Χρήστος Γιανναράς
Ο κανόνας είναι ότι οι συλλογικότητες βραδυπορούν, η ωρίμανση συλλογικών επιγνώσεων εμφανίζει ανυπόφορη καθυστέρηση. Χρειάζεται χρόνος πολύς, μετρημένος με τη διαδοχή γενεών, για να γίνουν κοινή συνείδηση δεδομένα που η οξυδέρκεια των ολίγων εύστοχα και έγκαιρα εντοπίζει.
Πέρασαν κάπου εκατό χρόνια για να αρχίσουμε να υποψιαζόμαστε, κατά πλειονότητα, οι Νεοέλληνες (χάρη στη λεγόμενη «γενιά του ’30») ότι δεν είναι απαραιτήτως αφορμή ντροπής ο πολιτισμός του λαού μας στους αιώνες της Τουρκοκρατίας. Χρειάστηκαν μεγάλα αναστήματα ερευνητών της Ιστορίας και τεχνοκριτικών, για να αρχίσει να ραγίζει η συλλογική μας βεβαιότητα ότι «Βυζάντιο» σημαίνει σκοτάδι και βαρβαρότητα. Επρεπε να αναγνωριστεί με θαυμασμό από τους δυο νομπελίστες ποιητές μας η κριτική οξυδέρκεια και η λογοτεχνική αξία του Μακρυγιάννη και του Παπαδιαμάντη, για να αρχίσει να μειδιά η νεοελληνική κοινωνία με κάποιους αφελείς αφορισμούς του Κ.Θ. Δημαρά.
Μεσολάβησαν εκατόν πενήντα περίπου χρόνια από την «αυθεντία» του Κοραή, για να μπορεί ο Τσαρούχης να ειρωνεύεται τον μεταπρατισμό μας των Ελλήνων, τον άκριτο και επαρχιώτικο θαυμασμό μας για ό,τι φάνταζε «εφάμιλλον των ευρωπαϊκών». Στο μεταξύ προλάβαμε να καταστρέψουμε οριστικά και ανεπίστροφα το κάλλος της ελληνικής γης, να μεταμορφώσουμε την «οικιστική συλλογικότητα» σε κόλαση αυτοβασανισμού μας. Και συνεχίζουμε αχαλίνωτοι τον «εξευρωπαϊσμό» μας καίγοντας και τσιμεντώνοντας ή ατιμάζοντας κάθε σπιθαμή της ελλαδικής επικράτειας.
Δυο αιώνες τώρα η κατ’ όνομα νεοελληνική κοινωνία μοιάζει να μη θέλει να συνειδητοποιήσει την τραγική σχιζοφρένεια που καθόρισε τον μετασχηματισμό της: από πολυφυλετική έκφανση ενιαίου πολιτισμού σε τραγική σχιζοφρένεια της απομίμησης «κράτους». Καμώνεται ότι θαυμάζει, αλλά ταυτόχρονα ντρέπεται για τον «βυζαντινό» και «μετα-βυζαντινό» πολιτισμό της, πιθηκίζει την εργαλειακή «ανάπτυξη» της Δύσης. Δυο αιώνες τώρα, η ανεπίγνωστη σχιζοφρένεια γεννάει αλλεπάλληλους οδυνηρούς διχασμούς και πολώσεις: Δημοτικιστών και Καθαρευουσιάνων, Βενιζελικών και Βασιλικών, Κομμουνιστών και Εθνικοφρόνων, Προοδευτικών και Συντηρητικών.
Η συλλογική ωρίμανση σε καίριες συνειδητοποιήσεις χρειάζεται πολλές γενιές, δεκαετίες πολλές ή και αιώνες για να συντελεστεί. Ακόμα και σήμερα, πόσοι Νεοέλληνες συνειδητοποιούν ότι με την ίδρυση «κράτους» Ελλαδικού, σήμανε το ιστορικό τέλος του Ελληνισμού. Ισως να μη γινόταν διαφορετικά, να ήταν μονόδρομος το «εθνικό κράτος». Ομως με την ίδρυσή του τελειώνει ο Ελληνισμός. Ως τότε, ακόμα και κάτω από φριχτή δουλεία, οι Ελληνες κατόρθωναν να παράγουν πολιτισμό: ποίηση, μουσική, αρχιτεκτονική, κοινοτικούς και συντεχνιακούς θεσμούς, απαράμιλλη λαϊκή τέχνη. Από την ίδρυση του ελλαδικού κράτους και μετά, παράγονται μόνο μίμηση και μεταπρατισμός. Με καλές, κάποτε και εξαιρετικές επιδόσεις, αλλά μόνο απομίμησης των δυτικών σχολών, θεσμών, ιδεολογημάτων.
Από την ίδρυσή του το ελλαδικό κράτος θεμελιώνει την εξωτερική του πολιτική, αλλά και σύνολη τη λειτουργία του πολιτικού του συστήματος, στην αξιωματική βεβαιότητα ότι «ανήκομεν εις την Δύσιν» – στην αυτονόητη για κάθε Ελληνα πεποίθηση ότι η νεωτερική Δύση οφείλει τα θεμέλια του πολιτισμού της στην Ελλάδα, ότι «εμείς» της δώσαμε τα φώτα, επομένως μπορούμε να απαιτούμε, ρητά ή έμμεσα, ανταπόδοση. Πιστεύουμε οι Νεοέλληνες ότι οι δυσλειτουργίες του ελληνώνυμου κρατιδίου που, με άκρα συγκατάβαση επιτρέπουν οι Δυτικοί να υπάρχει, θα λιγοστεύουν όσο θεσμοί, λειτουργίες και νοο-τροπία θα πειθαρχούν όλο και πιο πειθήνια στο αυθεντικό δυτικό μοντέλο.
Η κοινωνική ωρίμανση σε καίριες συνειδητοποιήσεις θέλει χρόνο πολύ, δεκαετίες ή και αιώνες. Ωρίμανση σημαίνει σοβαρή, απροκατάληπτη πληροφόρηση, ανιδιοτελή κριτική και έντιμη αξιολογική αποτίμηση του ήθους, άτεγκτη ανιδιοτέλεια, άγρυπνο αυτοέλεγχο της εντιμότητας και αξιοπρέπειας. Η συνταγή επιτυχίας είναι να επιδιώκεις την ποιότητα, όχι τη φήμη και την προτεραιότητα των εντυπώσεων.
«Η αστραπή και η βροντή χρειάζονται χρόνο, το φως των άστρων θέλει καιρό για να φτάσει σε μας, οι πράξεις χρειάζονται χρόνο για να γίνουν ορατές και ακουστές, έστω και αν έχουν πια διαπραχθεί», είπε ο Νίτσε. Ωσπου να ανοίξουν τα μάτια στη θέα της πραγματικότητας, τόσο οι αυτουργοί των ιστορικών εγκλημάτων όσο και οι οξυδερκείς που τα κατήγγειλαν, θα έχουν σαρωθεί από τον θάνατο. Οι μεν έχοντας (ίσως) απολαύσει τις ηδονές της εξουσίας, οι δε έχοντας πληρώσει τίμημα άκρως οδυνηρό της αγωνιστικής τους εντιμότητας.
Αν όλα τελειώνουν σε δυο μέτρα γης, τότε ο «προοδευτικός» αμοραλισμός είναι η ύψιστη πολιτική φιλοσοφία.
https://www.kathimerini.gr/opinion/562025758/kati-akoma-gia-to-eidolo-tis-proodoy/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου