Ὁ Κωστάκης περιεργάζεται, κάπως σκεπτικός, τὴν ὁλοκαίνουρια σάκα του. Τοῦ τὴν εἶχε φέρει τὸ πρωὶ ὁ πατέρας του, ὅταν πέρασε βιαστικὸς ἀπὸ τὸ σπίτι καί, ὄρθιος στὸ κατώφλι τῆς πόρτας, τὸν φίλησε καὶ τοῦ εὐχήθηκε:
– «Καλὴ ἀρχὴ παιδί μου στὸ Μεγάλο Σχολεῖο».
Ὁ Κωστάκης, ποὺ μὲ λαχτάρα περιμένει νὰ ὀνομαστεῖ ἀπὸ μεθαύριο «Μαθητὴς τῆς Πρώτης Δημοτικοῦ», ἀνοιγοκλείνει τὶς διάφορες θῆκες. Εἶναι ἐξοπλισμένες μὲ πολλὰ σύνεργα γιὰ γράψιμο καὶ ζωγραφική, ἀλλὰ καί, κάπου ἐκεῖ, ἀνακαλύπτει κι ἕνα ἀστραφτερὸ κινητὸ τηλέφωνο. Ὁ Κωστάκης χαμογελάει μὲ χαρά, ἀφοῦ αὐτὸ ἀκριβῶς εἶχε ζητήσει ἐπίμονα ἀπὸ τὸν πατέρα του κι ἐκεῖνος κράτησε τὴν ὑπόσχεσή του.
Χωρὶς νὰ καθυστερήσει οὔτε λεπτό, προσπαθεῖ νὰ τὸ βάλει σὲ λειτουργία – ὅπως εἶχε ἤδη μάθει ἀπὸ τὴ μητέρα του ποὺ εἶχε ἀκριβῶς τὸ ἴδιο – καὶ μὲ φανερὴ ἱκανοποίηση διαπιστώνει ὅτι μπορεῖ καὶ νὰ τὸ χρησιμοποιήσει ἀμέσως. Σχηματίζει τὸν ἀριθμὸ τοῦ πατέρα του καί, μόλις ἀκούει τὴ φωνή του, ἀρχίζει νὰ τοῦ μιλάει σχεδὸν λαχανιαστά. Ἀκολουθεῖ ὁ πιὸ κάτω διάλογος :
-Σ’ εὐχαριστῶ πολὺ μπαμπάκα μου γιὰ τὴ σάκα, ἀλλὰ προπαντὸς γιὰ τὸ κινητό. Εἶδες ποὺ σοῦ εἶχα πεῖ ὅτι ξέρω νὰ τὸ χρησιμοποιῶ καὶ νὰ παίρνω τὸν ἀριθμό σου;
-Χαίρομαι πολὺ ἀγόρι μου ποὺ σοῦ ἄρεσε καὶ ποὺ δὲν δυσκολεύτηκες νὰ τὸ χρησιμοποιήσεις. Ἔτσι θὰ εἶμαι κι ἐγὼ ἥσυχος ὅτι θὰ μὲ παίρνεις ἀμέσως μόλις μὲ χρειαστεῖς γιὰ κάτι.
-Πότε θὰ ἔρθεις μπαμπά;
-Ἡ σειρά μου νὰ σὲ ἔχω ἐγὼ εἶναι τὸ ἄλλο Σαββατοκύριακο. Τὸ ξέρεις καὶ δὲν θέλω νὰ μὲ ρωτᾶς συνέχεια.
-Ἐντάξει. Θέλω ὅμως νὰ σὲ παρακαλέσω γιὰ μία μεγάλη-μεγάλη χάρη μπαμπάκα μου.
-Πές μου παιδί μου, ἀλλὰ λίγο γρήγορα γιατί ἔχω δουλειά.
-Νά, θέλω νὰ σὲ παρακαλέσω πολὺ-πολύ, τὴ Δευτέρα ποὺ εἶναι ὁ Ἁγιασμός, νὰ μὲ πάτε μαζὶ μὲ τὴ μαμὰ στὸ σχολεῖο, μαζὶ στὸ ἴδιο αὐτοκίνητο. Σὲ παρακαλῶ!
-Ὄχι Κωστάκη, αὐτὸ δὲν γίνεται. Μὲ τὴ μαμά σου ἔχουμε χωρίσει. Πρέπει νὰ τὸ πάρεις ἀπόφαση καὶ νὰ μὴν στενοχωριέσαι. Εἶσαι πιὰ μεγάλο παιδί.
-Τὸ ξέρω, ἀλλὰ νά, ἤθελα, αὐτὴν τὴ μέρα νὰ μὲ πάτε μαζί, καὶ νὰ σᾶς δοῦνε καὶ τοὺς δυὸ μαζί μου οἱ φίλοι μου ἀπὸ τὸ Νηπιαγωγεῖο ποὺ τώρα θὰ εἶναι συμμαθητές μου στὸ σχολεῖο…
-Δὲν πειράζει. Δὲν γίνεται, μὴν ἐπιμένεις. Ἔλα, μὴ μοῦ στενοχωριέσαι. Θὰ σοῦ πάρω κι ἄλλο ἠλεκτρονικὸ παιχνίδι. Σ’ ἀφήνω τώρα καὶ σὲ φιλῶ. Θὰ σοὺ τηλεφωνήσω ἀργότερα.
Τὸ τηλέφωνο ἔκλεισε κι ὁ Κωστάκης, πέταξε πέρα μακριὰ μὲ θυμὸ τὸ καινούργιο τηλέφωνο, κι ἔμεινε ἐκεῖ σκυφτὸς ν’ ἀναρωτιέται τί νὰ σημαίνει ἄραγε γιὰ τοὺς μεγάλους ἡ λέξη «στενοχωριέσαι»; Νὰ εἶναι ἄραγε αὐτὸς ὁ πόνος ποὺ αἰσθάνεται αὐτὸς τώρα, ἐκεῖ κάπου κοντὰ στὴν καρδούλα του ποὺ χτυπάει δυνατά; Τοῦ φέρνει δάκρυα αὐτὸς ὁ πόνος καὶ τοῦ φαίνεται σὰν νὰ ἔρχεται ἀπὸ κάποιο χτύπημα. Ὅμως, δὲν θυμᾶται νὰ ἔπεσε ἢ νὰ πάλεψε μὲ κάποιο φίλο του αὐτὲς τὶς τελευταῖες μέρες. Καὶ πῶς νὰ ζητήσει ἀπὸ τὴ μαμὰ ἢ τὴ γιαγιά του νὰ τοῦ τὸ «φιλήσουν νὰ γειάνει», ἀφοῦ δὲν φαίνεται πουθενὰ καμμιὰ πληγή.
Δυστυχῶς, ὅπως ἀποκάλυψε, πρὶν ἀπὸ μερικὰ χρόνια, μία ἀπὸ τὶς πιὸ μακροχρόνιες καὶ σοβαρὲς σχετικὲς μελέτες – αὐτὴ τῆς ψυχολόγου Τζούντιθ Βάλερσταϊν ἀπὸ τὴν Καλιφόρνια τῶν ΗΠΑ – τὴν ἀθέατη καὶ βαθειὰ αὐτὴ πληγὴ θὰ τὴν κουβαλάει ὁ Κωστάκης καὶ κάθε Κωστάκης, ὅπως καὶ κάθε Μαρία, ποὺ εἶχαν τὴν ἀτυχία νὰ ζήσουν τὴν ἐμπειρία τοῦ διαζυγίου τῶν γονιῶν τους, σὲ ὅλη τους τὴ ζωή. Ἔστω κι ἄν, σὲ κάποιες μόνο περιπτώσεις, μπορεῖ νὰ συμβεῖ αὐτὸ ποῦ παλιότερα θεωρούσαμε σὰν φυσικὴ καὶ συνηθισμένη ἐξέλιξη. Τὸ ὅτι, δηλαδή, μὲ τὰ χρόνια, ἡ πληγὴ μοιάζει ὅτι μπορεῖ νὰ σταματήσει νὰ αἱμορραγεῖ καὶ ὁ πόνος της νὰ μαλακώνει.
