Του Σωτήρη Μ.Τζούμα
Υπάρχουν ειδήσεις που δεν είναι απλώς γεγονότα. Είναι κραυγές μνήμης που αν δεν τις ακούσουμε, θα χαθούμε μέσα στη λήθη που οι άλλοι μας επιβάλλουν.
Η εντολή του τουρκικού Υπουργείου Παιδείας για εκκένωση της Μεγάλης του Γένους Σχολής στο Φανάρι, με πρόσχημα τον «σεισμικό κίνδυνο», είναι ακριβώς αυτό: μια σιωπηλή αποκαθήλωση ενός συμβόλου του Ελληνισμού στην Πόλη.
Ένα πρόσχημα, μια πολιτική
Το κτήριο, ηλικίας 144 ετών, στεγάζει μια Σχολή με 571 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας. Είναι το αρχαιότερο εν ενεργεία ελληνικό εκπαιδευτικό ίδρυμα της Κωνσταντινούπολης και ζωντανό τεκμήριο της ρωμαίικης συνέχειας στην καρδιά του Φαναρίου.
Κι όμως, η τουρκική διοίκηση αποφασίζει ότι «κινδυνεύει» — όχι από αδιαφορία, αλλά από τον ίδιο τον σεισμό.
Είναι η ίδια λογική που επί δεκαετίες κρατά κλειστή τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, με νέες κατά καιρούς “δικαιολογίες” για να αποφεύγεται η επαναλειτουργία της.
Όπως τότε, έτσι και τώρα, το “πρόβλημα” δεν είναι τεχνικό, αλλά πολιτικό και συμβολικό: η σταδιακή αποδόμηση των τελευταίων θεσμών που θυμίζουν ότι στην Πόλη υπήρχε και υπάρχει ακόμα Ελληνισμός.
Παραβίαση υποχρεώσεων, παραβίαση ιστορίας
Η Τουρκία είναι μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης και συμβαλλόμενο μέρος σε διεθνείς συνθήκες που εγγυώνται την προστασία των μειονοτήτων, της θρησκευτικής και πολιτιστικής τους κληρονομιάς — από τη Συνθήκη της Λωζάννης έως τη Σύμβαση της UNESCO για την προστασία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Η απόφαση για εκκένωση ενός ιστορικού εκπαιδευτικού ιδρύματος, χωρίς πρόνοια για τη διατήρηση της λειτουργίας του, συνιστά κατάφωρη παραβίαση αυτών των δεσμεύσεων.
Αλλά ας είμαστε ειλικρινείς: η Τουρκία δεν κάνει τίποτα καινούριο. Το πραγματικό ερώτημα είναι ποιος θα αντιδράσει.
Γιατί κάθε φορά που μια τέτοια απόφαση περνά χωρίς διεθνές κόστος, νομιμοποιείται η λογική της σταδιακής εξαφάνισης του Ελληνισμού από το ιστορικό του λίκνο.
Οι ευθύνες δεν είναι μόνο της Άγκυρας
Η σιωπή της ελληνικής πολιτείας είναι εκκωφαντική.
Κανείς δεν ζητά ρητορικές καταγγελίες ή εύκολες κορώνες. Ζητάμε δράση: διεθνή ανάδειξη του ζητήματος, προσφυγή σε οργανισμούς, αξιοποίηση του ευρωπαϊκού πλαισίου και των διακρατικών επαφών.
Η Μεγάλη του Γένους Σχολή δεν είναι “υπόθεση της μειονότητας” — είναι κομμάτι της παγκόσμιας ελληνικής και ορθόδοξης κληρονομιάς.
Όσο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, που τόσο εύκολα μιλά για «σεβασμό στη διαφορετικότητα» και «πολιτιστικό πλούτο», η στάση της απέναντι στη συρρίκνωση της ελληνικής παρουσίας στην Κωνσταντινούπολη παραμένει ανεξήγητα αδιάφορη.
Η Ε.Ε. δεν μπορεί να ζητά από την Τουρκία “σεβασμό στο κράτος δικαίου” και να σιωπά όταν σβήνει ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα που αποτελεί ζωντανό μνημείο ευρωπαϊκής ιστορίας.
Όταν σιωπά η μνήμη, πεθαίνει η ταυτότητα
Ας μην ξεχνάμε: κάθε φορά που ένα σχολείο, μια εκκλησία, ένα ελληνικό ίχνος στην Πόλη σβήνει, δεν χάνεται μόνο ένα κτήριο.
Χάνεται ένα κομμάτι της συλλογικής μας ταυτότητας, ένα σημάδι ότι κάποτε εκεί υπήρχε ζωή, λόγος, γλώσσα, πολιτισμός.
Η εκκένωση της Μεγάλης του Γένους Σχολής είναι ράπισμα προς όλους μας — προς την Ελλάδα που παρακολουθεί παθητικά, προς την Ευρώπη που υποκρίνεται, προς την ίδια τη συνείδηση ενός λαού που ξεχνά ότι η Πόλη δεν είναι “μακριά”, αλλά μέσα του.
Η ιστορία μάς δοκιμάζει ξανά:
Θα αφήσουμε να σβήσει το Φανάρι — ή θα σταθούμε, επιτέλους, στο ύψος του ονόματος και της μνήμης μας;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου