Ο Ιησούς Χριστός "ανοικτός στους νεωτερισμούς" και "ρηξικέλευθος επαναστάτης" ή Σωτήρας;

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Η Εγκύκλιος ( υπ' αριθμ. 2925) της Ιεράς Συνόδου προς το "Χριστεπώνυμον Πλήρωμα Της Εκκλησίας της Ελλάδος", διαβάστηκε σε όλους τους ναούς χθες, Κυριακή, 18 Μαρτίου τρέχοντος έτους και είχε θέμα "Περί των Ιερατικών Κλήσεων". Η Εγκύκλιος εις το τέλος της έχει τα ονόματα του Αρχιεπισκόπου κ. Ιερωνύμου και των δώδεκα Συνοδικών Μητροπολιτών, όπως επίσης - δια το ακριβές αντίγραφο - του Αρχιγραμματέως, Επισκόπου Διαυλείας κ. Γαβριήλ. Έχει επομένως, κατά τεκμήριο, εκκλησιαστική εγκυρότητα. Μεταξύ άλλων στην εν λόγω Εγκύκλιο γράφεται: "Είναι αλήθεια ότι ο Χριστός είναι ανοιχτός σε νεωτερισμούς. Θεωρείται μάλιστα από ορισμένους ως ρηξικέλευθος επαναστάτης εφ' όσον φτάνει στο σημείο να διακηρύξει ανοιχτά ότι "οι τελώναι και αι πόρναι προάγουσιν υμάς εις την βασιλείαν του Θεού" (Ματθ. 21,31).

Το σημείο αυτό της Εγκυκλίου προκαλεί απορία και διερωτάται κανείς μήπως έως τώρα από τη Θεολογία διαφεύγουν οι συγκεκριμένες ιδιότητες του Κυρίου, δηλαδή

του "ανοικτού σε νεωτερισμούς" και του "ρηξικέλευθου επαναστάτη". Στη λέξη "νεωτερισμός" και στο έγκυρο λεξικό των Λίντελ και Σκοτ ( Εκδ. Σιδέρη, Γ' Τόμος, σελ. 228) γράφεται: " Νεωτερισμός= Επιχείρησις προς μεταβολήν. Ιδίως επί κακής σημασίας κίνησις, στάσις". Στο νεότερο λεξικό, των Τεγόπουλου - Φυτράκη γράφεται: " Νεωτερισμός= Αποδοχή νέων ιδεών ή συστημάτων, μοντερνισμός". Στην Καινή Διαθήκη δεν υπάρχει η λέξη "νεωτερισμός". Υπάρχει, μία φορά, η λέξη "νεωτερική", με πάντως τελείως διαφορετική έννοια. Είναι στο 2^ο κεφάλαιο, στίχος 22, της 2ας προς Τιμόθεο Επιστολής του Αποστόλου Παύλου. Γράφει ο Απόστολος στον μαθητή του: " Τας δε νεωτερικάς επιθυμίας φεύγε, δίωκε δε δικαιοσύνην, πίστιν, αγάπην, ειρήνην, μετά των επικαλουμένων τον Κύριον εκ καθαράς καρδίας". Οι ερμηνευτές του χωρίου αποδίδουν τις λέξεις "νεωτερικές επιθυμίες" ως "νεανικές επιθυμίες". Στους Πατέρες, όσο έψαξα, μέσω ευρετηρίων, δεν βρήκα τη λέξη "νεωτερισμός" και δεν την βρήκα ούτε στη Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια. Σύγχρονοι θεολόγοι χρησιμοποιούν τους όρους "νεωτερικότητα" και "μετανεωτερικότητα", με χρονική και πολιτισμική έννοια, αλλά όχι τον όρο "νεωτερισμός". Αυτός συνηθίζεται στο εμπόριο, ενώ μεταξύ των σύγχρονων θεολόγων έχει μάλλον αρνητική έννοια.

