Διακόσια ἔτη ἀπό τήν ἔναρξη τῆς ἑλληνικῆς ἐπαναστάσεως: μία σοβαρή παράλειψη

Εὐάγγελος Στ. Πονηρός Δρ Θ., Μ.Φ.

Συντονιστής Ἐκπαιδευτικοῦ Ἔργου Θεολόγων Ἀττικῆς

Ἀντιπρόεδρος τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Διακόσια ἔτη ἀπό τήν ἔναρξη τῆς ἑλληνικῆς ἐπαναστάσεως: μία σοβαρή παράλειψη

Ἑορτάσαμε ἐφέτος τά διακόσια ἔτη ἀπό τήν ἔναρξη τῆς ἑλληνικῆς ἐπαναστάσεως τοῦ 1821, τῆς ἐπαναστάσεως ἡ ὁποία μᾶς χάρισε τήν ἐλευθερία, τῆς ἐπαναστάσεως ἡ ὁποία ὑπῆρξε ἡ κορύφωση τοῦ ἐπαναστατικοῦ ἀγῶνος τῶν Ἑλλήνων, διότι ὡς γνωστόν ταυτόχρονα μέ τήν ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως ξεκινᾶ καί ἡ ἐπαναστατική δραστηριότητα. Δέν ἦταν ἡ πρώτη λοιπόν ἐπανάσταση τῶν ὑποδούλων Ἑλλήνων ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821, ἦταν ἐκείνη ἡ ὁποία μᾶς χάρισε τήν ἐλευθερία, ἀφοῦ εἶχε προηγηθεῖ καθ΄ ὅλο τό διάστημα τῆς δουλείας ὁλόκληρη σειρά ἐπαναστάσεων, οι ὁποῖες μαρτυροῦν τήν ἄσβεστη δίψα τῶν Ἑλλήνων γιά τήν ἐλευθερία.

Καμμία λοιπόν σχέση δέν εἶχε ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821 μέ τή γαλλική ἐπανάσταση τοῦ 1789, ὅπως θέλησαν κατά καιρούς νά μᾶς πείσουν μερικοί ἀναλφάβητοι. Ποῦ ἦταν ἡ γαλλική ἐπανάσταση τό 1770, ὅταν μέ τήν τότε ἀποτυχημένη ἐπανάσταση αἱματοκυλίσθηκε ὁλόκληρη ἡ Πελοπόννησος; Αὐτό ἀκριβῶς ἐξηγεῖ σαφῶς ὁ ἀρχιστράτηγος τοῦ ἀγῶνος Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στά ἀπομνημονεύματά του λέγοντας: "Ἡ ἐπανάστασις ἡ ἐδική μας δέν ὁμοιάζει μέ καμμίαν ἀπ΄ ὅσαις γίνονται τήν σήμερον εἰς τήν Εὐρώπην. Τῆς Εὐρώπης οἱ ἐπαναστάσεις ἐναντίον τῶν διοικήσεών των εἶναι ἐμφύλιος πόλεμος. Ὁ ἐδικός μας πόλεμος ἦτον ὁ πλέον δίκαιος, ἦτον ἔθνος μέ ἄλλο ἔθνος, ἦτον μέ ἕνα λαόν ὁποῦ ποτέ δέν ἀναγνωρισθῇ ὡς τοιοῦτος, οὔτε νά ὀρκισθῇ, παρά μόνον ὅ,τι ἔκαμνε ἡ βία. Οὔτε ὁ Σουλτάνος ἠθέλησε ποτέ νά θεωρήσῃ τόν ἑλληνικόν λαόν ὡς λαόν, ἀλλ΄ ὡς σκλάβους.[1]"

Τά ἀπομνημονεύματα, τόσο τοῦ Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, ὅσο καί τῶν ὑπολοίπων ἀγωνιστῶν εἶναι ἡ πιό πολύτιμη πηγή τῆς ἱστορίας τῆς ἑλληνικῆς ἐπαναστάσεως. Μέσα ἀπό τίς σελίδες τους κατανοεῖ ὁ ἀναγνώστης ὁλόκληρη τή ζωή, τόν τρόπο σκέψεως, τόν ἀγώνα, τούς κόπους, τίς θυσίες καί τήν εἰς Χριστόν πίστη τῶν ἀνθρώπων οἱ ὁποῖοι μᾶς χάρισαν τήν ἐλευθερία. Ὁ ἱστορικός Σαράντος Καργάκος εἶχε ὑπολογίσει τή συνολική ἔκτασή τους σέ 20.000 σελίδες. Ποῦ ὅμως βρίσκουμε τά ἀπομνημονεύματα τῶν ἀγωνιστῶν τῆς ἐλευθερίας μας, ὥστε νά τά μελετήσουμε; Ἡ ἀπάντηση εἶναι, ὅτι τά περισσότερα εἶναι δυσεύρετα, δέν ὑπάρχουν διαθέσιμες ἐκδόσεις τους καί εἶναι τυχερός ὅποιος κατορθώσει νά βρεῖ ὁρισμένα ἀπό αὐτά σέ κάποια παλαιοβιβλιοπωλεῖα.

Καί τί συνέβη ἐφέτος σχετικά μέ τά ἀπομνημονεύματα τῶν ἀγωνιστῶν; Εἴδαμε ἐπανεκδόσεις τους ἐπ΄ εὐκαιρίᾳ τῆς ἐπετείου τῶν διακοσίων χρόνων ἀπό τήν ἔναρξη τῆς ἐπαναστάσεως; Ποιά ἐφημερίδα προχώρησε σέ ἀνατύπωση ἀπομνημονευμάτων τῶν ἀγωνιστῶν, ὥστε νά τά διαθέτει μαζί μέ τά φῦλλα της τοῦ Σαββατοκύριακου; Τέτοιο πράγμα ἀτυχῶς δέν συνέβη. Ποιός ἐκδοτικός οἶκος προχώρησε σέ σχετικές ἐπανεκδόσεις; Ἡ ἀπάντηση εἶναι, ὅτι κανένας δέν τροποποίησε τό ἐκδοτικό του πρόγραμμα χάριν τῆς μεγάλης αὐτῆς ἐπετείου. Κι ἄν τυχόν ὑπῆρξαν μεμονωμένες ἐξαιρέσεις, δέν ἦταν σέ θέση νά καλύψουν τό μεγάλο κενό τῶν πρό πολλοῦ ἐξαντλημένων ἐκδόσεων τῆς μεγάλης πλειοψηφίας τῶν ἀπομνημονευμάτων τῶν ἀγωνιστῶν τῆς ἐλευθερίας μας. Εἴδαμε μήπως νά συμπράξει μιά σειρά ἀπό ἐκδότες, ὥστε νά φέρει εἰς πέρας τό ἔργο αὐτό; Κάτι τέτοιο δέν ἀνήκει στή νεοελληνική νοοτροπία. Ἡ μόνη σύμπραξη ἐκδοτῶν, τήν ὁποία εἴδαμε στά χρονικά τοῦ νεοελληνικοῦ βιβλίου συνέβη τό 1982, ὅταν 47 ἐκδότες συνέπραξαν … γιά νά ἐκδόσουν τό βιβλίο τοῦ μαρκήσιου Ντέ Σάντ «120 ἡμέρες στά Σόδομα»!

Καί τό κράτος, τί ἔπραξε τό κράτος; Τό κράτος, ἤ μᾶλλον οἱ κατά καιρούς κυβερνήσεις, ἔχουν ἀποδείξει ἔμπρακτα ὅτι γνωρίζουν νά ξοδεύουν τό κρατικό χρῆμα γιά ἀνούσιες ἐπιδείξεις, φιέστες κατά τό κοινῶς λεγόμενο, ἀλλά ἀποφεύγουν νά ἐκπονήσουν ἕνα ἔργο τό ὁποῖο θά μείνει καί θά καταστεῖ κτῆμα τῶν ἐπερχομένων γενεῶν. Θά μποροῦσε λοιπόν τό κράτος νά ἐπανεκδόσει σέ μία ἑνιαία σειρά ὅλα τά ἀπομνημονεύματα τῶν ἀγωνιστῶν καί νά τήν ἀποστείλει σέ ὅλες τίς δημόσιες βιβλιοθῆκες, σέ ὅλα τά σχολεῖα πρωτοβάθμιας καί δευτεροβάθμιας ἐκπαιδεύσεως, σέ ὅλες τίς πανεπιστημιακές βιβλιοθῆκες, σέ ὅλα τά ἐπιστημονικά ἱδρύματα καί νά κρατήσει ἀριθμό σειρῶν γιά ὅποιους θά ἤθελαν νά τίς προμηθευθοῦν γιά τήν προσωπική τους βιβλιοθήκη. Καί ἄν ἤθελε νά κάμει οἰκονομία καί δέν ἤθελε νά ξοδεύσει τόσα χρήματα, τά ὁποῖα, σημειωτέον, θά ἦταν πολύ λιγότερα ἀπό ὅσα ξοδεύει γιά ἀνούσιες ἐπιδείξεις, θά μποροῦσε νά προβεῖ σέ ἀνάρτησή τους σέ ἰστοσελίδα, ὥστε νά τά βρίσκει ὁ ὁποιοσδήποτε ἐνδιαφερόμενος. Αὐτή ἡ συλλογή θά μποροῦσε κάλλιστα νά περιληφθεῖ στήν ἤδη ὑπάρχουσα[2].

Ἐπίσης ὀφείλει τό Ὑπουργεῖο Παιδείας νά ἐκπονήσει ἀνθολόγιο ἀπό τά ἀπομνημονεύματα τῶν ἀγωνιστῶν, ὅπου θά περιλαμβάνονται ἀποσπάσματα τά ὁποῖα θά ἀποτυπώνουν τούς ἀγῶνες, τίς θυσίες, τόν ἡρωισμό καί τήν ὀρθόδοξη χριστιανική πίστη ἐκείνων οἱ ὁποῖοι μᾶς χάρισαν τήν ἐλευθερία. Τό ἀνθολόγιο αὐτό, ἀφοῦ ἀποσταλεῖ σέ ὅλες τίς βιβλιοθῆκες τίς ὁποῖες προαναφέραμε, θά πρέπει νά περιληφθεῖ στή συλλογή ψηφιακῶν βιβλίων τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας, νά διανεμηθεῖ γιά μία σχολική χρονιά σέ ὅλους τούς μαθητές δευτεροβάθμιας ἐκπαιδεύσεως καί σέ ὅλους τούς φοιτητές τῶν πανεπιστημίων καί τῶν σχολῶν ἐνόπλων δυνάμεων καί σωμάτων ἀσφαλείας καί κατόπιν νά διανέμεται κάθε χρόνο στους ἑκάστοτε μαθητές τῆς Α΄ γυμνασίου, ταυτοχρόνως δέ νά περιληφθεῖ ἡ διδασκαλία ἀποσπασμάτων ἀπό αὐτό στά μαθήματα τῶν νέων ἑλληνικῶν, τῆς ἱστορίας καί τῶν θρησκευτικῶν.

Ἡ ὑλοποίηση αὐτῶν τῶν προτάσεων δέν χρειάζεται ὑπερβολικά ἔξοδα. Θέληση χρειάζεται, θέληση καί πρό παντός ἀγάπη γιά τήν πατρίδα μας Ἑλλάδα, χωρίς αὐτήν τίποτε σωστό, τίποτε ὠφέλιμο, δέν εἶναι δυνατόν νά ἀνθήσει σέ τοῦτον ἐδῶ τόν τόπο ὅπου ζοῦμε. Χωρίς αὐτήν δέν θά εἴχαμε τήν ἐπανάσταση τοῦ 1821, δέν θά εἴχαμε ἐλευθερία.

[1] Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Διήγησις συμβάντων τῆς ἑλληνικῆς φυλῆς ἀπό τά 1770 ἕως τά 1836, Ἀθῆναι 1846, σ. 190.

[2] https://1821.digitalarchive.gr/archive