Εντός του ιδίου πλαισίου κινήθηκαν και οι Εισηγήσεις των εκλεκτών ομιλητών. Παρουσιάστηκαν οι θέσεις της Ορθόδοξης Ανθρωπολογίας στο θέμα της ταυτότητας του φύλου, οι κίνδυνοι που αναφύονται από τη μηχανιστική θεώρηση του ανθρώπου και επιχειρήθηκε η θεολογική αξιολόγηση των δεδομένων που κομίζουν οι επιστημονικές και πειραματικές έρευνες διαφόρων πτυχών της ανθρωπίνης συμπεριφοράς και των ηθικών προεκτάσεών τους.
Μετά τις εισηγήσεις και τον γόνιμο προβληματισμό εξήχθησαν και προτείνονται για περαιτέρω συζήτηση τα ακόλουθα πορίσματα:
- Η βασικότερη αρχή που θα πρέπει να οριοθετεί, να περιγράφει ή να διέπει την ορθόδοξη θέση απέναντι στη Βιοηθική είναι ο σεβασμός στην ιερότητα του ανθρωπίνου προσώπου πριν από τη γέννηση, κατά τη διάρκεια του βίου του και μετά τον θάνατο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τέσσερα απαραίτητα στοιχεία πρέπει να παραμείνουν ζωτικά και ενεργά στον άνθρωπο· το πρώτο είναι η ανάγκη του Θεού, δηλαδή η συνείδηση «του ανήκειν σε Αυτόν», το δεύτερο είναι η προοπτική της αιωνιότητος, το τρίτο είναι το αυτεξούσιο και το τελευταίο η αρμονική ισορροπία ψυχής και σώματος. Κάθε τι που βλάπτει ή προσβάλλει αυτά, δε συνάδει με την Ορθόδοξη Θεολογία και τη χριστιανική ηθική.
- Στον χώρο της Βιοηθικής γίνεται συχνά λόγος για δικαιώματα, αλλά σπανίως για ευθύνες. Στον χώρο της Θεολογίας, αντιστρόφως, δίδεται σταθερά έμφαση στην ευθύνη και σχεδόν ποτέ στα δικαιώματα, τουλάχιστον, όπως αυτά εκλαμβάνονται από την κοσμική αντίληψη. Υπογραμμίζεται, μάλιστα, έντονα από την πατερική και νηπτική θεολογία, η παραίτηση του ανθρώπου από τα δικαιώματά του, αφού αυτός πρέπει να εμπνέεται από το παράδειγμα του Χριστού, που αυτομειώθηκε, αυτοελαττώθηκε, αυτοταπεινώθηκε και σταυρώθηκε εκουσίως, αναμάρτητος ων, «ἐκένωσεν Ἑαυτόν» για να σώσει τον άνθρωπο. Η αξία της συνυπευθυνότητας, την οποία τονίζει η ορθόδοξη θεολογία, παραπέμπει στο ότι ο άνθρωπος πρέπει να αποδέχεται την προσωπική ευθύνη του για την κατίσχυση του κακού στον κόσμο, γεγονός ιδιαιτέρως σημαντικό στην εποχή μας, κατά την οποία το ηθικώς δέον «πολλαχῶς λέγεται» και σχετικοποιείται. Όταν ο Χριστιανός αμαρτάνει, γνωρίζει ότι επιβαρύνει την όλη κτίση, η οποία «συστενάζει καὶ συνωδίνει» (Ρωμ. 8, 22), και όταν πάλι χαριτώνεται, συνανιστά σύμπασα τη δημιουργία, αφού ο καθένας από μας αποτελεί μέρος της ιερής ακολουθίας του σύμπαντος.
- Η έννοια του δικαιώματος στην Ορθόδοξη Θεολογία είναι προσανατολισμένη στον σεβασμό της αξίας του ανθρώπου και αποτελεί αυθεντική έκφραση ήθους ευθύνης, το οποίο μπορεί να αναδειχθεί σύμμαχος και εταίρος της Επιστήμης στον αγώνα για την προστασία του ανθρωπίνου προσώπου. Το ήθος της ευθύνης παραπέμπει αναμφισβήτητα στο φρόνημα της θυσίας. Παράλληλα, θα πρέπει να υπάρξει σαφής διάκριση της εννοίας του «δικαιώματος» με τον «δικαιωματισμό», ο οποίος προβάλλεται στον σύγχρονο κόσμο, ακυρώνοντας και την αρχική στοχοθεσία της θέσμισης των οικουμενικών δικαιωμάτων του ανθρώπου.
- Η άρνηση εμβολιασμού, όπως αυτή εμφανίστηκε στο πλαίσιο της πανδημίας, με επίκληση της αρχής της ιδιωτικότητας και του δικαιωματισμού, συγκρούεται με την αρχή της ευθύνης. Η ασθένεια όπως και η υγεία δεν είναι μόνο ατομικά γεγονότα, διότι αφορούν και επηρεάζουν και τους ανθρώπους που είναι γύρω μας. Εξάλλου, η Εκκλησία αποτελεί Σώμα, όπου τα μέλη τελούν σε οργανική συνάφεια με τον Χριστό που είναι η Κεφαλή (βλ. Κολ. 1, 18) αλλά και μεταξύ τους, όπως τονίζεται από την Αγία Γραφή και την Πατερική Παράδοση. Συνεπώς, «εἴτε πάσχει ἓν μέλος, συμπάσχει πάντα τὰ μέλη, εἴτε δοξάζεται ἓν μέλος, συγχαίρει πάντα τὰ μέλη» (Α’ Κορ. 12, 26).
- Στην Ορθόδοξη Παράδοση προβάλλεται η αλληλεξάρτηση σωματικής και ψυχικής υγείας και, επομένως, η επιστήμη και η σύγχρονη ιατρική πρακτική δεν είναι δυνατόν να παραθεωρούν τις φιλάνθρωπες αξίες της Παράδοσής μας, τη διακονική προσφορά και τη μακρά πείρα της Εκκλησίας στην αντιμετώπιση των εν ανάγκαις. Ορθώς υπογραμμίστηκε ότι το Ορθόδοξο δέον περί του ανθρώπου, το οποίο εκφράζεται με την «οὐ ζητοῦσαν τὰ ἑαυτῆς» αγάπη, κινείται πέρα από τα όρια της διελκυστίνδας «δικαίωμα-ευθύνη».
- Η Ορθόδοξη θεολογία δεν επιζητεί να επινοήσει επιχειρήματα, τα οποία θα επικυρώνουν τις αποφάνσεις της. Για την Εκκλησία το μεγάλο ζητούμενο, για τον κάθε άνθρωπο και τον επιστήμονα, είναι η κοινωνία με τον Θεό. Αυτό το ζητούμενο, το οποίο ουσιαστικά οριοθετεί και τον σκοπό του ανθρώπου, αμέσως μάς προφυλάσσει από μια σειρά ασυδοσιών που ερείδονται στη στρεβλή κατανόηση της έννοιας της αυτονομίας και πεισμόνως εκβάλλουν στην ακατάπαυστη διεκδίκηση δικαιωμάτων. Η γνώση του Θεού οδηγεί στην έξοδο από τον εαυτό μας και στην αγαπητική κίνηση προς τον πλησίον. Στον πυρήνα της Ορθόδοξης πνευματικότητας βρίσκεται η εκκοπή του ιδίου θελήματος, δηλαδή η παραίτηση από το ατομικό δικαίωμα χάριν της αγάπης. Αυτό είναι άλλωστε το νόημα της «ἀληθεστάτης ἐλευθερίας», την οποία μάς δωρίζει ο Χριστός μέσα στην Εκκλησία Του.
- Στον άνθρωπο έχει παραχωρηθεί από τον Θεό ένα μοναδικό «δικαίωμα», και αυτό δεν είναι άλλο από το «κατ᾽ εἰκόνα». Παράλληλα, όλοι έχουν προικισθεί με την εξαίρετη δωρεά της προοπτικής του «καθ᾽ ὁμοίωσιν». Συνεπώς, οφείλουμε να αγωνισθούμε, «τοῦ Θεοῦ συνεργοῦντος», ώστε να οδηγηθούμε στην «αιώνια καταξίωση του προσώπου», δηλαδή στη θέωση. Επί τη βάσει μιας τέτοιας αντίληψης των δικαιωμάτων και των ευθυνών μας ως προσώπων εντός της Εκκλησίας, το ουσιώδες είναι τα «δικαιώματα του Θεού», δηλαδή το «γενηθήτω τό θέλημά Σου» της Κυριακής προσευχής. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τα βιοηθικά και όποια άλλα ζητήματα καθίστανται σαφέστερα και οι απαντήσεις εναργέστερες.
Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Αρκαδίου, 22 Οκτωβρίου 2023.
(Πηγή: orthodoxianewsagency.gr)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου