Βαθαίνει η εκκλησιαστική κρίση στην Ουκρανία

Βαθαίνει η εκκλησιαστική κρίση στην Ουκρανία 

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου 

Στην Ουκρανία βαθαίνει η κρίση, εκκλησιαστική και εθνική, ιδιαίτερα μετά την επίσημη επίδοση του Τόμου Αυτοκεφαλίας από τον Οικουμενικό Πατριάρχη στον νέο Προκαθήμενο των πρώην σχισματικών και τώρα αποτελούντων την «Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας» . Στις 15 Δεκεμβρίου 2018, με πρωτοβουλία του Φαναρίου, συνεδρίασε στο Κίεβο η αποκληθείσα «Ενωτική Σύνοδος». Στην εν λόγω «Σύνοδο» παρέστησαν οι σχισματικοί Μητροπολίτες της Ουκρανίας, τους οποίους, έως τις 15/12, ουδεμία Ορθόδοξη Εκκλησία αναγνώριζε. Αυτοί έλαβαν «χάρη» από το Φανάρι, κατέστησαν «κανονικοί» και εξέλεξαν Προκαθήμενο! Αντίθετα, με απόφαση του Φαναρίου, παύεται ο κανονικός Μητροπολίτης Κιέβου Ονούφριος, τον οποίο έως τις 15/12 αναγνώριζαν όλες οι Εκκλησίες, με πρώτο το Φανάρι. Ομοίως οι 74 κανονικοί Μητροπολίτες της Ουκρανίας καθίστανται «σχισματικοί». 

Υπενθυμίζεται ότι η υπό την δικαιοδοσία του Πατριαρχείου της Μόσχας Κανονική Εκκλησία της Ουκρανίας διαθέτει τις περισσότερες ενορίες στη χώρα. H ρωσική ιστοσελίδα Pravlife.ru αναφέρει ότι παρά τον διωγμό που υφίσταται η κανονική Εκκλησία από τις ουκρανικές κρατικές αρχές, την αστυνομία και τους φανατικούς εθνικιστές, το 2018 γνώρισε αύξηση στις ενορίες της. Σε σχέση με το 2017 αυτές αυξήθηκαν κατά 23 ( από 12.069 έφτασαν τις 12.092). Οι εφημέριοι που τις εξυπηρετούν επίσης αυξήθηκαν, σε σχέση με το 2017 κατά 126 και έφτασαν τους 12.409. Τα μοναστήρια αυξήθηκαν κατά επτά ( από 251 έφτασαν τα 258). Οι μοναχοί και οι μοναχές που εγκαταβιούν στα εν λόγω Μοναστήρια είναι 4.501. Οι Αρχιερείς που ποιμαίνουν τις 53 Μητροπόλεις πιστών στην Κανονική Εκκλησία κατοίκων της Ουκρανίας είναι 97. Ο αριθμός των εκκλησιαστικών σχολών παραμένει ο ίδιος, δέκα επτά, αλλά αυξήθηκαν όσοι φοιτούν σε αυτές κατά 82 και έφτασαν τους 1415. 

Όλο αυτό το πλήρωμα της Κανονικής Εκκλησίας στην Ουκρανία έχει τεθεί υπό διωγμό, για πρώτη φορά μετά από τρεις και πλέον αιώνες. Τότε αυτό συνέβη από την Πολωνο - Λιθουανική εξουσία και, εκκλησιαστικά, κυρίως από τους υπό το Βατικανό Ουνίτες. Αυτή τη φορά ο διωγμός είναι όχι με την εντολή του Πάπα, αλλά από την ουκρανική κρατική εξουσία με την βούλα του Φαναρίου. 

Στις ενέργειες του Φαναρίου και της Ουκρανικής Κυβέρνησης θα υπάρξουν αντιδράσεις. Δεν είναι εύκολο να κλείσουν δώδεκα χιλιάδες ενορίες και να διωχθούν τόσοι αρχιερείς και ιερείς και εκατομμύρια πιστών. Από πλευράς των σχισματικών, που υποστηρίζονται από την κυβέρνηση της Ουκρανίας και το Φανάρι, υπάρχουν κάποιες ψύχραιμες φωνές, που καλούν τις δύο πλευρές σε αυτοσυγκράτηση. Προτείνουν να παραμείνει το σημερινό εκκλησιαστικό στάτους στην Ουκρανία, για να μην υπάρξει εμφύλια αιματοχυσία, αλλά να αλλάξουν άρδην οι εκκλησιαστικές συνθήκες. Ως κανονική Εκκλησία να αναγνωριστεί από όλες τις κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες η πρώην σχισματική και τώρα κρατική Εκκλησία, η δε Κανονική να μην αναγνωρίζεται μεν από αυτές, όμως να αναγνωρίζεται και να εκπροσωπείται από το Πατριαρχείο της Μόσχας. Αυτή είναι μια πολιτικής αντιλήψεως πρόταση, που στηρίζεται στο δίκαιο του ισχυροτέρου και όχι στο εκκλησιαστικό και στο κανονικό δίκαιο. Με τα σημερινά δεδομένα δεν πρόκειται να γίνει αποδεκτή από τους 97 Κανονικούς Ουκρανούς Αρχιερείς. 

Το φιάσκο της « Ενωτικής Συνόδου» στην Ουκρανία οφείλεται στο ότι αποδείχθηκε ότι μόνο ενωτική δεν ήταν. Η Κανονική Ουκρανική Εκκλησία παρέμεινε αρραγής στην ενότητά Της και αποφασιστική στην προστασία των δικαίων Της έναντι της επίθεσης που δέχεται από τον κρατικό μηχανισμό της χώρας. Ο πρόεδρος Ποροσένκο είχε υποσχεθεί στο Φανάρι ότι με την πίεση που είχε ασκήσει η κυβέρνηση του προς τους αρχιερείς της υπό το Πατριαρχείο της Μόσχας Κανονικής Εκκλησίας της Ουκρανίας θα συμμετείχαν στην «Ενωτική Σύνοδο» του Κιέβου, δέκα έως δώδεκα από αυτούς. Τελικά προσήλθαν μόνο δύο, οι Βίνιτσας Συμεών και Περιεγεσλάβ Αλέξανδρος. Αμέσως μετά την αντικανονική τους ενέργεια η Σύνοδος της Κανονικής Εκκλησίας τους έθεσε σε αργία, αλλά τους ανέλαβε υπό την προστασία του το Φανάρι... 

Με την επέμβαση των ουκρανικών μυστικών υπηρεσιών παρουσιάστηκαν στην «Ενωτική Σύνοδο» «εξουσιοδοτήσεις» κάποιων Μητροπολιτών της Κανονικής Εκκλησίας. Αυτές δεν έγιναν δεκτές. Προφανώς διότι ήσαν ψήφοι απόντων Αρχιερέων, αλλά και γιατί, δια της εξουσιοδότησης, «εψήφισαν» τον εκλεκτό του Ποροσένκο και του Φαναρίου Συμεών, τον οποίο δεν ήθελε η πλειονοψηφία των Αρχιερέων στην «Ενωτική Σύνοδο»... Ο καθηρημένος από το Πατριαρχείο της Μόσχας «Πατριάρχης Κιέβου» Φιλάρετος - και αυτόν αποκατέστησε το Φανάρι – και οι περί αυτόν αρχιερείς, που αποτελούσαν την πλειονοψηφία στην «Ενωτική Σύνοδο», θέλησαν και επέβαλαν ως «Προκαθήμενο της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ουκρανίας τον πιστό στον Φιλάρετο 39χρονο Επίσκοπο Επιφάνιο (Ντουμένκο). 

Στη συνεδρίαση της Συνόδου τους οι ιεράρχες της υπό τον Μητροπολίτη Κιέβου Ονούφριο Κανονικής Εκκλησίας της Ουκρανίας, μεταξύ των άλλων, αποφάσισαν ότι οι αποφάσεις της λεγόμενης Ενωτικής Συνόδου είναι άκυρες και δεν έχουν καμία νομική και κανονική ισχύ. Επίσης θεωρούν ότι η «Ενωτική Σύνοδος» είναι «μια συνέλευση ανομίας, αφού σε αυτό έλαβαν μέρος οι αντιπρόσωποι των σχισματικών ομάδων». Ακόμη εκφράζουν την έντονη ανησυχία τους «για τα πολυάριθμα περιστατικά πιέσεων στους Σεβασμιώτατους Αρχιερείς της Ουκρανικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, με μοναδικό σκοπό δια του φόβου να τους εξαναγκάσουν να λάβουν μέρος στη λεγομένη Ενωτική Σύνοδο». 

Όπως αναφέρθηκε Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος παρέδωσε στον Προκαθήμενο της «Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ουκρανίας» Επιφάνιο τον Τόμο της Αυτοκεφαλίας. Οι όροι που ετέθησαν, δια του Τόμου από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης προκάλεσαν αντιδράσεις. Ο Μητροπολίτης Τσερκάζι και Κάνεφ Σωφρόνιος, ο οποίος ανήκει στην Κανονική Εκκλησία, τόνισε ότι η Εκκλησία της Ουκρανίας δεν καθίσταται ανεξάρτητη και ελεύθερη από τις εκτός της χώρας επιρροές. Αντίθετα της επιβάλλεται ένας υπερβολικός έλεγχος από το Φανάρι και καθίσταται πολύ περισσότερο εξηρτημένη από Αυτό από ό, τι είναι η υπό την δικαιοδοσία του Πατριαρχείου της Μόσχας Κανονική Ορθόδοξη Ουκρανική Εκκλησία. Επίσης ο Επίσκοπος του Μακαρόφ Γεδεών σημείωσε ότι ο ζυγός που επιβάλλει η Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης είναι βαρύτερος από αυτόν του Πατριαρχείου της Μόσχας... 

Η «Ενωτική Σύνοδος» στην Ουκρανία ανήκει στην Ιστορία, όπως και τα επόμενα γεγονότα, η εκλογή Προκαθήμενου των σχισματικών, που αποτελούν την κρατική «αυτοκέφαλη» Εκκλησία της Ουκρανίας, και η επίδοση σε αυτόν του σχετικού Τόμου από τον Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο. Όμως το αποτέλεσμα είναι ένα και πολύ δυσάρεστο: Ότι παραμένει και μάλλον βαθαίνει το εκκλησιαστικό σχίσμα στην Ουκρανία και έγινε ένα ακόμη βήμα προς την κατεύθυνση της υπονόμευσης της ενότητας της Ορθοδόξου Εκκλησίας και ενός, απευκταίου, οριστικού σχίσματος εις Αυτήν.-