Στις 6 Ιανουαρίου η Εκκλησία εορτάζει και τιμά τη Βάπτιση του Ιησού Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό από τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, τα Θεοφάνεια 2019. Σε κάθε μεριά της Ελλάδας, αναβιώνουν, ήθη και έθιμα των Φώτων, μύθοι και παραδόσεις. Οι γηραιότεροι θυμούνται και διηγούνται στους νέους τα κάλαντα, τα ρουγκάτσια, τα μπαμπούγερα κι άλλα πολλά. Ο εορτασμός των Φώτων ξεκινά από την παραμονή με τον εκκλησιασμό των Χριστιανών. Στους Ορθόδοξους ιερούς ναούς ψάλλεται η ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και στη συνέχεια λαμβάνεται ο Μεγάλος Αγιασμός. Αμέσως μετά, τα παιδιά ξεχύνονται στους δρόμους και ψάλλουν τα κάλαντα των Θεοφανίων. Ο ιερέας κάνει την πρωτάγιαση. Το αγιασμένο νερό του Ιορδάνη ραίνει το κάθε σπιτικό, καθώς ο παπάς με τον βασιλικό πηγαίνει από σπίτι σε σπίτι και ραντίζει τους πιστούς και τους χώρους.
Κρήτη
Στην Κρήτη, παραμονή των Φώτων, φτιάχνουν «παλικάρια» ή «φωτοκόλλυβα».
Πρόκειται για φαγητό φτιαγμένο από πολλά είδη σπόρων και οσπρίων, όπως κουκιά, ρεβίθια, φασόλια, φακή, καλαμπόκι, σιτάρι. Από αυτό το φαγητό οι χωρικοί έδιναν και στα ζώα τους, αλλά το σκόρπιζαν κιόλας σε διάφορα μέρη του σπιτιού.
Πόντος
Στον Πόντο, την παραμονή των Θεοφανείων κανένας δεν έβγαινε έξω από το σπίτι του. Ήταν μέρα που κάθε νοικοκυρά καθάριζε όλο το σπιτικό της,ζύμωνε και έφτιαχνε διάφορα γλυκίσματα και προπάντων κουλούρια.
Το βράδυ έπρεπε όλα τα μέλη της οικογένειας να λουστούν για να είναι καθαρά για τη επομένη.
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έθιμα ήταν το μνημόσυνο των νεκρών.
Πριν το βραδινό τραπέζι, σε ένα μεγάλο ταψί γεμάτο σιτάρι όλα τα μέλη της οικογένειας άναβαν κεριά «για τ’ αποθαμέντς», για πεθαμένους συγγενείς και φίλους, αναφέροντας το όνομα του καθενός ξεχωριστά.
Μάλιστα, για να τιμούν οι νεότεροι το έθιμο, τους μάθαιναν τους στίχους: «Τα Φώτα θέλω το κερί μ’ και Των Ψυχών κοκκία (κόλυβα) και την Μεγάλ’ Παρασκευήν έναν μαντήλιν δάκρυα».
Το τραπέζι παρέμενε όλο το βράδυ στρωμένο, για να «τρώγνε οι αποθαμέν», όπως έλεγαν, ενώ στο κέντρο του τοποθετούσαν μία φέτα ψωμί με τέσσερα κεριά αναμμένα σε σχήμα σταυρού.
Ανήμερα των Φώτων, μετά την λειτουργία των Μεγάλων Ωρών, τελείται ο καθαγιασμός των υδάτων και η ρίψη του Τίμιου Σταυρού.
Ο ιερέας ρίχνει το σταυρό μέσα στο νερό -σήμερα ο σταυρός είναι δεμένος πάνω σε σκοινί για να μη χαθεί-, και πιστοί βουτούν για να πιάσουν τον σταυρό, θεωρώντας ύψιστη τιμή, ευλογία και τύχη για όποιον τον βρει και τον πιάσει τον σταυρό.
Σχεδόν σε όλα τα μέρη της Ελλάδος κατά τον καθαγιασμό των υδάτων αφήνουν ελεύθερα να πετάξουν τρία λευκά περιστέρια.