Ἀπὸ τὶς συνεντεύξεις ποὺ ἔδιναν, ἐπὶ σειρὰ ἐτῶν, τὰ παιδιὰ διαζευγμένων γονιῶν στὴν ψυχολόγο, προέκυψε ὅτι οἱ ἐπιπτώσεις τῆς πληγῆς ποὺ προκαλεῖ τὸ διαζύγιο, στὴ μεγάλη πλειοψηφία τῶν παιδιῶν αὐτῶν, παραμένουν, ὅπως παραμένει ἡ οὐλὴ ἀπὸ ἕνα μεγάλο τραῦμα καί, συχνά, ἀποκαλύπτονται μετὰ ἀπὸ πολλὰ χρόνια, ὅταν ἔχει φτάσει πιὰ ἡ ἐνηλικίωση. Ἐκτὸς δηλαδὴ τοῦ ὅτι, στὶς ἀφηγήσεις τους, ὑπῆρχε πάντα ἡ πικραμένη νοσταλγία γιὰ μία ἁρμονικὴ οἰκογενειακὴ ζωὴ ποὺ εἶχαν στερηθεῖ, διακρίνονταν καὶ τὰ ἀρνητικά τους συναισθήματα γιὰ τὸν χωρισμὸ τῶν γονιῶν τους, ὅπως καὶ διάφορες ἐκδηλώσεις τῆς κακῆς ἐπίδρασης ποῦ εἶχε στὴ συμπεριφορὰ τοὺς τὸ διαζύγιο. Ἀπὸ τὶς ἐκδηλώσεις αὐτές, οἱ πιὸ συνηθισμένες, ποὺ ἀναφέρονται στὰ εὑρήματα τῆς ἔρευνας, ἦταν «ἡ ἐπιφυλακτικότητά τους στὸ νὰ δημιουργήσουν καὶ νὰ πιστέψουν στὴ δυνατότητα μίας καλῆς σχέσης μὲ τὸ ἄλλο φύλο» , ὅπως καὶ «ἡ ἔλλειψη προσαρμοστικότητας μέσα στὸν δικό τους γάμο, μὲ προβλήματα στὴ συμβίωση καὶ αὐξημένα ποσοστὰ διαζυγίων ἀντίστοιχα». Ἐπίσης, ἡ μακροχρόνια παρακολούθησή τους ἀποκάλυψε ὅτι, πολλὰ ἀπὸ αὐτὰ τὰ παιδιὰ ἐξελίσσονταν σὲ ἀνήσυχους, ἀγχωτικούς, ἀποτυχημένους, καταθλιπτικοὺς ἢ καὶ ἐπιθετικοὺς ἀκόμα ἐνήλικες.
Εὐτυχῶς, ὅμως, δὲν λείπουν καὶ οἱ περιπτώσεις ποὺ ἔχουν ἐντελῶς ἀντίθετα χαρακτηριστικά. Ἔτυχε νὰ ἔχω γνωρίσει προσωπικὰ κάποιους ἀνθρώπους, ποὺ τὸ διαζύγιο τῶν γονιῶν τοὺς σφυρηλάτησε μέσα τους, ἀπὸ πολὺ νωρίς, τὴν ἀμετάκλητη ἀπόφαση νὰ δημιουργήσουν οἱ ἴδιοι μία εὐτυχισμένη οἰκογένεια. Ὅπως δὲ οἱ ἴδιοι χαρακτηριστικὰ ἀναφέρουν, ἤθελαν «νὰ προσφέρουν στὰ παιδιά τους τὴν οἰκογενειακὴ ζωὴ ποὺ ἐκεῖνοι εἶχαν στερηθεῖ, ἀλλὰ καὶ νὰ τὰ προστατέψουν ἀπὸ τὶς πίκρες ποὺ αὐτοὶ δοκίμασαν». Καὶ πραγματικὰ τὸ κατάφεραν, μὲ τὸν καλύτερο τρόπο, ἀφοῦ πέτυχαν νὰ χτίσουν καὶ νὰ ἀπολαύσουν ἕναν ὑπέροχο δεσμὸ μὲ τὸν ἄνθρωπο ποὺ ἐπέλεξαν γιὰ σύντροφο μιᾶς ζωῆς καὶ γιὰ γονιὸ τῶν παιδιῶν τους. Τὸ ἀποτέλεσμα ἦταν νὰ ἀναθρέψουν χαρούμενα καὶ ἐπιτυχημένα στὴ ζωή τους παιδιά, μέσα σὲ μία ἀληθινὰ εὐτυχισμένη οἰκογένεια.
Ἡ βαρύτητα, πάντως, τῶν ἐπιπτώσεων ποὺ μπορεῖ νὰ ἔχει τὸ διαζύγιο τῶν γονιῶν στὴν ψυχολογικὴ κατάσταση καὶ τὴν μετέπειτα ἐξέλιξη τῶν παιδιῶν, ἐξαρτᾶται καὶ ἐπηρεάζεται ἀπὸ πολλοὺς καὶ διαφορετικούς, γιὰ κάθε περίπτωση, παράγοντες. Μεταξὺ αὐτῶν συγκαταλέγονται ἡ ἡλικία καὶ ὁ ἀριθμὸς τῶν παιδιῶν, ὁ βαθμὸς εὐαισθησίας ἢ ὡριμότητας τοῦ κάθε παιδιοῦ, ἡ ψυχικὴ ὑγεία καὶ ἡ ἰσορροπημένη ἢ μὴ συμπεριφορὰ τῶν γονιῶν, πρὶν καὶ μετὰ ἀπὸ τὸ διαζύγιο, ὅπως καὶ ἡ ἀντίστοιχη συμπεριφορὰ τοῦ εὐρύτερου οἰκογενειακοῦ περιβάλλοντος.
Ἂν προσπαθούσαμε νὰ συνοψίσουμε, σὲ μερικὲς πρακτικὲς προτάσεις, ὅσα θὰ μποροῦσαν νὰ συμβάλουν στὸ νὰ γίνει λιγότερο ὀδυνηρὸ γιὰ τὰ παιδιὰ τὸ τραῦμα ἀπὸ τὸ διαζύγιο τῶν γονιῶν τους καὶ νὰ εἶναι, κατὰ συνέπεια, λιγότερο παραμορφωτικὲς οἱ ἀντίστοιχες οὐλές, θὰ μπορούσαμε νὰ καταλήξουμε στὰ πιὸ κάτω:
– Εἶναι πολὺ σημαντικὸ νὰ μὴν βιώνει τὸ παιδὶ σκηνὲς συγκρούσεων καὶ ἐχθρότητας μεταξὺ τῶν γονιῶν, τόσο πρὶν ὅσο καὶ μετὰ τὸ διαζύγιο. Ὑπάρχουν πολλοὶ τρόποι νὰ χωρίσει κανεὶς καὶ ὅποιος γονιὸς ἀγαπάει πραγματικὰ τὸ παιδί του, πρέπει νὰ ἐπιλέγει τὸν πιὸ πολιτισμένο.
– Εἶναι ἀνάγκη, μετὰ ἀπὸ τὸ διαζύγιο, νὰ ὑπάρχει συνεννόηση καὶ κοινὴ στάση τῶν γονιῶν σχετικὰ μὲ τὰ θέματα ποὺ ἀφοροῦν τὸ παιδί.
– Εἶναι πολὺ σημαντικὸ νὰ διατηρηθοῦν καλὲς συναισθηματικὲς σχέσεις τοῦ παιδιοῦ καὶ μὲ τοὺς δυὸ γονεῖς. Γι’ αὐτὸ ἀπαιτεῖται ἰδιαίτερη προσοχὴ σὲ ὅσα ὁ κάθε γονιὸς λέει γιὰ τὸν ἄλλο, τόσο στὸ ἴδιο τὸ παιδί, ὅσο καὶ μπροστά του σὲ τρίτους. Τὸ παιδὶ ἔχει ἀνάγκη καὶ θέλει νὰ ἐξακολουθήσει νὰ ἀγαπάει καὶ νὰ ἐκτιμάει αὐτοὺς τοὺς δυὸ ἀνθρώπους, ποὺ δὲν θὰ πάψουν ποτὲ νὰ εἶναι οἱ γονεῖς του. Ἑπομένως, πονάει καὶ ἀπογοητεύεται ὅταν ἀκούει, ἀπὸ τὸν ἕνα γιὰ τὸν ἄλλον, ἀπαξιωτικοὺς καὶ προσβλητικοὺς χαρακτηρισμούς.
– Εἶναι ἀπαραίτητες οἱ συνεπεῖς καὶ συχνὲς ἐπισκέψεις τοῦ γονιοῦ ποὺ δὲν ἔχει τὴν ἐπιμέλεια τοῦ παιδιοῦ καὶ ἡ δημιουργία μιᾶς εὐχάριστης καὶ ἄνετης ἀτμόσφαιρας μεταξύ τους. Ἔτσι τὸ παιδὶ θὰ ἔχει τὴν εὐκαιρία καὶ τὴν ἐνθάρρυνση νὰ ἐπικοινωνεῖ οὐσιαστικὰ μὲ τὸν γονιὸ αὐτὸν καὶ νὰ τοῦ ἀνοίγει τὴν καρδιά του.