Το ερώτημα παραμένει. Τι εννοεί η Ιερά Σύνοδος με τον λόγο της, ότι "ο Χριστός είναι ανοικτός σε νεωτερισμούς"; Μπορεί να σκεφτεί κανείς διάφορα "νεωτεριστικά", που κατά καιρούς έχουν προταθεί για την Εκκλησία και τα μέλη Της, καλύτερα όμως οι ίδιοι οι Συνοδικοί Αρχιερείς να μας εξηγήσουν, σε ποιες αλλαγές είναι ανοικτός ο Χριστός. Εμείς, έως τώρα, γνωρίζουμε ότι "Ιησούς Χριστός χθες και σήμερον ο αυτός και εις τους αιώνας" (Εβρ.ιγ΄' 8), ότι εμείς πρέπει να είμαστε δεκτικοί της καλής αλλοίωσης και της μεταμόρφωσης της ψυχής μας, όχι Εκείνος. Είναι σαφής ο Απόστολος Παύλος: " Ει τις εν Χριστώ καινή κτίσις" (Β' Κορ. ε' 17). Η φράση της Ιεράς Συνόδου περί του ότι ο Χριστός είναι "δεκτικός σε νεωτερισμούς" μου θύμισε κάτι που παλαιότερα είχε γράψει ο Μητροπολίτης πρώην Ερζεγοβίνης κ. Αθανάσιος Γιέβτιτς, εν όψει της Πανορθόδοξης Συνόδου, όποτε αυτή συγκληθεί: " Αι μέχρι τώρα γενόμεναι δηλώσεις, κείμενα, και εργασίαι ομοιάζουν προς μίαν απομίμησιν των προβλημάτων του Βατικανού ή του Παγκοσμίου Συμβουλίου της Γενεύης, ή το πολύ προς τα προβλήματα των "ομολογιών" της εποχής του Μογγίλα και εντεύθεν. Είναι γνωστόν ότι η εμπλοκή εις τα ψευδοπροβλήματα οδηγεί αναποφεύκτως εις ψευδείς λύσεις και αυτών ακριβώς ολιγώτερον παντός άλλου έχει ανάγκην η Ορθόδοξος Εκκλησία σήμερον. Η υπό της Ορθοδόξου Εκκλησίας αντιμετώπισις των προβλημάτων του συγχρόνου ανθρώπου και του κόσμου πρέπει και δύναται να είναι η ιδία προς την αντιμετώπισιν των αποστόλων και των Πατέρων και των Συνόδων: η ορθή ομολογία και μαρτυρία περί της εν Χριστώ σωτηρίας του ανθρώπου εν τη αληθινή Εκκλησία Του" ( Αθ. Γιέβτιτς, "Χριστός, Αρχή και Τέλος", Ιδρ. Γουλανδρή Χορν, Αθήναι, 1983, σελ. 198-199).

Ο Κύριος αναφέρεται στην Εγκύκλιο και " ρηξικέλευθος ( και όχι ριξηκέλευθος όπως γράφεται στο κείμενο της Ι. Συνόδου) επαναστάτης". Έως τώρα γνωρίζουμε ότι ο ίδιος ο Θεός εισήλθε στην Ιστορία, με την ενσάρκωση του Υιού Του και δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος. Αυτό κάποιοι το χαρακτηρίζουν "επανάσταση", άλλοι "αναίρεση της πτώσης", ή "αποκατάσταση του ανθρώπου στην παραδεισένια κατάσταση", ή "άνοιγμα του δρόμου για τη θέωση του ανθρώπου"… Όμως η προσθήκη του επιθέτου "ρηξικέλευθος" (=νεωτεριστής, καινοτόμος) κατεβάζει ακόμη περισσότερο τον κοσμικό όρο "επαναστάτης". Μετατρέπει τον Σωτήρα σε κάτι το ανθρώπινο, κάτι χοϊκό, "ουμανιστικό". Ο χαρακτηρισμός θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί άνετα και από τους οπαδούς των Τσε Γκεβάρα, Ζαπάτα, Ροβεσπιέρου, ή Λένιν. Θυμίζει "Θεολογία της Απελευθέρωσης", ρεύμα που αναπτύχθηκε στους κόλπους της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και είναι αποτέλεσμα της εκκοσμίκευσης της. 

Κάτι τελευταίο. Ο συντάκτης της Εγκυκλίου δικαιολογεί τον χαρακτηρισμό "ρηξικέλευθος επαναστάτης" γράφοντας ότι ο Ιησούς Χριστός διακήρυξε ανοιχτά ότι " οι τελώνες και οι πόρνες σας προάγουν στη Βασιλεία του Θεού". Καλόν θα ήταν να διευκρινιστεί ότι στο συγκεκριμένο χωρίο ο Ιησούς Χριστός μιλάει στους Αρχιερείς και στους πρεσβυτέρους, στους οποίους τονίζει ότι οι τελώνες και οι πόρνες θα πάνε πριν από αυτούς στη Βασιλεία του Θεού, γιατί Τον πίστεψαν και μετάνιωσαν για τα έργα τους. 

Η έκφραση της απορίας και των σκέψεων αυτών απευθύνεται στον Αρχιεπίσκοπο και στους Συνοδικούς Αρχιερείς και θα ήθελα μιαν απάντηση από τους Μητροπολίτες Κερκύρας κ. Νεκτάριο, Εδέσσης κ. Ιωήλ, Μεσογαίας κ. Νικόλαο, Κυθήρων κ. Σεραφείμ και τους άλλους, αν συμφωνούν με τα συγκεκριμένα σημεία της Εγκυκλίου. Παράκληση να μην θάψουν το ζήτημα. Αν συμφωνούν να μας εξηγήσουν την άποψη τους. Αν έχουν άλλη άποψη να τη διατυπώσουν δημόσια. Αν δεν συμφωνούν μην αφήσουν το λάθος να παραμείνει στην Ιστορία. "Scripta manent" και δεν είναι καλό να παραμείνουν οι συγκεκριμένοι χαρακτηρισμοί του Κυρίου ως θέσεις της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος.-