Ο Μητροπολίτης Περγάμου στο Βατικανό

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Η παρουσία του Μητροπολίτου Περγάμου κ. Ιωάννου στο Βατικανό προκάλεσε βαθιά θλίψη. Ήταν μεταξύ εκείνων που παρουσίασαν την Εγκύκλιο του Πάπα Φραγκίσκου για το περιβάλλον στη διεθνή κοινή γνώμη, σήμερα Πέμπτη, 18 Ιουνίου 2015. Ορθώς ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος δεν μετέβη ο ίδιος, όπως τον προσκάλεσε ο Πάπας, να κάνει την παρουσίαση της παπικής Εγκυκλίου μαζί με έναν καρδινάλιο και δύο λαϊκούς... Την παρουσίαση, πλην του Μητροπολίτου Περγάμου έκαμαν ο καρδινάλιος Πίτερ Τούρκσον, πρόεδρος του Ποντιφικού Συμβουλίου Δικαιοσύνη και Ειρήνη, o καθηγητής Τζον Σελνχούμπερ, ιδρυτής και διευθυντής του Ινστιτούτου στο Πότσδαμ της Γερμανίας για τις επιπτώσεις του κλίματος στην ανθρωπότητα και η Δόκτωρ Καρολίν Βου, Γενική Διευθύντρια και Πρόεδρος του Catholic Relief Services.

Ο Μητροπολίτης Περγάμου ήταν πολύ θλιβερό ότι απετέλεσε το διακοσμητικό στοιχείο στην παρουσίαση της παπικής Εγκυκλίου, στην οποία το Βατικανό έδωσε έναν πανηγυρικό οικουμενικό χαρακτήρα, κάτι που παγίως επιδιώκει. Θλίψη και πόνο προκάλεσαν επίσης τα όσα είπε κατά την παρέμβαση του στην παρουσίαση της παπικής Εγκυκλίου.

Πρώτον σημείωσε ότι η παπική Εγκύκλιος Laudato Si’ για το περιβάλλον « προξένησε μεγάλη χαρά και ικανοποίηση στους Ορθοδόξους». Και πρόσθεσε «Εκ μέρους τους θα ήθελα να εκφράσω την βαθιά μας ευγνωμοσύνη στην Αυτού Αγιότητα, γιατί ύψωσε την φωνή της αυθεντίας του για να ελκύσει την προσοχή του κόσμου στην επείγουσα ανάγκη να προστατευθεί η δημιουργία του Θεού...». Το ζήτημα είναι ποιός τον εξουσιοδότησε να εκπροσωπεί όλους τους Ορθοδόξους. Όταν ο Μητροπολίτης Μεσογαίας σε ομιλία του για θέμα Βιοηθικής είχε αναφέρει άποψη ως της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ο κ. Ιωάννης είχε παρατηρήσει ότι με αυτή εξέφρασε τον εαυτό του, ή, το πολύ, την Εκκλησία της Ελλάδος και όχι όλους τους Ορθοδόξους. Πώς τώρα ο ίδιος μίλησε προς τα διεθνή ΜΜΕ ως εκφράζων το σύνολο των Ορθοδόξων;