– Εἶναι ὀλέθριο νὰ αἰσθάνεται τὸ παιδὶ ὅτι «ἔχει γίνει τὸ μπαλάκι ποὺ πετάει ὁ ἕνας γονιὸς στὸν ἄλλον». Ἐξ ἴσου ὀλέθριο εἶναι τὸ νὰ χρησιμοποιεῖται ὡς μέσον ἐκβιασμοῦ ἢ ὡς πληροφοριοδότης τοῦ ἑνὸς γονιοῦ γιὰ τὸν ἄλλον.
– Πολὺ ἀρνητικὰ ἀποτελέσματα ἔχει τὸ νὰ ἀρχίσει ἕνας ἀνελέητος ἀνταγωνισμὸς μεταξὺ τῶν γονιῶν – συνήθως μὲ ἀνεξέλεγκτες παροχὲς ἢ ἀνοχὲς – προκειμένου νὰ ἐξασφαλιστεῖ ἡ μεγαλύτερη ἀγάπη τοῦ παιδιοῦ, ἢ γιὰ νὰ ἀπαλλαγοῦν οἱ γονεῖς ἀπὸ τυχὸν αἰσθήματα ἐνοχῆς ἀπέναντι στὸ παιδὶ ποὺ ἔχουν τόσο πικράνει. Ἡ ἀγάπη, ὅμως, δὲν μπορεῖ νὰ προκύψει ὡς ἀποτέλεσμα δωροδοκίας καὶ τὸ παιδὶ πολὺ γρήγορα θὰ καταλάβει ὅτι μπορεῖ νὰ ἐκμεταλλεύεται μία τέτοια κατάσταση καὶ θὰ τὸ ἐπιχειρήσει χωρὶς κανένα δισταγμό.
– Ἐξαιρετικὰ μεγάλη προσοχὴ χρειάζεται νὰ δοθεῖ σ’ αὐτὰ ποὺ βλέπει ἀκούει καὶ ζεῖ τὸ παιδί, ὅταν συμβεῖ νὰ ἐμπλακοῦν καινούργιοι σύντροφοι στὴ ζωὴ τῶν διαζευγμένων γονιῶν.
– Τέλος, πρέπει νὰ συνειδητοποιήσουν οἱ γονεῖς ὅτι, ἐφ’ ὅσον ὑπάρχουν παιδιά, ἡ εὐθύνη τους ἀπέναντί τους εἶναι ἰσόβια καὶ κανένα διαζύγιο, ὅσο δικαιολογημένο κι ἂν εἶναι, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ διακόψει ἢ νὰ καταργήσει ὁριστικὰ αὐτὴν τὴν εὐθύνη. Μέσα σ’ αὐτὴν τὴν εὐθύνη, οἱ γονεῖς ὑποχρεοῦνται νὰ ἐνσωματώσουν καὶ τὴν εἰλικρινῆ προσπάθειά τους νὰ διευκολύνουν τὸ ἀθῶο καὶ ἀνυπεράσπιστο, ἀπὸ τὶς ὅποιες ἀποφάσεις τους, παιδί τους, ὥστε νὰ προσαρμοστεῖ, μὲ ὅσο γίνεται μικρότερο τραῦμα, στὴν τραγικὴ γὶ αὐτὸ κατάσταση ποὺ αὐτοὶ καὶ μόνον αὐτοὶ προκάλεσαν.
Δὲν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι πολλὰ ἀκόμα θὰ ἦταν δυνατὸν νὰ λεχθοῦν, σχετικὰ μὲ τὸ τόσο σημαντικὸ αὐτὸ θέμα. Πιστεύω ὅμως πῶς, τελικῶς, ἴσως ὅλα νὰ περιλαμβάνονται σὲ μία καὶ μόνο φράση. Αὐτὴν ποὺ συχνὰ ἀναφέρεται σὲ κείμενα μὲ ἀνάλογους προβληματισμοὺς καὶ λέει : «Ἂν τὰ παιδιὰ εἶχαν τὴ δυνατότητα νὰ κυβερνήσουν τὸν κόσμο, σίγουρα τὸ διαζύγιο θὰ εἶχε διὰ νόμου χαρακτηριστεῖ ὡς βαρὺ ποινικὸ ἀδίκημα».
(Ἀπὸ τὸ βιβλίο «Οἰκογένεια Ὥρα Μηδέν; Σκέψεις γιὰ μιὰ προοπτικὴ ἐλπίδας», 4η Ἔκδοση, Ἐκδόσεις “ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ”)
(Πηγή ψηφ. κειμένου: toromaiiko.com)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου