Καθένας όπου τη βρίσκει

Του Χρήστου Χωμενίδη

Στο περιβάλλον που διαμορφώθηκα, στην ανανεωτική Αριστερά των ‘70ς, προ Νεορθοδοξίας, το να δηλώνεις Χριστιανός, το να εκκλησιάζεσαι, εκλαμβανόταν στην επιεικέστερη περίπτωση ως ασυγχώρητη αφέλεια. Ήταν η -παρεξηγημένη ίσως- φράση του Κάρολου Μαρξ ότι η θρησκεία αποτελεί το όπιο των λαών. Ήταν οι Δεσποτάδες που είχαν εναγκαλιστεί τη Χούντα. Ένας Αναστάσιος Γιαννουλάτος, ο μετέπειτα Αλβανίας, στα κάγκελα της εξεγερμένης Νομικής τον Φεβρουάριο του 1973, ένας πάπα-Γιώργης Πυρουνάκης, αγωνιστικά προσηλωμένος στη Δημοκρατία, δεν αρκούσαν για να σωθεί η τιμή της Εκκλησίας. 

Όταν λοιπόν ένα αγόρι λίγα χρόνια μεγαλύτερό μου, από τον στενό μας κύκλο, άρχισε στην εφηβεία του να συχνάζει στα κατηχητικά, απέκτησε πνευματικό, απαίτησε να ξεκαλοκαιριάσει σε χριστιανική κατασκήνωση, το σοκ των γονιών του στάθηκε ανείπωτο. Βασιλόφρων εάν είχε δηλώσει ο γιός τους ή ομοφυλόφιλος (ο πουριτανισμός της Αριστεράς υπερέβαινε και τον πουριτανισμό της Δεξιάς), δεν θα τους είχε απογοητεύσει χειρότερα. Ελλείψει ψυχολόγων, άρχισαν να συμβουλεύονται συγγενείς και φίλους για το πώς θα γλύτωναν το παιδί από τα νύχια του παπαδαριού. Οι πάντες συμμερίζονταν την αγωνία τους. Πλην τού πατέρα μου. "Καθένας έχει ανάγκη από παρηγοριά και ελπίδα..." είπε ο μπαμπάς μου. "Καθένας όπου τη βρίσκει...".

Οι δεκαετίες κύλησαν. Η Εκκλησία πέταξε τη ρετσινιά τού "Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών". Ο Χριστόδουλος, που επί δικτατορίας μελετούσε, όχι απλώς εξελέγη επικεφαλής της αλλά ανεδείχθη και σε λαϊκό ηγέτη, σε "Αρχιεπίσκοπο-κεραυνό". Από τους πολιτικούς, μονάχα ο Κωστής Στεφανόπουλος ως Πρόεδρος και ο Κώστας Σημίτης ως πρωθυπουργός αντέστησαν γενναία στην Ιεραρχία. Οι υπόλοιποι -της "Πρώτης Φοράς Αριστεράς" μη εξαιρουμένης- σεβάστηκαν τις κόκκινες γραμμές που Εκείνη έθετε. Έκαναν γαργάρα ό,τι προεκλογικά εξήγγελλαν περί χωρισμού Εκκλησίας και κράτους, περί δήμευσης της περιουσίας Της. 

Γιατί; Διότι η Εκκλησία στην Ελλάδα έχει τεράστια δύναμη. Η οποία, στην καλύτερη περίπτωση, διοχετεύεται σε φιλανθρωπικές δράσεις. Στη δε χειρότερη, σε αθέατες συναλλαγές, ποδηγέτηση ψήφων, αντιεμβολιαστικά κηρύγματα...

Αν πεις για το θρησκευτικό αίσθημα στον τόπο μας, όσο περνούν τα χρόνια, κάθε άλλο παρά υποχωρεί. Αποτυπώνεται αυτό στις δημοσκοπήσεις. Σύμφωνα με έρευνα του 2018 του αμερικάνικου Pew Research Center, το 92% των Ελλήνων -πανευρωπαϊκό ρεκόρ- πιστεύει στον Θεό. Προκύπτει από την εντυπωσιακή εισπρακτική επιτυχία της ταινίας για τον Άγιο Νεκτάριο εν μέσω πανδημίας. Και από τον θρίαμβο της σειράς για τον Άγιο Παϊσιο, η οποία έχει στα υπέρ της ότι διαλαμβάνει την τραγωδία της προσφυγιάς και είναι εντυπωσιακά καλογυρισμένη και καλοπαιγμένη.

Έχει νόημα σε μια τέτοια κοινωνία να κραυγάζεις την αθεϊα σου; Να καταγγέλλεις τα κινηματογραφικά και τηλεοπτικά έργα ως αποβλακωτικά; Κατά τη γνώμη μου, απολύτως κανένα. Η πίστη, έτσι κι αλλιώς, παρακάμπτει τον λογικό έλεγχο. Πηγάζει από διαφορετικές -και απολύτως σεβαστές- ανθρώπινες ανάγκες. Αληθινό θαύμα δεν αποτελεί η αφή του Αγίου Φωτός κάθε Πάσχα στα Ιεροσόλυμα. Αλλά το γεγονός ότι αναρίθμητοι άνθρωποι, επί είκοσι αιώνες, το προσκυνούν.

Προσωπικά δεν νοιώθω την παραμικρή υποχρέωση να δηλώσω Χριστιανός, Δωδεκαθεϊστής, ευλαβής, ανεκκλησίαστος… Ούτε καν αγνωστικιστής. Με συγκινούν τόσο οι ελληνικοί μύθοι όσο και τα τροπάρια τού Επιταφίου. Θεωρώ αριστουργήματα τα έργα του Ντοστογιέφσκι και του Παπαδιαμάντη. Εκπληκτικά συνάμα τα "εθνικά" ποιήματα του Καβάφη και τις ιδέες που εκφράζει ο Νίτσε στον "Αντίχριστο". Επιθυμώ να κηδευτώ θρησκευτικά – ποιος συνέθεσε συγκλονιστικότερο κατευόδιο από τη "Νεκρώσιμη Ακολουθία" του Ιωάννη Δαμασκηνού; Θα νοιώσω εντούτοις τη μεγαλύτερη έκπληξη της ζωής μου, παρούσας και μέλλουσας, εάν συμβεί η Δευτέρα Παρουσία και αναστηθούμε εν σώματι. 

Αντιφάσκω; Ασφαλώς! Κάθε μη αγκυλωμένος άνθρωπος είναι μία κινούμενη αντίφαση. 

Η αντίρρησή μου προς τους φίλους "Χριστιανομάχους" δεν προκύπτει από τη δυσμενή για εκείνους συγκυρία. Μού φαίνεται ίσα-ίσα γοητευτικό που υπερασπίζονται τις τόσο μειοψηφικές απόψεις τους, που χτυπούν τη γροθιά στο μαχαίρι. Χάνουν όμως τον στόχο. Αντί να ωρύονται εναντίον της πίστης και της Εκκλησίας, θα έπρεπε να στρέφονται εναντίον του αληθινού εχθρού. Της μισαλλοδοξίας.

Η μισαλλοδοξία δηλητηριάζει τον δημόσιο και τον ιδιωτικό μας βίο. Η πεποίθηση του αλάθητου. Η πρεμούρα να επιβάλλεις με το ζόρι στον άλλο τα δικά σου ιερά και όσια. 

Θες να προσεύχεσαι πέντε φορές τη μέρα; Με γειά σου, με χαρά σου! Είσαι εναντίον των εκτρώσεων; Μην κάνεις ποτέ! 

Περιφρονείς, αντιθέτως, το Θείο Δράμα - εννοείς να τρως κοψίδια τη Μεγάλη Παρασκευή; Δεν θα χώσω τη μούρη μου στην κατσαρόλα σου. Αποτάσσεσαι τον θρησκευτικό γάμο; Υπάρχουν στην Ελλάδα χιλιάδες δημαρχεία κι ακόμα περισσότεροι συμβολαιογράφοι για να συνάψεις σύμφωνο συμβίωσης. Μην εκμανείς ωστόσο εάν κάποιος παπάς αρνηθεί να σού βαφτίσει το παιδί. Ο διπλανός του, έτσι κι αλλιώς, δεν θα έχει τέτοιο κώλυμμα…

Ο -λόγω και έργω- σεβασμός της διαφορετικότητας, η συνειδητοποίηση ότι η μεταφυσική είναι αυστηρά προσωπική υπόθεση συνιστούν θεμέλια της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Εάν τα αγνοήσουμε, καταλήγουμε σε αφορισμούς, ανταλλαγές μηνύσεων και παρόμοιες γελοιότητες.

Όπου τη βρίσκει ο καθείς μας την ελπίδα, την παρηγοριά του.

* Ο κ. Χρήστος Χωμενίδης είναι συγγραφέας 

https://www.capital.gr/xristos-xomenidis/3616119/kathenas-opou-ti-briskei