Δεύτερον στην παρέμβασή του επαίνεσε τον Πάπα Φραγκίσκο γιατί στην Εγκύκλιό του τονίζει ότι «σύμφωνα με την Βίβλο η ανθρώπινη ζωή βασίζεται σε τρεις θεμελιώδεις και στενά συνδεόμενες σχέσεις, με τον Θεό, με τον γείτονα, με την ίδια τη γη». Και σημείωσε ο Μητροπολίτης Περγάμου: « Η τρίτη σχέση του ανθρώπου, με τη γη, έχει συχνά αγνοηθεί από τη Χριστιανική θεολογία σε τέτοιο βαθμό που ο Αμερικανός ιστορικός Linn White σε ένα περίφημο άρθρο του στο περιοδικό Scientist (1967) κατηγόρησε την Χριστιανική θεολογία ότι είναι υπεύθυνη για τη σύγχρονη οικολογική κρίση». Είναι βαθύτατα λυπηρό ότι ο Μητροπολίτης Περγάμου στην παρέμβασή του στο Βατικανό παραποίησε τα όσα ο ίδιος έχει παλαιότερα γράψει. Σε γραπτή ομιλία του για το περιβάλλον στην Αθήνα και ενώπιον του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, πλειάδος Ιεραρχών, άλλων κληρικών και πλήθους κόσμου σημείωσε: «Ο Αμερικανός ιστορικός Linn White, γράφοντας το 1968 (Σημ. Όχι το 1967) για τις ιστορικές ρίζες του οικολογικού προβλήματος ήταν κατηγορηματικός στην απόδοση μεγάλης ευθύνης στη χριστιανική θεολογία για την κρίση αυτή. Η Δυτική θεολογία με τη λογοκρατική της αντίληψη για τον άνθρωπο οδήγησε τα πράγματα στη σημερινή κρίση». (Σημ. Οι υπογραμμίσεις του υπογράφοντος). Ο Μητροπολίτης Περγάμου στο παλαιότερο κείμενο τονίζει ότι η Δυτική θεολογία, με βάση τη θεολογία του Αυγουστίνου, ήταν που, κατά τον Linn White και τον ίδιο, οδήγησε την ανθρωπότητα στη σημερινή οικολογική κρίση. Σήμερα στο Βατικανό μίλησε γενικά για τη «Χριστιανική θεολογία». Γιατί; Η διπλωματία, ή το καλώς φέρεσθαι προς τον Πάπα επιτρέπουν στη συνείδησή του την αλλοίωση γραπτών του;

Τρίτον, στην παρέμβασή του ο Μητροπολίτης Περγάμου σημείωσε «την οικουμενική σημασία της παπικής Εγκυκλίου». Γράφει, μεταξύ άλλων: « Η Εγκύκλιος του Πάπα Φραγκίσκου είναι μια πρόσκληση ενότητας – ενότητας στην προσευχή για το περιβάλλον, στο ίδιο το Ευαγγέλιο της δημιουργίας...». Ουδείς αμφιβάλλει ότι ο Πάπας καλεί όλους να σέβονται το περιβάλλον. Βεβαίως η παπική πρόσκληση στους χριστιανούς για ενότητα, την οποία σημειώνει ο Μητροπολίτης Περγάμου, ενέχει τη φιλοδοξία του Πάπα αυτή η ενότητα να είναι υπό την εξουσία του. Αλλά η αυτοσυνειδησία και η θεολογία της Ορθόδοξης Εκκλησίας δεν δέχεται πάπα και επιβάλλει να είναι Εκείνη που ηγείται κάθε πρωτοβουλίας υπέρ του ανθρώπου και του οίκου του και όχι να είναι ουραγός προσπαθειών άλλων, όσο αξιόλογες και αν είναι, όσο και αν προέρχονται από κατά κόσμο ισχυρούς ηγεμόνες...

Η Ορθοδοξία πολύ νωρίτερα έχει πάρει πρωτοβουλίες για την προστασία του περιβάλλοντος. Δεν έχει λοιπόν ανάγκη να ακολουθήσει πρωτοβουλίες άλλων. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο από το 1989 καθιέρωσε την 1η Σεπτεμβρίου, ως ημέρα προσευχής για το περιβάλλον και ο σημερινός Πατριάρχης, από τότε που ανέλαβε τις πατριαρχικές ευθύνες, ασχολείται με το περιβάλλον, ανεξάρτητα από τα λάθη του και τις προκλητικά πολυδάπανες «οικολογικές κρουαζιέρες» που με την πρωτοβουλία και την ηγετική συμμετοχή του διοργάνωσε ΜΚΟ ανθρώπων συνδεδεμένων με το Φανάρι, στον Αμαζόνιο στη Βόρεια Θάλασσα και αλλού. Αλλά και ο ίδιος ο Μητροπολίτης Περγάμου το 1992 εξέδωσε βιβλίο για το περιβάλλον, με τίτλο «Η Κτίση ως Ευχαριστία», το οποίο μάλιστα σχολίασε με σειρά άρθρων του στην εφημερίδα «Ορθόδοξος Τύπος» ο καθηγητής Μέγας Φαράντος. Δεν είναι λοιπόν κάτι νέο για το Φανάρι και εν γένει για την Ορθοδοξία ο σεβασμός προς το περιβάλλον, αλλά είναι κάτι που έρχεται από το βάθος της Παράδοσης Της, όπως δείχνει η καθημερινή ζωή των μοναχών στο Άγιον Όρος και γενικά στα ορθόδοξα μοναστήρια.-