Τα περιστέρια αυτά συμβολίζουν την Αγία Τριάδα, κατά την φανέρωση του Αγίου Πνευματος -εν είδη περιστεράς- όταν ο Ιησούς βαφτιζόταν στον Ιορδάνη Ποταμό.
Ένα όμορφο έθιμο που στις μέρες μας έχει εξαλειφθεί είναι το «πλύσιμο των εικόνων».
Οι πιστοί μετά την ρίψη του σταυρού έπαιρναν τις εικόνες που είχαν στο σπίτι τους και τις έπλεναν στη θάλασσα, στα ποτάμια ή στις λίμνες, διότι το νερό θεωρείται αγιασμένο.
Θεσσαλία
Στη Θεσσαλία αναβιώνουν τα ρουγκάτσια. Ομάδες δεκαπέντε ατόμων μεταμφιεσμένων σε γαμπρό, νύφη, παπά κλπ γυρνούν από σπίτι σε σπίτι ζητώντας κέρασμα.
Χαλκιδική
Στο Παλαιόκαστρο της Χαλκιδικής τηρείται το έθιμο των φωταράδων.
Ο «βασιλιάς» φορώντας το ταλαγάνι και φορτωμένος με κουδούνια ανοίγει το χορό ενώ ακολουθούν οι φωταράδες κρατώντας ξύλινα σπαθιά για να ξυλοφορτώσουν εκείνους που θα επιδιώξουν να πάρουν το λουκάνικο που στήνεται στη μέση του χωριού.
Οι Αράπηδες είναι μια εθιμική παράσταση (δρώμενο) με έντονα την υπερβολή, το μαγικό και το λατρευτικό στοιχείο, στην οποία συμμετέχουν οι κάτοικοι της περιοχής.
Το ίδιο έθιμο συναντάμε επίσης και στα χωριά Βώλακας, Πετρούσα και Ξηροπόταμος.
Αναβιώνει επίσης κάθε χρόνο και στη Νίκησιανη του Δήμου Παγγαίου στο νομό Καβάλας.
Την ημέρα των Θεοφανίων, οι νοικοκυρές στο σπίτι φτιάχνουν ψωμί το οποίο ονομάζουν «φωτίτσα».
Θράκη
Παλιότερα στη Θράκη μετά τον αγιασμό μοίραζαν στην εκκλησία ένα κομμάτι ψητό κρέας και μια κουλούρα ψωμί, το οποίο ονόμαζαν κολύριο. Κάποιο από αυτά είχε μέσα έναν ασημένιο σταυρό.
Αυτός που θα έβρισκε τον σταυρό ονομαζόταν «νουνός» και θα προσέφερε το βόδι για τα κολύρια της επόμενης χρονιάς.
Ένα παραδοσιακό έθιμο που αναβιώνει στο χωριό Άρνισσα Πέλλας την ημέρα των Φώτων είναι τα Τζαμαλάρια.
Σύμφωνα με το έθιμο, ένα αγόρι ηλικίας από 16 μέχρι 35 χρονών ντύνεται νύφη με παραδοσιακή τοπική φορεσιά, ενώ άλλα δυο της ίδιας ηλικίας ντύνονται τα αδέρφια της νύφης που την κρατάνε.
Ένα ακόμα ντύνεται μπουμπάρι και γυρίζουν όλο το χωριό με συνοδεία παραδοσιακής ορχήστρας.
Σε συγκεκριμένες πλατείες του χωριού αναπαριστάται ένα δρώμενο κατά το οποίο το μπουμπάρι ορμάει για να αρπάξει την νύφη, αλλά τα αδέρφια το ρίχνουν στο έδαφος σκοτωμένο και μοιράζουν τα μέρη του σώματος του.
Μετά το μπουμπάρι σηκώνεται πάνω και λένε το σύνθημα “μαύρη προβατίνα, άσπρο γάλα μπρους μπρους” και έτσι συνεχίζουν.
Η νύφη στο έθιμο συμβολίζει το νέο χρόνο, τα αδέρφια συμβολίζουν τους αγγέλους, ενώ το μπουμπάρι το Κακό.
https://www.ekklisiaonline.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου