«Ω νυξ μέλαινα» * (Διαμαρτυρία για τα θεατρικά δρώμενα που ετοιμάζουν οι ΛΟΑΤ)

Με θλίψη πληροφορούμαστε ότι στα πλαίσια του Cyprus Pride Festival, 2014 θα φτιάξουν θέατρο, αναλύοντας τη ζωή των Κυπρίων ΛΟΑΤ (Λεσβίες, Ομοφυλόφιλοι, Αμφισεξουαλικοί, Τρανσέξουαλ). Γιατί τέτοια κατάντια; Αντί ο θεατρικός λόγος, να είναι αγωγή εις το αγαθόν, να οδηγεί εις «πάθη ατιμίας»; Ας αναλογισθούμε τι είπε ο φιλόσοφος Αριστοτέλης στο έργο του «Περί ποιητικής», ορίζοντας την τραγωδία «έστιν ουν μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας…». Ποιάς πράξεως τελείας εστίν μίμησις το θεατρικόν τούτο «δρώμενον»; Αναισχύντου; Για να καταλήξει ο αρχαίος φιλόσοφος «περαίνουσα την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν» (τον αποκαθάρει -τον θεατήν- από παρόμοια ψυχικά συναισθήματα). Αποκαθάρουν τον θεατήν ή το αντίθετο, τα παρόμοια ψυχικά συνασθήματα, που εξαίρουν πράξεις αναισχύντους;

Είναι γνωστός ο παιδαγωγικός χαρακτήρας του θεάτρου, καθώς επίσης και το παιδαγωγικόν των χαρακτήρων, όταν οι πρωταγωνιστικοί ρόλοι, το καλόν ήθος προβάλλουν, καθότι υπάρχει ταύτιση των πρωταγωνιστικών ρόλων με τον θεατή. (Αν εξαιρέσει κανείς τη Μπρεχτική αποστασιοποίηση** που και αυτή όμως αλλοτρόπως, έχει το δικό της «διδακτικό» περιεχόμενο, μη επιδεχόμενη σκηνική αμφισβήτηση). Στην προκειμένη περίπτωση όπου τα θεατρικά τούτα «δρώμενα», θα είναι θεατρικές αφηγήσεις «παρά φύσιν» πράξεων, ποίαν αγωγήν θα προσφέρουν στον θεατήν;

Δεν θα είναι μόνο για τον θεατήν ψυχοφθόρον, αλλά και για τον ηθοποιό. Η θεατρική μέθοδος Στανισλάφσκι, όπως τούτην αναφέρει ο Μελ Γκόρτον, στο βιβλίο του «Η μέθοδος Στανισλάφσκι», αφορά τη λεγόμενη «δημιουργία χαρακτήρων» ή απλά ο ηθοποιός «να ζει το ρόλο του». Με το περιβόητο σύστημα του Μοσχοβίτη σκηνοθέτη Κωνσταντίν Στανισλάφσκι, διδάχτηκαν και διδάσκονται, με κάποιες διαφοροποιήσεις, μέχρι σήμερα οι ηθοποιοί. Ο Στανισλάφσκι τότε στο Θέατρο Τέχνης Μόσχας, δίδασκε τους ηθοποιούς να χρησιμοποιούν τις μνήμες για να εκφράσουν τα φυσικά τους συναισθήματα επί σκηνής. Είναι άξιον αναφοράς ότι σε κάποιες περιπτώσεις, που οι ηθοποιοί χρησιμοποιούσαν τη λεγόμενη «συναισθηματική μνήμη» επί σκηνής παρουσιάστηκαν συμπτώματα υστερίας στους ηθοποιούς, γεγονός που προβλημάτισε και τον ίδιο τον Στανισλάφσκι, με αποτέλεσμα να αναζητήσει μεθόδους λιγώτερο επώδυνες. Τώρα που η αφηγηματική διαδρομή, θα αφορά τη ζωή των Κυπρίων ΛΟΑΤ, πόσο ψυχοφθόρον θα είναι;

Όσον αφορά τη θεσμοθέτηση «νόμων-ανόμων», ή την πολυδιαφημιζόμενη ποινικοποίηση της «ομοφοβικής ρητορικής», έχω την βεβαίαν πεποίθησιν ότι ο λαός της Κύπρου δεν θα πάψει να εκφράζεται με αληθείας λόγους, για τις «παρά φύσιν» πράξεις, (χωρίς αυτό όμως να συνεπάγεται και εξύβριση των συνανθρώπων μας που ταλαιπωρούνται από τούτα τα πάθη). Με ένα θεατρολογικό «δρώμενο» θα απαντήσουμε, στην επιβολή «νόμων-ανόμων». Το 1972 πραγματοποιήθηκε Πανευρωπαϊκή συνάντηση θεατρολόγων, σκηνοθετών, παιδαγωγών κ.ά., τόσον Δυτικοευρωπαίων όσον και Ανατολικοευρωπαίων. Κατά τη συνάντηση αυτή ο Σοβιετικός Ταΐρωφ, ανέφερε ότι «στη Σοβιετή Ένωση έχουμε τους καλύτερους σκηνοθέτες και θεατρικούς συγγραφείς». Απάντησε αποστομωτικά Άγγλος θεατρολόγος με τα εξής λόγια «στην Αθήνα δημιουργήθηκε το θέατρο και όχι στη Σπάρτη. Μόνο ένας λαός που αντιτάσσει το νόμο της ηθικής απέναντι στην πολιτική εξουσία μπορεί να γράψει ένα θεατρικό έργο σαν την Αντιγόνη του Σοφοκλέους». Απλά να υπενθυμίσουμε σε αυτούς που προσπαθούν και θεσμικά να αλλάξουν τα Ορθόδοξα ήθη αυτού του λαού, ότι η Αντιγόνη παρά την απαγόρευση του Κρέοντα, ενταφειάζει το νεκρό αδελφό της Πολυνείκη, αψηφώντας τους Κρεόντειους νόμους.

*«Ω νυξ μέλαινα» - συνηθισμένη φράση στους αρχαίους Έλληνες τραγικούς.

**Μπρεχτική αποστασιοποίηση – θεατρικό είδος που αποστασιοποιεί τον θεατή από το θεατρικό δρώμενο.

*** Οι φράσεις «πάθη ατιμίας», «παρά φύσιν» πράξεις και «αναίσχυντες πράξεις» είναι παρμένες από Επιστολές του Αποστόλου Πάυλου.

Β. Χαραλάμπους