«ΝΟΜΟΚΑΝΟΝΙΚΑ», Επιθεώρηση Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου, τεύχος 1/2018

«ΝΟΜΟΚΑΝΟΝΙΚΑ», Επιθεώρηση Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου, τεύχος 1/2018 

Του Χάρη Ανδρεόπουλου *

Με μελέτες επί επικαίρων θεμάτων, όπως η εκκλησιαστική πτυχή του «Μακεδονικού» ζητήματος, το μάθημα των Θρησκευτικών υπό το φως της πρόσφατης ακυρωτικής αποφάσεως του Συμβουλίου της Επικρατείας για τα νέα προγράμματα σπουδών, με άρθρα επί ζητημάτων που αφορούν στις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας, καθώς και με την πλέον πρόσφατη νομολογία επί σειράς σημαντικών δικαστικών αποφάσεων που άπτονται ζητημάτων εκκλησιαστικής φύσεως, κυκλοφόρησε προσφάτως το νέο τεύχος (1/2018) των «Νομοκανονικών».

Τα «Νομοκανονικά» είναι η εξαμηνιαία Επιθεώρηση που επιδιώκει να καλύψει δύο σύνθετους και δυσχερείς επιστημονικούς κλάδους, το Εκκλησιαστικό και το Κανονικό Δίκαιο, τόσο σε επίπεδο θεωρίας όσο και δικαστηριακής πράξεως. Αποτελούν το επιστημονικό όργανο της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου και απευθύνονται σε δικηγόρους, δικαστές, θεολόγους και σε ερευνητές επιστήμονες από τον χώρο των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών (ιστορικούς, κοινωνιολόγους, κ.λ.π.) οι οποίοι είτε εντρυφούν στο πεδίο των σχέσεων Πολιτείας – Εκκλησίας / θρησκευτικών κοινοτήτων, είτε ασχολούνται με θέματα της Εκκλησιαστικής Ιστορίας και δη της νεότερης.

Εκδίδονται ανελλιπώς από τον Μάιο του 2002 και ήλθαν, σύμφωνα με την πρόθεση του ιδρυτού και Διευθυντού τους, ομοτίμου καθηγητού Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ κ. Ιωάννη Κονιδάρη, να καλύψουν την απουσία, που είχε από ικανού χρόνου καταστεί ευκρινώς ορατή, μιας περιοδικής εκδόσεως, η οποία να προάγει την επιστήμη στα ζητήματα του Εκκλησιαστικού και του Κανονικού Δικαίου και ευρύτερα τον δημόσιο διάλογο στα ζητήματα των σχέσεων Πολιτείας και Εκκλησίας. Ζητήματα τα οποία εμφανίζονται στο προσκήνιο με αξιοζήλευτη περιοδικότητα αποτελώντας – το τελευταίο διάστημα όλο και συχνότερα, όλο και εντονότερα – θέμα «ημερησίας διατάξεως» στην ατζέντα του δημοσίου διαλόγου.  Παραλλήλως, τα «Νομοκανονικά» φιλοδοξούν να αποτελέσουν το κατάλληλο εκείνο βήμα που θα επιτρέψει στις νέες επιστημονικές δυνάμεις του κλάδου να εμφανισθούν στο προσκήνιο και να δοκιμασθούν.

ΜΕΛΕΤΕΣ

Στο νέο τεύχος των «Νομοκανονικών» περιλαμβάνονται οι ακόλουθες μελέτες / άρθρα:

α) του θεολόγου καθηγητού Β/θμιας, Δρ. Εκκλησιαστικής Ιστορίας του ΑΠΘ κ. Χαρ. Ανδρεόπουλου, με θέμα «Η σχισματική “Εκκλησία της Μακεδονίας”. Ιστορική και νομοκανονική προσέγγιση». Στη εκτενή μελέτη αναπτύσσεται λεπτομερώς η εκκλησιαστική πτυχή του «Μακεδονικού» ζητήματος σ΄ όλες τις επιμέρους ιστορικές φάσεις (1945 μέχρι σήμερα) και νομοκανονικές του διαστάσεις και παρατίθεται ολοκληρωμένη πρόταση για την εξεύρεση ιστορικά δίκαιης και εκκλησιολογικά ορθής επιλύσεως του προβλήματος επί τη βάσει της «Συμφωνίας του Νις», του 2002 (την οποία, σημειωτέον, μόλις προ ολίγων ημερών και συγκεκριμένα την 30η Μαϊου 2018, επανέφεραν στο τραπέζι των εκκλησιαστικών διαβουλεύσεων η σχισματική Εκκλησία και ο πρωθυπουργός της FYROM, με την υποβολή σχετικού αιτήματος προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο δια του οποίου ζητούν την επαναφορά της Εκκλησίας της χώρας τους στην κανονικότητα, υπό το όνομα της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος),

β) του επίκουρου καθηγητού Διεθνούς Δικαίου της Νομικής Σχολής Θράκης κ. Ιωάννη Κτιστάκι, ο οποίος με την υπό τον τίτλο «Τα Θρησκευτικά στα σχολεία: Προασπίζοντας τον πλουραλισμό στην εκπαίδευση μέσω Στρασβούργου (Με αφορμή τη Σ.τ.Ε. 660/2018 Ολομ.)» μελέτη του, προσεγγίζει κριτικά την απόφαση του Σ.τ.Ε. με την οποία ακυρώθηκε η υπουργική απόφαση για τα νέα προγράμματα του μαθήματος των Θρησκευτικών (ΜτΘ),

γ) του δικηγόρου, LL.M., ειδικού νομικού συμβούλου της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος κ. Θεοδ. Παπαγεωργίου, ο οποίος στη μελέτη του με θέμα «Μάθημα (θρησκευτικής) ταυτότητας ή μάθημα (διαθρησκειακού) διαλόγου;» αναλύει διεξοδικά και ερμηνεύει θετικά την ακυρωθείσα υπουργική απόφαση για το ΜτΘ (τη Σ.τ.Ε. 660/2018 Ολομ., της οποίας, σημειωτέον, ολόκληρο το κείμενο, ως εξεδόθη υπό του Σ.τ.Ε,  δημοσιεύεται στη στήλη «Νομολογία» του περιοδικού).

δ) του επίκουρου καθηγητού Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ κ. Γεωργίου Ανδρουτσόπουλου ο οποίος πραγματευόμενος το θέμα «Η συσσωμάτωση της επικρατούσας Ορθόδοξης Εκκλησίας στην ελληνική έννομη τάξη: θεοϊδρυτος οργανισμός ή νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου;» επιχειρεί να δώσει απαντήσεις σε σειρά ζητημάτων που έχουν προβληματίσει την ελληνική νομική επιστήμη αναφορικώς με την υπόσταση της Εκκλησίας υπό τον διφυή αυτής χαρακτήρα, ήτοι ως θείου καθιδρύματος αφ΄ ενός και νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) αφ΄ ετέρου, και, τέλος,

ε) του επιτίμου καθηγητού της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ κ. Μιχ. Σταθόπουλου με θέμα «Τα ανθρώπινα δικαιώματα στα Συντάγματα του Ρήγα Φερραίου και της Επανάστασης υπό το φως των σύγχρονων αντιλήψεων», μελέτη μέσω της οποίας αναδεικνύονται ως άξιες εξάρσεως οι αρχές και οι αξίες από τα Συντάγματα του Ρήγα που αντιστοιχούν στο σύγχρονο πνεύμα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το οποίο εκφράζεται στις ισχύουσες διεθνείς Συμβάσεις για ανθρώπινα δικαιώματα και ειδικά στον Χάρτη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενώσεως.

ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ

Στο ίδιο τεύχος παρουσιάζονται και αναλύονται σημαντικές δικαστικές αποφάσεις, όπως, η Σ.τ.Ε. 1318/2017 (Τμ. Γ΄) βάσει της οποίας έγινε δεκτή αίτηση ακυρώσεως αποφάσεως του αναπλ. Υπ. Αμύνης με την οποία είχε απορριφθεί αίτημα στρατευσίμου για υπαγωγή του στο καθεστώς των αντιρρησιών συνειδήσεως, καθώς το δικαστήριο έκρινε ότι η σύνθεση της Επιτροπής στην οποία στηρίχθηκε η προσβαλλομένη πράξη του Υπ. Αμύνης, δεν υπήρξε νόμιμη, διότι δεν υπήρξε ισότιμη συμμετοχή στρατιωτικών και καθηγητών Α.Ε.Ι. και ανέπεμψε την υπόθεση στη Διοίκηση για νέα κρίση (με σημείωση / σχόλιο επί της αποφάσεως της κ. Ζωής Καραμήτρου, Δρ. Νομικής - δικηγόρου). Επίσης, η Σ.τ.Ε. 2576/2017 (Τμ. Γ΄) με την οποία απερρίφθη αίτηση Μητροπολίτου δια της οποίας εζητείτο η ακύρωση της - επί τη βάσει της αρχής της κατ΄ ίσον αριθμό συμμετοχής από Μητροπολίτες της Παλαιάς Ελλάδος και Μητροπολίτες των Νέων Χωρών – πράξεως συγκροτήσεως της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου (Δ.Ι.Σ.). Ο αιτών Μητροπολίτης (Κ. και Α.) υποστήριξε ότι η αριθμητική αυτή ισότητα των Μητροπολιτών που εισάγει η σχετική διάταξη της Πατριαρχικής και Συνοδικής Πράξεως (Π.Σ.Π.) του 1928 συνιστά παράβαση της αρχής της ισότητας και τούτο διότι εν όψει του ότι οι Μητροπόλεις της Παλαιάς Ελλάδος είναι περισσσότερες στον αριθμό από αυτές των Νέων Χωρών, οι Μητροπολίτες των πρώτων, καλούμενοι ως μέλη της Δ.Ι.Σ. εκ περιτροπής και κατά τα πρεσβεία της αρχιερωσύνης, μετέχουν στη Δ.Ι.Σ. λιγότερο συχνά από τους Μητροπολίτες των δεύτερων, κατ΄ ανεπίτρεπτη παράβαση της αρχής της ισότητας ως προς τη συμμετοχή των Μητροπολιτών στη συγκρότηση της Δ.Ι.Σ. Ωστόσο το προβαλλόμενο επιχείρημά του απερρίφθη ως αβάσιμο με το σκεπτικό ότι η εν λόγω Π.Σ.Π. ως συνταγματικώς κατοχυρωμένη δεν μπορεί να τροποποιηθεί και, άρα, θα πρέπει να εφαρμόζεται ως έχει, ανεξαρτήτως της τυχόν αντιθέσεώς της προς άλλες διατάξεις ή αρχές του Συντάγματος όπως η αρχή της ισότητας (ανάλυση – σχολιασμός υπό κ. Γεωργίου Ιατρού, Δρ. Νομικής - δικηγόρου). Ακόμη δημοσιεύονται δικαστικές αποφάσεις περί επιβολής πειθαρχικών ποινών σε κληρικούς (Σ.τ.Ε. 2673, 2735/2017, 3385/2017, με σχόλιο Γ. Ανδρουτσόπουλου), μεταθέσεων εφημερίων (465/2017 Διοικ. Εφ. Θεσ/νίκης, με σχόλιο π. Βασιλείου Τρομπούκη, Ε.ΔΙ.Π. Νομικής Ε.Κ.Π.Α), σε ζητήματα κυριότητας και προσβασιμότητας για τους κτητορικούς ναούς (29/2015 Πρωτοδικείου Χίου), σε εργασιακά θέματα που ρυθμίζουν υποθέσεις διορισμού και καθεστώτος απασχολήσεως νεωκόρων (274/2017 Πρωτοδικείου Αθηνών, με σχόλιο Δημ. Κρεμπενιού, Δρ. Νομικής - δικηγόρου), κ.α.

Τα «Νομοκανονικά» διευθύνονται υπό του Προέδρου της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου , ομ. καθηγητού του Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ιωάννη Κονιδάρη και κυκλοφορούν τον Νοέμβριο και Μάϊο κάθε έτους από τις Εκδόσεις «Σάκκουλας Α.Ε.» (http://www.sakkoulas.gr ).

* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι θεολόγος καθηγητής Β/θμιας Eκπ/σης, Δρ. Εκκλησιαστικής Ιστορίας ΑΠΘ (xaan@theo.auth.gr )