνον επισημάνσεις.

Από την ανάγνωση των παραπάνω εξαγγελιών, σχημάτισα την εντύπωση ότι οι
προτεινόμενες αλλαγές αποτελούν συμπίλημα παλαιότερων μέτρων ή προτάσεων, καθώς και στοιχείων που έχουν αντληθεί από τη διαδικασία χορήγησης του Διεθνούς Απολυτηρίου (International Baccalaureate). Εχω τη γνώμη ότι οι υπό εξέταση προτάσεις εμπεριέχουν ορισμένα θετικά στοιχεία, όπως είναι π.χ. η συμμετοχή των Τριτοβάθμιων Ιδρυμάτων στον καθορισμό των κριτηρίων επιλογής των φοιτητών/σπουδαστών, η ενίσχυση του θεσμού των συνθετικών εργασιών κ.ά. Θεωρώ, όμως, ότι υπάρχουν αρκετά στοιχεία, για τα οποία μπορούν να διατυπωθούν επιφυλάξεις και να εγερθούν ποικίλα ερωτήματα.

Απορία προκαλεί π.χ. η δημιουργία νέου αυτόνομου Οργανισμού Εξετάσεων σε περίοδο έντονης οικονομικής κρίσης, η οποία οδηγεί στη συγχώνευση σχολείων και φορέων του υπουργείου Παιδείας. Για ποιο λόγο δεν μπορεί το υπάρχον Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) να αναλάβει τις αρμοδιότητες αυτές; Ας σημειωθεί ότι το Ι.Ε.Π. προήλθε από την πρόσφατη συγχώνευση παλαιότερων φορέων του υπουργείου Παιδείας, οι οποίοι είχαν παρόμοιες αρμοδιότητες. Επιφυλάξεις μπορούν, επίσης, να διατυπωθούν και για τη δυνατότητα δημιουργίας ευρέος φάσματος επιλογών των μαθητών, λόγω ανεπάρκειας των σχετικών υποδομών.

Επιπρόσθετα, η διενέργεια εξετάσεων με κοινά σε εθνικό επίπεδο θέματα σε όλα τα μαθήματα και των τριών τάξεων του λυκείου θα αυξήσει, πιθανόν, την προσφυγή των μαθητών σε εξωσχολική βοήθεια. Η καθιέρωση μαθημάτων εμβάθυνσης δεν εγγυάται, κατά τη γνώμη μου, την αποτροπή μιας τέτοιας εξέλιξης.

Δεν συμφωνώ, επίσης, με την κατάργηση του «μαθήματος» του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΣΕΠ), ενός αντικειμένου ιδιαίτερα αναγκαίου στην εποχή μας, κατά την οποία η ανεργία των νέων είναι ένα από τα σημαντικότερα κοινωνικά προβλήματα.

Ως προς την «ερευνητική» ή «συνθετική εργασία», η οποία προβάλλεται ως βασική καινοτομία του νέου Λυκείου, σημειώνω ότι είχε θεσπισθεί, ύστερα από δική μου εισήγηση, το 1994-95, για το δημοτικό και το γυμνάσιο και, το 1998, επεκτάθηκε και στο λύκειο. Η διαφορά της σημερινής πρότασης από εκείνη του παρελθόντος είναι ότι ο βαθμός της εργασίας αυτής προσμετράται ισότιμα με τους βαθμούς των λοιπών μαθημάτων, κάτι που δεν συνέβαινε προηγουμένως. Η εφαρμογή του συγκεκριμένου μέτρου προσέκρουσε κατά το παρελθόν σε ελλείψεις υλικοτεχνικής υποδομής (π.χ. στην ανεπάρκεια των σχολικών βιβλιοθηκών) και σε άλλες δυσλειτουργίες του σχολείου, οι οποίες μέχρι σήμερα δεν φαίνεται να έχουν εξαλειφθεί. Η αύξηση της βαρύτητας του ρόλου που διαδραματίζουν οι εργασίες αυτές στο λύκειο απαιτεί την παράλληλη ενίσχυση της εφαρμογής τους στο δημοτικό και στο γυμνάσιο, προκειμένου να υπάρξει η κατάλληλη προετοιμασία και η αναγκαία εξοικείωση των μαθητών του λυκείου μ' αυτές.

Σημειώνω, τέλος, ότι και άλλες πτυχές των προτάσεων του υπουργείου (π.χ. τράπεζα ερωτήσεων) δεν είναι νέες. Προσπάθειες εφαρμογής τους έγιναν και κατά το παρελθόν. Πρέπει, λοιπόν, να μελετηθούν οι δυσκολίες που συνάντησαν, κατά τα προηγούμενα χρόνια, τα μέτρα αυτά, για να προσδιοριστούν και να εξαλειφθούν τα εμπόδια στα οποία προσέκρουσε η υλοποίησή τους. Δυστυχώς, η μελέτη αυτή δεν φαίνεται να έχει γίνει σε επαρκή βαθμό, όπως συνάγεται από την ελλιπέστατη βιβλιογραφική τεκμηρίωση που συνοδεύει τις προτάσεις της αρμόδιας επιτροπής του υπουργείου Παιδείας.

Η δημιουργία του Οργανισμού Εξετάσεων σε περίοδο κρίσης προκαλεί απορίες.

*Ο Μιχάλης Κασσωτάκης είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, τέως πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

πηγή: ΕΘΝΟΣ forum